JAARGANG 12 | NUMMER 1 | MAART 2018 Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg Het vraagstuk van personen met verward gedrag staat hoog op de politiek-bestuurlijke agenda. We lezen steeds meer in het nieuws over personen met verward gedrag en het aantal incidenten rond overlast lijkt toe te nemen. Dagelijks komen burgers en politie in aanraking met deze problematiek. Reden voor de landelijke overheid om gemeenten op te dragen om uiterlijk 1 oktober 2018 een sluitende aanpak, persoonsgericht en domein overstijgend, te realiseren voor mensen met verward gedrag. Doel hiervan is om personen met verward gedrag tijdig in beeld te krijgen en hen passende hulp te bieden, waardoor ervaren overlast, zoals een onveilig gevoel, tot een minimum wordt beperkt. GGD Kennemerland, GGD Hollands Noorden en GGD Zaanstreek-Waterland hebben gezamenlijk op verzoek van de burgemeesters in Noord-Holland een integrale aanpak van personen met verward gedrag ontwikkeld. Deze aanpak gaat uit van zes pijlers, waaronder preventie, triage en vervoer, samenwerking GGZ en politie en verbinding publieke zorg en sociaal domein. Van deze laatste pijler vindt u een goed voorbeeld terug in deze nieuwsbrief: de start van een pilot om de samenwerking in de wijk rondom mensen met verward gedrag te verbeteren. Ook bieden we de training Mental Health first aid (eerste hulp bij psychische problemen), gericht op het herkennen en bespreekbaar maken van mensen met verward gedrag. Inspelen op actuele vragen en thema’s doen we vanzelfsprekend ook op andere terreinen binnen de preventieve gezondheidszorg. Zo leest u in deze nieuwsbrief hoe de Jeugdgezondheidszorg aan de slag is gegaan om het aanbod aan zorg flexibeler te organiseren. Hierdoor kunnen we meer maatwerk leveren op geleide van de behoefte van gezinnen en kinderen. Ieder kind en elke ouder kan tenslotte een andere behoefte hebben aan ondersteuning en informatie. Door vraaggericht te werken en met een flexibele opstelling, staan we niet boven, maar naast ouder en kind. Ferdinand Strijthagen Directeur FOTO: © MONIQUE KOOIJMANS Aanpak ‘Gezonde Kinderopvang’ van start in Zaanstad De 4 grote kinderopvangorganisaties van Zaanstad, Bambino, Freekids, Tinteltuin en Boefje, de gemeente Zaanstad en de GGD hebben de ambitie uitgesproken in 2018 van start te gaan met de Gezonde Kinderopvangaanpak. Met de Gezonde Kinderopvang-aanpak werkt een kinderopvangorganisatie structureel aan de gezonde leefstijl van kinderen en aan de deskundigheid hierin bij de medewerkers. In 2019 volgen de 21 vrijgevestigde kinderopvanglocaties. De GGD coördineert het project en adviseert en begeleidt de stafmedewerkers en pedagogische medewerkers van deelnemende kinderopvang - organisaties. Gezonde Kinderopvang gaat verder dan de kwaliteitseisen voor kinderopvang over veiligheid en gezondheid. Gezonde leefstijl wordt hiermee écht onderdeel van de dagelijkse praktijk in de kinderopvang. Een kinderopvangorganisatie die werkt met deze aanpak, kiest een of meer gezondheidsthema’s waarmee ze aan de slag gaat, zoals: voeding, bewegen, sociaalemotionele ontwikkeling, dagritme en mediaopvoeding. De organisatie voert vervolgens een actief beleid rondom het thema en betrekt de ouders daar bij. De voordelen van het bevorderen van de gezondheid van jonge kinderen zijn groot. Opvoeding en ervaringen in de kindertijd bepalen voor een groot deel (on)gezonde gewoontes. Ongezond gedrag op jonge leeftijd leidt ook op latere leeftijd tot gezondheidsproblemen. Bovendien hebben gezonde mensen over het algemeen een betere kwaliteit van leven. Het aanleren van gezond gedrag kan dan ook het beste zo jong mogelijk beginnen. De aanpak Gezonde Kinderopvang is nieuw voor Zaanstad. Er zijn in het land ruim 160 coaches Gezonde Kinderopvang getraind. Deze coaches hebben vervolgens in de eigen organisatie de scholing gegeven aan de pedagogisch medewerkers. Alle belangrijke organisaties
in de kinderopvang zijn betrokken geweest bij het opzetten van het project, waaronder BOinK (Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang), de Brancheorganisatie, GGD GHOR NL en een aantal kinderopvangorganisaties. Het project wordt dan ook breed gedragen. Gezonde Kinderopvang sluit naadloos aan bij Gezonde School www.gezondeschoolzw.nl, dat al eerder in het onderwijs van start is gegaan. Meer informatie: www.gezondekinderopvang.nl CONTACTPERSOON: MATHILDE WICHERINK, MWICHERINK@GGDZW.NL GGD presenteert nieuwe tuberculose screenmethode Op dinsdag 12 december 2017 presenteerde de GGD de eerste resultaten van een nieuwe manier van screenen op tuberculose bij immigranten uit risicolanden. Dit deed de GGD tijdens een jaarlijks Tuberculose symposium in het Onze Lieve Vrouwen Gasthuis in Amsterdam. Met de nieuwe screeningsmethode worden meer tuberculose infecties opgespoord. Immigranten uit risicolanden voor tuberculose (meer dan 50 gevallen op 100.000) worden hierop bij binnenkomst in Nederland gescreend. Tot 1 januari 2017 werd dit gedaan door middel van een longfoto, één of vijf keer in twee jaar afhankelijk van het land van herkomst. Vanaf 1 januari 2017 scant de GGD alle immigranten op tuberculoseinfectie door middel van een Mantouxtest (huidtest). Op deze manier hoeft een immigrant uit een hoog risico land niet meerdere keren voor een longfoto te komen, maar is de screening binnen één week afgerond, mits de Mantoux negatief is. Wanneer er een tuberculoseinfectie wordt aangetoond volgt behandeling. Hiermee wordt het ontwikkelen en verspreiden van tuberculose voorkomen. CONTACTPERSOON: YVONNE BARENDREGT, YBARENDREGT@GGDZW.NL Steeds meer mensen getraind in suicïdepreventie De gemeenten en de GGD zetten zich in voor een daling van het aantal suïcides door intensievere samenwerking van partijen binnen én buiten de zorgsector. Onderdeel van deze aanpak is het trainen van mensen die een sleutelrol kunnen vervullen in het begeleiden van mensen met zelfmoordgedachten naar professionele hulp. Deze zogenaamde suïcidepreventietraining is bijvoorbeeld relevant voor medewerkers van thuiszorg, wijkteams, ambulance, politie of andere beroepsgroep waar je met (soms kwetsbare) mensen te maken hebt. Er is veel interesse voor deze training die gericht is op: • het vergroten van kennis en vaardigheden in het identificeren van gedachten aan suïcide; • het inschatten hoe ernstig die gedachten zijn; • grip te houden op de situatie; • zo nodig te verwijzen naar professionele hulp. Vooral bij docenten en wijkteams is de suïcidepreventietraining in trek en ook de eerste huisartsen werden onlangs getraind. Om aan de toenemende interesse voor een training te kunnen voldoen, was het nodig het aantal trainers uit te breiden. Met een trainde-trainer-programma in februari is het aantal trainers met zeven mensen uitgebreid tot in totaal elf trainers. De nieuwe trainers gaan nu zelf aan de slag om hun collega’s te leren hoe je signalen van iemand met suïcidale gedachten herkent en hoe je vervolgens hierover in gesprek kunt gaan. Zaanstreek-Waterland is één van de zes regio’s waar voor een proefperiode van twee jaar een proeftuin suïcidepreventie is gestart. Dit initiatief wordt gesteund door alle acht gemeenten in deze regio. In de proeftuinen bundelen zorg, onderwijs, gemeenten, politie, spoorsector, GGD, kerken, (sport)verenigingen en andere partijen de krachten om het aantal suïcides te verminderen. De stichting 113Zelfmoordpreventie ondersteunt de regio’s bij de aanpak die bestaat uit vier pijlers. Naast het trainen van professionals zijn dit: het inzetten op risicogroepen, het ontwikkelen van een sluitende keten en het voeren van een publiekscampagne. CONTACTPERSOON: INA BOEREMA, IBOEREMA@GGDZW.NL
Start pilot Samenwerken in de wijk rond de opvang van mensen met verward gedrag Z-Wwweetjes Meer lezen over de landelijke aanpak mensen met verward gedrag; zie: www.vng.nl/personen-met-verward-gedrag In november 2017 is, met subsidie van ZonMw, een pilotproject gestart met als doel de signalering, preventie en opvang van verwarde personen in de wijk te verbeteren. Aanleiding is de toename van het aantal overlastgevende incidenten door mensen met verward gedrag. Als gevolg van landelijk beleid blijven mensen met psychische problemen vaker zelfstandig wonen. Een verslechtering van de situatie van deze kwetsbare mensen komt hierdoor soms te laat in beeld. Er is aandacht nodig voor de ondersteuning, opvang en zorg voor deze mensen, zodat op tijd passende hulp geboden kan worden en de overlast voor anderen wordt beperkt. Het pilotproject gaat van start in vier wijken (twee in Zaanstad en twee in Purmerend). In de pilot worden de taken rondom een casus en wie deze uitvoert in overleg met het wijkteams vastgelegd in een begeleidingsplan. De wijkteams worden ondersteund door een pilot team van sociaal psychiatrische verpleegkundigen, preventiewerkers en ervaringsdeskundigen. Zo wordt de kennis bij de wijkteams vergroot over problematiek bij mensen met verward gedrag, hoe hierop te anticiperen, dit te herkennen en passende zorg te bieden. De escalatie van psychosociale problematiek kan hierdoor worden voorkomen. De wijkteams en het pilotteam worden getraind en gecoacht in deze nieuwe manier van werken. Aan het einde van de pilot (eind 2019) wordt aan de gemeenten een advies gegeven over de manier waarop de uitkomsten geborgd kunnen worden. In de pilot werken samen: REAKT, Parnassia/Dijk en Duin, Regionaal Cliënten Organisatie (RCO) de Hoofdzaak/Team Ervarings Deskundigen (TED) team, DOCK, het samenwerkingsverband Leger des Heils, Leviaan en Odion, de gemeenten Purmerend en Zaanstad en de GGD. CONTACTPERSOON: INA BOEREMA, IBOEREMA@GGDZW.NL Jeugdgezondheidszorg in beweging In het najaar van 2017 is de GGD gestart met het flexibiliseringstraject Jeugdgezondheidszorg, “JGZ in beweging”. Het is één van de directe uitwerkingen van de nieuwe visie op de jeugdgezondheidszorg die de GGD in Z-Wwweetjes De GroeiGids app is hét platform dat (aanstaande) ouders inzicht geeft bij de ontwikkeling, gezondheid en opvoeding van hun kind. De jeugdgezondheidszorg implementeert, als aanvulling op de papieren GroeiGids, deze populaire app in het tweede kwartaal van 2018. Het is dan mogelijk regionale pushberichten aan ouders te sturen, naast leeftijdsspecifieke pushberichten. JGZ-professionals zullen in hun contact met ouders actief verwijzen naar informatie die in de GroeiGids app te vinden is. 2017 heeft opgesteld. Doel van de jeugdgezondheidszorg is en blijft zorgen dat kinderen en jeugdigen gezond en veilig kunnen opgroeien en kunnen participeren in de maatschappij. De flexibilisering betekent aanpassing van het takenpakket aan de verschillende wensen en vragen van kinderen/gezinnen, het aanwezig zijn waar de doelgroep is en een nog hechtere samenwerking met partners binnen het sociaal domein. GGD en gemeenten staan in deze ontwikkeling naast elkaar. Inmiddels worden de eerste stappen gezet om de plannen tot uitvoering te brengen. Flexibel zijn houdt ook in dat professionals in de jeugdgezondheidszorg in overleg met de ouders kijken wat het kind nodig heeft en samen met de ouder/ verzorger bepalen wanneer en hoe het volgende contactmoment gaat plaatsvinden. Dat kan verschillen per wijk, school of per individu. Zo bestaat de mogelijkheid
voor aanvullende contactmomenten voor kinderen en ouders die dit nodig hebben. En is er ruimte om de contactmomenten anders in te richten. Dit alles uiteraard gebaseerd op en binnen de landelijke richtlijnen, de eisen van de inspectie en het landelijk professioneel kader. Preventie staat hierbij voorop. Flexibilisering vereist ook een andere manier van werken van de JGZ-medewerkers om optimaal de kennis en kunde in te kunnen zetten. Preventie, kijken wat het kind nodig heeft en ‘dichtbij’ zijn, vormen de basis van de nieuwe werkwijze. Medewerkers zijn actief betrokken bij de doorontwikkeling van de jeugdgezondheidszorg. Er zijn al voorbeelden van flexibilisering zichtbaar, waaronder in de gemeente Purmerend. Eind december heeft de gemeente een impuls aan de flexibilisering gegeven, waardoor deze versneld ingevoerd kan worden. Artsen en verpleegkundigen hebben bijvoorbeeld meer tijd gekregen om zichtbaar te zijn in het onderwijs en de wijk. In dit traject gaat de GGD intensief met de gemeente samenwerken. CONTACTPERSOON: LIESBETH VOLKERS, LVOLKERS@GGDZW.NL Cursusbureau Zaanstreek: brengt vraag en aanbod van cursussen samen Het Cursusbureau Zaanstreek is de plek waar (aanstaande) ouders, kinderen, jongeren en professionals terecht kunnen voor een cursus of themabijeenkomst over opvoeden en opgroeien. Het is sinds januari 2017 onderdeel van de Centra Jong en de Jeugdteams in de Zaanstreek. Het cursusaanbod biedt maatwerk waar nodig en is flexibel georganiseerd op verschillende plekken in de regio. Ook voorkomt het bureau overlap in het aanbod en worden lacunes in het aanbod aangevuld/opgevuld. Door het cursusaanbod stedelijk aan te bieden kan er snel een groepsgerichte activiteit aangeboden worden en is een grote pool aan deskundige trainers beschikbaar. Preventie en hulpverlening gaan hand in hand. Op de website www.cursusbureauzaanstreek.nl staat het complete aanbod van cursussen en bijeenkomsten. De preventieve ondersteuning en hulpverlening is gericht op empowerment van de doelgroepen. Aanmelden kan via de website door zowel ouders als professionals. Voor de meeste cursussen is geen verwijzing nodig. Uit de evaluaties blijkt dat de cursussen en themabijeenkomsten goed gewaardeerd worden door de deelnemers. Een reactie van een ouder: ‘ik heb meer kennis gekregen over het puberbrein en begrijp het gedrag van mijn zoon nu beter. De communicatie met hem is verbeterd en daardoor is het veel gezelliger thuis’. Scholen, kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en andere instellingen die een themabijeenkomst willen organiseren voor ouders, kunnen hiervoor een aanvraag doen bij het cursusbureau. Jaarlijks verzorgen de pedagogen van het Centrum Jong en de medewerkers van de Jeugdteams in Zaanstad 120 themabijeenkomsten. Thema’s die vaak aangevraagd worden zijn social media, positief opvoeden en weerbaarheid. De thema’s kunnen op maat gemaakt worden. CONTACTPERSOON: CHRISTEL LAMMERS, CLAMMERS@GGDZW.NL Colofon Adresgegevens GGD Zaanstreek-Waterland Postbus 2056, 1500 GB Zaandam Tel. (0900) 254 54 54 Fax. (075) 616 30 16 Redactie Sevgi Extra Janneke van der Made Diana Nierop Ghislaine van Nooijen Kooij Voor opmerkingen en vragen over de nieuwsbrief kunt u mailen naar info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg. Volg ons ook op Twitter via @GGDZW Ontwerp en drukwerk Aranea Grafimedia, Zaandam www.ggdzw.nl De nieuwsbrief wordt verspreid onder bestuurders van GGD ZaanstreekWaterland en tevens onder ambtenaren, raadsleden, zorg- en welzijnsinstellingen in de regio Zaanstreek-Waterland en GGD’en van buiten de regio. De nieuwsbrief is ook beschikbaar op www.ggdzw.nl. Mocht u geen prijs stellen op het ontvangen van de nieuwsbrief dan kunt u zich afmelden via info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg.
1 Online Touch