DE STRIJD TEGEN FIJNSTOF VERENIGINGSNIEUWS EEN FIJNSTOF REDUCTOR VAN STATICAIR Ruim 1 miljoen Nederlanders hebben te maken met fijnstof op het werk, zoals houtstof, kwartsstof, dieselrook of lasrook. Het inademen kan ziekten tot gevolg hebben. Nieuwe technologie kan daar mogelijk verandering in brengen. Tot fijnstof worden in de lucht zwevende deeltjes (particulate matter) kleiner dan 10 micrometer (0,01 mm) gerekend. Aan de hand van de grootte wordt fijnstof aangeduid als PM10, PM2,5, PM1 of PM0,1 (ultra-fijnstof). De samenstelling van fijnstof is zeer variabel. Veelvoorkomende bestanddelen zijn metalen, koolstof (roet), nitraat en ammonium. Ondanks bronafzuiging heerst er vaak een gevaarlijke achtergrondconcentratie in metaalwerkplaatsen en worden normen voor fijnstof overschreden. Fijnstof kan onder meer veroorzaakt worden door zagen, slijpen en lassen. GEZONDHEIDSEFFECTEN Zwevende fijnstofdeeltjes groter dan 10 micrometer worden nog enigszins door de neus gefilterd en uitgescheiden via het slijmvlies. Maar kleinere deeltjes dringen tot diep in de longen door en richten daar schade aan. Ultra-fijnstof dringt zelfs door tot in de bloedsomloop. Het mogelijke gevolg: ontstekingsreacties, bemoeilijking van zuurstofopname en een hoger risico op een hartinfarct en longkanker. Ook zijn er neurologische effecten van fijnstof gevonden, waardoor de hartspierfunctie negatief kan worden beïnvloed. Bij mensen met luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten verergert blootstelling aan fijnstof hun symptomen. Het inademen van fijnstof zorgt voor een toename van ziekenhuisopnames, klachten en verzuim op het werk. Chronische blootstelling vergroot de kans op de genoemde negatieve gevolgen. OPLOSSINGEN Door de campagne 5xBeter is binnen de mkb-maakindustrie veel bewustwording gecreëerd voor de aanwezigheid van fijnstof/ lasrook op de werkplaats. Het verbeteren van de luchtkwaliteit hoeft niet ingewikkeld te zijn. De eerste winst valt al vaak te behalen door bepaalde werkzaamheden anders uit te voeren. Met de verbetercheck op www.5xbeter.nl valt na te gaan met welke acties de luchtkwaliteit eenvoudig is te verbeteren. NIEUWE TECHNOLOGIE Tot voor kort was het erg lastig om fijnstof af te vangen. Bij de traditionele systemen wordt de verontreinigde lucht aangetrokken en door filters geblazen. Maar zelfs hele kleine gaatjes in de filters zijn nog te groot zijn om fijnstof tegen te houden. Daarnaast moeten filters regelmatig worden vernieuwd of gereinigd. StaticAir, een dochteronderneming van het Groningse Mark Climate Technology, heeft een technologie ontwikkeld die het beter mogelijk maakt om het merendeel van alle soorten (ultra-) fijnstof deeltjes van verschillende groottes uit de omgevingslucht te halen. Dus niet alleen metaalstof, maar ook keramisch, dierlijk, hout en schuurstof (composiet) en zelfs uitlaatgassen. Deze technologie berust op het principe van positieve ionisatie. TECHNOLOGIE De ionisator bestaat uit een op zijn kant gezette of opgehangen platte metalen bak waarin coronadraden zijn gespannen, waarop positieve hoogspanning wordt gezet (veilig voor mens en dier), waardoor een elektrische wind wordt gecreëerd. Het fijnstof in de omgeving van de coronadraad wordt door de lading van de coronadraden geïoniseerd en vervolgens door het geaarde frame van het systeem aangetrokken. Met dit principe kan fijnstof tot wel 50% gereduceerd worden. De energievoorziening van 18 watt vindt plaats via het normale elektriciteitsnet. Na verloop van tijd kan de stoflade schoon gemaakt worden; de inhoud is bedrijfs- of chemisch afval. Het fijnstof reductie systeem is inmiddels in diverse industriesectoren met succes toegepast. TOEPASSING JACHTBOUW Om de goede werking aan te tonen, heeft de ontwikkelaar van het systeem bij twee bij NJI aangesloten cascobouwers het gepatenteerde systeem gedemonstreerd. Bij Smeding Jachtservice in Dronrijp bleken de systemen goed toepasbaar. De productiehal kan ingedeeld worden in drie verschillende hallen, waardoor er eenvoudig met een vaste opstelling in een kleinere ruimte kan worden gestart met de systemen en vervolgens desgewenst kan worden uitgebreid. Om cascohallen van enige omvang te kunnen zuiveren, zijn al snel meerdere units nodig, of moet het systeem in combinatie met conventionele afzuiging worden toegepast. StaticAir stelt dat in werkplaatsen waar laswerkzaamheden worden uitgevoerd, zoals bij jacht- en scheepbouw, de systemen toegepast kunnen worden als bronafzuiging. Wanneer fijnstof bij de bron wordt afgevangen, is het volgens StaticAir niet nodig om de hele hal uit te rusten. Bij Smeding Jachtservice zijn er wisselende laslocaties, waardoor de bronnen van fijnstof flexibel zijn. Hiervoor kunnen mobiele units worden toegepast of stationaire units als combinatie/alternatief van conventionele afzuiging. De situatie bij Scheepswerf Talsma in Franeker bleek lastiger door de grootte van de hal en de verschillende bronnen van fijnstof. Een bijkomend probleem is dat er veel in de casco’s gewerkt wordt, waar het niet mogelijk is om een nu leverbaar vast systeem te plaatsen. Wanneer de fijnstof reductoren langs het casco worden gehangen, zal het bereik mogelijk niet voldoende te zijn om lasrook en slijpstof uit de besloten ruimte te ‘zuigen’. Mogelijk dat in dergelijke situaties een mobiele unit uitkomst kan bieden, maar dat is nog niet uitgeprobeerd. Beide werven waren wel van mening dat ondanks de goede werking, de toevoeging aan conventionele afzuigsystemen gezien de aanschafprijs een gedegen afweging vereist. www.staticair.com JACHTBOUW NEDERLAND OKTOBER 2019 49
50 Online Touch Home