duurzaam | tekst • Nieuwsredactie Haalbaarheidsonderzoek naar recycling van pacemakers en icd’s Elke pacemaker of icd (Implanteerbare Cardioverter Defibrillator) die bij een patiënt wordt geïmplanteerd, wordt op enig moment ook weer uitgenomen. Tot dusver worden die uitgenomen devices verwerkt in de reguliere afvalstroom van de ziekenhuizen, en gaan ze de shredder in. In het UMC Utrecht is een project gestart om te bezien of dat niet beter, duurzamer kan. Cardiotechnicus i.o. Jeroen Vast van de UMC Utrecht afdeling Hartkatheterisatie vertelt wat de stand van zaken is. H et gaat om flinke patiëntenaantallen; in Nederland zo’n 18.000 implantaties per jaar. Jeroen Vast: “Pacemakers en icd’s worden niet alleen uitgenomen wanneer de patiënt een nieuw implantaat nodig heeft, maar ook na overlijden. De uitgenomen devices komen in grote meerderheid bij ons terug, ook als de uitname in een rouwcentrum heeft plaatsgevonden. Hier worden ze netjes in een container geplaatst en met alcohol ontsmet, en daarna afgevoerd.” Herbruikbaarheid onderzoeken “Zonde toch van de waardevolle materialen die erin zitten”, dachten Vasts collega’s. “En eigenlijk niet meer van deze tijd dat die niet hergebruikt worden.” In geen enkel Nederlands ziekenhuis wordt deze afvalstroom gerecycled, en er is ook geen praktijk van inzameling door de producenten. Interventieverpleegkundige Maaike Snijder-van Kruistum van de hartkatheterisatiekamer was al verantwoordelijk voor de recycling van ablatiekatheters, die een titanium tip hebben. Die gaan naar een verwerkingsbedrijf in de VS 14 FMT | April 2020 om de waardevolle grondstoffen terug te winnen voor hergebruik. Het idee ontstond om te bezien of ook pacemakers en icd’s recyclebaar zijn. Snijder benaderde een aantal bedrijven die dat mogelijk zouden kunnen; van de drie bedrijven die reageerden bleek uiteindelijk Veolia de kandidaat met de beste perspectieven. Veolia is een bekende partner van het UMC Utrecht. Het bedrijf verwerkt ook de archieven die vernietigd moeten worden, het gewone papierafval, plastics en e-waste. Waardevolle materialen De analyse van Veolia bevestigde dat pacemakers en icd’s waardevolle grondstoffen bevatten. De behuizing is van titanium, evenals een deel van de antennespoel. De printplaat is recyclebaar en de batterijen bestaan voor een groot deel uit lithium-jodium en cadmium. Stuk voor stuk materialen die hun weg zeker kunnen vinden voor hergebruik in bijvoorbeeld de elektronica- en chipindustrie. Onderzoek moet leren in welke volumes de medische devices dan voor recycling moeten worden aangeboden om rendabel te kunnen zijn. De demontage is vooralsnog tijdsintensief, en dus prijzig. “Het is geen project dat je als ziekenhuis individueel economisch haalbaar kunt maken”, aldus Jeroen Vast. “Dat moet je ook niet willen; met dit proces is een sectorbreed doel gemoeid om de zorg maximaal te verduurzamen. Daar moet je in samenwerken, niet concurreren.” Veiligheid “Het eenvoudige idee ‘als het met een smartphone kan, moet het met pacemakers en icd’s ook kunnen’ moesten we snel verlaten”, vertelt Vast. “Er moeten natuurlijk veiligheidswaarborgen zijn, zowel met betrekking tot de fysieke veiligheid van de mensen die zich zouden belasten met de verwerking, als de privacy van de patiënten die de devices hebben gedragen.” De verwerker stelt vanzelfsprekend een nul-risicovoorwaarde aan de producteigenschappen én de hygiëne, en voert eerst een dubbelcheck uit op hun (in eerste instantie gunstige) risicoanalyse, vooraleer de haalbaarheidsvraag met ‘ja’ wordt beantwoord en het partnerschap verder uitgewerkt wordt.”
15 Online Touch Home