JAARGANG 11 | NUMMER 4 | DECEMBER 2017 Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg De gezamenlijke lobby van een groot aantal organisaties, waaronder GGD GHOR Nederland, om preventie nadrukkelijk op te nemen in het Regeerakkoord is overtuigend geweest. In het Regeerakkoord van het nieuwe kabinet, getiteld “Vertrouwen in de toekomst”, heeft preventie en gezondheidsbevordering een nadrukkelijke plaats gekregen en hiervoor worden ook financiële middelen vrijgemaakt. Staatssecretaris Paul Blokhuis van VWS is op 29 november gestart met een serie rondetafelgesprekken over een Nationaal Preventieakkoord. Een groot aantal organisaties is uitgenodigd door de staatssecretaris om gezamenlijk de ambities te verkennen van het Nationaal Preventieakkoord en te bespreken hoe betrokken partijen daarmee in de praktijk aan de slag kunnen gaan. Daarbij zijn ook de GGD’en vertegenwoordigd. GGD ZaanstreekWaterland ondersteunt van harte het Nationaal Preventieakkoord, omdat preventie bewezen effectief is en dus werkt om burgers gezond te houden. FOTO: © MONIQUE KOOIJMANS In deze nieuwsbrief vindt u inspirerende voorbeelden op het gebied van preventie. Voorbeelden die laten zien hoe de GGD bezig is met onderzoek, praktijktesten, scholing en het implementeren van succesvolle interventies. Zoals de nieuwe beweegrichtlijn die is gericht op het beperken van het risico op chronische ziekten. De nieuwe beweegrichtlijn adviseert voor volwassenen wekelijks minimaal 2,5 uur intensief bewegen en dagelijks minimaal één uur voor kinderen. De GGD werkt samen met gemeenten en belangrijke partners, zoals scholen, om zoveel mogelijk inwoners van ZaanstreekWaterland hierin te ondersteunen. Van de gelegenheid maak ik ook graag gebruik om gemeenten en samenwerkingspartners hartelijk te bedanken voor het vertrouwen en de nuttige en plezierige samenwerking in 2017. Ik wens u allen voor 2018 een succesvol jaar waarin we elkaar blijven ontmoeten en onze inzet gezamenlijk richten op gezonde en veilige burgers in ZaanstreekWaterland. Ferdinand Strijthagen Directeur GGD ontvangt subsidie voor onderzoek naar vaccinatieweigering De dalende vaccinatiegraad onder kinderen en jongeren in de gemeente Edam-Volendam is al jaren een toenemende zorg. Om beter inzicht te krijgen waarom ouders en jongeren vaccinaties weigeren, heeft de GGD een onderzoeksvoorstel ingediend bij de academische werkplaats publieke gezondheid Sarphati Initiatief. Binnen deze werkplaats is budget beschikbaar voor het uitvoeren van kortlopende onderzoeksvoorstellen. Eind juni heeft de GGD een onderzoeksvoorstel ingediend. Naast het voorstel van de GGD waren er nog drie andere onderzoeksvoorstellen in de race. De jury heeft, Z-Wwweetjes Het hele regeerakkoord “Vertrouwen in de toekomst” is te vinden op: www.kabinetsformatie2017.nl/ documenten/publicaties/2017/10/10/regeerakkoord-vertrouwen-in-de-toekomst. Een overzicht van wie uitgenodigd is om plaats te nemen aan de rondetafelgesprekken met de minister van VWS vindt u hier: https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2017/11/28/staatssecretaris-blokhuis-vws-startgespreksrondes-over-nationaal-preventieakkoord na beraad, de subsidie toegekend aan onze GGD. Het onderzoeksvoorstel zal nu verder worden uitgewerkt. Het onderzoeksvoorstel Het onderzoeksvoorstel “Motivaties van vaccinatie weigerende ouders in Volendam” is ontwikkeld door een jeugdarts van de GGD in samenwerking met het Team Infectieziektebestrijding. Het is een kwalitatief onderzoek naar de achtergrond van het weigeren van de BMR-vaccinatie (bof, mazelen en rodehond). Aanleiding is de daling van de vaccinatiegraad voor de BMR-vaccinatie
onder 2-jarigen. Door deze daling is de kans op bijvoorbeeld een mazelenepidemie sterk verhoogd. Er is veel onduidelijk over de beweegreden van ouders om hun kind niet te laten vaccineren. Tijdens het onderzoek wordt er gebruik gemaakt van semi gestructureerde diepte-interviews. De verwachting is dat het onderzoek volgend jaar mei is afgerond. Aan de hand van de uitkomsten kan de GGD bepalen welk vervolg hieraan dient te worden gegeven. Het onderzoek naar de weigering van de BMR is een start. In de loop van volgend jaar hopen we ook onderzoek te verrichten naar de lage vaccinatiegraad bij de HPVvaccinaties. CONTACTPERSONEN: LIESBETH VOLKERS, TEAMMANAGER TEAM JEUGD, REGIO WATERLAND (LVOLKERS@GGDZW.NL) YVONNE BARENDREGT, TEAMMANAGER INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING (YBARENDREGT@GGDZW.NL) De Gezonde School-aanpak in ZaanstreekWaterland ligt op koers De Gezonde School-aanpak is een landelijk initiatief dat scholen ondersteunt bij het planmatig werken aan de gezondheid van leerlingen. Om het onderwijs in Zaanstreek-Waterland te inspireren een Gezonde School te worden, is op 26 september 2017 een inspiratiemiddag Gezonde School georganiseerd. De inspiratiemiddag werd georganiseerd door de GGD samen met de gemeenten Zaanstad, Wormerland en Oostzaan. De circa 100 (onderwijs) professionals die deelnamen aan de inspiratiemiddag konden rekenen op een afwisselend programma van presentaties, interviews, workshops en een informatiemarkt. Met de Gezonde School-aanpak kan elke school laagdrempelig werken aan het structureel verbeteren van de gezondheid van leerlingen. En dat is belangrijk, want gezonde leerlingen die lekker in hun vel zitten leren en werken beter. De ambitie is dat alle scholen in Zaanstreek-Waterland op termijn een Gezonde School zijn. Steeds meer scholen omarmen deze aanpak. Op Een overzicht van de Gezonde Scholen in onze regio en meer informatie over de aanpak en ondersteuningsmogelijkheden staan op www.gezondeschoolzw.nl. Z-Wwweetjes dit moment heeft een derde van de scholen in de regio al een certificaat of is daar mee bezig: er zijn 21 Gezonde Scholen en ten minste 26 scholen die er naartoe werken. De GGD begeleidt en adviseert de scholen hierbij. De Gezonde School-aanpak gaat uit van wat de school al doet op het gebied van gezondheid en bouwt hierop voort. Scholen kiezen voor één of meerdere thema’s waarop zij zich specifiek richten in hun aanpak. Dit kan zijn Welbevinden, Bewegen & sport, maar bijvoorbeeld ook Relaties & seksualiteit en Genotmiddelen. Scholen die structureel werken aan het verbeteren van de gezondheid op minimaal één van de thema’s kunnen een vignet Gezonde School aanvragen met bijbehorend themacertificaat. Scholen moeten dan binnen een gekozen thema alle vier de pijlers (gezondheidseducatie, fysieke en sociale omgeving, signaleren en beleid) van Gezonde School op orde hebben, om zich te kunnen profileren als Gezonde School. De school ontvangt dan een vignet voor dat thema. CONTACTPERSOON: MATHILDE WICHERINK (MWICHERINK@GGDZW.NL)
Praktijktest nieuwe JGZ-richtlijn taalontwikkeling Van 0 tot 6 jaar is de gevoelige periode voor het leren van de taal. Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) kan veel impact hebben op het leven van een kind. Kinderen met TOS hebben een verhoogd risico op sociale, emotionele en gedragsproblemen. Ook hebben ze een verhoogd risico op lees- en leerproblemen en worden ze vaker gepest. Vroege signalering en behandeling van een taalontwikkelingsstoornis en een taalachterstand op jonge leeftijd zijn daarom belangrijk. Onderzoek (van Agt, 2007) wijst uit dat signalering en behandeling van kinderen met TOS op zeer jonge leeftijd, namelijk vanaf 2 jaar, effectief is. Daarom is een uniforme JGZ-richtlijn taalontwikkeling in ontwikkeling. In de regio Zaanstreek-Waterland werken na een pilot op een aantal CJ(G)-locaties (Centra Jong, voor Jeugd & Gezin) alle jeugdartsen sinds januari 2016 met de handreiking ‘signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen’. Alle kinderen worden door de jeugdarts bekeken tijdens het contactmoment 2 jaar aan de hand van het Van Wiechenschema. Dit is een methode om de ontwikkeling van een kind kwantitatief in te delen. Er wordt gescoord op verschillende punten, zoals motoriek en communicatie. Als kinderen twijfelachtig scoren bij het Van Wiechenonderzoek (2-3 score) worden ze aangemeld voor het logopedisch spreekuur op het CJ(G). Tijdens het logopedisch spreekuur wordt door de preventief werkend logopedist gekeken of de spraak-taalontwikkeling van het kind goed verloopt. Indien nodig worden er adviezen gegeven en/of wordt een kind verwezen voor behandeling naar een logopedist in de vrije vestiging. Afgelopen maanden is er door TNO (Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek) en NSDSK (Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind) hard gewerkt aan een nieuwe JGZ-richtlijn taalontwikkeling. In de nieuwe richt lijn is de handreiking opgenomen. Om de kans op succesvolle invoering van een nieuwe richtlijn te maxi maliseren, dient de richtlijn in de praktijk van de Jeugdgezondheidszorg getest te worden op toepas baarheid. Samen met GGD Drenthe, GGD Limburg-Noord en Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk Rivieren land doet GGD ZaanstreekWaterland mee aan deze praktijktest. Een praktijktest binnen de Jeugdgezondheidszorg draagt bij aan de kwaliteit van de richtlijn. De test moet de belemmerende/bevorderende factoren in beeld brengen. Denk hierbij aan inhoud, vormgeving, welke instructie is nodig en wat zijn de randvoorwaarden voor landelijke implementatie. De looptijd van de praktijktest is van 1 oktober t/m half december 2017. CONTACTPERSOON ASTRID ROEST (AROEST@GGDZW.NL) Bewegen stimuleren doe je samen! De Gezondheidsraad presenteerde in augustus een nieuwe beweegrichtlijn om het risico op chronische ziekten te beperken: wekelijks minimaal 2,5 uur intensief bewegen voor volwassenen en dagelijks minimaal één uur voor kinderen. Daarnaast botversterkende en spierversterkende activiteiten doen en niet teveel stilzitten. Hoe implementeert de GGD deze norm? Voldoende sporten en bewegen heeft onder andere een positief effect op onze lichamelijke functies, zoals fysiek functioneren, energie en pijn. Ook heeft het een positief effect op het mentaal welbevinden van mensen, waaronder eigenwaarde en veerkracht. Daarnaast zorgt sporten dat de kwaliteit van leven (genieten, levenslust hebben) verbetert en draagt het bij aan sociaalmaatschappelijk participeren; als je in groepsverband sport, kun je sociale contacten aangaan. Voldoende bewegen begint met plezier in bewegen. Tegelijk moet de omgeving zo zijn ingericht dat deze uitnodigt tot bewegen. Daarom zet de GGD zich in voor een beweegvriendelijke inrichting van de wijk en een passend sport- en beweegaanbod voor alle doelgroepen in de regio. Samen met gemeenten en partners uit de wijk, zoals het onderwijs, sociale wijkteams, zorgprofessionals Z-Wwweetjes De Beweegnorm bestond sinds 1998. Inmiddels zijn er veel nieuwe inzichten in hoeveel beweging nou precies goed voor je is. Experts hebben dat nu verwerkt in de nieuwe beweegrichtlijnen, de vervanger van de beweegnorm. De nieuwe beweegrichtlijn is te vinden op www.gezondheidsraad.nl/nl/taakwerkwijze/werkterrein/preventie/beweegrichtlijnen-2017
• Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG)-Zaanstad en Purmerend stimuleren scholen om ‘The Daily Mile’ uit te voeren: leerlingen lopen dagelijks met z’n allen een kwartiertje (hard). • Het team Gezondheidsbevordering begeleidt scholen om Gezonde School te worden. en buurtsportcoaches, stimuleert de GGD de inzet van – veelal gratis – erkende interventies. Een aantal voorbeelden: • In Zaanstad worden gezondheidsnetwerken van professio nals opgezet die onderling naar elkaar verwijzen. De GGD informeert hen over de nieuwe beweegrichtlijnen. • De Jeugdgezondheidszorg volgt de motorische ontwikke ling van kinderen en maakt ouders bewust van het belang van bewegen. Zij wijzen de ouders bijvoorbeeld op het aanbod van de lokale sportbedrijven. • JOGG-Zaanstad en partner Wessanen (bekend van het merk Zonnatura), creëren samen op een lagere school in Zaanstad een moestuin en speelplein dat uitdaagt te bewegen. • Straathoekwerkers van de GGD organiseren samen met buurtsportcoaches en bewoners sportieve activiteiten in de wijk. • De GGD adviseert gemeenten hoe zij de Omgevingswet kunnen gebruiken om een beweegvriendelijke omgeving te creëren. CONTACTPERSOON: ANNEMARIE VAN DER VOORT (AVANDERVOORT@GGDZW.NL) Samen op weg naar een rookvrije generatie GGD Zaanstreek-Waterland is op verschillende fronten bezig met een rookvrije generatie. In de vorige nieuwsbrief kon u meer lezen over rookvrije schoolpleinen. In deze editie komen de thema’s Rookvrij zwanger en Rookvrij opgroeien van de jeugd aan de orde. Een voorbeeld daarvan is PROMISE. PROMISE Zaanstreek-Waterland is een van de drie pilotlocaties van het project PROMISE, een initiatief van het Longfonds, het Trimbos-instituut en Pharos. PROMISE test nieuwe manieren om vrouwen te helpen rookvrij zwanger te zijn én te blijven na de zwangerschap. Hierin wordt samengewerkt met de kraamzorg en de Jeugdgezondheidszorg (JGZ). Onze jeugdartsen en -verpleegkundigen zijn geschoold op dit onderwerp. Hierdoor kunnen zij ouders nu nog beter begeleiden bij het blijvend stoppen met roken en het voorkomen van terugval. De scholing daarvan was gericht op kennis over het roken en rookgedrag, motiverende gespreksvoering en verspreiding van promotiemateriaal. Colofon Adresgegevens GGD Zaanstreek-Waterland Postbus 2056, 1500 GB Zaandam Tel. (0900) 254 54 54 Fax. (075) 616 30 16 Redactie Sevgi Extra Ghislaine van Nooijen Kooij Janneke van der Made Diana Nierop Voor opmerkingen en vragen over de nieuwsbrief kunt u mailen naar info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg. Volg ons ook op Twitter via @GGDZW Ontwerp en drukwerk Aranea Grafimedia, Zaandam www.ggdzw.nl In maart 2018 start GGD Zaanstreek-Waterland, in samenwerking met GGD Gooi en Vechtstreek, GGD Hollands Noorden en GGD Flevoland met de actie 30dagengezonder. Het doel van de actie is zoveel mogelijk mensen uitdagen om mee te doen met de actie 30dagengezonder. Door deelname kun je (ongezond) gewoontegedrag doorbreken of experimenteren met gezonder gedrag. Op www.30dagengezonder.nl staan suggesties en kunnen inwoners zich online aanmelden. Z-Wwweetjes GGD Zaanstreek-Waterland is ambassadeur van de Rookvrije Generatie. Zo zal er blijvend aandacht zijn voor een rookvrije toekomst en een rookvrije zorginstelling. CONTACTPERSOON: IRENE RUTTE-REMKES (IRUTTE@GGDZW.NL) De nieuwsbrief wordt verspreid onder bestuurders van GGD ZaanstreekWaterland en tevens onder ambtenaren, raadsleden, zorg- en welzijnsinstellingen in de regio Zaanstreek-Waterland en GGD’en van buiten de regio. De nieuwsbrief is ook beschikbaar op www.ggdzw.nl. Mocht u geen prijs stellen op het ontvangen van de nieuwsbrief dan kunt u zich afmelden via info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg.
1 Online Touch