Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 25e Jaargang • no. 4 • Augustus/September 2017 04 In dit nummer: Nieuw bedrijfspand voor EMM International in Zwolle Pagina 5 Raalte krijgt duurzaamste sportcomplex van Nederland Pagina 23 Identis woonconcept Roosdom Tijhuis blijvend succesvol Pagina 34
04 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 03 05 9 13 14 17 19 Voorwoord: “Terechte oproep Bernard Wientjes” EMM International kan weer vooruit met nieuw bedrijfspand ADST trots op resultaat EMM Prominente rol Aluvo in nieuwbouw EMM EMM mooie referentie Breman Utiliteit Desque: “Het kantoor als ontmoetingsplek” Column Caspar Jansen: “Waar een gezamenlijke wil is, is een omweg|!” 25 30 Nieuw Tijenraan duurzaamste sportcomplex van Nederland Nieuw Tijenraan echte thuiswedstrijd voor Kruiper 31 33 36 38 39 42 43 44 45 Hoogeboom Raalte positief voor de toekomst Column KienhuisHoving: “Kiek oet” IDENTIS, conceptmatig bouwen met ingebouwde flexibiliteit Column BIM4ALL: “BIM & Extended reality” Mark Krakers nieuwe regiomanager SW Vastgoed Verbetering Column Jan Steggink: “Wees SINVOL en denk AARDEVOL Ketensamenwerking aanleiding voor nieuwbouw De Groot Vroomshoop Column SweetPepper: “Prospects verliezen door uw website?” Kort nieuws Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 25e Jaargang • no. 4 • Augustus/September 2017 05 40 36
Voorwoord Voorwoord Terechte oproep van Bernard Wientjes In de kantlijn van de jaarlijkse rituele politieke dans, genaamd Prinsjesdag waarschuwde Bernard Wientjes als voorzitter van de Taskforce De Bouwagenda met de woorden “We lopen elke dag verder achter met verduurzamen”, In hetzelfde artikel in het dagblad Trouw riep hij de formerende partijen op vaart te maken. “Zolang er geen nieuw kabinet is, blijft ook verduurzaming in de bouw lastig.” Verrassend was de uitspraak niet. Integendeel, het oproepen van aandachtspunten voor het bestaande of komende kabinet behoort tot de jaarlijkse Haagse tombola. Het verduurzamen van woningen en, in het verlengde hiervan, de doelstellingen van het Parijse klimaatakkoord, is het belangrijkste speerpunt van de taskforce. Wientjes constateert terecht dat elke dag er één is. Uitblijven van concrete beleidsvoornemens doorkruist dit streven. Toch ben ik positief gestemd over de aanstaande uitkomsten van de formatie. Aan alles merk je dat duurzaamheid eerder norm dan uitzondering wordt. Je hoeft maar op een willekeurige bouwplaats een blik te werpen en je kunt constateren dat er inmiddels grote slagen gemaakt zijn. In Trouw noemt Wientjes de beruchte verhuurdersheffing een hinderpaal om de doelstellingen te bereiken. De Taskforce adviseert dat corporaties die versneld verduurzamen een deel van de heffing daarvoor moeten kunnen inzetten. En voor verduurzaming van particuliere woningen pleit de taakgroep ervoor dat de lening die eigenaren daar vaak voor moeten aangaan, gekoppeld wordt aan het huis. “Netbeheerders en energieleveranciers kunnen de betaling daarvoor dan op zich nemen. De woningeigenaar betaalt op zijn beurt iets hogere maandlasten.” Invoering van de eerste maatregel vergt een wijziging in de rijksbegroting, de tweede een wijziging in het juridisch systeem. Voor beide is een nieuw kabinet nodig. Ik denk dat Wientjes nog voor november bediend wordt. Dat is gunstig voor het klimaat en de sector.” Wordt ongetwijfeld vervolgd. Gerard van Leeuwen Redactie Op de cover v.l.n.r. Wethouder Gosse Hiemstra, Gerrit Hospers van Jansman Bouw, Jeroen Geurts van Vaessen Bouw vlnr Wethouder Gosse Hiemstra Colofon Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Uitgever: GF Uitgevers Postadres: Postbus 204, 8600 AE Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d Tel.: (0515) 429 429 Fax: (0515) 429 422 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: redactie@bouweninhetoosten.nl Redactie: Gerard van Leeuwen, Joeri van Leeuwen Eindredactie: Elly Kroese Fotografie: Henny de Mönnink Tekstbijdrage: Jolanda Groothuis Accountmanagement: Frits Visser (06 - 533 394 89) Erna Sommer (06 - 512 315 23) Vormgeving & opmaak: Niels Visser Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Sandd GF Uitgevers BOUWEN IN HET OOSTEN 3
EMM EMM International kan weer vooruit met nieuw bedrijfspand Bij EMM International worden nieuwe uitvindingen gedaan die van grote betekenis zijn voor het succesvol werken met lak. Doorlopend betrekt men hierbij eindgebruikers en dealers uit de gehele wereld. Tezamen verwezenlijkt men antwoorden. Vervolgens ontwikkelt, produceert en test het bedrijf bijbehorende materialen en producten. Het resultaat; lakverwerkers die beter, veiliger, efficiënter, leuker en innovatiever hun werk kunnen leveren. Door de groei in de laatste jaren werd het onderkomen veel te klein. Reden voor directeur Henk Klein Wassink en zijn team uit te kijken naar een nieuw bedrijfspand. Dat is zeer recent in gebruik genomen, aan de Bohemenstraat op bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle. “De prilste planvorming dateert van ongeveer eind 2014, vertelt Klein Wassink. “Toen zijn we eigenlijk gestart met nadenken. Begin 2015 hebben we toen de eerste concrete stappen genomen door het aangaan van gesprekken met een aantal partijen in de markt. Dat liep echter spaak en waren we gedwongen om even een stapje terug te doen. Eind 2015 maakten we een soort herstart en besloten we zelf de regie te voeren en ons actief met de planontwikkeling te bemoeien. Vervolgens kwamen een vastgoedconsultant, architect en bouwmanagementbureau in beeld en kort daarop ook ADST. In de zomer van 2016 was alles redelijk klaar. We hadden een goede belegger, een mooi PvE en een kundige bouwkundig hoofdaannemer. Op basis van ons eigen ontwerp en een langdurig huurcontract met de belegger is alles geconcretiseerd en zijn we klaar voor de toekomst. De noodzaak om te verkassen is dus ruimtegebrek. Klein Wassink: “In ons oude pand hadden we bijvoorbeeld maar twee loadingdocks en erg weinig expeditieruimte. We zaten letterlijk tot het dak toe vol. Aan de Bohemenstraat zijn die problemen BOUWEN IN HET OOSTEN 5
EMM opgelost. Overigens hebben we nu reeds voorzieningen getroffen om eventueel in de toekomst nog verder uit te breiden. Ondanks het feit dat we achteraf gezien een vrij ruime aanlooptijd hebben gehad is de realisatieperiode snel verlopen. ADST is in week zeven gestart met het grondwerk en de bouwkundige oplevering was 1 september jongstleden. Een mooie prestatie van ADST.” Met de bouw van het nieuwe hoofdkantoor op bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle wil EMM meegroeien met de vraag naar producten in de markt en haar logistieke processen verder optimaliseren. Klein Wassink: “De nieuwe locatie heeft een totale oppervlakte van ruim één hectare en bevat naast kantoorruimte een modern logistiek centrum, test- en praktijkruimtes en een ‘knowledge & experience centre’. Het nieuwe hoofdkantoor voldoet aan alle eisen van deze tijd, is uiterst duurzaam en heeft een A+++ energielabel. Duurzaamheid is in onze sector een hot item.” Innovatieve producten “Onder invloed van maatschappelijke, culturele, conjuncturele en technische ontwikkelingen veranderen de wensen van onze klanten. Dat vraagt om innovatieve producten en oplossingen vanuit de merken Colad, Hamach en Ronin Tools. De nieuwbouw stelt EMM in staat haar wereldwijde groeiambities te realiseren. Het nieuwe hoofdkantoor biedt EMM de mogelijkheid zich als creatief centrum verder te ontwikkelen en te werken aan vernieuwende toepassingen binnen alle lakverwerkende branches, zoals de automotive waar we traditioneel erg groot in zijn. Andere sectoren waar we sterk vertegenwoordigd zijn, zijn onder andere de trein- en vliegtuigbouw, de schildersbranche en de scheeps- en jachtbouw. In de laatste vijf jaar heeft EMM zich gepositioneerd als innovatieve partner en intensief samengewerkt met dealers en eindgebruikers, met als resultaat meer dan veertig productinnovaties. Wij exporteren inmiddels naar zeventig landen. Het nieuwe pand zal worden voorzien van nieuwe ruimtes zoals een testlaboratorium en praktijkruimtes om nieuwe uitvindingen te doen voor het succesvol werken met lak. Hier zullen eindgebruikers en dealers uit de gehele wereld van profiteren en nog beter kunnen samenwerken met betrekking tot het ontwikkelen, testen en produceren van materialen en producten. Met als doel lakverwerkers die beter, veiliger, efficiënter, prettiger en innovatiever hun werk kunnen leveren”, aldus de directie van EMM International.” BOUWEN IN HET OOSTEN 7
EMM ADST is trots op resultaat nieuwbouw EMM Begin september vond de oplevering plaats van het nieuwe, imposante hoofdkantoor van EMM aan de Bohemenstraat op bedrijvenpark Hessenpoort in Zwolle. Bouwbedrijf Aan de Stegge Twello (ADST) was vanaf de prille planvorming nauw betrokken bij het project. Commercieel medewerker Evert Veerman blikt met tevredenheid terug op deze mooie opdracht. “We zijn erg trots om zo’n prachtig klantspecifiek gebouw te hebben gerealiseerd. En met “we” bedoel ik ook de bouwpartners en overige betrokken partijen. Door de inbreng van eenieder is het eindresultaat op alle aspecten kwalitatief nog mooier geworden dan vooraf verwacht”, vertelt Evert Veerman. ADST wist al vroeg van de plannen van EMM. Al redelijk snel bleek dat het ontwikkelende bouwbedrijf de ideale partner was. Evert Veerman: “Eigenlijk moesten we een bevestigend antwoord vinden op een aantal vragen van EMM. Op al deze vragen konden we een adequaat positief antwoord geven. Gechargeerd kwam het erop neer of we maatwerk konden leveren, konden meedenken en een financier konden vinden die op basis van een langjarig huurcontract wenste te investeren. Daarnaast konden we ook meedenken over het meest courante, uitbreidbare bedrijfsgebouw. Dat slaagde vrij snel. Het kavel is meer dan een hectare groot en EMM heeft direct uitbreidingsfaciliteiten meegenomen voor de toekomst. Eind augustus vorig jaar ging het licht voor ons op groen, nadat men uiteraard ook nog enkele collegae had gepolst. We werden door het bouwteam, bestaande uit de architect, adviseurs, constructeur BOUWEN IN HET OOSTEN 9
EMM en de opdrachtgever EMM vrijwel direct betrokken bij de tot standkoming van het definitieve ontwerp. We waren het in hoofdlijnen vrij snel eens. In maart zijn we reeds gestart met de funderingswerkzaamheden.” Complexiteit Volgens Evert Veerman mag het nieuwe onderkomen van EMM gerust de betiteling “complex” krijgen. “Je hebt niet alleen te maken met de omvang maar ook met een aantal specifieke aspecten die kleven aan de aard en het gebruik van het gebouw. Zo is er een grote diversiteit aan producten en de hiervoor benodigde wijze van opslag en ondergeschikte ruimten. Het gebouw heeft te maken met compartimenteringen. De inrichting van het warehouse is maatgevend inclusief de stellingen en ook het distributiegedeelte heeft zijn specialistische aspecten. Daarnaast zijn er testruimtes, presentatieruimtes, werkruimtes en een modern en representatief kantoordeel. Ook een sprinklerinstallatie maakt deel uit van het totaalplaatje. Al met al heb je met veel disciplines te maken die verweven zijn met elkaar. ADST heeft de nodige ervaring opgedaan in dergelijke omgevingen. Onder meer op Hessenpoort bij Bonfix. En in Zwolle met bijvoorbeeld Craft, Wasco en Sandd. Laatstgenoemde gebouwen gebruiken we graag als referentie en dat is ook gebeurd tijdens de gesprekken met EMM. Tijdens de realisatieperiode hebben we door voortschrijdend inzicht nog enkele veranderingen aangebracht. Dat vereiste snelle keuzes. Je kunt niet altijd alles afkaarten tijdens de tweewekelijkse bouwvergaderingen. Groot pluspunt was de grote betrokkenheid van zowel de opdrachtgever als de andere partijen. Normaal gesproken zijn wij echt leidend, maar bij EMM was er meer sprake van werken in teamverband. Bouwen op basis van 3D modellen wordt steeds meer assembleren. Dat gaat met een grote snelheid gepaard. Maar alles resumerend hebben we er allemaal een trots gevoel aan overgehouden.” Reuring “Er is duidelijk meer reuring in de markt. In alle sectoren”, vertelt Evert Veerman. “Je kunt wel gradaties aangeven. In het westen van het land zie je met name de woningbouw een grote vlucht nemen. Langs de denkbeeldige as RotterdamTilburg- Venlo- Ruhrgebied zie je veel ontwikkelingen in de logistieke sfeer. Over de gehele linie gaat het goed in de bouw. Als ADST hebben wij zo’n vijftien bouwlocaties op dit moment. Dat zegt ook wel iets. Wij richten ons met name op het gericht leveren van een meerwaarde aan de ondernemer. Als bouwer zijn we “verpakker van bedrijven en haar bedrijfsproces” en daar moet je focus op blijven. Daarnaast moeten we steeds vaker keuzes maken. Ik verwacht dat de bouw zeker de eerste twee jaar nog zal doorlopen. We zijn beducht op prijsstijgingen en ook het vraagstuk van voldoende vakkundig personeel houdt ons bezig. We steken veel energie in de relaties met het onderwijs in onze regio. We zijn echt proactief richting MBO en HBO. Aanbieden van interessante stageplaatsen en vervolgens de studenten binden. Dat lijkt de beste oplossing zoals we er op dit moment tegenaan kijken.” BOUWEN IN HET OOSTEN 11
EMM Prominente rol Aluvo in nieuwbouw bedrijfspand EMM International Zwolle Aluvo is al in een vroeg stadium betrokken bij de uitwerking van de gevels. In het off erte stadium hebben we al meegedacht om de wensen voor triple beglazing in combinatie met grote afmetingen op een economisch verantwoorde wijze in te vullen. Door een project overschrijdende samenwerking met Aan de Stegge Twello welke gebaseerd is op vertrouwen, kennis en ervaring zijn we er gezamenlijk in geslaagd om de gevels binnen het gestelde budget en conform de gestelde voorwaarden uit te voeren. In overleg met de bouwdirectie is er voor gekozen om de gevels van Aluvo al te monteren op het moment dat slechts een deel van de staalconstructie gereed was. In deze fase van de bouw was de gevel perfect bereikbaar voor hefsteigers, verreikers en kranen. Tevens zijn op deze manier de toleranties van de randaansluitingen eenvoudiger op te vangen. De maatvaste gevelelementen zijn hierdoor maatgevend geworden. De gehanteerde wijze van werken levert een kortere doorlooptijd op in de montage maar vereist een perfecte samenwerking en goede afspraken tussen aannemer en gevelbouwer daar er al snel in het bouwproces beslissingen genomen die moeten worden welke niet meer gewijzigd kunnen worden. Aluvo levert inmiddels 45 jaar hoogwaardige aluminium gevelelementen voor de woningen utiliteitsbouw waarbij het hele proces gericht is op onze topkwaliteit. Door onze expertise, creativiteit en persoonlijke aandacht ondersteunen wij elke opdrachtgever op een professionele manier. Van ontwerp tot eindgebruik. Vroegtijdig meedenken met architect, aannemer en opdrachtgever waardoor er voor alle partijen een win situatie ontstaat. Aluvo onderscheidt zich als een integer en eerlijk bedrijf. Ons credo daarbij is: ‘Afspraak is afspraak!’ waarbij kwaliteit en duurzaamheid voorop staan! Door de kwaliteiten van Aluvo met die van onze klanten en onze partners te bundelen, brengen wij toonaangevende projecten tot een kwalitatief en duurzaam hoogtepunt. Hierdoor zijn wij in staat om de meest complexe werken uit te voeren. BOUWEN IN HET OOSTEN 13
EMM EMM mooie referentie voor Breman Utiliteit Breman Utiliteit is een veelzijdige en ervaren installatiespecialist. Wij ontwerpen, realiseren, onderhouden en beheren hoogwaardige en duurzame werktuigkundige-, elektrotechnische, klimaat- en regeltechnische installaties binnen de utiliteitssector. Comfort, energie- en kostenbeheersing staan hierbij centraal. Voor een totaalconcept van advies en ontwerp tot realisatie en onderhoud: Breman Utiliteit is graag uw partner. Breman Utiliteit maakt onderdeel uit van de Breman Installatiegroep; een landelijk werkende groep van gespecialiseerde installatiebedrijven op het gebied van woningbeheer, woningbouw, utiliteitsbouw, schoorsteentechniek en dakbedekking. De Breman Installatiegroep telt 36 bedrijven en circa 1.500 medewerkers in Nederland en Duitsland. Het ontzorgen van onze opdrachtgevers staat bij ons voorop. Breman Utiliteit beschikt over hoogwaardige kennis van gebouwgebonden installaties. Deze kennis wordt toegepast in kantoren, scholen, industrie, sportaccommodaties, zorgcentra, collectieve installaties in woongebouwen en overig commercieel vastgoed. Wij passen innovatieve oplossingen toe van ontwerp tot en met onderhoud en beheer waarbij maximaal ingezet wordt op de circulaire economie. Breman Utiliteit, vestiging Zwolle telt circa 180 betrokken medewerkers die graag een stap verder gaan in hun dienstverlening. Continuïteit, innovatie en duurzaamheid gaan bij ons hand in hand. Wij werken op maatschappelijke verantwoorde wijze aan de toekomst van ons installatiebedrijf. EMM Een project waarbij Breman Utiliteit zich als een vis in het water voelt is het zeer recent opgeleverde nieuwe bedrijfspand van EMM op bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle. Projectleider Henry Brachten: “We werden bij het project betrokken door bouwbedrijf ADST waar we meer mee samenwerken. De bedrijven weten wat ze aan elkaar hebben. Het project werd gekenmerkt door het snel moeten schakelen. In het grootste deel van de realisatie liepen engineering, ontwerp en uitvoering naast elkaar. Na de opdracht was het een kwestie van vrijwel direct starten. Als bedrijf zijn we qua planning en flexibiliteit op dergelijke situaties voorbereid. We hebben er ervaring mee 14 BOUWEN IN HET OOSTEN
EMM VOORBEELDEN TECHNISCHE RUIMTE opgedaan. Dat geldt eveneens voor het inbrengen van de eigen kennis en kunde. Bij EMM hebben we bijvoorbeeld een installatie geadviseerd die naast verwarmen ook kan koelen door een bepaald type warmtepompinstallatie aan te bevelen. Soms brengt dat een kostenplaatje met zich mee maar het gebeurt ook veelvuldig dat een ander fabricaat beter rendeert en dat zoiets geen budgettaire gevolgen heeft. Dat was ook in Zwolle aan de orde. Opdrachtgevers weten dergelijke voorbeelden van realistisch meedenken te waarderen is mijn ervaring.” Goed team Breman Utiliteit was gedurende de uitvoering gemiddeld met meer dan tien medewerkers aanwezig op de bouwplaats in Zwolle. Brachten: “We waren verantwoordelijk voor zowel de elektrotechnische als de werktuigbouwkundige installaties. Alleen voor de vloerverwarming, een deel van de isolatie en de luchtkanalen hebben we onderaannemers ingeschakeld. Bedrijven waar we al geruime tijd mee samenwerken. Van ons waren er vakmensen van haast al onze disciplines aanwezig. Van koelmonteurs tot elektriciens en meet- en regeltechnici tot werktuigbouwkundige specialisten. Al met al mooi teamwerk. Als ik terugblik op deze periode en ik neem de samenwerking met ADST in ogenschouw, dan zou ik zeggen dat een project als EMM voor herhaling vatbaar is.” MVO Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn voor ons een vanzelfsprekendheid. Zowel in de uitvoering van projecten als in onze bedrijfsvoering. Wij geven onze maatschappelijke verantwoordelijkheid vorm in een duurzaamheidsbeleid waarin het welzijn van onze medewerkers en zorg voor het milieu de sturende factoren zijn. Wij rekenen het als onze taak om waarde toe te voegen op maatschappelijk, economisch en ecologisch gebied. Zo hanteren wij het principe van goed rentmeesterschap; wij moeten zuinig omgaan met de aarde en haar natuurlijke bronnen, zoals fossiele brandstoffen. Vanuit onze uitgebreide kennis van (duurzame) installatietechniek adviseren wij dan ook bij voorkeur technische oplossingen die leiden tot vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen. BOUWEN IN HET OOSTEN 15
EMM Daarnaast voert Breman Utiliteit een actief sociaal beleid ten aanzien van medewerkers met een arbeidshandicap, sociale problematiek en afstand tot de arbeidsmarkt (Social Return). Duurzaam bedrijfspand Ons bedrijfspand aan de Loggerweg in Zwolle is in 2015 uitgebreid en volledig verduurzaamd. Van een geavanceerd luchtbehandelingssysteem tot ledverlichting, zonnecollectoren en een vernieuwde techniek voor koelen en verwarmen met ijsbuffers. Ons pand vormt hét voorbeeld voor wie wil investeren in energiebesparende oplossingen. Door toepassing van deze innovatieve technieken is het BREEAM-NL certificaat behaald met een score van drie sterren. Dit laat zien dat het gebouw goed presteert op het gebied van duurzaamheid. Passend in onze filosofie van opleiden en continu bijscholen, hebben wij een BREEAM-NL expert in dienst. Hierdoor kunnen wij deze expertise ook inzetten voor onze opdrachtgevers. Unieke bedrijfsstructuur De Breman Installatiegroep kent sinds 1972 een unieke vorm van zeggenschap. De medewerkers hebben in dit ‘Breman-Systeem’ evenveel zeggenschap over het bezit als de aandeelhouders. Dit betekent ook dat de medewerkers van de Breman Installatiegroep recht hebben op 50 procent van de winst van het bedrijf. Deze unieke structuur zorgt voor een sterke binding tussen organisatie en medewerkers, en dat werkt ook in het voordeel van de klant. Het kennisniveau van Breman medewerkers ligt zeer hoog. Hierin investeren wij continu. Het zijn namelijk de medewerkers die de essentie vormen van Breman Utiliteit. Hun inzet bepaalt het rendement. Referentieprojecten Breman Utiliteit realiseerde o.a. installaties voor Hogeschool Windesheim, het Stadskantoor Zwolle, het PEC-stadion, het Anne Frank Huis in Amsterdam, diverse locaties van de Landstede Groep, Hotel Pulitzer in Amsterdam, Stadhuis Maastricht, Abbott Laboratories Zwolle, Sportzalencentrum Activum te Hoogeveen en Woonzorgcomplex Margaretha te Kampen. Het project EMM is volledig uitgevoerd volgens de LEAN filosofie. Dit proces is erop gericht om verspillingen in het bouwproces te verminderen en om alle partners in een bouwproces maximaal effectief te laten samenwerken zowel in de voorbereiding als uitvoering van het project. Breman Utiliteit werkt graag volgens deze LEAN filosofie. De aanpak is gebaseerd op een optimale samenwerking tussen de bouwpartners en het samen creëren van klantwaarde. De ketensamenwerking die met LEAN tot stand komt zorgt ook dat er gebruik gemaakt wordt van elkaars kennis en ervaring. Deze kennis wordt actief ingebracht in het bouwproces zodat de andere bouwpartners hiervan gebruik kunnen maken en faalkosten worden voorkomen. 16 BOUWEN IN HET OOSTEN
EMM Samenwerken als sleutelwoord Het kantoor als ontmoetingsplek Bij Desque geloven we dat we een steentje kunnen bijdragen in het werkgeluk. Waar de technologische ontwikkelingen werken op afstand steeds meer mogelijk maken, zien we een trend dat het kantoor steeds meer een ontmoetingsplek wordt om kennis met elkaar te delen, samen te werken en de sociale contacten te onderhouden. Voor de meer ‘kantoorgebonden’ medewerkers is een inspirerende omgeving misschien nog wel belangrijker. Elk bedrijf wilt toch haar beste mensen behouden en nieuw talent aantrekken? Verschillende onderzoeken wijzen uit dat naast groen op kantoor, het contact met collega’s en goede ergonomische voorzieningen het meest gewaardeerd worden. Kenmerkend voor Desque is de persoonlijke manier waarop men omgaat met opdrachtgevers en de andere betrokken partijen. Samenwerking als sleutelwoord, alleen dan zal het gewenste resultaat bereikt worden. Al jaren realiseert Desque inspirerende werkomgevingen voor zowel nationale als internationale ondernemingen. Door samen te werken met interieurarchitecten, ontwikkelaars en bedrijfshuisvesters lukt het Desque de steeds weer veranderende kantorenmarkt voor zich te winnen. Arnoud Zweedijk en Joris Bosman hebben in 2006 het bedrijf overgenomen van de toenmalige aandeelhouders en vanaf die tijd met veel passie de onderneming uitgebouwd tot een nationaal opererende partner op het gebied van innovatieve en hoogwaardige interieurs voor de zakelijke markt. Nog steeds gevestigd in de designhoofdstad van Nederland, Eindhoven, maar ondertussen ook in Utrecht en Zutphen. Telkens op een locatie waarin de kernwaarden van Desque in de praktijk zijn gebracht. Het Eindhovense Klokgebouw als hoofdvestiging, waar het oude Philips-pand is gerenoveerd tot een broeinest van inspiratie, maar met het respect voor het verleden. In Utrecht heeft Desque haar intrek genomen in Creative Valley, één van de eerste co-working kantoren van Nederland. Meerdere huurders gebruiken gezamenlijke faciliteiten zoals vergaderruimtes en een brasserie. Sinds 2016 heeft Desque haar deuren geopend in Zutphen. In samenwerking met de toonaangevende woonwinkel Cilo, is het beste van zowel de particuliere als de zakelijke markt te zien in het monumentale pakhuis in Zutphen. De laatste jaren is de gewenste ‘huiselijke sfeer’ gecombineerd met de projecteisen welke de hedendaagse gebruiker verlangt. FOTO SHOWROOM DESQUE EINDHOVEN Duurzame en innovatieve kantoren met een sterke link naar architectuur. Zo ook voor EMM International te Zwolle. Na de eerste gesprekken over hun nieuwbouw te Hessenpoort, heeft EMM voor de Design & Build aanpak van Desque gekozen. Hierin wordt het projectteam van EMM zoveel mogelijk begeleid in het maken van de juiste keuzes. Wij creëren geen interieur waar wij graag in werken, maar waar de medewerkers van EMM zich fijn in voelen. Op basis van het karakter van de EMM-organisatie heeft Desque uit haar netwerk een passende interieurarchitect voorgedragen. Het interieurconcept van Heyligers D+P sloot BOUWEN IN HET OOSTEN 17
EMM aan bij de wensen van EMM. In verschillende ontwerpsessies werd het ontwerp verder uitgediept. Ondanks dat de bouw van het nieuwe pand al volop in uitvoering was, was de aannemer Aan de Stegge te Twello bereid mee te werken en mede na te denken over aanpassingen zodat bij de realisatie van het interieur dit EMM tijd en kosten bespaarde. Productie op 50 kilometer afstand Voor het kantoormeubilair besloot Desque met Vepa Hoogeveen in gesprek te gaan. De eigen fabricage, duurzame ontwikkeling, expertise op gebied van werkomgevingen en een afstand van slechts 50 kilometer van het EMM-kantoor, maakte de keuze logisch. Na een fabrieksbezoek van het EMM projectteam waren we overtuigd dat we de juiste partner hebben geselecteerd. Bij de realisatie van het interieurontwerp werkt Desque samen partners op het gebied van interieurbouw, vloerafwerking, systeemwanden en meubilair. Desque houdt nauwlettend de voortgang, kwaliteit en het budget in de gaten. Het nieuwe kantoor van EMM wordt begin oktober in gebruik genomen. Belangrijk onderdeel in het succes van Desque, is de samenwerking met interieurarchitecten. Desque is een kenniscentrum op het gebied van projectinrichting. Of het nu gaat om de laatste nieuwe trends, IMPRESSIE EMM INTERNATIONAL ZWOLLE – HEYLIGERS D+P technologische ontwikkelingen, materialisatie of het geven van ergonomisch en akoestisch advies. Mede daardoor realiseren wij in samenwerking met interieurarchitecten de meest uiteenlopende projecten zoals Aegon Leeuwarden, BDO Utrecht of de onlangs genomineerde ‘JLL winning workplace award 2017’ Plantronics Hoofddorp. Of het nu een directe samenwerking met de gebruiker of interieurarchitect is, Desque denkt mee in het oplossen van vragen en uitdagingen. Uiteindelijk zijn het de medewerkers van het bedrijf die een fijne omgeving verdienen en daardoor het beste uit zich zelf halen. Wilt u ook een quick-scan van uw kantoor en een vrijblijvend advies ter verbetering, neem dan contact met ons op. DESQUE - RETHINK YOUR OFFICE WWW.DESQUE.NL KLOKGEBOUW 210 5617 AC EINDHOVEN FOTO AEGON LEEUWARDEN – OTH Architecten - fotografie: Christiaan de Bruijne © 18 BOUWEN IN HET OOSTEN
EMM Team Desque TROTS! Sinds 2013 maakt Desque onderdeel uit van diverse consortia voor de realisatie van PPS projecten. Binnen deze publieke-private samenwerking selecteert de Rijksoverheid het meest geschikte consortium voor de realisatie en exploitatie van overheidsgebouwen. Deze DBFMO overeenkomst bestaat uit het ontwerpen, bouwen, financieren, onderhouden en de dienstverlening voor een periode tot wel dertig jaar. Voor Desque is dit een uitgelezen mogelijkheid om alle opgedane ervaringen in praktijk te brengen. Rekening houdend met technische ontwikkelingen, gebruikers eisen, esthetische wensen en levensverlengend onderhoud, adviseert en levert Desque de losse inrichting. Ook hierin zoeken wij de samenwerking op met de architect en de dienstverlener. Het afgelopen jaar is B30, het kenniscentrum van o.a. CPB te Den Haag opgeleverd. En dit jaar starten wij nog met de leveringen voor het nieuwe Gerechtsgebouw in Breda. FOTO B30 DEN HAAG – Kaan architecten - Facilicom BOUWEN IN HET OOSTEN 19
EMM Samenwerkingsverband Vaessen Algemeen Bouwbedrijf en Jansman Bouw Nieuw Tijenraan duurzaamste sportcomplex van Nederland Het huidige sportcentrum Tijenraan in Raalte is sterk verouderd en voldoet niet meer aan de normen van de sportbonden. Het complex heeft te kampen met hoge onderhouds- en energiekosten. Om ook in de toekomst gezond te kunnen sporten en te zwemmen was daarom dringend een nieuw gebouw nodig. Een gebouw waar op allerlei niveaus gesport kan worden; recreatief en competitief. Het Nieuwe Tijenraan is een energieneutraal sportcentrum en wordt daarmee het duurzaamste sportcomplex van Nederland. Bouwbedrijf Vaessen Raamsdonksveer en Jansman Bouw Luttenberg zijn de leidende partijen. Door: Jolanda Groothuis v.l.n.r. Wethouder Gosse Hiemstra, Gerrit Hospers van Jansman Bouw, Jeroen Geurts van Vaessen Bouw BOUWEN IN HET OOSTEN 23
Raalte Het Nieuwe Tijenraan verrijst langs de N348 in Raalte. Deze plek is goed bereikbaar, zit dichtbij de scholen en heeft een maximale exposure aan de provinciale weg. Een gunstig aspect als het gaat om de bekendheid van het gebouw. Volgens wethouder Gosse Hiemstra is de nieuwbouw van Nieuw Tijenraan niet alleen goed voor het milieu, maar op de lange termijn ook voor de portemonnee van de gemeente Raalte, omdat de jaarlijkse lasten van het gebouw zoals energie, schoonmaak, onderhoud en watergebruik beperkt zijn. Gosse Hiemstra: “Nieuw Tijenraan zal binnen de gemeente Raalte dé plek worden waar sport en beweging samengaan met sociale en maatschappelijke functies als ontmoeting, educatie en zorg. Het nieuwe sportcentrum beschikt naast drie zwembaden en twee sporthallen met tribunes ook over een biljartruimte, fysiofitness, kantoor- en vergaderruimte, beachsportveld (op het dak van het zwembad) en een ruim horeca- en ontmoetingsplein. Naast de vele functionaliteiten kenmerkt Nieuw Tijenraan zich door een grote variëteit aan gebruikers. Deze gebruikers zijn daarom, samen met de exploitant, als uitgangspunt genomen voor het ontwerp. Door het speciale therapiebad, de fitnesszaal en de behandelruimtes komen er ook nieuwe mogelijkheden voor specifieke begeleiding in leefstijl, beweging en herstel. En, niet onbelangrijk; in het kader van de SROI (Social Return On Investment) zal de plaatselijke werkgelegenheid een plek krijgen. De gemeente Raalte vindt het belangrijk dat mensen die niet of moeilijk aan het werk komen, aan werk of werkervaring te helpen.” Winnende combinatie De winnaar van de aanbesteding was Vaessen Algemeen Bouwbedrijf. Commercieel adjunct-directeur Jeroen Geurts: “Wij zijn specialist in het ontwikkelen en bouwen van sportcomplexen. De samenwerking met topontwerper van sportcomplexen, Slangen + Koenis Architecten uit IJsselstein bleek de winnende combinatie. Het compacte ontwerp verbindt alle onderdelen met elkaar via het gezamenlijke ontmoetingsplein, de spil van het plan. “Een bruisende en transformeerbare plek” 24 BOUWEN IN HET OOSTEN De dynamiek en de diversiteit van de gebruikers zorgen voor een bruisende en transformeerbare plek. De trap aan het entreeplein biedt toegang tot het beachsportveld op het dak en creëert een aantrekkelijke verblijfsruimte. Het complex kent een ingetogen vormgeving met speelse elementen, die zorgt voor een menselijke schaal en een vriendelijke uitstraling. De naturelle materialisering met hout, metselwerk en beton, wordt afgewisseld met felle kleuraccenten, als afspiegeling van de verschillende gebruikersgroepen. Bovendien zijn er veel duurzaamheidsmaatregelen getroffen, waaronder PV panelen, hoge isolatiewaarden, warmteterugwinning op water en op de
Raalte aangesloten rioolwaterzuiveringsinstallatie. Hierdoor levert het gebouw netto meer energie op dan dat het gebruikt, en kan het met récht het duurzaamste sportcomplex van Nederland genoemd worden.” Samenwerkingsverband Vaessen Algemeen Bouwbedrijf voert de nieuwbouw uit in samenwerking met Jansman Bouw Luttenberg. Dit houdt in dat Jansman de gehele ruwbouw tot en met ‘wind- en waterdicht’ op zich neemt en Vaessen, specialist in sportcomplexen, de gehele binnen afbouw zal realiseren. Directeur Jansman Bouw Gerrit Hospers: “In oktober 2015 heeft de gemeente Raalte bekend gemaakt dat de nieuwbouw van het omvangrijke sportcomplex Nieuw Tijenraan is gegund. Onze vroegtijdige acquisitie naar de mogelijkheden voor deelname aan de selectie- en gunningsprocedure heeft ertoe geleid dat er een samenwerkingsverband is ontstaan tussen Vaessen Bouwbedrijf en ons bedrijf. Wij vormen een samenwerkingsverband met Vaessen en nemen deel aan de uitwerking van ontwerpfase en realisatie. Het bouwterrein is in augustus 2016 bouwrijp beschikbaar gesteld, waarna de start ontgraving is ingezet. De opdracht omvat het ontwerpen, realiseren en onderhouden voor de duur van 24 jaar van het gehele complex. Daarbij zijn energie-verbruik volumes eveneens een twintigjarige prestatie die deel uitmaakt van de opdracht. Lokaal Voor ons is het deelnemen aan het vooralsnog duurzaamste sportcomplex van Nederland en de innovatieve contractvorm een bijzondere aanvulling oor ons orderboek.” Het betreft het grootste project in de geschiedenis van de gemeente Raalte. Gerrit Hospers: “Daar wilde Jansman Bouw als lokale bouwer vanzelfsprekend aan deelnemen. Op het gebied van sport en BOUWEN IN HET OOSTEN 25
Raalte onderwijs is Jansman ruim ervaren. Zo hebben we net voor de vakantie de engineer- en build opdracht verkregen voor twee sporthallen en onderwijs-huisvesting “De Spil” (8000 m2) in Nieuw Leusen in opdracht van de gemeente Dalfsen. Zwembaden zijn echter geen dagelijkse kost. Het was ons snel duidelijk dat in verband met de eisen op dit vlak, samenwerking noodzakelijk was om te kunnen deelnemen. Daarom werden al in een zeer vroeg stadium, ver voor de aanbesteding, de handen geschud op deze samenwerking. Als lokale bouwer en tevens ruim ervaren in de utiliteitsbouw bleek elkaars meerwaarde direct duidelijk. Voor Jansman dé kans op een grote klus in de achtertuin én een kans ervaring op te doen ten aanzien van het bouwen van zwembaden. Een samenwerking tussen Vaessen en Jansman bij volgende projecten is zeker niet uitgesloten.” Een greep uit de vele innovatieve aspecten: • 24 jaar onderhoud en energieprestatie (Total Cost of Ownership); • Gehele dak sportcomplex voorzien van zonnepanelen; • EPC lager dan 0,0; • GPR 8,8 (tot nu toe hoogste GPR in dergelijke sportcomplexen in Nederland); • Gebruiken van restwarmte van de nabijgelegen RWZI Raalte; • Eén sporthal van maar liefst 48 meter lengte, voorzien van tribunes aan de lange en kopse zijden; • Alle zwembaden met beweegbare bodems; • Innovatief monitoring-systeem voor klimaat en energie; • Innovatieve lucht- en waterzuivering gericht op comfort en energie; • Beachtvolleybalvelden/-voetbalveld op het dak van het zwembad. Feiten: • Projectomvang: BVO 11.600 m2 • Opdracht: geïntegreerd ontwerp • Looptijd: augustus 2016 - december 2017 • Projectkosten: € 17,2 miljoen inclusief een extra duurzaamheidspakket van € 1,8 miljoen. BOUWEN IN HET OOSTEN 27
Raalte Nieuw Tijentraan echte thuiswedstrijd voor Kruiper Constructiebedrijf Kruiper BV speelde in het Nieuw Tijenraan project een echte thuiswedstrijd. Directeur- eigenaar Martin Kruiper van het zestien medewerkers tellende familiebedrijf kijkt met tevredenheid terug op het leeuwendeel van zijn werkzaamheden aan deze opdrachten. Er lopen nog enkele kleine producties, maar die vallen uiteraard in het niet bij de ruim 300 ton staal van de complete constructie. “Wij kunnen inderdaad al enigszins terugblikken”, vertelt Martin Kruiper die de derde generatie vormt van het familiebedrijf. “Nieuw Tijenraan was voor ons een van de grootste opdrachten in ons bestaan. Bovendien is het een project waarbij onze eigen inbreng letterlijk en figuurlijk in de picture blijft. De voorbereiding was behoorlijk intensief. We hebben bijvoorbeeld veel overleg gehad met de bouwkundig hoofdaannemer en de prefabbeton leverancier. De aansluiting tussen beton en staal is altijd een punt van extra aandacht en daarop was Nieuw Tijenraan geen uitzondering. Toch zou ik de opdracht niet als erg complex willen typeren. Het was meer een kwestie van een ingewikkelde montagestructuur. Na de uitgebreide voorbereiding kende de montage zelfs een buitengewoon soepel verloop. Alles liep gestroomlijnd, onder meer door een goede afstemming met de verzinkerij en de conserveerder, die de verduurzaming van het staal, voor zijn rekening nam. Voor het staal in het zwembadmilieu worden namelijk speciale eisen gesteld die de conserveerde voor zijn rekening nam. In het project hebben we zowel SJR 235 als SJR 355 staal verwerkt. Opvallend is onder andere de toepassing van 32 meter lange vakwerkliggers in de twee sporthallen. Welke door onze vaste transporteur en kraanbedrijf op een bekwame manier op zijn definitieve plaats zijn getransporteerd. Ook de montage van de geïntegreerde gelamineerde liggers in de staalconstructie van het zwembad is een stukje toegevoegde waarde welke wij hebben kunnen leveren. 28 BOUWEN IN HET OOSTEN
Raalte Orderportefeuille vult zich goed Voor de korte termijn vult onze orderportefeuille zich goed. We kunnen altijd hooguit twee tot drie maanden vooruitkijken en dat is ook nu het geval. Er staan veel kleinere projecten op stapel. Bedrijfshallen en woningen bijvoorbeeld. Eind dit jaar komt een nieuwe sporthal in Nieuwleusen bij ons in beeld. We mogen beslist niet klagen. Tachtig, negentig procent van ons werk komt binnen via aannemers. Als die goed draaien, merken we dat direct. Daarnaast kunnen particulieren ook rechtstreeks bij ons terecht. BOUWEN IN HET OOSTEN 29
Raalte Hoogeboom positief over de toekomst Aannemingsbedrijven gespecialiseerd in recycling, asbestsanering, sloop en infra werken voor een niet onbelangrijk deel direct in opdracht van overheden. Dat geldt ook voor Hoogeboom; een toonaangevend bedrijf met circa vijftig ervaren medewerkers en een goed geoutilleerd machinepark, dat nauw betrokken was bij het Nieuw Tijenraan project. Het kantoor en de werkplaats is gevestigd aan de Boeierstraat 5 te Raalte. De recyclingterreinen bevinden zich aan de Stobbenbroekerweg 16 te Raalte en aan de Rijnlandstraat 5 te Zwolle. De Recycling Maatschappij Zwolle beschikt over een eigen betonstation. Het werkterrein ligt voornamelijk in een actieradius van ruim zeventig kilometer rond deze drie vestigingen. Directeuren Gert en Jurgen Hoogeboom vertellen dat de gunning van de opdracht een direct gevolg is van goede ervaringen uit het verleden. ”Wij hebben nauwe contacten met overheden, waterschappen en bouwbedrijven. Klantbinding is van groot belang. Goed werk leveren, zodat de klanten een blijvend vertrouwen in je uitspreken. Zo is ook onze relatie met de Gemeente Raalte en Bouwbedrijf Jansman. We hebben mei vorig jaar twee panden asbestvrij gemaakt en gesloopt en 1900 m2 asfalt (handbalvelden) afgebroken en afgevoerd. Een maand later hebben we een bouwweg aangelegd, riolering en het terrein bouwrijp gemaakt en in juli 2016 is de nieuwbouw ontgraven, is er bronbemaling aangelegd ten behoeve van het ontgraven van de kelderbak voor het zwembad. Verder hebben we grond afgevoerd. Totaal is er 12.000 m3 zand verwerkt en 10.000 m2 ondergrond zand geëgaliseerd en 380 m1 HDPE warmteleiding gelegd. Voor ons was het project april jongstleden afgerond. In het geval van Nieuw Tijenraan, maar ook in het algemeen gesteld, denken we graag met de klant mee. Doordat we vakkundig en ervaren zijn op een breed terrein, kunnen we de klant een heel stuk ontzorgen.” De broers tonen zich positief over de markt. “Na de bouwvak zijn we gestart met een aantal mooie klussen, met name bouw gerelateerd. De verwachting is dat eind dit jaar, maar uiterlijk volgend jaar de wegenbouw gaat aantrekken. Ook dat wordt weer beter. Onlangs hebben we geïnvesteerd in vijf nieuwe machines. Een PC09 en PC30, beide elektrisch, twee PW160 machines met GPS overdruk en nokia banden en een WA320 shovel. Redenen voldoende om een en ander met vertrouwen tegemoet te zien.” BOUWEN IN HET OOSTEN 31
KienhuisHoving informeert KIEK OET! Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Ook in de bouw. En zeker in het geval van ontwerpfouten. Als aannemer dien je hierop alert te zijn. Waarschuw je de opdrachtgever niet (goed), dan kun je zomaar opdraaien voor de schadelijke gevolgen. Een verstrekkende consequentie, die in onze praktijk regelmatig aan de orde is. Ontwerpfout Een aannemer heeft een landhuis met een buitenkeuken gebouwd op basis van een ontwerp afkomstig van de architect van de opdrachtgever. Na oplevering is er lekkage in de buitenkeuken. De opdrachtgever spreekt de aannemer hierop aan. De aannemer vindt dat hij niet gehouden is om tot herstel over te gaan. De lekkage is het gevolg van een ontwerpfout. Er is een te lage loodslabbe voorgeschreven waardoor inwatering mogelijk was. Aannemer heeft gewaarschuwd De aannemer onderkent deze fout. Echter, hij vindt dat hij voor deze fout heeft gewaarschuwd. Als bewijs legt de aannemer notulen over. Hierin staat dat de aannemer voorstelt om een plint tegen de opstand aan te brengen. Over de gevolgen van het niet aanbrengen van de plint, namelijk het risico op inwatering, staat niets in de notulen. Wel is handgeschreven toegevoegd dat door het niet opzetten van een plint, water in het metselwerk kan indringen dat lekkage kan veroorzaken. Waarschuwingsplicht Het lijkt erop dat de aannemer heeft gewaarschuwd voor de mogelijke fout in het ontwerp en het gevolg daarvan. De aannemer zou dan hebben voldaan aan zijn waarschuwingsplicht door te wijzen op een voor hem kenbare fout in het ontwerp. Toch oordeelt de Raad van Arbitrage voor de Bouw op 7 juni 2017 anders (zaaknr. 35.944). Duidelijk waarschuwen De handgeschreven opmerking wordt bij de beoordeling buiten beschouwing gelaten, omdat onduidelijk is wanneer deze opmerking is toegevoegd. Het voorstel van de aannemer om een plint tegen de opstand aan te brengen wordt niet aangemerkt als een voldoende duidelijke waarschuwing. De aannemer brengt dit voorstel niet in verband met het risico op inwatering of lekkage. Doordat niet komt vast te staan dat de aannemer duidelijk heeft gewaarschuwd, wordt geoordeeld dat de aannemer geheel verantwoordelijk is voor het herstel en de (gevolg)schade van de lekkage. Deze column is geschreven door: Annerieke Kolenaar, advocaat Bouwrecht Mail: annerieke.kolenaar@kienhuishoving.nl tel.nr. 053-4804237 Robert de Vries, advocaat Bouwrecht Mail: robert.devries@kienhuishoving.nl tel.nr. 053-4804281 BOUWEN IN HET OOSTEN 33 33 Bewijs waarschuwing Een waarschuwing moet wijzen op mogelijke risico’s. Een enkel voorstel is niet voldoende. De opdrachtgever dient een keuze te hebben door de mogelijke consequenties te kennen. Bovendien moet een aannemer kunnen bewijzen dat hij heeft gewaarschuwd. Is de waarschuwing duidelijk en bewezen, dan ben je als aannemer in beginsel niet aansprakelijk voor de gevolgen van een ontwerpfout. Van de waarschuwingsplicht wordt niet zelden in het nadeel van de aannemer afgeweken. Wees hierop beducht. Het kan verstrekkende gevolgen hebben. Tijdens een KienhuisHoving Academy bijeenkomst zullen we hier nader op in gaan. U bent van harte welkom, dus hou de website in de gaten (www.kienhuishoving-academy.nl). Voor vragen kunt u contact met ons opnemen.
Algemeen IDENTIS, conceptmatig bouwen met ingebouwde flexibiliteit Bouwbedrijf Roosdom Tijhuis viert dit jaar een jubileum, het bedrijft gebruikt namelijk al 10 jaar lang haar succesvolle woonconcept IDENTIS. Sinds enige tijd mag de Rijssense ontwikkelaar en bouwer ook het predicaat Excellent Concept voeren en daar is men, bij monde van acquisiteur Rob Kamp, zéér trots op. De Nederlandse woningbouwmarkt kent veel ontwikkelconcepten en daarop vormt IDENTIS geen uitzondering. Rob Kamp: In het Identis woonconcept zit de kracht vooral in het conceptmatige ontwikkelproces. Deze denkwijze is al ruim vijftien jaar binnen ons gehele bedrijf geïmplementeerd. Zo hebben we bijvoorbeeld ook een ontwikkelconcept voor zorghuisvesting, genaamd Bouw voor Zorg, dat uitstekend in de markt ligt. Intern hebben we ingezoomd op het proces en alles volledig uitontwikkeld. In de productiehal hebben we een vaste, ideale indeling die borg staat voor een hoge efficiëntiegraad. Ons concept gaat onder andere uit van betoncasco’s en complete kozijnen (luchtdicht, beglaasd en afgelakt). Dat heeft drie grote voordelen, te weten een gewaarborgde hoge kwaliteit in een ideale productieomgeving, snelheid op de bouwplaats en een hoge duurzaamheid. Dat laatste mede doordat er nu geen restafval op de bouwplaats in containers terechtkomt omdat in de productiehal het einde van het vorige kozijn een begin vormt van het volgende. Dit werkt faalreducerend en kostenbesparend. Conceptueel bouwen stond tot voor kort voor “eenheidsdenken” en een gebrek aan flexibiliteit. Ons woonconcept IDENTIS is hierop een antwoord. We hebben conceptueel bouwen procesmatig ingebouwd en bovendien zijn we een van de weinige grote aannemers die nog eigen architecten in dienst hebben. Dat biedt ons veel voordelen, voornamelijk een optimale flexibiliteit binnen de kaders van het concept. Je zou kunnen spreken van conceptueel maatwerk.” Regionale verschillen Rob Kamp vertelt dat de woningmarkt behoorlijk aantrekt. “In sommige delen van het land, met name in de randstad, zie 34 BOUWEN IN HET OOSTEN
Algemeen je soms duizelingwekkende verkoopsnelheden. Er is ook sprake van forse prijsverschillen. Vergelijkbare woningen in bijvoorbeeld Hilversum of in onze regio variëren qua kostprijs van een kleine twee ton hier in het oosten tot ruim drie ton daar. De grote vraag is een direct gevolg van de zeer lage rente. Ook hebben mensen meer vertrouwen in de toekomst. Het is natuurlijk afwachten wat het nieuwe kabinet gaat brengen en ook het Europees rentebesluit aan het einde van het jaar wordt met belangstelling gevolgd. Ik verwacht een positieve uitkomst van deze twee aspecten.” Roosdom Tijhuis bestrijkt met woonconcept IDENTIS vrijwel het hele land. Kamp: “Uitgezonderd de provincies Zeeland en Limburg zijn we overal aanwezig, zo bouwen we momenteel bijvoorbeeld een modern appartementencomplex in Alphen aan den Rijn en ook zijn er grote projecten gaande. Zo zijn we momenteel actief in Borne, Almelo, Ede, Hardenberg en Doetinchem. We kunnen een goede inschatting maken van de ontwikkelingen tot en met volgend jaar. Ik kan nu al melden dat 2018 voor ons bedrijf een goed jaar wordt. Niet alleen in de woningbouw maar ook in de andere sectoren. Met ons zorgconcept Bouw voor Zorg realiseren we bijvoorbeeld een mooi project in Druten voor ’s Heeren Loo. We zien als Roosdom Tijhuis de toekomst optimistisch tegemoet.” Kenmerken Indentis • Bewonersgerichte ontwikkeling • Geoptimaliseerde processen • Veel ontwerpvrijheid • Duurzaamheid • Korte doorlooptijden • Lage energielasten en onderhoudskosten BOUWEN IN HET OOSTEN 35
SW Even voorstellen: Mark Krakers nieuwe regiomanager binnen SW Vastgoed Verbetering Afgelopen mei trad Mark Krakers in dienst als Regiomanager (Oost-Midden) binnen SW Vastgoed Verbetering. Het spreekt hem met name aan dat het bedrijf ambitieus is. De mensen binnen de organisatie staan voorop.Bovendien is er binnen het bedrijf veel ruimte voor vernieuwing, ontwikkeling en opleiding. Volgens Mark is het een mooie combi om ervaring en nieuw elan te verenigen. Door: Jolanda Groothuis Als kleine jongen deed Mark Krakers veel ervaring op in het familie bouwbedrijf. “Het echte vak heb ik geleerd van de vaklieden die er werkten. Opperen, schoonmaken, timmeren, dakdekken en uiteindelijk tekenwerk en projectleiding. Na mijn opleiding HTS bouwkunde en HBO commerciële bedrijfskunde begon mijn loopbaan bij een aantal aannemers, vooral op het gebied van renovatie en onderhoud. Hier ligt ook mijn hart; te gast zijn op de werkvloer van de opdrachtgever. Werken aan complexe projecten binnen de regels die daar gelden. Bij de BAM leerde ik om zichtbaar onzichtbaar te zijn. De klant en haar bewoners/werknemers tevreden stellen binnen de gestelde normen in gezamenlijk overleg.” Waar bestaat het rayon uit? “Regio Oost-Midden heeft twee kantoren. Het hoofdkantoor is gevestigd in Almelo en we hebben een vestiging in Arnhem. Vanuit beide vestigingen worden de projecten zoveel mogelijk op basis van geografische ligging aangestuurd. Naast onze vaklieden kennen we de functies van projectleider (Marcel Oldeman in Almelo BOUWEN IN HET OOSTEN 37
SW en Willy van Wessel in Arnhem), calculator schilderwerk (Henk van Lith), bouwkundig calculator (Jan van der Weide), werkbegeleider (Lennart Vlessert), werkvoorbereiding wordt door allen (projektgereateerd opgepakt, uitvoerders en teamleiders. Commercieel gezien hebben zij allen een taak, maar deze ligt in de basis bij onze accountmanager (Marcel Middelhuis) en mij. De dames van de receptie (Marja Slooten en Manon Looms) die beiden ook administratieve taken hebben, zorgen voor een gastvrij ontvangst. Heel belangrijk in onze tak van sport is de bewonersconsulent (Ingrid Terpstra). Zij is intermediair tussen de bewoners van de corporaties/gemeenten, de opdrachtgever en het uitvoeringsteam. Daarnaast krijgen we ondersteuning van onze landelijke organisatie zoals de 24/7 bouwservice administratie, commercie en HR. Binnen SW zijn er landelijk ca. Vierhonderd vaklieden werkzaam. Wat was de aanleiding om te kiezen voor SW? Hiervoor functioneerde ik als bedrijfsleider met drie vestigingen in deze regio. Nadat ik in contact kwam met de directie van SW over de functie van Regiomanager zei mijn gevoel dat het goed was. De uitdaging en ambitie die er liggen in combinatie met de vrijheid en verantwoordelijkheid binnen een plat georganiseerde bedrijfsstructuur sprak me aan. 38 BOUWEN IN HET OOSTEN
SW Ik geef wel toe dat het een lastige beslissing was. Omdat ik het goed na mijn zin had. Ondanks dat heb ik geen spijt van de overstap. Ik heb het bij SW volledig naar mijn zin en ook hier heb ik te maken met zeer betrokken collega’s. We werken hier samen om het bedrijf naar een hoger plan te trekken.” Hoe zou je de bedrijfsvoering binnen SW willen omschrijven? Er zijn zes regio’s die Nederland goed dekken. Elke regio heeft twee vestigingen. Daarnaast hebben we Alreno in de groep, een bouwbedrijf waar o.a. veel mensen werken met een beperking. Dit onderstreept weer het echt sociale en betrokken karakter van SW. Een aantal staffuncties en de 24/7 bouwservice zijn centraal geregeld. Doordat elke regio zelf verantwoordelijk is voor de lokale bedrijfsvoering en resultaten wordt het regionale karakter behouden. Dit is voor veel van onze klanten heel belangrijk. Zo spreken wij nog de taal van de corporatiebewoners. Dit verbetert de communicatie en bevordert het vertrouwen. We houden zoveel mogelijk vaste werknemers bij onze vaste klanten. Voor grotere projecten worden projectteams ingericht die zich focussen op de klus. Hierdoor kunnen we onze vaste klanten de benodigde en gewenste aandacht blijven geven.” Waar bestaan jouw dagelijkse werkzaamheden uit? “Ik ben eindverantwoordelijk voor alles wat er binnen de regio speelt. Dat houdt het volgende in: commercie, financiën, inzet en samenstelling personeel, projectleiding en misschien wel boven alles, trouble shooter.” Daarnaast zit ik samen met de andere regiomanagers , de algemeen directeur en de financieel manager in de landelijke directie om richting te geven aan de ontwikkeling van SW Vastgoed Verbetering. Wat is jouw toekomstvisie binnen het bedrijf? “Mijn missie is om het vakmanschap op een nog hoger peil te brengen door mensen op te leiden. Bovendien pleit ik voor verjonging en uitbreiding van het personeel. Denk hierbij aan betere aansluiting met onderwijs en inzet van ervaren vaklieden die kennis overdragen naar de volgende generatie. Ik vind het belangrijk dat ons team een hechte binding houdt met de klanten door hen te voorzien van professioneel advies voor vastgoed onderhoud. Uiteraard houden wij rekening met de life cycle van het gebouw en materialen om het milieu niet of zo min mogelijk te belasten. Ons streven is om tot de top vijf van de Vastgoed Verbeter/ Onderhoudsbedrijven binnen Nederland te horen.” Hoe zit het met de orderportefeuille? “Deze is momenteel dusdanig goed gevuld dat 2018 een uitstekende start lijkt te krijgen. Voor de langere termijn zitten we reeds met een mooi aantal opdrachtgevers aan tafel om lange termijnplanningen te maken of voor (zeer) groot onderhoud over meerdere jaren. Uiteraard hebben we de flexibiliteit om bestaande en nieuwe klanten te helpen met nieuwe opdrachten.” Op welke sectoren richt SW zich met name? “In het verleden stond SW Vastgoed Verbetering (voorheen Schilders Wacht) bekend om het schilderwerk. Al diverse jaren richten we ons op totaal vastgoedonderhoud in de ruimste zin van het woord waarbij schilderwerk en onderhoud van de buitenschil nog steeds belangrijke pijlers zijn binnen SW. Onze opdrachtgevers zijn met name woningbouwcorporaties, VvE’s, onderwijs, gemeenten, de zorgsector en industrie. Onze opdrachten verschillen dan ook sterk. We hebben klussen van een paar honderd euro tot totaal vastgoedonderhoud van een aantal miljoen euro’s. Verduurzamen is een belangrijk aspect (isoleren gevels, vloeren en daken, aanbrengen van dubbele beglazing, ventilatie en centrale verwarming). Maar ook saneren we asbest, voeren we gevel- en binnenrenovatie, installatiewerkzaamheden en dakdekkerswerk uit. Dit doen we samen met een aantal vaste ketenpartners waarbij SW als hoofdaannemer optreedt.” Wat zou je tot slot nog willen toevoegen? “De onderlinge samenwerking tussen de regio’s, met ondersteuning van de landelijke SW 24/7 bouwservice en de betrokkenheid plus de kennis van onze medewerkers maakt dat we een continue verbeterende partner zijn voor onze klanten. Dit geeft een stuk zekerheid en brengt voor de toekomst veel kansen voor al onze relaties.” BOUWEN IN HET OOSTEN 39
Jan Steggink (44) is geboren en getogen in het Twentse Reutum. Samen met zijn echtgenote Maaike, drie zoons en dochter vormt hij een gelukkig gezin. Tien jaar geleden startte hij zijn eigen onderneming; Stegginkinfra Projectmanagement en Advies. Hij woont en werkt op het erf van een oud boerderijtje. Eigenhandig heeft hij de woning omgebouwd tot een warm onderkomen. En daar waar vroeger het vee aan de ketting stond herrezen kantoren en een wegenbouwlaboratorium. Zijn privé- en zakelijke leven lopen compleet door elkaar. Dikwijls ervaart hij dat als fantastisch, Soms is het iets minder, want er is altijd volk om het huis, maar zo ging dat vroeger ook: een vorm van mantelzorg, met mekaar en veur mekaar. “Wees SINVOL en denk AARDEVOL” Met ons duurzaamheidsconcept Aardevol profileert Stegginkinfra zich als intermediair voor overheid en bedrijfsleven. Speciaal ontwikkelde tools zorgen voor besparingen op milieu en de portemonnee, maar vooral de mens wordt bij dit proces nauw betrokken. En dan het liefst in Jip en Janneke-taal. Vijf jaar geleden begonnen we met toen nog het concept (w)AARDEVOL. Sinvol – een zusterbedrijf van Aardevol – helpt om alles visueel te maken. De storytelling en ‘the making of’ van duurzaamheid. Idealistisch We hebben hier in Nederland in feite alles in overvloed. Maar we hebben niet altijd door dat we voor en mét elkaar moeten leven. Geld regeert. In mijn optiek mag het wel wat mensgerichter. Als je goede, pure ideeën hebt, dan komt het geld vanzelf wel. Maar niet iedereen heeft dezelfde competenties, dezelfde idealen en doelen. Als we daadwerkelijk willen dat zaken veranderen dan moet er wel een aanleiding zijn. Een beroemde psycholoog schreef ooit dat er twee essentiële zaken aanwezig moeten zijn, willen wij als mensen veranderen, namelijk; • Urgentie • Emotie Als dit niet aan de orde is gaan mensen niet vanzelf veranderen. Dan blijft zestig procent van de kudde dieren (bruine beren) gewoon doen wat zij altijd deden. Twintig procent van de kudde (zwarte beren) verandert überhaupt niet, wat er ook gebeurt. De overgebleven twintig procent (witte beren) zijn de pioniers, de profeten. Zij juichen de veranderingen toe. De kunst is om deze verschillende types te laten samenwerken en eenieder in haar waarde te laten. Om te laten zien dat we werken om te leven, maar wel op een aarde die ons niet nodig heeft, daar waar wij haar wel nodig hebben. Positieve gedachte Steeds meer opdrachtgevers vallen voor ons concept. Velen willen op de duurzame toer. Maar vooral overheden en gemeentes weten niet precies hoe. Zij zoeken naar een partij om het duurzaamheidsbegrip handen en voeten te geven en efficiënter te maken. Een aantal jaar geleden was het echt een monnikenwerk. Ik was (te) vroeg met deze andere manier van denken. Nu zie ik dat de mensen het willen en inzien dat het ook eenvoudig te realiseren is. En niet onbelangrijk: dat het daadwerkelijk wat oplevert. De politiek heeft duurzaamheid omarmd. Wij, als ouders, kunnen het onze kinderen ook met de paplepel ingieten. Vroeger was duurzaamheid een gevolg van zuinigheid. Een prima middel, maar tegenwoordig is dit voor velen niet meer zo. We leven in een wegwerpmaatschappij en weten niet anders. Aardevol maakt adviezen en hergebruiksplannen inzichtelijk. We scannen de omgeving of het project en vertalen dit naar een Waardescan. Soms is het even zoeken naar de afstemming. Dan staat er iemand onderaan de trap en de ander bovenaan. De kunst is om elkaar ergens midden op de trap de hand te kunnen reiken. Die gesprekken gaan we altijd met een positieve gedachte in. En daar geloof ik in: positivisme. We zijn collegiaal, communicatief en coöperatief. We willen er graag iets van maken. Verbinden. Het doel is een betere, duurzame, en prettige wereld voor iedereen te creëren. Dit klinkt idealistisch maar zo denk ik erover. Wees SINVOL en denk AARDEVOL. Dat geeft toch te denken? Welke kleur beer je ook bent! Een nieuw gezicht, een nieuwe visie. Het komende jaar zal Jan Steggink onder het motto “Aj d’r bint moj d’r ok wea’n” de lezer verrassen met zijn kijk op het (bedrijfs)leven. 40 BOUWEN IN HET OOSTEN COLUMN
De Groot Vroomshoop Ketensamenwerking aanleiding voor nieuwbouw De Groot Vroomshoop investeert in een nieuwe productielijn voor houten daken. Verwacht wordt dat de deze geautomatiseerde dakenlijn zo’n twintig procent extra productiecapaciteit oplevert. Dat betekent dat De Groot Vroomshoop daken voor vijftien woningen per dag kan realiseren. De productiegroei in daken is het gevolg van een goede ketensamenwerking. Door diverse samenwerkingsverbanden met bouwpartners kan er efficiënter en succesvoller worden gebouwd Ketensamenwerking werkt vooral in vernieuwende en duurzame woningconcepten van diverse marktpartijen, waarbinnen De Groot Vroomshoop haar meerwaarde biedt als meedenkende en ontwikkelende toeleverancier van prefab daken, dak- en gevelelementen en houten bergingen. Wat is ketensamenwerking In de keten ben jij een van de meedenkende bouwpartners. Samen ontwikkel en realiseer je bouwconcepten die sneller, beter, goedkoper en vaak duurzamer gebouwd kunnen worden. Samen ben je meer dan de som der delen. Het aandeel van De Groot Vroomshoop vertaalt zich dan vooral in het technisch en financieel realiseerbaar maken van schetsideeën. Je komt samen tot een concept dat je procesmatig steeds verder kunt optimaliseren en standaardiseren, wat voor alle stakeholders voordelen biedt. Benieuwd? In een video licht De Groot Vroomshoop toe hoe ketensamenwerking werkt en wat het oplevert. Bekijk de video op https://youtu.be/r7gVdCp2EiQ BOUWEN IN HET OOSTEN 41
Kort nieuws Start bouw nieuwbouwproject de Nieuwe Es in Enschede Woensdag 20 september j.l. heeft wethouder Eelco Eerenberg samen met de kopers het officiële startsein gegeven voor de bouw van de eerste 45 woningen van de ‘Nieuwe Es’, een nieuwe buurt in de wijk De Laares in Enschede. In totaal worden 71 nieuwbouwwoningen gebouwd, welke allemaal zijn verkocht. Eelco Eerenberg, wethouder stadsdeel Centrum is blij met de komst van dit nieuwbouwproject. “Veel mensen wonen graag in een levendige, stedelijke wijk niet ver van het centrum. Daarom ben ik erg blij met de ontwikkeling van deze wijk op deze locatie in onze binnenstad.” Ook André la Rivière, directeur Wijk Ontwikkelings Maatschappij (WOM) De Laares benadrukt deze belangrijke ontwikkeling voor de binnenstad van Enschede. “In de afgelopen vijftien jaar hebben we met grote zorgvuldigheid deze herstructureringswijk kunnen transformeren in een aantrekkelijke woonomgeving, voor iedereen. Daarmee is dit nieuwe stuk binnenstad weer klaar voor de toekomst.” Planning De woningen uit de eerste fase worden naar verwachting voor de zomer van 2018 opgeleverd. De bouw van de overige 26 woningen in de tweede fase start in het voorjaar van 2018. Een nieuwe en tevens laatste fase in De Laares is op dit moment in ontwikkeling. Met de totale herontwikkeling van de wijk door WOM De Laares, heeft Enschede er straks een prachtig nieuw stuk stad bij. BOUWEN IN HET OOSTEN 43
Kort nieuws Bouwend Nederland Formatie geen vrijbrief voor stilstand “Bouwend Nederland roept het nieuwe kabinet op snel beslissingen te nemen over investeringen die Nederland versterken. Het kan niet zo zijn dat de begroting 2018 van het huidige demissionaire kabinet ons land anderhalf jaar op achterstand zet”, aldus Bouwend Nederland “De begrotingen voor 2018 zijn vanwege de demissionaire status dit jaar relatief ‘beleidsarm’. Wel is er een groeiende economie (+2,5%) en een groeiend begrotingsoverschot (+0,8%). Ook de staatsschuld daalt. Dat geeft het nieuwe kabinet financiële ruimte. Nu is het zaak om die ruimte verstandig te benutten”, aldus Bouwend Nederland. “Bijvoorbeeld voor verduurzaming en infrastructuur zoals wegen, spoor, dijken.” Om onze sterke positie als handels- en dienstenland te verbeteren zijn investeringen op het gebied van wonen en infrastructuur pure noodzaak. Eerder dit jaar hebben 50 coalitiepartijen, waaronder drie ministeries en Bouwend Nederland, in de Bouwagenda aangegeven wat nodig is voor een beter, duurzamer en sterker Nederland. Met een structurele toevoeging van 150 miljoen euro per jaar aan het infrastructuurfonds kan de mobiliteitsgroei worden opgevangen. Ook moet de achterstand op onderhoud, renovatie en vervangen van kunstwerken snel worden aangepakt. Dit vergt een jaarlijkse investering ter grootte van 100 miljoen euro. Verder verdient de verduurzaming van de gebouwde omgeving prioriteit met het oog op een CO2 neutraal Nederland. Mooie bijkomstigheid is dat gezinnen structureel meer in de portemonnee houden, omdat dankzij de verduurzaming de energienota daalt. Het kabinet moet volgens Bouwend Nederland ook investeren in vaste banen, door bijvoorbeeld de lasten op arbeid te verlagen. Dat geeft werkgevers in de bouw vertrouwen en ruimte om mensen een vaste baan te geven. Bouwend Nederland heeft vertrouwen dat het nieuwe kabinet snel aan de slag gaat, zodat de begroting 2018 geen vrijbrief voor stilstand wordt. 44 BOUWEN IN HET OOSTEN
1 Online Touch