JAARGANG 13 | NUMMER 1 | MAART 2019 Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg Voor u ligt de eerste NOG van 2019. Een speciaal jaar voor onze GGD, want wij bestaan 20 jaar! Een feit dat wij niet ongemerkt voorbij laten gaan. Zo blikken we in elke NOG terug in de tijd. In deze editie leest u hoe de GGD er in 1999 ‘uit zag’. Als GGD werken we veel samen met allerlei ketenpartners. Dat komt uitgebreid in de artikelen in deze NOG tot uiting. Zo leest u over de ketenaanpak voor mensen met verward gedrag en de samenwerking met verloskundigen. In het najaar nemen we de Gezondheidsmonitor Jeugd af bij leerlingen van het regulier voortgezet onderwijs. Hiervoor vragen we weer de medewerking van alle scholen in onze regio, zodat we representatieve resultaten krijgen. Eind vorig jaar bleek uit onderzoek dat onze stakeholders ons in het algemeen waar deren met een 7,4 en in het bijzonder het contact met onze medewerkers (7,5). Een score waar we trots op kunnen zijn. Met de tips die we kregen, gaan we dit jaar aan de slag. Ferdinand Strijthagen, Directeur Publieke Gezondheid FOTO: © MONIQUE KOOIJMANS Ketenaanpak rond mensen met verward gedrag Gemeenten hebben een grotere verantwoordelijkheid gekregen voor de lokale zorgaanpak van personen met verward gedrag waarbij de nadruk ligt op meer regie van burgers. Om gemeenten in Noord-Holland te helpen bij de ondersteuning en opvang van mensen met verward gedrag, werken de gemeenten, de GGD, justitie, politie en zorgorganisaties (GGZ, Beschermd Wonen, maatschappelijke opvangorganisaties) sinds juni 2017 aan een integrale netwerkaanpak. Deze aanpak is gebaseerd op zes pijlers, namelijk: organisatie, beeld verkennen, preventie, triage en vervoer, samenwerking politie en GGZ en verbinding publieke zorg en het sociaal domein. De nadruk ligt hierbij op het voorkómen van escalaties. Het gaat om een preventieve aanpak die begint bij het vroegtijdig signaleren van mogelijk verward gedrag, dus als er nog sprake is van niet-acute psychosociale of psychiatrische problematiek. Hiertoe voert de GGD in samenwerking met ketenpartners de volgende projecten uit: • Het opzetten van een Sociaal Advies- en Meldpunt (SAM) voor meldingen rond niet-acute psychiatrisch zorg De al bestaande GGD meldpunten Overlast en Bemoeizorg (MOB), het Vroegsignaleringsoverleg Overlastgevende personen (VSO), en het Meldpunt Bijzondere Z-Wwweetjes Wist u dat weerbaarheid, een positieve schoolbeleving en een kindvriendelijke buurt de impact van armoede op de gezondheid van kinderen vermindert? Lees de resultaten van het GGD-onderzoek in de Factsheet Armoede. Zorg (MBZ) vormen de basis van het SAM. Het inrichten van het SAM heeft als doel de samenwerking tussen GGZ, politie en de GGD, te versterken en mensen bij wie vermoedelijk sprake is van verward gedrag sneller en adequater te kunnen doorgeleiden naar passende hulp en ondersteuning. Inmiddels zijn de voorbereidingen gestart. Voor de zomer 2019 wordt de werkwijze getest, zodat het meldpunt na de zomer operationeel kan zijn. Het meldpunt is dan dagelijks van 09.00 tot 23.00 uur bereikbaar. In eerste instantie alleen voor professionals, in een latere fase ook voor burgers. De GGD werkt hiervoor nauw samen met de politie, de GGZ (crisisdienst), gemeenten en andere zorgpartners en betrokkenen. • Pilot Samenwerken in de wijk rond mensen met verward gedrag Het doel van deze pilot is het ondersteunen van de wijkteams bij het signaleren van psychosociale- en psychiatrische problematiek en mogelijke verwardheid van bewoners in de buurt. De pilot loopt tot november 2019. CONTACTPERSONEN: AMAR VOOGT (AVOOGT@GGDZW.NL), INA BOEREMA (IBOEREMA@GGDZW.NL)
Samenwerkingsinitiatief rond geboortezorg: Steunpunt Kwetsbare Zwangere Afgelopen najaar is de verlenging van de overeenkomst met alle geboortezorgpartijen in de Zaanstreek ondertekend, om samen te werken aan optimale zorg voor de aanstaande en prille ouders. Er werd ook een nieuw product gepresenteerd, dat per januari 2019 startte. Het idee hiervoor is in het overleg ontstaan. Verloskundigen, Kraamzorg en Jeugdgezondheidszorg hebben twee keer per jaar overleg over organisatorische- en inhoudelijke zaken. Vanaf januari is er een nieuwe overlegvorm die specifiek de belangen behartigt van zwangeren in een omgeving, die sociaal gezien niet optimaal is. Als er bijvoorbeeld problemen zijn met de huisvesting, de relatie met de partner, of de financiën. De verloskundigen – en ook gynaecologen – zoeken soms lang naar passende oplossingen, die blijken niet zomaar voor de hand te liggen. Samen met de betrokken professionals en met hulp van de gemeente is er een formule bedacht waarbij ook de Sociale Wijkteams en VoorZorg betrokken zijn om mee te denken aan oplossingen voor deze aanstaande moeders (en hun partners). Verloskundigen brengen de casuïstiek, anoniem, één keer per maand in. Vooraf hebben ze dit met de bewuste cliënten besproken. De leden van het overleg bedenken dan samen oplossingen om de aanstaande moeder naar een betere sociale context te helpen. Ook voor de terug koppeling naar de verwijzers is een oplossing uitgewerkt in de vorm van een intermediaire rol van VoorZorg. Het eerste steunpuntoverleg heeft inmiddels plaats gevonden en heeft nieuwe wegen aan het licht gebracht, waarmee de zorg voor deze groep zwangeren een positieve input krijgt. Achter elke orga nisatie blijken wel weer onontgonnen mogelijk heden te bestaan, die op deze manier aangeboord kunnen worden. CONTACTPERSOON: IRENE RUTTE (IRUTTE@GGDZW.NL) Z-Wwweetjes Prijs voor onderzoek over niet-vaccineren Half december heeft Eveline Vlaanderen, Jeugdarts bij de GGD, de Marie Louise Essink-Bot 2018 prijs gewonnen voor haar onderzoek naar motivaties van ouders die hun kinderen niet, of niet meer laten vaccineren. Aanleiding voor het onderzoek was de daling van de vaccinatiegraad voor de Bof Mazelen Rode Hond vaccinatie (BMR) van tweejarige kinderen in de gemeente Edam-Volendam in 2017. In heel Nederland daalde de vaccinatiegraad van 96.0% (2013) naar 93.8% (2017). In Edam-Volendam daalde de vaccinatiegraad voor de BMR van 94,4 naar 81,3%. De nieuwe website van GGD Zaanstreek-Waterland heeft een apart deel voor professionals. Zorg- en hulpverleningsorganisaties, scholen, gemeenten, politie en justitie, tattooshops en schoonheidssalons, woningcorporaties, sport- en vrijwilligersorganisaties kunnen zo relevante informatie, documenten en/of cijfers snel terugvinden. Neem eens een kijkje op: www.ggdzw.nl/professionals. Acht ouder(paren) waren bereid om in gesprek te gaan over hun redenen om hun kinderen niet te laten vaccineren. Uit de interviews kwam naar voren dat ouders weinig angst hebben voor de ziektes waartegen gevaccineerd wordt. Ouders zijn wel bezorgd over de mogelijke gevolgen op de lange termijn van de vaccinaties. Daarnaast vertrouwen ouders niet op de informatie en motieven van de Nederlandse overheid. Niet vaccineren is geen makkelijke stap voor deze ouders. In de periode dat ouders twijfelen over wel of niet vaccineren, hebben ouders behoefte aan betrouwbare informatie. Ze zijn op zoek naar personen om over deze informatie te praten, zonder dat er druk op hen wordt uitgeoefend. Een open gesprek met een jeugdarts die, naast veel parate kennis over de vaccinaties van het Rijksvaccinatieprogramma, zich verdiept heeft in de anti-vaccinatie literatuur, kan ouders helpen een weloverwogen besluit te nemen. Het onderzoek werd gesteund door het Sarphati initiatief, Werkplaats Publieke Gezondheid regio NoordHolland en Flevoland, waarin het AMC en de GGD-en in Noord Holland in samenwerken. CONTACTPERSOON: EVELINE VLAANDEREN (EVLAANDEREN@GGDZW.NL)
Voorbereiding voor Gezondheidsmonitor Jeugd in volle gang Om de gemeenten inzicht te bieden in de gezondheid van de jeugd van 13 tot 17 jaar, voert de GGD in het najaar van 2019 de Gezondheidsmonitor Jeugd uit. De bedoeling is, dat alle leerlingen in klas 2 en 4 van het regulier voortgezet onderwijs in Zaanstreek-Waterland digitaal een vragenlijst invullen, anoniem en in de klas. Het onderzoek vraagt samenwerking met landelijke en lokale partners en met de Jeugdgezondheidszorg van de GGD. Momenteel heeft vooral de inhoud van de vragenlijst onze aandacht. Daarnaast zijn alle scholen voor regulier voortgezet onderwijs benaderd voor deelname aan het onderzoek. De klassikale uitvoering op school is, vanwege de kwaliteit van de gegevensverzameling, cruciaal voor een betrouwbaar beeld van gezondheid en leefstijl van de jongeren op een bepaalde school, in een gemeente en in de regio. Het vragenlijst-onderzoek is eerder uitgevoerd in 2010 (anoniem), 2013-2104 (niet-anoniem) en 2015-2016 (niet-anoniem). Omdat niet-anonieme afname in 2015-2016 twijfels opriep over de betrouwbaarheid van de resultaten en de vergelijkbaarheid met andere onderzoeken, is in 2016 besloten tot een anonieme afname van de vragenlijst in 2019. Voor meer informatie over de Gezondheidsmonitor Jeugd, mail naar epi@ggdzw.nl, neem contact op met Monique Heemskerk via 06 - 13 03 26 29 of kijk op www.ggdzw.nl/ professionals/scholen. CONTACTPERSOON: MONIQUE HEEMSKERK (MHEEMSKERK@GGDZW.NL) Ketenpartners waarderen samenwerking met GGD met 7,4 In het najaar 2018 heeft de GGD een stakeholders onderzoek uitgevoerd onder verschillende ketenpartners op het terrein van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg en Jeugd. Hiermee krijgt de GGD inzicht in hoe de ketenpartners de samenwerking met ons ervaren en welke rollen zij voor ons zien. Bij de uitvoering van dit onderzoek werken we samen met het bureau Customeyes. Z-Wwweetjes Wist je dat? Gemeente Zaanstad een van de zeven pilotsteden is voor Een Gezonde, Veilige en Kansrijke Start? Dit is waarom de eerste 1000 dagen van je kind cruciaal zijn.
Het onderzoek bestaat uit twee delen: • een onderzoek onder de ketenpartners; • een klantenarena met een vertegenwoordiging van de respondenten om te reflecteren op de resultaten. Het eerste onderdeel is afgerond. Hieruit blijkt dat samenwerkingspartners GGD Zaanstreek-Waterland omschrijven als een betrokken en adviserende ketenpartner. Stakeholders waarderen de samen werkingsrelatie in het algemeen met een 7,4 en in het bijzonder het contact met onze medewerkers (7,5). Het onderzoek heeft ons enkele waardevolle signalen opgeleverd. Zo valt op dat verbetering gewenst is op onze slagvaardigheid en pro-activiteit. De GGD mag vanuit haar expertise ook meer regie nemen en mag meer toegroeien naar een rol van coördinator/ netwerkregisseur, vinden onze ketenpartners. Aan het begin van de zomer spreken we een aantal ketenpartners om de resultaten verder te duiden en uit te diepen. CONTACTPERSOON: GHISLAINE VAN NOOIJEN KOOIJ (GVNOOIJENKOOIJ@GGDZW.NL) Z-Wwweetjes Wist je dat? De GGD deel uitmaakt van de campagne Veilig Sportklimaat? De GGD draagt zorg voor het onafhankelijke meldpunt, dat in september 2018 is opgericht. Iedereen, ongeacht de leeftijd, kan hier misstanden of zorgen over gedrag binnen de sportwereld (anoniem) melden. www.veiligsportklimaatzaanstad.nl GGD Zaanstreek-Waterland Januari 1999 is GGD Zaanstreek-Waterland ontstaan door een fusie van GGD Zaanstreek (Zaanstad en Oostzaan) en GGD Waterland ( Beemster, Edam-Volendam, Landsmeer, Purmerend, Waterland, Wormerland en Zeevang). Door de fusie kwam een brede basis van deskundigheden voor de hele regio beschikbaar, was er minder versnippering van taken en personen en was facilitaire ondersteuning mogelijk. Zo ontstond bijvoorbeeld door de fusie in de Zaanstreek een uitgebreider aanbod van Infectieziektebestrijding en kon epidemiologisch onderzoek en tbc-bestrijding ook in Waterland worden uitgevoerd. De Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) was leidend bij het formuleren van het takenpakket. Taken op het terrein van de OGGZ werden nog niet uitgevoerd. Daarentegen werd de sociaal-medische advisering voor de gehele regio aangeboden. Bij de start in 1999 was de totale omvang van de GGD ca. 50 fte. Twintig jaar later werken 450 medewerkers dagelijks aan preventieve gezondheidszorg en sociale veiligheid voor alle inwoners van Zaanstreek-Waterland. CONTACTPERSOON: GHISLAINE VAN NOOIJEN KOOIJ (GVANNOOIJENKOOIJ@GGDZW.NL) Colofon Adresgegevens GGD Zaanstreek-Waterland Postbus 2056, 1500 GB Zaandam Tel. (0900) 254 54 54 Fax. (075) 616 30 16 Redactie Marjon Bartelds Claudia Klous Janneke van der Made Diana Nierop Ghislaine van Nooijen Kooij Voor opmerkingen en vragen over de nieuwsbrief kunt u mailen naar info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg. Volg ons ook op Twitter via @GGDZW Ontwerp en drukwerk Aranea Grafimedia, Zaandam www.ggdzw.nl De nieuwsbrief wordt verspreid onder bestuurders van GGD ZaanstreekWaterland en tevens onder ambtenaren, raadsleden, zorg- en welzijnsinstellingen in de regio Zaanstreek-Waterland en GGD’en van buiten de regio. De nieuwsbrief is ook beschikbaar op www.ggdzw.nl. Mocht u geen prijs stellen op het ontvangen van de nieuwsbrief dan kunt u zich afmelden via info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg.
1 Online Touch