0

Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 25e Jaargang • no. 6 • December 2017 06 In dit nummer: Ruimtelijk wonen in de binnenstad van Enschede Pagina 4 Maatwerk kozijnen binnen vijf dagen geleverd Pagina 28 Groot onderhoud in Arnhems Spijkerkwartier Pagina 33

06 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 05 Voorwoord: Kerstklokken en noodklokken 06 11 15 18 21 22 24 27 29 30 Project renovatie Farbrieksschool Enschede Ruimtelijk wonen in binnenstad van Enschede Architect George de Witte: “Of we ook duurzaam kunnen ontwerpen…? Fabrieksschool mooie uitdaging aan schildersbedrijf Joosten AK Schoonmaak positief gestemd Bouwconstructie gymlokaal uitdaging voor kamphuis Sloopwerken en Asbestsanering Fabrieksschool uniek project voor Tasche Stalen Trappen Column Caspar Jansen: “Donker December, Mijmeren Mag. Mijmert u mee? Eissink Plafond- Wandsystemen actief in Hartje Utrecht Column KienhuisHoving: “Koop breekt geen huur; hoe zit het bij gedeeltelijke koop?” Nijhuis Toelevering: Maatwerk kozijnen binnen vijf dagen geleverd 33 35 39 41 43 45 46 49 51 53 55 58 Grootscheeps onderhoud in Spijkerkwartier Arnhem Grote klanttevredenheid bewoners belangrijk voor Mooiland Groot onderhoud appartementen Spijkerkwartier een mooie uitdaging Asbestsanering project Spijkerkwartier door Aveco de Bondt Groot onderhoud Spijkerkwartier leidt tot verhoging comfort en verbetering energielabel Zorgvuldigheid en vakkennis gevraagd in project Spijkerkwartier Opgebouwde vakkennis komt van pas in Spijkerkwartier Ontzorgen staat voor Hoogeboom centraal Advertorial Kegro deuren Column BIM4ALL: “Installatietechniek en BIM” Column SweetPepper: “Alweer de laatste….” Complexe constructie op bestaande kelder in Bibliotheek Deventer Column Jan Steggink: “Mijn laatste column voor Bouwen in het Oosten” Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 25e Jaargang • no. 6 • December 2017 28 4 33

Voorwoord Voorwoord Kerstklokken en noodklokken In deze editie is er redactionele aandacht voor de prachtige verbouwing van de Fabrieksschool in Enschede tot een aantal; fraaie lofts. Ruimtelijk wonen in het centrum van Enschede! Het woord “fabrieksschool” mag dan anno 2017 ietwat belegen klinken, dat geldt zeer zeker niet voor het fenomeen “bedrijfsschool”. Die term klinkt tot in de Tweede Kamer op het Haagse Binnenhof. Met enige regelmaat verschijnen er rapporten over de grote afstand tussen het onderwijs en de bedrijfspraktijk. De bouw- en installatiewereld klaagt steen en been over de aansluiting van het onderwijs. “Leerlingen kunnen in perfect Engels uitleggen hoe we het een en ander moeten aanpakken, maar een leiding leggen is al moeilijk” en andere vergelijkbare kreten hoor ik veel te vaak. Dan zou je zeggen dat er ook in Onderwijsland een belletje zou moeten gaan rinkelen. Bij mij leeft het gevoel dat dit nu pas echt op de agenda komt te staan. UNETO-VNI voorman Doekle Terpstra is inmiddels op de barricades geklommen en ook Bouwend Nederland heeft het in haar permanente lobby richting politiek wat extra gewicht toegekend. Dat is geen dag te laat. De klok staat inmiddels al een kwartier over twaalf. Met een recordaantal openstaande vacatures geen verrassing. De discrepantie tussen vraag en aanbod zal in de booming markt nog wel een dominantere plaats gaan innemen de komende tijd. Als we niet sec afhankelijk willen worden van buitenlandse arbeidskrachten met alle taal- en cultuurproblematiek op de bouwplaats moet er direct gehandeld worden door zowel de branche als de politiek. Het zou al helpen wanneer men in Den Haag eens wat positiever stond tegenover allerlei initiatieven vanuit de sector. Want het is duidelijk dat rond de Kerst niet alleen kerstklokken luiden maar ook noodklokken. Gerard van Leeuwen Redactie Op de cover Op de cover v.l.n.r. Joris Roelink & Niek Wopereis Colofon Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Uitgever: GF Uitgevers Postadres: Postbus 204, 8600 AE Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d Tel.: (0515) 429 429 Fax: (0515) 429 422 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: redactie@bouweninhetoosten.nl Redactie: Gerard van Leeuwen, Joeri van Leeuwen Eindredactie: Elly Kroese Fotografie: Henny de Mönnink, Tekstbijdrage: Jolanda Groothuis Accountmanagement: Frits Visser (06 - 533 394 89) Vormgeving & opmaak: Niels Visser (Visser Vormgeving Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Sandd GF Uitgevers BOUWEN IN HET OOSTEN 3 Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 25e Jaargang • no. 6 • December 2017 06 In dit nummer: Ruimtelijk wonen in de binnenstad van Enschede Pagina 4 Maatwerk kozijnen binnen vijf dagen geleverd Pagina 28 Groot onderhoud in Arnhems Spijkerkwartier Pagina 33

Fabrieksschool Ruimtelijk wonen in de binnenstad van Enschede j De voormalige Fabrieksschool in het hart van Enschede is in opdracht van Woningcorporatie Ons Huis van leegstaand pand verbouwd naar een pand met negen luxe lofts bestemd voor de sociale huursector. Op basis van prijs, ervaring en kwaliteit kreeg Bouwbedrijf én Erkend Restauratiebedrijf Steggink (Reutum-Enschede) de opdracht in handen. Directeur Ewald Steggink zegt er trots op te zijn om dit pand, dat lange tijd leeg heeft gestaan, te mogen transformeren naar een blikvanger in het centrum van Enschede. Door: Jolanda Groothuis v.l.n.r. Ewald Steggink, Johan Bolt, Gerald Joosten, George de Wit, Peter Hilderink, Rob Scholten, en Bart Ter Woerds. Middels een prijsvraag heeft Ons Huis in 2014 dit monumentale pand uit 1872 van de gemeente Enschede gekocht voor 550.000 euro. Het startsein voor de verbouwing werd eind 2016 gegeven. Inmiddels, een jaar later, is de slogan waarmee het allemaal begon ‘Ruimtelijk wonen in de binnenstad’ een feit geworden. Peter Hilderink en Johan Bolt, respectievelijk opzichter Vastgoed en projectleider Vastgoed bij Ons Huis vertellen dat de Fabrieksschool een langdurige en nieuwe herbestemming heeft gekregen. “Voor de uitwerking van onze ideeën hebben we architect George de Witte van De Witte-Van der Heijden Architecten ingeschakeld. Bij bestudering van de oude tekeningen viel direct de bijzondere hoogte van de oude klaslokalen op. Vanaf dat moment was duidelijk dat in het oude, historische pand geen gewone appartementen konden worden gebouwd.” Negen lofts Architect George de Witte: “Wij hebben in het recente verleden voor de Fabrieksschool een restauratieplan gemaakt in opdracht van de gemeente Enschede. We kennen het pand dus van buiten en binnen. De karakteristiek van de Fabrieksschool wilden we behouden. De mooie hoge ruimtes en de eveneens hoge ramen 4 BOUWEN IN HET OOSTEN

Fabrieksschool waren de uitgangspunten voor ‘loftwoningen’. Eén grote ruimte met daarin een abstract ‘doosje’ voorzien van badkamer, toilet, berging en een keuken. Rondom het doosje liggen de woonruimtes; eten en wonen én op het doosje is de slaapplek. Vanuit alle hoeken is er een fantastisch uitzicht door de hoge ramen. In sommige gevels hebben we eigentijdse hoge ramen toegevoegd van cortenstaal. BOUWEN IN HET OOSTEN 5

Fabrieksschool Hierdoor wordt een andere karakteristiek behouden; alle bouwperiodes van de Fabrieksschool (vanaf 18721966) zijn afleesbaar, onze toevoegingen, maar ook datgene wat gesloopt is. Op de plekken is stucwerk aangebracht hetgeen een mooi contrast vormt met het roodbakstenen gebouw. De afwerking binnen heeft een industrieel karakter wat betreft de materialisering, kleurgebruik, als ook de armaturen. Vanwege de hoogte van de lofts is gekozen voor een verwarmingstype dat berust op het principe van straling. Daarmee wordt een microklimaat gecreëerd en wordt voorkomen dat het er boven te warm is en beneden te koud. Bovendien hebben we ervoor gekozen om, vanwege de aard van dit Rijksmonument, tevens de binnenkant te restaureren. Duurzaamheid is een zeer belangrijk aspect, hetgeen wordt vertaald in het behoud van het historische pand én een langdurige nieuwe herbestemming. Het pand is zorgvuldig geïsoleerd, er zijn geen gasaansluitingen aanwezig en omdat er nu dus elektrisch wordt verwarmd zijn er als compensatie PV panelen op het dak geplaatst. De bewoners van de lofts hebben een eigen parkeerplaats en kunnen gebruik maken van een gezamenlijke tuin.” Eigen mensen Aan de vaklieden van Bouwbedrijf Steggink om de plannen ten uitvoer te brengen. Projectleider Rob Scholten: “De Fabrieksschool was voor ons een prachtige uitdaging; beslist geen standaard ‘meterwerk’. Doordat veel bestaande en oude elementen hersteld dienden te worden kwam er het nodige specialisme bij kijken. Bouwbedrijf Steggink heeft deze specialisten in huis. Er is een team van vaklieden die de restauratieopleiding heeft afgerond en de nodige vervolgcursussen handhaaft. Zonder deze vakkennis zouden we aangewezen zijn op derden. Dat wijkt af van onze bedrijfsvoering. In tegenstelling tot veel grote bouwbedrijven kiest Steggink voor eigen mensen, met minimale inlening. Dit maakt ons minder afhankelijk, waardoor er sneller geschakeld kan worden tijdens werkzaamheden op projecten.” Zelf is Rob Scholten reeds vijftien jaar werkzaam bij Bouwbedrijf Steggink. Evenals het gros van de huidige zeventig medewerkers BOUWEN IN HET OOSTEN 7

Fabrieksschool binnen het bedrijf begon Rob als leerling/vakantiewerker. Vervolgens, na afronding van zijn HBO-studie aan de Saxion Hogeschool, begon hij als calculator/werkvoorbereider. Daarna beklom hij de bedrijfsladder tot projectleider. Zorgvuldige selectie Rob prijst de manier waarop het project in Enschede verliep. “Ons Huis liet de betrokken partijen beslist niet aan hun lot over. Opzichter Peter Hilderink was bijna dagelijks op de bouw en had de touwtjes strak in handen. Alle lof! Het is een combinatie van factoren waarom een bouw goed en volgens planning verloopt. De onderaannemers zijn zorgvuldig geselecteerd. Het zijn veelal vaste relaties, waarvan de mensen op elkaar ingespeeld zijn. Dat levert korte lijnen op en uitstekend werkbare situaties.” Naast de Fabrieksschool heeft Bouwbedrijf Steggink tevens de restauratie van de Jacobuskerk en de restauratie van Villa van Heek aan de Oude Markt in Enschede uitgevoerd. Uitstraling binnenstad Doordat het herstel van het Rijksmonument en de bijbehorende tuin bijdraagt aan de verbetering van de uitstraling van de binnenstad heeft Ons Huis een subsidie voor dit project ontvangen in het kader van de ‘Pilot Spontane Binnensteden’ van de gemeente, Provincie en Netwerkstad Twente. De belangstelling voor het huren van een loft was groot. De huur van deze woningen komt neer op circa 700 euro, net onder de huurtoeslaggrens. De huurders zijn vooraf goed en uitgebreid geïnformeerd over het huren en gebruiken van een loft. Tevens zijn de speciale eisen besproken om respectvol met het monumentale pand om te gaan. Ter Woerds Afbouw- en Schilderwerkzaamheden Ter Woerds Afbouw- en Schilderwerken uit Neede kreeg de opdracht in handen voor de afbouwwerkzaamheden. Directeur Bart ter Woerds: “Uitgangspunt was dat Woningcorporatie Ons Huis een statement wilde maken dat een gebouw met verhuurappartementen tévens duurzaam, milieuvriendelijk en natuurlijk gerenoveerd kan worden. In tegenstelling tot de standaard gedachte dat dit slechts voor villa’s of landhuizen is weggelegd. Hoofdbrekens De Fabrieksschool was een zeer intensief traject. De producten waren nieuw voor ons en Bouwbedrijf Steggink. Er moest aan de binnenzijde van het pand worden geïsoleerd met houtvezelisolatie. Normaal gesproken gebeurt dit aan de buitenzijde met EPS. Bovendien was de hoogte van de ruimtes een uitdaging. Ter Woerds Afbouw- en Schilderwerken hebben het gehele steigerwerk verzorgd. Tevens heeft het ons nogal wat hoofdbrekens gekost om de gebogen plafonds mooi rond te kunnen krijgen met een materiaal dat zich moeilijk laat rondzetten. Voorts hebben we ervoor zorg gedragen dat de wanden en plafonds compleet geïsoleerd, gestukadoord en gesausd zijn conform advies Technostuc met behoud van de originele decoratieve elementen zoals het lijstwerk.” Geschiedenis Fabrieksschool Door vijftien Enschedese fabrikanten werd in 1866 de Fabrieksschool opgericht. Hier kregen 362 fabriekskinderen onder de veertien jaar verplicht enige opleiding. De kinderen moesten vóór of na de normale werktijden in de fabrieken naar school. De Fabrieksschool veranderde in de loop der jaren enige malen van karakter en werd pas in 1974 opgeheven. Het gebouw aan de Noorderhagen (1872) is nu een Rijksmonument. 8 BOUWEN IN HET OOSTEN

Fabrieksschool Architect George de Witte “Of wij ook duurzaam kunnen ontwerpen…”!? Wij hebben met heel veel plezier gewerkt aan het restaureren en het herbestemmen van de Fabrieksschool in Enschede. De nieuwe invulling met loftwoningen is een unicum; ruimtelijk wonen in de binnenstad met een tuin en een parkeerplaats op eigen terrein…! Het hergebruik van bestaande gebouwen is eigenlijk de meest duurzame gedachte in de ruimtelijke ordening. Een gebouw krijgt door zo’n nieuwe invulling een verlenging van de levensduur en is door zijn karakteristieke uitstraling een zegen voor de stad. Terug naar de vraag: Begin jaren ’90 ontwierpen we al ‘state of the art’ met betrekking tot duurzaamheid en energiebesparing. Het gebouw Helios had toen al een EPC van 0,7 hetgeen pas heel veel later in 2010 verplicht was. We liepen al meer dan vijftien jaar voor de muziek uit. Gelukkig is het allemaal gemeengoed geworden en is energiebesparing nu vanzelfsprekend. Wij hebben inmiddels ruime ervaring met passief bouwen, energie-neutraal en Nul-op-demeter. De laatste jaren zijn we steeds meer gaan nadenken over materialen, C2C en zelfs Biobased en Circulair bouwen. Veel particuliere woningeigenaren realiseren zich dat de energiekosten alsmaar stijgen en willen ook wel ‘wat’ met hun woning. Voor hen maken we ‘revitalisatie-plannen’. Ons kantoor in Groenlo heeft enkele jaren geleden eenzelfde revitalisatie ondergaan en is in een paar weken tijd van een jaren vijftig-look veranderd in een hedendaags energiezuinig gebouw. Met circa veertig centimeter isolatie, driedubbel glas en zonnepanelen kan het weer jaren mee. Zo worden de energielasten verlaagd en het comfort en economische waarde verhoogd. De crisis heeft de afgelopen 10 jaar behoorlijk huisgehouden in onze branche. Wíj hebben dit echter als een uitdaging gezien! en hebben al vóór de crisis het BOUWEN IN HET OOSTEN 9

Fabrieksschool ‘Bimmen’ opgepakt. 3D tekenen was voor ons al vanzelfsprekend en daarom was Bim een welkome aanvulling. In die beginjaren hebben we een aantal pilots gedaan in de combinatie van Bim en System-Engineering met onder andere Pioneering. Een probleem was dat een heleboel partijen wel riepen dat men kon bimmen maar in werkelijkheid viel dat erg tegen. Naast het verminderen van de faalkosten zien wij nog veel meer toepassingen met behulp van Bim in bijvoorbeeld het langetermijn onderhoud van gebouwen voor woningbouwverenigingen en Vve’s. Wij leven in een ongelooflijk interessante periode met ogenschijnlijk onbeperkte mogelijkheden als het gaat om informatie overbrengen. Hoe mooi is het niet om digitaal te boetseren aan een ontwerp en dat meteen te kunnen laten zien aan een opdrachtgever. Met onze tekenprogramma’s bouwen we virtueel de gebouwen en kunnen we de opdrachtgever ook het ruimtelijk gevoel meegeven om door het gebouw te lopen. Hierdoor wordt het eindresultaat beter en zijn er geen verrassingen achteraf. De crisis heeft ook in de opdrachtensfeer een verandering teweeg gebracht. Het innovatieve aanbesteden werd geïntroduceerd en dat heeft grote gevolgen voor 10 BOUWEN IN HET OOSTEN

Fabrieksschool zowel de werkzaamheden van architect als van de aannemer en onderaannemers. De traditionele rolpatronen zijn veranderd waardoor ook onze eigen bureaustructuur is veranderd. Door het innovatieve aanbesteden worden consortia gevormd en wordt de opdrachtgever soms verrast! Althans, in ieder geval bij die uitvragen waaraan wij hebben deelgenomen in een consortium. Met een zekere trots kan ik zeggen dat we 6 keer op rij hebben gewonnen en dat met verschillende aannemers. Ik dacht altijd dat 7 mijn geluksgetal was, maar… de 7de keer werden we tweede! Een project dat we ook in consortiumverband hebben gewonnen was de brandweerkazerne in Haaksbergen. Een stoer bakstenen gebouw, volledig geïntegreerd in de omgeving, duurzaam en energieneutraal. Sterker nog; het levert meer energie dan dat het gebruikt! Als materiaal hebben we gekozen voor baksteen, beton en Yakisuki, of ook wel verbrand hout. (voor de brandweer natuurlijk geen probleem en ‘t zou een begin kunnen zijn van circulair bouwen!) Dit verbrand hout is zeer duurzaam, hoeft niet behandeld te worden, verbrandt niet opnieuw en heeft een heel fraai esthetisch uiterlijk. Dit gebouw is de eerste brandweerkazerne in Nederland waarbij het thema “schoon werken” volledig integraal is meegenomen in het ontwerpproces. De routing hebben wij als een kunstwerk in de vloer verwerkt in de verkeerslichtkleuren en loopt via oranje-groenblauw naar grijs. Het thema van het kunstwerk is ‘water’. Zo is er in de gebouwen die wij ontwerpen dikwijls een moment van verrassing of verbazing. In onze projecten streven wij naar een integratie van Architectuur, Techniek en Duurzame ontwikkeling maar het moet er vooral fijn zijn om er te werken en te wonen! BOUWEN IN HET OOSTEN 11

Fabrieksschool Fabrieksschool bood mooie uitdaging aan schildersbedrijf Joosten Schildersbedrijf Joosten uit Enschede was al geruime tijd bekend bij zowel de bouwkundig hoofdaannemer Steggink als de woningcorporatie Ons Huis. “Zodoende zijn wij ook in beeld gekomen bij de Fabrieksschool”, vertelt directeur Gerald Joosten. Hij en zijn twintig medewerkers richten zich voornamelijk op renovatie en vastgoedonderhoudswerkzaamheden in de regio Overijssel en Gelderland. Opdrachtgevers zijn voornamelijk woningbouwverenigingen, vastgoedbeheerders, aannemers, overheidsinstellingen en particulieren. De werkzaamheden omvatten met name binnenschilderwerk. Joosten: “Het gronden en aflakken van de bestaande en incidenteel nieuw aangebrachte gevelkozijnen, ramen en deuren, nieuwe en bestaande binnendeurkozijnen en deuren en aftimmeringen. Daarnaast is de zwaar beschadigde houten trap naar de eerste verdieping in ere hersteld en geplamuurd, geheel gegrond en afgelakt in de bestaande viertal kleuren. Tevens zijn een tweetal monumentalen houten rozetten van verf ontdaan en vier keer geheel geschilderd. Ook de bestaande metalen trekstangen en muurankers zijn ontroest en geheel gegrond en afgelakt. Het behandelen van nieuwe gipsplaten plafonds en wanden, nieuw en bestaand stukwerk op wanden en nieuwe HSB wanden completeerde de opdracht die direct na de bouwvak gestart werd met vier werknemers van ons op de bouwplaats.” Het werk bood volgens Joosten best wel een uitdaging. “De complexiteit van het werk betrof met name dat we met zowel hele oude, beschadigde als nieuwe ondergronden te maken hadden. De doelstelling was om de oude, beschadigde ondergronden te herstellen, maar niet dusdanig “vlak & strak” dat het monumentale karakter verloren ging. Dit heeft BOUWEN IN HET OOSTEN 13

Fabrieksschool geresulteerd in een mooie oude uitstraling. De keus van de materialen heeft daarop uiteraard grote invloed gehad. Qua hout en metaal (circa 700 m2) is gekozen voor de Sigma S2U Nova Primer en S2U Nova Satin, Voor de steenachtige delen (circa 1600 m2), Sigma WallPrim (nieuw stukwerk) en Sigmapearl Clean Matt. Voor de aanbesteding van het werk had de architect reeds in samenwerking met wooncorporatie Ons Huis een gedetailleerd bestek, inclusief verftechnisch advies van Sigma Coatings en plattegrond- en geveltekeningen gemaakt. Tijdens de werkzaamheden hebben wij echter in overleg met de opdrachtgever kunnen adviseren omtrent product- en kleurkeuzes en voorbehandeling van de bestaande houten, metalen en steenachtige ondergronden.” BOUWEN IN HET OOSTEN 15

Fabrieksschool AK Schoonmaak positief gestemd AK Schoonmaak bestaat ruim 25 jaar. AK staat voor Agnes Kotte, maar Agnes is vorig jaar gaan genieten van haar welverdiende pensioen. Zodoende mag Sjaak Kolthof zich per 1 november 2016 eigenaar noemen van AK Schoonmaak. “Na vijftien jaar in de schoonmaak bij een familiebedrijf te hebben gewerkt begon bij mij het gevoel te kriebelen ‘ik wil wel eens op eigen benen staan’, vertelt Sjaak Kolthof. “AK is met zijn momenteel ongeveer zestig werknemers een solide en sterk groeiend bedrijf met al jarenlang tevreden klanten. Het motto van AK Schoonmaak is “betrokken ontzorgend.” Als regionaal en zelfstandig bedrijf zijn wij gepassioneerd en zeer betrokken om opdrachtgevers te ontzorgen in al uw schoonmaakwerk. Twentse nuchterheid en no-nonsens kenmerkt ons. Vandaar de ‘punt’ achter ons motto. Vanuit onze vestiging in Enschede bedienen wij grote delen van Noord-, Midden,- en Oost – Nederland. Met vele parttime schoonmaaksters en fulltime specialisten zijn we inmiddels een flinke club geworden. Allemaal gemotiveerd, ieder op zijn eigen manier en in het eigen specialisme. De Fabrieksschool Zowel opdrachtgever woningstichting Ons Huis als de aannemer bouwbedrijf Stegging zijn relaties van ons. Vanuit die relatie zijn we benaderd om onze inbreng te leveren aan De Fabrieksschool. Wij maken voor veel kleine en grote aannemers zowel woning- als utiliteitsbouw opleverschoon. Ook dit prachtig gerenoveerde project De Fabrieksschool moest volledig opleverschoon gemaakt worden. Aan het eind van een renovatie of bouwkundig project zijn het vaak diverse partijen die tegelijkertijd werkzaam zijn. Wanneer wij gaan starten met het opleverschoon 16 BOUWEN IN HET OOSTEN

Fabrieksschool maken is zodoende goed onderling overleg en flexibiliteit gewenst. In samenspraak met projectleider Rob Scholten is dit zeer prettig en soepel verlopen. Echt complex was dit project niet voor ons. Bouwbedrijf Steggink en Rob Scholten waren helder in hetgeen ze van ons verwachten. Wij hebben mee mogen denken over de manier en volgorde van uitvoering. Ook de stem van onze uitvoerende medewerkers is hier tijdens uitvoering zelf in meegenomen. De ramen waren dusdanig vervuild dat dit voor ons een extra aandachtpunt was. Maar onze twee uitvoerende glazenwassers hadden samen meer dan 35 jaar glazenwasserservaring, dus dit was uiteindelijk geen probleem.” Zestig procent groei Sjaak Kolthof is optimistisch gestemd voor de toekomst en daar zijn gegronde redenen voor. “Als AK Schoonmaak zien wij de komende jaren met veel vertrouwen tegemoet. In 2017 hebben wij een groei weten te realiseren van ruim zestig procent! Ook voor 2018 verwachten wij een sterke omzet groei, dit door kansen bij nieuwe relaties en het vergroten van de omzet bij bestaande relaties. Wij zijn dagelijks bezig met onze klantentevredenheid en ook zeker onze personeelstevredenheid. Korte lijnen en passie zijn daarin essentieel. Als relatief klein bedrijf zit hierin het onderscheidende vermogen ten opzichte van de grote collega bedrijven.” BOUWEN IN HET OOSTEN 17

Fabrieksschool Bouwconstructie gymlokaal Fabrieksschool uitdaging voor Kamphuis Sloopwerken en Asbestsanering De voormalige Fabrieksschool aan de Noorderhagen in Enschede is een van de monumentale bouwwerken in Enschede dat is voortgekomen uit het roemrijke verleden van de textielindustrie. De school, daterend uit 1872, was opgericht om kinderen in de leeftijd van tien tot en met veertien jaar die werkten in de textielfabrieken te onderwijzen. Anno 2013 staat het gebouw geregistreerd als rijksmonument bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en is het in gebruik door TETEM Tussentijd. Zij leveren samen met kunstenaars en creatieve ondernemers een programmatische invulling voor leegstaande panden in Enschede. Na 1872 is het bouwwerk op diverse plaatsen uitgebreid en verbouwd. De laatste uitbreidingen betreffen de gymzaal aan de achterzijde en de algemene ruimten naast de school die aangebouwd zijn na de Tweede Wereldoorlog. Omdat deze onderdelen geen deel uitmaken van het monument en omdat deze ruimten geen functie meer hadden, heeft Gemeente Enschede, opdrachtgever en eigenaar van het bouwwerk, besloten deze delen te laten slopen door Kamphuis Sloopwerken en Asbestsanering. Projectleider Wout Luttikhuis: “Dit project is niet zo zeer bijzonder door de omvang van het werk. De uitdaging in dit project zat hem in de bouwconstructie van het gymlokaal. Op voorhand was bekend dat de He-B balken van de gymzaal in het metselwerk van de school waren gegoten. In de praktijk bleken niet alleen de balken in het metselwerk gegoten, maar de hele betonnen dakvloer. Tijd dus om het sloopplan te wijzigen! Door het dakleer tot op de dakvloer te verwijderen is ruimte gemaakt om deze met licht materiaal los te hakken van het metselwerk. Vervolgens zijn de He-B balken losgehakt en verwijderd om hieropvolgend het gehele bouwwerk te kunnen slopen. Resultaat van de gekozen werkwijze is minimale schade aan het monument aan de hand van een praktische oplossing. Nu de sloopwerkzaamheden zijn afgerond is het aan de restaurateur om de school weer in oude staat terug te brengen. Wij gaan op naar het volgende project!” BOUWEN IN HET OOSTEN 19

Fabrieksschool Fabrieksschool uniek project voor Tasche Stalen Trappen De betrokkenheid van Tasche Stalen Trappen bij het project van de voormalige Fabrieksschool is redelijk eenvoudig te verklaren. Bedrijfsleider Robert Zegger: “Bouwkundig hoofdaannemer Steggink uit Reutum is betrokken geraakt bij een verbouwing rondom de voormalige Fabrieksschool te Enschede. Gezien de reeds bestaande, vertrouwde relatie is het traject bij ons al spoedig in beeld gekomen.” De werkzaamheden van Tasche Stalen Trappen bestonden uit het produceren van acht stalen spiltrappen en videhekken in de lofts. Tevens moest er voor de vluchtweg een stalen spiltrap worden geplaatst. De nieuw geplaatste houten langwerpige kozijnen zijn omkleed met cortenstaal. Aandachtspunt is vooral de goede communicatie van de diverse partijen die betrokken zijn bij het project. Het betreft een bestaand gebouw en de levering en montage moeten goed op elkaar afgestemd zijn. De complexiteit zit hem in de combinatie van een bestaand gebouw, uit het jaar 1864, dat volledig wordt vernieuwd anno 2017. Uitgangspunt is dat in deze vernieuwbouw nieuwe elementen worden toegepast die bij het authentieke karakter moeten aansluiten. Deze unieke combinatie dient elkaar te versterken. In de basis komt dit dus neer op goed overleg, kritisch de wensen in kaart brengen en het leveren van honderd procent maatwerk. Gedurende het proces is het een 20 BOUWEN IN HET OOSTEN

Fabrieksschool constante afstemming in wensen en verwachtingen. Robert Zegger: “We hebben hier met diverse belanghebbenden te maken, onder andere de opdrachtgever, architect, projectleider, werkvoorbereider en uitvoerder. Hierin heeft Tasche een proactieve rol gehad in het adviseren, inmeten, en uitwerken en het ‘just in time’ leveren en monteren. Gezien de meer dan tachtig jaar ervaring hebben we onze expertise goed kunnen inzetten.” Gezien de goede communicatie zijn er in het project geen tegenvallers geweest. Robert Zegger: “Een punt waar we kritisch op hebben gehandeld betreft het exact inmeten van de bestaande situatie. Het betreft een gebouw van meer dan 150 jaar oud en daarmee heb je te maken met verschil in maatvoering. Vooraf dienen risico’s goed in beeld te worden gebracht, vooral daar waar na productie geen wijziging meer in mogelijk is. Tevens kon voor de montage van de trappen geen gebruik worden gemaakt van een kraan, dus moest de montage geheel met mankracht geschieden. Al met al een uniek project.” Tasche is een familiebedrijf dat reeds tachtig jaar actief is in de staalbouw, stalen trappen en stalleninrichting. Door jarenlange inzet en klantgericht werken is Tasche uitgegroeid tot een bedrijf met zestig werknemers in diverse bedrijfstakken, te weten Trappen, Staalbouw en Landbouwmechanisatie. Anno 2017 is Tasche een internationaal opererend, middelgroot bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in het produceren en monteren van staalconstructies zoals hallen, veestallen, utiliteitsbouw, woningbouw, trappen en balustraden. Tasche werkt samen met diverse aannemers en bouwconsortia in heel Nederland. BOUWEN IN HET OOSTEN 21

Haldu groep Vinden, binden en verbinden van vraag en aanbod door Haldu Groep tussen werkgevers en vakmensen in de bouw, techniek en automotive. 100% gecertifi ceerd, 100% begeleid en vooral: 100% professioneel & persoonlijk. Dat is ook wat Caspar Jansen, directeur en mede-eigenaar van Haldu Groep doet in deze rubriek. Het professioneel belichten van dearbeidsmarkt,maar wel persoonlijk. Serieus maar ook gelardeerd met een knipoog, geïllustreerd met cases uit de praktijk van alledag. Donker December. Mijmeren mag. Mijmert u mee? December, maand van feest en licht, van gezelligheid met familie en vrienden, van eten en drinken, van vakantie en rust. Maar ook van stress omdat we met z’n allen in de file voor de kassa van de supermarkt staan om de boodschappen in te slaan voor de gerechten die wij nog nooit hebben gemaakt en die vervolgens roemloos mislukken. Maar december is toch zeker ook een maand van bezinning, van terugkijken en van stilstaan bij diegenen die ons zijn ontvallen. Zij die ons ontvielen… Wat te denken van Al Jarreau, Chuck Berry, J. Geils (met zijn Centerfold song), Adèle Bloemendaal, Henk Elsink, Sandra Reemer, Tom Petty, Hans Vermeulen en Riem de Wolff (Ramona, weet u het nog?). Van een aantal weet u het waarschijnlijk niet eens en denkt u nu: is die ook overleden? Bij anderen uit deze kleine opsomming denkt u; dat was toch een kanjer op zijn of haar vakgebied en wat heb ik er een prettige herinneringen aan om vervolgens weer over te gaan tot de orde van de dag. Denkend aan Dik Maar toen werd het 21 november, de dag waarop de heer Dik Wessels op zijn jachthoorn blies om zijn laatste reis naar de eigen eeuwige jachtvelden te aanvaarden. Dik Wessels, bouwmagnaat en grote man van het bouwconcern VolkerWessels, icoon, miljardair en de op twee na rijkste man van Nederland volgens de Quote 500. Bouwreus en de man die binnenliep dankzij World Online. Maar ook de aanvoerder die als verbinder FC Twente weer boven water kreeg. Zo maar enkele uitspraken die ik verzameld heb toen ik zijn naam intikte op Google. In één oogopslag een markante man. Groots in het zakendoen Net als Jan van Halst van FC Twente moet ik u eerlijk bekennen, dat ik geschokt was toen een relatie van mij uit Rijssen een Appje stuurde aan het begin van de ochtend van 21 november die mij op de hoogte stelde van zijn overlijden. ´De verslagenheid is hier groot´, zo reageerde een van mijn andere relaties, werkzaam als directeur voor een van de werkmaatschappijen van het concern. Alle mensen die ik al met naam noemde, ken ik net zoals de heer Wessels niet persoonlijk. Ja, in het voorbijgaan tijdens een 22 afscheidsfeestje van een relatie van mij, heb ik hem eenmaal de hand geschud. Fysiek geen grote man en in alle bescheidenheid wachtend op zijn beurt om de jubilaris te feliciteren. Maar hij was groots in het zakendoen. Het overlijden van een mens derhalve die niet behoorde tot mijn naaste relatiekring. Een bijzondere manier om aan de weg te timmeren Wat is dan toch de reden dat deze markante kleine grote man mijn gemoederen zo bezighoudt? Want hij komt nog elke dag weer ter sprake in mijn gesprekken met relaties als ik het heb over de schaarste op de arbeidsmarkt, ook als het gaat om vaklieden. Dik Wessels, selfmade timmerman en later zakenman, fier prijkend tussen Charlene de Carvalho-Heineken, Frits Goldschmeding en John de Mol in de Quote 500 lijst. Kijk ik dan naar het vermogen wat hij bezit of de manier waarop deze man zo succesvol is geworden? Ik denk dat het laatste mij zo imponeert, want daarbij gaat het om het hebben van een visie, om lef en doorzettingsvermogen, een niet aflatende inzet en de bereidheid hebben altijd door te gaan, daar BOUWEN IN HET OOSTEN

Haldu groep waar anderen al lang zijn gestopt. Dik, de ‘Wijze uit het Oosten’ Maar succesvol worden is in mijn optiek ook kansen zien en creëren en de bereidheid tot risico’s nemen om soms keihard onderuit te gaan en keihard te zijn, weer op te staan teneinde de kansen te benutten. En hoe zit het nou? Krijg je kansen, of creëer je kansen? Eigenschappen die elke ondernemer moet bezitten om zijn ideeën om te zetten in een concept waarvan mensen zich laten overtuigen dat dit hen tot voordeel strekt. Niet what, maar why is dan belangrijk waarbij ik dan nog maar weer een keer terugdenk aan de laatste bijeenkomst van het INVK waarover ik u in mijn vorige column al berichtte. En stiekem moet ik dan gniffelen bij de gedachte dat deze ‘Wijze Dik uit het Oosten’ het toch maar mooi heeft geflikt, óók in het westen van ons polderlandje. Deze week was ik nog weer in Rijssen voor zaken en heb in het centrum nog even stil gestaan bij die prachtige Schildkerk, waar de uitvaartplechtigheid plaatsvond. Ik bedacht mij toen dat ik naast natuurlijk onze eigen Haldu Helden eigenlijk maar twee echte beroemde timmerlieden ken, Jozef (door Herman Finkers ook wel Spiekerjozef genoemd) van Nazareth, vader van het kindje Jezus en vereeuwigd in de kerststal én Dik Wessels. Hoezo bijna Kerstmis? Een markante man is niet meer, hij rust in vrede. Mijmeren over alle momenten Ik denk dus dat ik net zoals u ben en december óók gebruik om terug te kijken. En zo ga ik met u richting het einde van het jaar 2017, een jaar waarin ik in de privésfeer hoogte- maar ook dieptepunten heb gekend, waarin wij regelmatig feest hebben gevierd maar ook de vader van een van mijn beste vrienden de laatste eer hebben bewezen. Het kan verkeren, maar hoe kan het ook anders? Immers, het leven is als een pijpkaneel, iedereen zuigt er aan en krijgt zijn deel. Ging het bij u anders dan? 2017 is ook het jaar dat ik alweer 9 jaren met onderbreking van een jaar voor u mag schrijven. De eerste column uit 2008 vlak voor aanvang van de crisis heb ik er nog eens op nageslagen. Wat is er veel gebeurd in al die jaren. Hoezo terugkijken en mijmeren maar ook glimlachen om toen, toen ik nog een columnistje in de dop was. De blik op de toekomst. Er wacht ons allen groei… Op het moment dat ik deze column schrijf, rond ik net mijn persoonlijke maandadministratie af en verwerk de bankafschriften waarna tijdens het afsluiten van het Internetbankieren de sectorprognose van de Rabobank voor 2018 mijn aandacht trekt. Naar verwachting gaan we in 2018 door met waar wij in 2017 zijn gebleven. Groei in de bouw in de wetenschap dat onze sector, samen met de zakelijke dienstverlening, het hardst zullen groeien. Mensen hebben weer meer te besteden en het consumentenvertrouwen ligt al geruime tijd boven het lange termijn gemiddelde. Naar verwachting zal de bouwproductie volgend jaar met 4,5% doorgroeien ten opzichte van de groei in 2017. Mooie kengetallen die mij met een gerust hart naar die gezellige kerstperiode en oud en nieuw doen verlangen. Dus ook in 2018 blijf ik mij bij u melden En dan zit de schrijfdruk er voor even ook weer op. Druk omdat de deadline van dit decembernummer mij als een zwaard van Damocles boven het hoofd hangt. Maar volgens Frits Visser, de Damocles en tevens uitgever van dit mooie blad dat ook alweer 25 jaar bestaat, is er voor mensen bijna niets mooiers dan met Kerst de sfeer op te snuiven van gezelligheid, zittend met een goed glas wijn in de ene hand voor een knapperend haardvuur en in de andere hand het geritsel van omslaande pagina’s van deze versie van Bouwen in het Oosten. Ja, die Frits kan mooi vertellen en mij nog beter overtuigen dat ik er nog een jaartje bij aan moet knopen. Hij moest eens weten wat hij zijn columnisten (en lezers!) wel niet aandoet. Dus ook voor 2018 geldt wederom; deadlines halen. Wist u dat mijn eerste spitse column voor 2018 al in de maak is? Graag wens ik u en uw dierbaren heerlijke en gezellige feestdagen toe en spreek u graag weer in het nieuwe jaar. Ik heb er nu al zin in. Caspar Jansen BOUWEN IN HET OOSTEN BOUWEN IN HET OOSTEN 23 COLUMN

Algemeen Eissink Plafond- en Wandsystemen actief in hartje Utrecht Het gaat goed met Eissink Plafond- en Wandsystemen uit Hengelo. Alhoewel het afgelopen jaar niet gekenmerkt werd door dubbelcijferige groeipercentages is directeur Robin Workel tevreden over de ontwikkelingen. Wel doemt er een enorme uitdaging op die gevolgen zou kunnen hebben voor de toekomstige groei. Het tekort aan vakmensen. “Ook dit jaar was Eissink betrokken bij diverse mooie projecten”, vertelt Workel. ”Het meest in het oog springen is misschien wel het Noordgebouw in hartje Utrecht. Wij zijn in opdracht van Dura Vermeer Bouw Hengelo BV begonnen met de afbouw van het project te Utrecht. Met een oppervlak van 23.000 m² zal het Noordgebouw diverse functies onderbrengen, zoals kantoren, wonen, retail en een hotel met horeca gelegenheid. Naar verwachting zullen we zo’n zevenduizend vierkante meter metalstud wanden en plafonds leveren en monteren. Op dit moment ligt het accent op de hotelkamers. Als alles volgens planning verloopt zal het volledige project eind volgend jaar worden opgeleverd. Voorlopig kunnen wij tot half juni 2018 vooruit in Hoog Catharijne. We lopen gemiddeld met zes mensen op de bouw. Die rijden dagelijks naar Utrecht en nemen voor het laatste stukje de trein. Uniek is dat onze materialen dagelijks in pakketten worden aangeleverd. Het is nogal behelpen qua ruimte.” De orderportefeuille van Eissink Plafond- en Wandsystemen ziet er redelijk tot goed uit. Robin Workel: “Er zit veel aan te komen en daar zijn we blij mee uiteraard. We kunnen inmiddels zo’n drie, vier maanden vooruit kijken. De verwachtingen zijn zonder meer positief. Veel zal echter afhangen van de beschikbaarheid van vakmensen. We kunnen er best wel enkele gebruiken. Momenteel werken we met twintig vaste mensen en hebben we een flexibele schil van circa 130 mensen. Maar het is een continue proces om aan voldoende gekwalificeerde mensen te komen. Dat zie je in de hele branche overigens. Een ander punt van zorg zijn de recente oprijsstijgingen als gevolg van de krapte op de markt. Dit jaar werd ons rendement nog beïnvloed door een aantal minder goede opdrachten tegen prijzen die wij moesten hanteren aan het einde van de bouwcrisis. Dat zullen we in 2018 moeten voorkomen. Ik ben daar hoopvol over.” BOUWEN IN HET OOSTEN 25

KienhuisHoving informeert Koop breekt geen huur; hoe zit het bij gedeeltelijke koop? Het bekende adagium ‘koop breekt geen huur’ lijkt duidelijk, maar is desondanks meerdere malen tot aan de hoogste rechterlijke instantie onderwerp van geschil geweest. Recent heeft de Hoge Raad zich moeten uitlaten over de toepassing van de regel in het geval slechts een gedeelte van de verhuurde zaak wordt overgedragen. Artikel 7:226 BW bepaalt kort gezegd dat bij overdracht van een zaak de huurovereenkomst die op die zaak betrekking heeft, overgaat op de verkrijger. De verkrijger is na overdracht gehouden de verplichtingen uit de huurovereenkomst na te komen en huurder het huurgenot te (blijven) verschaffen. De strekking van het artikel is bescherming van de belangen van huurder. Hoge Raad biedt duidelijkheid De zaak die heeft geleid tot het arrest van de Hoge Raad van 6 oktober 2017 heeft betrekking op een perceel in Sint Maarten ter grootte van 797 m2. De verhuurder draagt een deel van het perceel ter grootte van 241 m2 over aan een derde. De vraag is of artikel 7:226 BW op deze situatie van toepassing is. De letterlijke tekst van het artikel duidt erop dat de regeling uitsluitend ziet op het geval dat de gehele zaak wordt overgedragen. De Hoge Raad stelt vast dat ook uit de Parlementaire Geschiedenis lijkt te volgen dat de wetgever artikel 7:226 BW buiten toepassing heeft willen laten bij overdracht van een gedeelte van een verhuurde zaak. Desondanks oordeelt de Hoge Raad dat het onthouden van de bescherming aan huurder bij gedeeltelijke overdracht een onaanvaardbare afbreuk zou doen aan de strekking van artikel 7:226 BW. Door middel van een extensieve uitleg van het artikel kan worden voorzien in de beoogde bescherming van de huurder. Dit zal ertoe kunnen leiden dat de huurverhouding wordt gesplitst in twee (of meer) huurovereenkomsten. Van geval tot geval zal moeten worden beoordeeld of zodanige splitsing tot een zinnig resultaat leidt, aldus de Hoge Raad. Werking in de praktijk De Hoge Raad biedt praktische tips voor de praktijk. Als de overdracht van een gedeelte van de verhuurde zaak leidt tot Deze column is geschreven door: Azize Eksen, advocaat huurrecht Mail: azize.eksen@kienhuishoving.nl tel.nr. 053-4804760. 27 27 splitsing in twee huurovereenkomsten, zal voor de huurder niet duidelijk zijn welk deel van de huurprijs hij aan zijn oorspronkelijke verhuurder en welk deel hij aan de nieuwe verhuurder moet betalen. Zolang de overdracht niet aan de huurder is medegedeeld, kan huurder bevrijdend betalen aan zijn oorspronkelijke verhuurder. Na kennisgeving overdracht geldt dit niet meer. Wel is huurder dan gerechtigd betaling van de huurprijs op te schorten totdat de verhuurders hem gezamenlijk, of ieder voor zich maar eensluidend, hebben meegedeeld hoe de oorspronkelijke huurprijs moet worden gesplitst. Als een verhuurder de overdracht van een gedeelte van een verhuurde zaak overweegt, is het aan te raden eerst stil te staan bij de gevolgen die een splitsing van de huurovereenkomst met zich mee zal brengen.

Toelevering Online Maatwerk kozijnen binnen vijf dagen geleverd Nijhuis Toelevering heeft een geheel nieuw concept op de markt gebracht: “Toelevering Online, Jouw Timmerwerkplaats”. Deze slimme tool maakt het mogelijk om eenvoudig online maatwerk kozijnen te bestellen die binnen vijf werkdagen op locatie geleverd worden. Joris Roelink is één van de initiatiefnemers ervan. Hij legt uit hoe dit unieke concept tot stand is gekomen. Door: Jolanda Groothuis In samenwerking met een aantal HBO-afstudeerders (zie foto Niek Wopereis op de cover, inmiddels medewerker Toelevering Online) en collega’s van Nijhuis Toelevering begon Joris Roelink begin 2015 aan een intensief haalbaarheidsonderzoek. Hij liep al jaren met de wens rond om het bestelproces voor de afnemer eenvoudiger en sneller te maken. “We moeten het onze afnemers zo gemakkelijk mogelijk maken, zeker in een tijd van vergaande automatisering en industrialisatie”, aldus Roelink. “Ik was ervan overtuigd dat een timmerman online zijn kozijnen moet kunnen bestellen, waar en wanneer hém dat uitkomt.” Onze klant stuurt het productieproces aan Uit het onderzoek kwam naar voren dat bij het offreren, bevestigen en voorbereiden van een bestelling veel tijd verloren gaat, terwijl er in de fabriek slechts vier uur aan een kozijn wordt gewerkt. Met de nieuwe applicatie gaan veel van die processen nu automatisch. Met de bestelling van de klant, wordt direct de productie aangestuurd. Joris: “Het is gaaf om te zien hoe de applicatie bijdraagt aan het versnellen van het proces. Doordat we alles nu geautomatiseerd hebben, kan Toelevering Online de maatwerk kozijnen tegen een zeer scherpe prijs aanbieden, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit. Die snelheid is uniek binnen de bouwwereld. We zijn met deze ontwikkeling de eerste op de markt die kozijnen binnen vijf werkdagen kan leveren, zélfs met beglazing. Onze kozijnen worden in dezelfde 28 BOUWEN IN HET OOSTEN

Toelevering Online fabriek, op dezelfde wijze, door dezelfde mensen geproduceerd als de kozijnen van Nijhuis Toelevering. Onze afnemers krijgen dus de kwaliteit van een gevestigde naam die gerekend kan worden tot de groep van de grootse timmerfabrieken van Nederland. Bovendien zijn onze kozijnen KOMO-gecertificeerd, wat inhoudt dat deze voldoen aan de Nederlandse regelgeving, zoals bijvoorbeeld het Bouwbesluit. Daarnaast geven wij ruime garanties op onze kozijnen.” (zie kader) Tijdwinst voor de klant De ontwikkelde applicatie maakt het mogelijk om online maatwerk kozijnen te bestellen die binnen vijf werkdagen op locatie geleverd worden. De afnemer kan zelf het kozijn samenstellen, calculeren en bestellen in een online tool. Dit bespaart veel kostbare tijd. Joris: “De bestelde maatwerk kozijnen worden vervolgens in onze fabriek in Rijssen geproduceerd door een ervaren team en binnen vijf werkdagen afgeleverd op een locatie en tijdstip naar keuze.” Leversnelheid Door online vier eenvoudige stappen te doorlopen kan de afnemer snel en eenvoudig een bestelling plaatsen. De leversnelheid is uniek. Bovendien is een timmerman nu veel vrijer in zijn bestelproces omdat hij zijn bestelling op een eigen gekozen moment en locatie kan doorvoeren, bestellen en laten leveren. Persoonlijke service Hoewel het gaat om een online tool, gaat dit volgens Joris Roelink niet ten koste van de persoonlijke service. “Persoonlijke service staat bij ons voorop. Het is nodig dat we goed bereikbaar zijn en snel reageren. Voor de toekomst zie ik bovendien nog veel meer kansen. We moeten ons continu blijven verplaatsen in de klant en bij onszelf nagaan hoe we zelf behandeld zouden willen worden bij het doen van een (online) aankoop. Ons streven is om op termijn binnen 24 uur te leveren.” “Persoonlijke service staat bij ons voorop!” Toelevering Online biedt de volgende garantie op haar producten: • 10 jaar garantie op de kozijnen en ramen; • 6 jaar garantie op de houten buitendeuren; • 2 jaar garantie op de draaiende delen en het hang- en sluitwerk; • 10 jaar garantie op het beglazingssysteem, inclusief de plaatsing van het ventilatierooster op het glas; • 10 jaar garantie op de ventilatieroosters. Klantervaringen De ervaringen van afnemers zijn voor Joris Roelink zeer waardevol. “Ze helpen ons om onze mogelijkheden en productsamenstelling telkens te verbeteren. Onze klanten beoordeelden ons op gemak, snelheid, kwaliteit en prijs. We zijn trots op de scores: • Zou u ons aanbevelen bij anderen: 9.1 • Simpel: 9 • Snel: 9.4 • Goed: 9.2 • Goedkoop: 8.7 BOUWEN IN HET OOSTEN 29

Spijkerkwartier Gefaseerde renovatie Spijkerkwartier Arnhem op schema Grote klanttevredenheid bewoners belangrijk voor Mooiland Woningcorporatie Mooiland, door fusies uit het verleden landelijk opererend, startte de planvorming voor het grootscheepse onderhoudsproject in het Arnhemse Spijkerkwartier rond begin 2016. Projectleider Cees Ploeg vertelt dat het project uitstekend past in het beleid om planmatig onderhoud te combineren met het behalen van de energiedoelen die vastgelegd zijn in een convenant met de overheid dat uitgaat van een minimale label B- kwaliteit van de woningvoorraad in 2020. Mooiland zit overigens niet alleen qua energiedoelstellingen in een transitie. Cees Ploeg: “We gaan weer terug naar de basis en dat is regionaal gezien Noord Oost Brabant en een schil daarom heen. Voor ons houdt het in concreto in dat we de komende tien jaar 3300 woningen gaan verkopen in alle windstreken van het land, uitgezonderd Zeeland en Limburg. De verduurzaming van het woningaanbod, waartoe ook het Spijkerkwartier project behoort, zal de komende drie jaar een behoorlijke wissel trekken op onze medewerkers. We zullen deze gigantische opdracht in gezamenlijkheid aanvliegen met zes partijen. Daar zijn we op dit moment in gesprek. Het is nog te prematuur om namen te noemen.” Terug naar het Spijkerkwartier. De in totaal zeventien verschillende panden waaronder de 188 appartementen verdeeld zijn, stammen zo rond 1900. Een inmiddels respectabele leeftijd. Ook biedt het woonaanbod een zeer divers beeld. Van driekamerappartement tot studio. Cees Ploeg: “En dat weet je dat je, BOUWEN IN HET OOSTEN BOUWEN IN HET OOSTEN 31 31

Spijkerkwartier hoe gedetailleerd de voorbereiding ook was, voor verrassingen kunt komen te staan. Dat was ook nu het geval. Bij een pand hebben we het volledige pannendak moeten renoveren en ook zijn we gestuit op extra asbest. Al met al vergt het de nodige flexibiliteit van onze partners, met name van Trebbe Bouw. De druk is redelijk hoog op dit moment. Je ziet hier ook met een gecompliceerde logistiek. We zetten zelfs de fiets in bij het transport van kleine materialen. Die flexibiliteit geldt ook voor de bewoners. De aanpak van de eerste drie blokken verliepen zeer voorspoedig. De klanttevredenheid was met ruim een acht ongekend hoog. De aannemer stopt veel tijd en energie in de communicatie. Dat was overigens een van de sterke punten van Trebbe tijdens de voorselectie. Hun plan van Aanpak voorzag hierin. We wilden ontzorgd worden en dat gebeurt in de praktijk ook. In de huidige fase worden we met meer probleempjes geconfronteerd, maar alles is relatief eenvoudig op te lossen. Voor de laatste fases vanaf februari verwacht ik persoonlijk geen grote hobbels meer al zullen er altijd kleine acute zaken zijn die opgelost moeten worden. Daaraan valt in een project met dit karakter niet te ontkomen. We hebben in overleg een iets gedoseerdere planning gemaakt met iets meer rust voor de bewoners én ons. Als Mooiland hebben we er alle vertrouwen in. Ik onderschrijf echter de stelling dat als we dit zonder echte problemen kunnen afronden, we alles aankunnen!” 32 BOUWEN IN HET OOSTEN

Spijkerkwartier Projectleider Eric van der Ploeg van Trebbe Groot onderhoud appartementen Spijkerkwartier, een mooie uitdaging Na de bouwvak is aannemer Trebbe gestart met een grootscheepse woningverbetering in het Arnhemse Spijkerkwartier. Er wordt groot onderhoud gepleegd aan 188 appartementen verdeeld over zeventien panden. Nu het project drie maanden loopt, is het een mooi moment om projectleider Eric van der Ploeg te vragen naar de ervaringen tot nu toe. Volgens Van der Ploeg is Trebbe na een selectieprocedure als meest geschikte partner voor opdrachtgever woningcorporatie Mooiland , uit de bus gekomen. “Dit is de eerste samenwerking met Mooiland. Voor mijzelf is dit het eerste omvangrijke groot onderhoudsproject, binnen Trebbe, sinds ik de switch heb gemaakt van nieuwbouw naar kenniscentrum BestaandWonen. Het onderhoud aan de 188 appartementen is een uitdagend, complex project. Groot onderhoud wordt vaak gekenmerkt door seriematig uitgevoerde werkzaamheden aan bijvoorbeeld rijwoningen of portiekflats. Daar is in Arnhem geen sprake van. Integendeel, zou ik willen zeggen. Het werk omvat het naar energielabel B upgraden van 188 appartementen die zijn gesitueerd in zeventien verschillende stadspanden. Eigenlijk kent het project zeventien deelprojecten. We hebben voor Mooiland gedetailleerde documenten opgesteld waarin alle aspecten aan bod komen. Van planning tot techniek en van logistiek tot en met communicatie met bewoners. Voor BOUWEN IN HET OOSTEN 33

Spijkerkwartier alle betrokkenen is dat belangrijk.” Intensieve samenwerking met als resultaat Label B Uitgangspunt van het groot onderhoud is om de statige panden, waarvan een aantal een monumentale status bezitten, een upgrade te geven naar energielabel B. Van der Ploeg: “Alle appartementen worden voorzien van isolatie, waar nodig worden installaties vernieuwd en de keukens en badkamers vervangen. Ook worden de brandscheidingen in de gebouwen verbeterd. Deze voldoen na de aanpak allemaal aan de eisen van het |Bouwbesluit Bestaande Bouw. Op installatiegebied werken we nauw samen met de professionals van adviesbureau VIAC en Loohuis Installaties. Ook in de uitvoerende fase, waar we nu middenin zitten, blijft het een intensieve samenwerking. Tweewekelijks hebben we met Mooiland een voortgangsoverleg en op de bouwplaats hebben we dagelijks overleg. Dat kan ook niet anders met een maatwerkproject zoals dit.” Vol inzetten op communicatie leidt tot hoge tevredenheid Zoals benoemd is de communicatie met de bewoners van essentieel belang. Eric van der Ploeg: “We maken gebruik van een speciale renovatie-app waarop de bewoners de planning kunnen bekijken en eventuele wijzigingen worden aangegeven. Voor diegenen die papieren informatie wensen, regelen we het op die wijze. Bewoners zijn enthousiast over deze aanpak. We hebben de eerste blokken inmiddels opgeleverd en we scoren qua klanttevredenheid een ruime acht. Daar zijn zowel Mooiland als wij erg blij mee, maar wat belangrijker is: ook de bewonerszijn tevreden over de gang van zaken! We hebben in dit project de beschikking over een eigen woonconsulent. Dat draagt zeker bij aan een hoge waardering.” Warme soep; de basis van het succes Het project in het Spijkerkwartier, dat opgedeeld is in vier fases, voorziet in de oplevering van 77 woningen voor de kerst en in februari starten de derde en vierde fase. Van der Ploeg: “We gaan dat halen, al is er inmiddels wel sprake van enige tijdsdruk. Door de onvoorwaardelijke inzet van onze medewerkers en ketenpartners is alles haalbaar. Er zijn mensen BOUWEN IN HET OOSTEN 35

Spijkerkwartier van Trebbe die zelfs tot diep in de nacht hebben doorgewerkt. Mooiland heeft hierover haar zijn waardering herhaaldelijk laten blijken. De sfeer op de bouwplaats is goed en dat is de basis van het succes. We eten elke week gezamenlijk warme soep, zoiets schept gewoon een sterke band. Ondanks het feit dat dit project ons, zeker qua complexiteit, op het lijf geschreven is, durf ik wel te stellen dat het komende halfjaar af en toe nog wel spannend zal worden. Je zit hier nu eenmaal met logistieke uitdagingen, ook de inzet van vakmensen is een uitdaging. Overigens zijn wij niet de enige die daar hinder van ondervinden, het is een probleem waar de bouwsector mee wordt geconfronteerd. Zeker ook onze leveranciers en ketenpartners. Er zal nog de nodige flexibiliteit gevraagd worden de komende periode, maar ik ben zeer optimistisch. Ik reken erop dat we volgend jaar zomer kunnen terugblikken op een geslaagd, uitdagend project. Met de ervaringen die we hier opdoen durf ik te zeggen dat wanneer hier alles goed blijft verlopen, zoals dat nu het geval is, we letterlijk elk renovatie- of groot onderhoudsproject in de toekomst aankunnen!” Onderstaande bedrijven zijn betrokken bij de renovatie van 188 appartementen in het Spijkerkwartier te Arnhem: Opdrachtgever: Mooiland, Grave; bouwkundig hoofdaannemer: Trebbe Oost & Noord, Zwolle; Architect: A3 Architecten, Rotterdam; Constructeur: Alferink van Schieveen, Zwolle; Adviseur brand- en regelgeving en EPA: Bouwvisie, Ulft; Adviseur asbest: Aveco de Bondt, Holten; Bouwplaats inrichting: Trebbe Materieel, Enschede; Asbestsanering: Hoogeboom, Raalte; Gevelreiniging en voegwerk: Wildvank, Rijssen; Levering en montage brandwerende deuren, hang- en sluitwerk: Kegro, Groesbeek; Levering cilinders: Voskamp, Almelo; Velux dakramen: Raab Karcher, Zwolle; Glas- en schilderwerk: Grobbee, Dalfsen; W- en E-installatiewerk: Loohuis, Apeldoorn. 36 BOUWEN IN HET OOSTEN

Spijkerkwartier Asbestsanering project Spijkerkwartier door Aveco de Bondt Aveco de Bondt is een onafhankelijk ingenieurs- en adviesbureau met drie vestigingen (Holten, Eindhoven, Amersfoort). Het bedrijf combineert gespecialiseerde technische expertise met een pragmatische kijk op ruimtelijke (her)ontwikkelingen en levert onderzoeks- en advieswerk in de markten: ruimtelijke ontwikkeling, gebouwen, mobiliteit & infrastructuur, energie & duurzaamheden, water en industrie. Men adviseert en ondersteunt scholen, zorginstellingen, overheden, semioverheden, bedrijven en opdrachtgevers in de particuliere sector. Woordvoerder Steven Barkel: “Dit doen wij vanuit drie Business Units te weten: Bouw, Leefomgeving en Infra. De drie Business Units zijn onderverdeeld in vakgroepen met adviseurs en specialisten. De vakgroepen werken nauw met elkaar samen om zodoende onze opdrachtgevers op een breed vlak volledig te kunnen ondersteunen en ontzorgen. Spijkerkwartier Binnen de business unit ‘Leefomgeving’ worden in het kader van renovatiewerkzaamheden zoals ook hier in Arnhem, vanuit de vakgroep sloop- en asbest werkzaamheden uitgevoerd. De vakgroep bestaat uit adviseurs, projectmanagers en een ervaren team met DIA’s (Deskundig Inventariseerder Asbest). Vanuit deze vakgroep begeleiden wij omvangrijke sloopwerkzaamheden van begin tot eind. Een belangrijk onderdeel hierbij is de nauwkeurige uitvoering van een asbestinventarisatie. Voor het project Spijkerkwartier hebben wij voor Mooiland in 2016 ter plaatse van zestien complexen een asbestinventarisatie uitgevoerd (destijds nog Type A genoemd). In 2017 zijn wij door het bouwteam Mooiland/ Trebbe gevraagd een aanvullende inventarisatie uit te voeren in het kader van de voorgenomen renovatiewerkzaamheden. In totaal zijn daarbij zeventien complexen onderzocht met in totaal 188 woningen waarbij het destructieve onderzoek is afgestemd met alle betrokken partners (Mooiland, Trebbe, Loohuis Energie & Installatie Advies bv en Bouwvisie bv). Door de asbestinventarisatie zo goed mogelijk af te stemmen op de renovatieplannen wordt onnodige schade aan het gebouw voorkomen, wordt de overlast voor de bewoners zoveel mogelijk beperkt en worden onnodige inventarisatiekosten voorkomen. Het projectmanagement voor de inventarisatiewerkzaamheden is door mij uitgevoerd. De asbestinventarisatie is uitgevoerd door één DIA (Gerwin van de Maat). We hebben in dit geval bewust gekozen voor één vaste DIA voor het gehele project. Gerwin kent namelijk de wijk, de bewoners en ,niet onbelangrijk, hij kent de bouwkundige situatie van de panden doordat hij in 2016 ook reeds betrokken was bij de uitvoering. Op basis van onze asbestinventarisatierapporten kan Hoogeboom Raalte voor Mooiland/ Trebbe de asbestsaneringen uitvoeren.” Steven Barkel BOUWEN IN HET OOSTEN 37

Spijkerkwartier Belangrijke rol Loohuis Installatiegroep Groot Onderhoud Spijkerkwartier Arnhem leidt tot verhoging comfort en verbetering energielabel In september 2017 is Loohuis-ITA gestart met het, in bouwteam, uitvoeren van groot onderhoud voor 188 appartementen in Arnhem. Deze werkzaamheden worden uitgevoerd in opdracht van Trebbe Oost & Noord B.V. De appartementen zijn verdeeld over zeventien karakteristieke gebouwen waarvan enkele met monumentale status. De installatietechnische werkzaamheden zijn gericht op het verhogen van het comfort en het verbeteren van de energielabels. Loohuis Energie & Installatie Advies Het eigen adviesbureau van de Loohuis Installatiegroep heeft in het voortraject alle woningen opgenomen. Reden hiervoor was om te bepalen of de voorgestelde energetische maatregelen uitvoerbaar waren en of er installatietechnische optimalisaties mogelijk waren. Menno Wolkotte, adviseur bij Loohuis Energie & Installatie Advies: “Bij de opnames hebben we gebruik gemaakt van het programma snagstream. Op deze wijze konden we alle gebouwen en appartementen op een overzichtelijke wijze opnemen en documenteren.” Uitvoering De woningen zijn verdeeld in drie fases waarbij de eerste BOUWEN IN HET OOSTEN 39

Spijkerkwartier twee fasen voor de kerst van 2017 gereed moesten zijn. Dit betekende dat er in de uitvoering met twee uitvoeringsploegen gewerkt moest worden. Na een uitgebreide leansessie was de conclusie dat we voor een haalbare uitdaging stonden waar alle uitvoerende partijen hun commitment aan hebben gegeven. De werkzaamheden bestonden vooral uit het verbeteren en verduurzamen van de ventilatieinstallaties en het verduurzamen van de warm water voorziening.” Willem van Norel, projectleider bij Loohuis-ITA: “De uitdaging zat er vooral in om de duurzame centrale warm watersystemen te integreren, hierbij moesten we geheel nieuwe leidingsystemen aanbrengen in de appartementen. Daarnaast was het belangrijk om de logistiek op orde te hebben. Het Spijkerkwartier is een druk gebied met weinig parkeermogelijkheden. Trebbe heeft gezorgd voor een centraal parkeerterrein zodat we zo weinig mogelijk parkeeroverlast hebben veroorzaakt in de wijk”. Samenwerking De samenwerking met Trebbe en Mooiland is voor de eerste twee fasen prima verlopen. De derde fase zal begin 2018 starten. Trebbe is recentelijk door Mooiland geselecteerd als samenwerkingspartner voor het realiseren van hun projectenprogramma 20182020. Trebbe heeft hierbij Loohuis-ITA als ‘installatiepartner’ gekozen. Wij kijken er naar uit om de komende jaren, samen met Mooiland en Trebbe, de bestaande woningvoorraad te verduurzamen! 40 BOUWEN IN HET OOSTEN

Spijkerkwartier Zorgvuldigheid en vakkennis gevraagd in project Spijkerkwartier Wildvank Gevelspecialisten uit Rijssen, zeventig jaar jong en inmiddels onderdeel vormend van Ter Steege holding maar wel zelfstandig opererend, verzorgt in opdracht van Trebbe Bouw enkele essentiele onderdelen van het grootscheepse renovatieproject in het Arnhemse Spijkerkwartier. Technisch adviseur Martin Gerwers en projectleider Bert ten Brinke lichten de opdracht toe. “De bouwkundige aannemer is sinds lange tijd al een goede relatie van ons. Het project is op aanvraag van Trebbe tot stand gekomen. Voor ons omvat het project totaal 188 appartementen verspreid door de wijk Spijkerkwartier en verdeeld in meerdere fases.Met een omvang van circa een ton is het Spijkerkwartier voor ons een middelgroot project met verschillende disciplines zoals het reinigen van het metselwerk en de restauratie van het metselwerk en voegwerk. De opdracht verloopt voorspoedig. Trebbe heeft ons tijdig geïnformeerd qua planning en uitvoering waardoor de werkzaamheden gefaseerd en goed uitgevoerd kunnen worden. Het Spijkerkwartier is niet zomaar een opdracht. Het gaat met name om oude, soms monumentale, panden. Deze moeten met grote zorg en kennis van authentieke materialen en vakkennis worden uitgevoerd. Mede daarom hebben we zelf het advies opgemaakt voor het gevelwerk, waaronder het metsel- en voegwerk. Een aandachtspunt ligt vooral bij de opnames. Omdat bij veel panden de achterzijde niet goed bereikbaar is. Hierdoor ontstaan er soms onvoorziene werkzaamheden tijdens de uitvoering. BOUWEN IN HET OOSTEN 41

Spijkerkwartier Een voorbeeld hiervan is dat “bij één pand, waar tijdens de opname op geen enkele wijze toegang te verkrijgen was tot de achterzijde, dat de gevel dusdanig slecht bleek te zijn dat deze volledig opnieuw opgebouwd moest worden. Hierdoor kwam de planning in gedrang maar door goed met elkaar te overleggen is het met de inzet van de vakmensen toch goed gekomen.” Wildvank Gevelspecialisten verwacht dat de positieve trend die het bedrijf doormaakt ook in 2018 voortgezet zal worden. “Momenteel worden we veel uitgenodigd om zogenaamde RGS projecten mee op te tuigen. Ook hebben we veel dergelijke opdrachten rechtstreeks via de onderhoudspartijen en woningbouw corporaties mogen ontvangen. De portefeuille is mede goed gevuld doordat deze RGS methodiek ook werkzaamheden in de toekomst laat plannen. Door altijd goede kwaliteit in zowel proces als product te leveren blijven de klanten ons gelukkig trouw. De markt die wij zoeken is een markt van samenwerking tussen verschillende partijen en ketenpartners “alleen ga je sneller, samen kom je verder” is een goed gezegde.”

Spijkerkwartier Totaalonderhoudsbedrijf GROBBEE Opgebouwde vakkennis komt van pas in Arnhems Spijkerkwartier GROBBEE is betrouwbare en ervaren partner op gebied van schilderwerk en totaalonderhoud voor diverse opdrachtgevers in Noord-, Oost- en Midden-Nederland. Het project in het Arnhemse Spijkerkwartier is dan ook op het lijf geschreven van de Dalfsense specialisten. Bedrijfsleider Jeroen Reimert, die samen met Tonny Reimert de dagelijkse bedrijfsvoering aanstuurt van het familiebedrijf: “We hebben veel ervaring met de uitvoering van werkzaamheden voor woningcorporaties en vastgoedpartijen. In co-maker verband werken we samen met diverse aannemers. Zo werken we al langere tijd zeer intensief samen met Trebbe en realiseren wij energetische en renovatie projecten voor diverse coöperaties. Voor dit project heeft Trebbe ons benaderd. We waren op dat moment ook al samen met een andere renovatie in Zwolle bezig. Het werk omvat het vervangen van Aa het glas in de gevels voor HR++ isolatieglas, het buiten- en binnen schilderwerk van de gevelkozijnen, het binnen schilderwerk in de trappenhuizen, douches, toiletten en, last but not least, de keukenrenovatie. Onze piekbelasting hebben we een aantal weken geleden gehad, toen er twee bouwstromen zijn gaan lopen. Na opdracht hebben we ons eigen advies geschreven. Dat komt ons goed van pas. Wat echt gebleken is dat geen pand en woning hetzelfde is. Geen enkel kozijn, kleur of detail. Dat gegeven is tegelijk het uitdagende van dit project. Nu staan we wel vaker voor uitdagingen. Onze jarenlange ervaring (meer dan tachtig jaar, red.) en de opgebouwde vakkennis nemen we mee in onze dagelijkse werkzaamheden. Het vormt de basis in onze uitvoering én in ons advies en kijk op duurzaam onderhoud en bouwkundige werkzaamheden.” GROBBEE is gespecialiseerd op het gebied van duurzaam totaalonderhoud in vastgoed. Een partner die meedenkt, ontzorgt, vooruitstrevend is en met een persoonlijke aanpak altijd een passende oplossing biedt. Er werken veertig vakspecialisten. Een samengesteld team van schilders, glaszetters, allround timmerlieden, houtrotreparateurs, projectleiders, adviseurs en een bewonersconsulent/omgevingsmanager. Daarnaast heeft GROBBEE een netwerk van partners en vakspecialisten om zich heen verzameld waarmee men structureel samenwerkt zoals voegers, installateurs en communicatiespecialisten BOUWEN IN HET OOSTEN 43

Spijkerkwartier Ontzorgen staat voor Hoogeboom centraal in Spijkerkwartier Bouwkundig hoofdaannemer Trebbe Bouw en Hoogeboom Raalte hebben reeds geruime tijd een goede zakelijke relatie. Het is een van de redenen om ook het grootscheepse renovatieproject in het Arnhemse Spijkerkwartier gezamenlijk aan te vliegen. Gert Hoogeboom, die samen met zijn broer Jurgen de directie voert van het in Raalte gevestigde asbestsaneringsbedrijf: “Trebbe is inderdaad een bestaande relatie. Recent hebben we samen een renovatie van 88 appartementen in Apeldoorn zeer succesvol afgerond. Klantbinding is van groot belang. Goed werk leveren, zodat de klanten een blijvend vertrouwen in je uitspreken. Zo is ook onze, al lang bestaande, relatie met Trebbe. De werkzaamheden van Hoogeboom in Arnhem zijn redelijk divers. “Een aantal hoge bomen die kort tegen de gevels aanstaan, worden door ons verwijderd. Verder worden alle asbestbronnen weg gehaald. Het betreft 188 appartementen verdeeld over zeventien gebouwen. De bronnen bevinden zich op verschillende plaatsen. Het ene appartementencomplex heeft alleen asbestgolfplaten, een andere asbest gevelplaten, weer een andere asbesthoudende gaskachels, geisers of bloembakken. Ook vindt er asbestsanering plaats in containment ten behoeve van CV ruimtes, kelders of het verwijderen van bovenlichten of asbestbeplating. Goed voorbereid Het werk betreft in totaal vier 44 BOUWEN IN HET OOSTEN

Spijkerkwartier fases. Per appartementencomplex wordt alle asbest verwijderd. En zodra de woningen asbestvrij zijn zet Trebbe de renovatie voort. Het project is goed voorbereid. Er is goed overleg met Trebbe en met de bewoners. Het meest complexe aan de situatie is dat het gaat om veel verschillende appartementen in bewoonde situatie, met veel verschillende asbestbronnen. Voor de werkzaamheden geeft de DTA-er, de Deskundig Toezichthouder Asbestverwijdering, uitleg aan de bewoners welke werkzaamheden uitgevoerd gaan worden en wat de bewoners kunnen verwachten. Er is dan tevens ruimte om vragen van de bewoners te beantwoorden. Als specialist op het gebied van asbestsanering, passen wij de meest veilige en de meest efficiënte werkwijze toe. We denken altijd mee met de opdrachtgever. Bij dit project is het ontzorgen van de bewoners het belangrijkst.” Hoogeboom Raalte is al sinds 1935 een familiebedrijf. Twee generaties terug was het Gerhard Hoogeboom die in de landbouwmechanisatie startte op Schoonheten. Hieruit ontstond het familiebedrijf: een loonbedrijf met onder meer shovels en kranen. Voor die tijd betrof het een groot bedrijf, met werk in de hele gemeente Raalte. Vanwege uitbreidingsmogelijkheden verhuisde Hoogeboom van Schoonheten naar De Velner, aan de Stobbenbroekerweg, waar nu nog een van de drie vestigingen van het bedrijf zit. Zoon Marinus bouwde daar een grondverzetbedrijf op, dat gestaag uitgroeide. Zo werd er een puinbreker aangeschaft waarmee de recycling het bedrijf binnengehaald werd. Marinus’ zoons Gert en Jurgen zetten het ingeslagen traject voort. Anno 2017 is Hoogeboom uitgegroeid tot een toonaangevend bedrijf met circa veertig ervaren medewerkers en een goed geoutilleerd machinepark. Het kantoor en de werkplaats is gevestigd aan de Boeierstraat 5 te Raalte. De recyclingterreinen bevinden zich aan de Stobbenbroekerweg 16 te Raalte en aan de Rijnlandstraat 5 te Zwolle. De Recycling Maatschappij Zwolle beschikt over een eigen betonstation. Het werkterrein ligt voornamelijk in een actieradius van ruim zeventig kilometer rond deze drie vestigingen. BOUWEN IN HET OOSTEN 45

Advertorial Kegro dé deurenfabrikant van Nederland Deurenfabrikant Kegro Deuren bestaat sinds 1 augustus 1974. In een schuur achter in de tuin legde oprichter Kersten de basis voor wat jaren later een van de grootste deurenfabrikanten voor houten buitendeuren in Nederland zou worden. In 1977 opende de fabriek ‘Houtindustrie Kersten Groesbeek BV’ haar deuren. Sinds de oprichting hebben we niet stilgezeten en een uitstekend beeld van onze klantwensen gekregen. Zo hebben we samen ons huidige assortiment houten buitendeuren ontwikkeld en zijn we blijven innoveren en luisteren naar de markt. Met een ruime keuze, maatwerk mogelijkheden en altijd veiligheid als basis bieden we topkwaliteit deuren en ramen. Voor iedere woning een passende buitendeur Kegro Deuren biedt voor iedere woning een passende buitendeur. Passend qua stijl, omdat de bijzondere deurenlijn van Kegro Deuren varieert van klassieke en jaren dertig deuren tot en met design deuren, die ook klantspecifiek kunnen worden geproduceerd. Passend qua deurprestaties, want Kegro Deuren biedt houten buitendeuren met specifieke eigenschappen op gebied van brandwerendheid, duurzaamheid, energiebesparing door isolatie, geluidswerendheid, inbraakbestendigheid, passiefhuisniveau en onderhoud. Dankzij onze eigen inmeetapparatuur Laser Meet-O-Matic past de nieuwe buitendeur altijd in het deurkozijn. Onze moderne fabriek en laboratorium In onze moderne fabriek in Groesbeek worden de houten buitendeuren onder continue kwaliteitsbewaking geproduceerd. Kegro Deuren heeft een eigen R&D afdeling voor productontwikkeling. Materiaaleigenschappen, afdichtingen, inbraakwerendheid en constructieve sterkte worden uitgebreid in ons eigen laboratorium getest. Hierdoor zijn we in staat onze deuren volledig aan te passen aan de steeds veranderende marktvraag en de meest actuele regelgeving zoals van het Bouwbesluit. De eindgebruiker, de bewoner, staat bij Kegro Deuren centraal. Bewoners kunnen vertrouwen op het beste wooncomfort, de hoogste kwaliteit, de veiligste sluiting, brandwerende deuren volgens de hoogste standaard en/of de meest geluiddempende deur; de mogelijkheden zijn eindeloos. Opdrachtgevers zoals woningcorporaties, architecten, zelfontwikkelende aannemers en timmerfabrieken kiezen met Kegro Deuren voor een specialistische woningtoegangspartner die vanaf het voortraject al meedenkt over de mogelijkheden. Partner van de bouwkolom Wij bieden als deurenfabrikant onze klanten toegevoegde waarde bij alles wat we doen. Dit geven we vorm in onze praktische toegangsoplossingen, de inrichting van onze organisatie, onze kennis, ervaring en innovatiekracht. Het resultaat: een topbedrijf met als pijlers blijvende kwaliteit en duurzaamheid. Wij ondersteunen onze klanten, in de gehele bouwkolom, in het proces van advies en ontwerp tot een perfect werkende deur. Ook zijn we aangesloten als bouwpartner en co-maker van diverse bouwconcepten in Nederland. BOUWEN IN HET OOSTEN 47

“Een jong ambitieus ingenieursbureau met oplossingen voor infrastructuur ” www.stegginkinfra.nl - 0541 670 720 - info@stegginkinfra.nl

JVZ Ingenieurs JVZ Ingenieurs klaart lastige klus met verve Complexe constructie op bestaande kelder Ga er maar aan staan: een staalconstructie funderen op een bestaande kelder waarvan het gros van de constructiegegevens ontbreekt. JVZ Ingenieurs werd ermee geconfronteerd bij de nieuwbouw van de bibliotheek bij de Stromarkt in Deventer dat volgend jaar wordt opgeleverd. Dankzij een uitgekiende engineering slaagde het ingenieursbureau in haar missie. Een ‘reconstructie’ van een lastige klus. De engineering van het stalen skelet van de bibliotheek en het hergebruik van de kelder bleek een forse uitdaging voor projectleider ing. Marco Moerman en constructeur ing. Emiel Gorkink. Eerstgenoemde is vanaf het allereerste uur bij het project betrokken geweest, ook toen er nog sprake was van behoud van de bovenbouw van de voormalige SNS Bank. Maar uiteindelijk bleek de indeling van de bibliotheek niet te passen in de fijnmazige kolomstructuur van het bankgebouw. Dus werd de bovenbouw gesloopt, maar de kelder moest grotendeels behouden blijven voor de opslag van het boekenarchief, een fietsenstalling, een auditorium en tv -en radiostations van de lokale omroep. Geen constructiegegevens van de kelder JVZ Ingenieurs is al jarenlang betrokken bij de transformatie van het voormalige bankgebouw aan de Stromarkt. Het was BOUWEN IN HET OOSTEN 53

JVZ Ingenieurs daarom niet zo vreemd dat opdrachtgever NV Maatschappelijk Vastgoed het lokaal gevestigde ingenieursbureau selecteerde voor het ontwerp en engineering van de draagconstructie en behoud van de kelder. De speurtocht naar constructieve gegevens van de kelder leverde helaas niks op. “We wisten niet hoeveel wapening er in de fundering en draagconstructie van de kelder zat en van welke sterkteberekeningen de toenmalige constructeur is uitgegaan. Om te controleren of het gebouw niet op palen was gefundeerd, hebben we een magnometer-sondering uitgevoerd. “We gingen ervan uit dat de kelder op staal was gefundeerd en dat klopte met de meting. Toen hadden we in elk geval een aanknopingspunt”, aldus Marco Moerman. De oorspronkelijke kelderfundering kon niet zwaarder worden belast dus besloot JVZ ingenieurs de fundering van de stalen bovenbouw tussen de bestaande kolommenstructuur in te passen. Gezien de uitwisseling van 3D modellen tussen de projectarchitect Bierman Henket architecten en JVZ ingenieurs konden Moerman en Gorkink tamelijk snel een logisch kolomgrid bepalen. “De architect had al een gedetailleerd beeld van de indeling in zijn 3D model neergezet. Daar hebben wij ons funderingsplan en draagconstructie van de bovenbouw op aangepast. De nieuwe kolommen zijn zodanig gepositioneerd dat het geenszins de indeling van de bibliotheek belemmert. De schroefpalen gingen dwars door de keldervloer heen. Hierop zijn de nieuwe poeren gestort”, leggen Gorkink en Moerman uit. “We moesten goed nadenken dat we niets over het hoofd zagen” Maar daarmee was het met de complexiteit nog niet gedaan. Het staalskelet kent geen repetitie, maar behelst wel verschillende vloerniveau’s en vides, dus er moesten veel hulpconstructies en versterkingen worden toegepast. Een deel van het kelderdek werd gesloopt om het auditorium in de kelder onder te brengen. Een meter hoger werd een begane grondvloer gerealiseerd. Hiervoor was het noodzakelijk om de kelderwanden met een staalconstructie te ondersteunen. Zo konden de horizontale gronddruk worden opgevangen. Boven de entree zijn verdiepingshoge vakwerkconstructies aangebracht om overstekken mogelijk te maken. Bovendien kwam de aannemer tijdens de sloop van het voormalige bankgebouw veel onvoorziene zaken tegen, zoals oude vloersparingen, bestaande trapgaten of verloren funderingsresten van de kelder. Dus moest de nieuwe stalen draagconstructie weer op de gewijzigde situatie worden aangepast. “Door die voortdurende wijzigingen”, vertelt Moerman, “moesten we goed nadenken of we niets over het hoofd zagen. Het was passen en meten om de krachten op de constructie op een verantwoorde manier naar beneden te leiden.” 54 BOUWEN IN HET OOSTEN

JVZ Ingenieurs Uitwisseling 3D modellen filteren ontwerpfouten er snel uit Vanaf het prille begin heeft JVZ Ingenieurs de architect en opdrachtgever nauw betrokken bij het ontwerp -en engineeringproces. Doordat constructeur en architect beide in een 3D-model werken konden ontwerpfouten er al gelijk worden uitgefilterd. Gorkink: “We hebben wekelijks modellen uitgewisseld. Zo kregen we al in vroeg stadium een staalconstructie dat als gegoten zat. Het bestek week nauwelijks af van ons ontwerp. De aannemer kon de staalleverancier heel nauwkeurig aansturen, zodat deze met de exact goede leveringen op de bouwplaats aankwam.” De just-in-time leveringen van de aanzienlijke hoeveelheid stalen bouwelementen moesten wel tot in detail kloppen, want een torenkraan verwerkte de elementen gelijk vanaf transport in de constructie. Er was op de Stromarkt geen ruimte om materialen op of over te slaan. ”Voor de aannemer is het ook een bijzondere klus”, aldus Moerman. “Hij heeft lange elementen moeten verwerken, ook vanwege de grote kanaalplaatoverspanningen. We hebben PHB gelijk van meet af aan meegenomen in het constructief ontwerp en engineering, zodat hij een beeld kreeg van hoe de constructie op de bouwplaats moest worden opgebouwd en welke tijdelijke ondersteuningsconstructies noodzakelijk waren. Er moesten nogal wat stempels worden geplaatst om de constructie stabiel te houden tijdens de sloop van het bankgebouw en de opbouwfase. We zijn diverse keren op de bouwplaats geweest en we zagen dat de aannemer het proces goed heeft opgepakt.” Al met al is het een intensief proces geweest voor Gorkink en Moerman. “We zijn wel eerder geconfronteerd met dergelijke complexe constructies, maar dat neemt niet weg dat dit project ons veel voldoening heeft geschonken. Ons ontwerp klopte met het bestek en komt helemaal tot uitdrukking in het eindresultaat. Ja, dan zijn we wel trots”, besluiten beide constructeurs. JVZ Ingenieurs draait haar hand niet om voor complexe constructies JVZ Ingenieurs is sinds 1984 actief als ingenieursbureau met vestigingen in Deventer en Nijmegen. De kernactiviteit van het bureau is het ontwerp en de engineering van draagconstructies voor gebouwen. Alle projecten, van kleine verbouwingen tot grote winkelcentra en binnenstedelijke projecten, worden uitgewerkt door zelfstandige teams met ingenieurs, constructeurs, projectleiders en Revit-modelleurs. JVZ Ingenieurs werkt met 3D modellen. Voor constructieve tekeningen en berekeningen maakt het bureau gebruik van BIM. JVZ Ingenieurs heeft een rijk portfolio in Deventer, zoals onder meer de Scheg, De Pothoofd-appartementen, De Boreel, stadsvilla’s aan Pikeursbaan/Houtmarkt, Cultureel Centrum en Deventer ziekenhuis. BOUWEN IN HET OOSTEN 55

Jan Steggink (44) is geboren en getogen in het Twentse Reutum. Samen met zijn echtgenote Maaike, drie zoons en dochter vormt hij een gelukkig gezin. Tien jaar geleden startte hij zijn eigen onderneming; Stegginkinfra Projectmanagement en Advies. Hij woont en werkt op het erf van een oud boerderijtje. Eigenhandig heeft hij de woning omgebouwd tot een warm onderkomen. En daar waar vroeger het vee aan de ketting stond herrezen kantoren en een wegenbouwlaboratorium. Zijn privé- en zakelijke leven lopen compleet door elkaar. Dikwijls ervaart hij dat als fantastisch, Soms is het iets minder, want er is altijd volk om het huis, maar zo ging dat vroeger ook: een vorm van mantelzorg, met mekaar en veur mekaar. Een (W)aardevol 2018! Dit is mijn laatste column voor Bouwen in het Oosten. Ruim twee jaar heb ik geschreven over hetgeen mij bezighoudt en waar ik graag over praat, welke trends ik zie ontstaan in de bouw, maar ook over mijn thuissituatie en wat me dagelijks nog meer bezighoudt. Persoonlijk heb ik de afgelopen jaren een flinke groei mogen doormaken. Ik heb een CEO Masterclass gevolgd, een persoonlijke coach gehad, een bedrijfscoach die inzichtelijk heeft gemaakt waar onze kansen, maar ook bedreigingen zitten. Wellicht nog wel het mooiste; we hebben goed gekeken naar onze vier kinderen, wat zij ons te zeggen hebben, zowel verbaal als nonverbaal. Wat zijn kleine kinderen toch heerlijk onbevangen, eerlijk, zuiver en puur. We kunnen ze zoveel vragen door hen mee te nemen in onze ervaringen over het leven. Dat is fantastisch! Naar vrede transformeren Ik doe dit samen met mijn vrouw Maaike. We stemmen elk begin van de ochtend af. Waar gaat het goed in ons leven?; waar gaat het minder?; wat voelt goed en welke energie krijgen we waar, wanneer en van wie? We hebben veel vragen. We vragen ons af of onze oren wel lieve woorden willen of kunnen horen. En zien we bovendien wel dat mensen ons willen helpen of zien we dat anders? Wat doet oude pijn met ons? Kunnen we negatieve gedachten omzetten in positieve gedachten? Kunnen we vergeving schenken? Kunnen we boosheid transformeren naar vrede? Mooie stappen Het lijkt of leest misschien voor degene die hier nog niet veel/niets mee doet of heeft, waarschijnlijk vaag. Het kan de vraag oproepen of wij het licht ineens hebben gezien. Maar niets is minder waar. We zijn ons alleen heel bewust dat je feitelijk alleen jezelf kan veranderen. Als je vindt dat het anders moet of kan. En juist dat vonden wij ook! Wij willen intens genieten van elkaar, van de kinderen, ons personeel, ons bedrijf, de contacten. We zijn dankbaar dat we in dit proces zitten en hierin heel mooie stappen hebben mogen maken. Een scheepvaart Dat heeft geresulteerd dat we ons bedrijf anders hebben ingericht. We hebben drie nieuwe BV’s opgezet. Zie het als de scheepvaart; we varen onder de rederij ‘Steggink Infra Groep’ en hebben nu drie schepen: • Buro Aardevol > “de ingenieurs in de infra” • Code Oranje > “ professioneel vakmanschap ook wel ambacht, ofwel de stratenmakers, onder het motto: nig proaten mer stroaten!” • Studio Sinvol > een bedrijf waarin de visuele infra (look & feel) zichtbaar worden gemaakt onder het motto: “what you see is what you get”. Nieuwe producten en diensten worden in beeld en geluid gebracht. Elk schip mag varen op een eigen manier die bij deze mensen en cultuur past. Waar voelen de ingenieurs zich prettig bij? Waar verlangen de stratenmakers naar in het werk? Waar gaat bij de video-editors de staart van kwispelen? Wat wensen en verlangen we van elkaar? Duidelijke opdracht Het begin is er en ieder schip heeft een duidelijke opdracht van de rederij meegekregen, maar Een nieuw gezicht, een nieuwe visie. Het komende jaar zal Jan Steggink onder het motto “Aj d’r bint moj d’r ok wea’n” de lezer verrassen met zijn kijk op het (bedrijfs)leven. 56 ieder vaart een eigen koers. In goed en slecht weer, bij veel wind, maar ook wanneer het windstil is. Samen de schouders eronder om je eigen schip schoon te houden, te onderhouden en de juiste investeringen te doen op de goede momenten. Versnellen waar mogelijk en schakelen op persoonlijk vlak en innovatie in zowel het sociale als het technische gebied. In voorspoed De uitdaging is nu om de rederij in zijn geheel te laten groeien en bloeien. Uitgangspunt is dat we in voorspoed mogen leven en gezond te blijven. En dat we succes mogen hebben en het leven mogen vieren. Immers, succes begint met geluk maar geluk begint met vrede. En laat vrede met Kerst nu nét de boodschap zijn. Hartelijke groet, “Bouw in alle opzichten aan een mooi (W)aardevol 2018!” Jan Steggink BOUWEN IN HET OOSTEN COLUMN

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60

Home