JAARGANG 11 | NUMMER 1 | MAART 2017 Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg Wanneer u dit voorwoord leest, zijn de Tweede Kamerverkiezingen achter de rug en is de formatie van een nieuw kabinet al begonnen. In de aanloop naar de verkiezingen laten veel maatschappelijke partijen zich horen. Van meer asfalt tot meer milieu; de investeringswensen aan een nieuw kabinet houden niet op. Natuurlijk laat ook de gezondheidszorg zich niet onbetuigd. Opvallend dit jaar is de aandacht die gemeentebestuurders vragen voor publieke gezondheid. Nederland heeft op zichzelf een goed stelsel voor de publieke gezondheid en veiligheid. Toch vragen een aantal maatschappelijke ontwikkelingen wel inzet en investeringen voor de toekomst. Zo bestaan in Nederland nog steeds sociaaleconomische gezondheidsverschillen die een integrale en duurzame aanpak vragen. De kans op een goede gezondheid is namelijk niet voor iedereen gelijk. Een kind dat wordt geboren in armoede leeft zo’n zeven jaar korter en krijgt 19 jaar eerder met gezondheidsklachten te maken, dan een kind dat een betere start maakt. Meer Nederlanders krijgen op steeds jongere leeftijd (chronische) ziektes of aandoeningen, zoals diabetes en COPD (chronische luchtwegklachten). Meer aandacht voor het voorkomen van ziektes vergroot de levenskwaliteit én beperkt de zorgkosten. Zelfs wanneer maar één procent minder hoeft te worden uitgegeven aan bijvoorbeeld de zorgkosten voor hart en vaatziekten, lopen de besparingen al snel op, tot wel zo’n 80 miljoen euro. Nog steeds sterven elk jaar 20.000 Nederlanders aan de gevolgen van tabaksverslaving. Ook na het rookverbod is dus nog veel gezondheidswinst te behalen. Belangrijke oorzaken van ongezondheid zijn daarnaast luchtkwaliteit, ongezonde voeding, alcohol en te weinig beweging. De zorg voor kwetsbare volwassen, zoals mensen die verward raken en ontsporen, vraagt blijvend aandacht. Verwardheid ontstaat niet alleen door geestelijke problemen, maar ook door sociaal medische oorzaken zoals verkeerd medicijngebruik of verwaarloosde diabetes waardoor een tekort aan insuline ontstaat. Het is dan ook van belang dat mensen die dreigen te ontsporen tijdig de juiste zorg en hulp krijgen, om zo te voorkomen dat een onnodig beroep wordt gedaan op (dure) GGZzorg. De aandacht die gemeentebestuurders vragen, komt recht uit het hart van de GGD. Wij staan én wij gaan voor de publieke gezondheid. En dat een nieuw kabinet bewust is van de gezondheidswinst die door preventie te behalen is en de kosten die hiermee te besparen zijn. Ferdinand Strijthagen Directeur Publieke Gezondheid FOTO: © MONIQUE KOOIJMANS Seksuele gezondheid in de regio GGD Zaanstreek-Waterland heeft als taak om de seksuele gezondheid in de regio te bevorderen en de verspreiding van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) te voorkomen. Artsen en verpleegkundigen van de SENSE/ SOA-poli houden spreekuren en geven voorlichting aan verschillende doelgroepen. Daarnaast adviseren de Adviseurs Gezondheidsbevordering van de GGD scholen over het thema relaties & seksualiteit en begeleiden ze bij verschillende lesprogramma’s. Seksuele voorlichting in het onderwijs Sinds 2012 zijn scholen verplicht aandacht te besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap wil hiermee aan de ene kant seksuele dwang, grensoverschrijdend gedrag en homonegatief gedrag voorkomen. En aan de andere kant respectvol gedrag en seksuele weerbaarheid van leerlingen bevorderen. Scholen zijn vrij om hier zelf invulling aan te geven. De Adviseurs Gezondheidsbevordering helpen scholen hierbij. Zo adviseren zij scholen over interventies zoals Week van de Lentekriebels, Lang leve de Liefde, Je lijf, je lief!, het Sexting & Grooming programma en de Gezonde School. Daarnaast geven zij in samenwerking met de Jeugdgezondheidszorg en SENSE/SOA verpleegkundigen docententrainingen en ouderbijeenkomsten. Seksuele voorlichting aan jongeren Seksuele voorlichting is nog steeds hard nodig. Bij veel jongeren ontbreekt het aan de juiste kennis en vaardigZ-Wwweetjes Vanaf nu staan alle cursussen van Centra Jong en het Jeugdteam in de Zaanstreek met betrekking tot opvoeden en opgroeien op één site; www.cursusbureauzaanstreek.nl.
heden om seksueel gezonde keuzes te maken. Naast de ontwikkelde lesprogramma’s worden ook actuele vraagstukken opgepakt, bijvoorbeeld de toestroom van vluchtelingen naar de regio. Minderjarige asielzoekers hebben bijvoorbeeld geen seksuele voorlichting gehad van hun ouders of op school en moeten nog kennismaken met de Nederlandse cultuur met alle vrijheden en bijbehorende normen en waarden. De verpleegkundigen van de SENSE/SOA-poli hebben daarom diverse voorlichtingen over seksuele gezondheid gegeven aan minderjarige asielzoekers. Op de locatie ‘Campus’ in Purmerend zijn in totaal 18 voorlichtings bijeenkomsten gegeven. Tijdens deze bijeenkomsten waren alle jongeren zeer geïnteresseerd en hadden ze veel vragen over onder andere homoseksualiteit. Investeren in de seksuele gezondheid van vluchtelingen kan problemen voorkomen. Want een goede seksuele gezondheid draagt niet alleen bij aan het welzijn van henzelf, maar ook aan een betere integratie en participatie in de samenleving. CONTACTPERSONEN: ANJA BOER (ABOER@GGDZW.NL) EN ANNE VAN DEUREN (AVANDEUREN@GGDZW.NL) Goede respons op het GGD gezondheidsonderzoek Prijswinnaars… Inwoners in de regio Zaanstreek-Waterland konden afgelopen najaar meedoen aan de gezondheidsenquête van onze GGD. Met veel persberichten, online acties en het verloten van prijzen is geprobeerd om zoveel mogelijk mensen te motiveren om mee te doen. Immers: hoe meer mensen meedoen, hoe beter wij de gezondheid in kaart kunnen brengen. 54.000 inwoners hebben een uitnodiging ontvangen voor het onderzoek en hierop heeft de helft gereageerd. Vooral senioren deden mee. Doelgroep Ouders van kinderen van 0 t/m 11 jaar Volwassenen van 19-64 jaar Senioren vanaf 65 jaar Responspercentage 50% 37% 61% Resultaten vanaf mei beschikbaar De GGD is tevreden met dit resultaat. De informatie uit dit onderzoek is vanaf mei 2017 beschikbaar. De resultaten worden meegenomen in gesprekken met gemeenten en partners en in het rapport ‘de Regionale Volksgezondheid ToekomstVerkenning 2017’. Ook verschijnen de cijfers op de nieuwe cijferwebsite van onze GGD. Gemeenten, (zorg)instellingen, wijk- en jeugdteams en de GGD gaan hiermee gericht aan de slag om gezondheid en welzijn van inwoners te verbeteren. CONTACTPERSONEN: MONIQUE HEEMSKERK, JANNEKE MEIJERING EN MARTINE MULDER (EPI@GGDZW.NL) Onder alle deelnemers van de gezondheidsmonitor 2016 zijn prijzen verloot. Per categorie – Kinderen, volwassenen en senioren – waren een fiets, een iPad mini en meerdere bol.com bonnen te winnen. De prijswinnaars zijn inmiddels in bezit van hun gewonnen prijs. Van een paar winnaars hebben wij een leuke foto ontvangen!
GGD projectcoördinator suïcidepreventie In Nederland verliezen we vijf mensen per dag, 1850 mensen per jaar, aan suïcide. Daarom moet (h)erkenning, veiligheid, behandeling en organisatie van de zorg voor mensen met suïcidaal gedrag beter. De regio Zaanstreek-Waterland is één van de zeven proeftuinregio’s die onder deel zijn van het Suïcide Preventie Actienetwerk (Supranet), een initiatief van 113 Zelfmoordpreventie. Steeds meer organisaties en sectoren vinden dat suïcidepreventie niet alleen de verantwoordelijkheid is van de zorgsector. Succesvolle suïcidepreventie werkt alleen in een zogeheten community-aanpak. Familie en naasten, GGD’en, de wijk- of buurtteams, huisartsen, scholen, politie, (sport) verenigingen, ggz-instellingen, maar ook de vervoers- en sociaal-economische sector werken binnen de Supranet Community-aanpak intensief samen. Proeftuin Zaanstreek-Waterland GGD Zaanstreek-Waterland is de projectcoördinator in onze regio. Lokale samenwerking en actiegericht werken staat voorop. In december 2016 is, in samenwerking met verschillende partijen, een werkplan ontwikkeld. Op basis van de beschikbare cijfers en in afstemming met de acht gemeenten, start het project in Landsmeer, Oostzaan, Zeevang (Edam-Volendam) en Zaandam. De aanpak bestaat uit het trainen van betrokkenen, zoals wijkteams, SEH, UWV, huisartsen, het optimaliseren van de ketenzorg en aandacht voor specifieke risicogroepen. Voorbeelden van risicogroepen zijn: mannen tussen 40-60 (komt uit landelijke cijfers), mensen met een (bijstands)uitkering en jongeren. Per focusgebied wordt bepaald wat in dat gebied de risicogroepen zijn. Uitbreiding meldpunt Daarnaast komt er een uitbreiding van het Meldpunt Overlast en Bemoeizorg (MOB), gericht op suïcidepreventie. Met als doel om mensen met suïcidale gedachten sneller te herkennen en actief door te verwijzen naar zorg. Mensen die suïcidaal zijn of een poging hebben gedaan, blijven in beeld tot er zorg geregeld is. Om dit op te kunnen zetten is goede ketenzorg en samenwerking nodig, met onder andere de GGZ, SEH, huisartsen en wijkteams. Regionale campagne Begin dit jaar is een landelijke campagne vanuit 113 Zelfmoordpreventie gestart. De campagne heeft als doel om publiek en zorgverleners bewust te maken dat aan dit maatschappelijke probleem iets te doen is. De GGD zet de campagne medio mei verder uit in de regio. CONTACTPERSOON: INA BOEREMA (IBOEREMA@GGDZW.NL) Bijna 20% van de volwassenen is ooit in hun leven depressief. www.omgaanmetdepressie.nl is een nieuwe website met informatie over het herkennen van een depressie, hoe erover te praten en hoe je iemand met een depressie kunt helpen. Z-Wwweetjes Meldpunt Onverzekerden in de Zorg Het Rijk en de gemeenten werken samen aan het verbeteren van de zorg en ondersteuning van mensen met verward gedrag. Eén van de problemen rond verwarde personen is het niet verzekerd zijn voor zorgkosten. Om dit probleem aan te pakken stelt het ministerie van VWS een subsidieregeling in voor het bekostigen van medische zorg aan onverzekerden. Door deze subsidieregeling kan de zorgverlener, die in aanraking komt met een onverzekerde, zijn onkosten declareren. Voorwaarde hiervoor is dat de zorgverlener dit ook meldt bij het landelijk meldpunt van GGD GHOR Nederland (www.meldpuntonverzekerdenzorg.nl). Hier wordt de melding ontvangen en doorgestuurd naar de GGD van de regio waar de zorgverlener zich bevindt. Deze regeling ging per 1 maart 2017 in en geldt voor een periode van 5 jaar. SOEPBUS voor daklozen in Zaanstad Vanaf september 2016 rijdt op donderdagvond een team van het Leger des Heils en het Meldpunt Overlast en Bemoeizorg van GGD Zaanstreek-Waterland rond in de Zaanstreek. Zij bezoeken daklozen op straat om hen een kom soep, een kop koffie, warme dekens of een praatje aan te bieden. Regionale insteek GGD Zaanstreek-Waterland richt momenteel een regionaal Meldpunt Onverzekerden in de Zorg in, die 1 maart van start is gegaan. Bij dit meldpunt komen de meldingen vanuit het landelijk meldpunt van GGD GHOR Nederland binnen van zorgverleners over verleende zorg aan een onverzekerde persoon. GGD Zaanstreek-Waterland gaat in samenwerking met de betreffende gemeenten deze meldingen oppakken. Het is de bedoeling om de onverzekerde persoon zo spoedig mogelijk van een verzekering te voorzien. Waar nodig wordt ook vervolgzorg ingezet. Hiervoor dient onder andere een (brief)adres geregeld te worden en inkomsten. Daarnaast wordt in kaart gebracht welke hulp er verder nodig is. De afgelopen periode heeft de GGD met de acht gemeenten bepaald hoe deze samenwerking er verder uit gaat zien in onze regio. De eerste stappen zijn hiervoor gezet. De verwachting is dat per jaar ca. 125 inwoners uit de regio van deze subsidieregeling gebruik zullen maken. Meer achtergrondinformatie vindt u op https://vng.nl/files/ vng/20161222_handreiking-onverzekerden.pdf CONTACTPERSONEN:GHISLAINE VAN NOOIJEN KOOIJ (GVNOOIJENKOOIJ@GGDZW.NL) EN HELEN DANIËLS (HDANIELS@GGDZW.NL)
JouwGGD.nl is een succes www.JouwGGD.nl is dé landelijke jongerenwebsite van twintig GGD’en. In 2016 trok deze site ruim 427.000 unieke bezoekers. De website ging in de zomer van 2014 de lucht in en maakt sindsdien een enorme groei door. In 2016 hebben artsen en verpleegkundigen circa vijfduizend chatgesprekken gevoerd met jongeren, zijn er ruim tweeduizend vragen via het forum en per e-mail beantwoord en had de site 8.600 volgers op Facebook. Een groep van 21 jongeren tussen de 14 en 19 jaar werkt als adviseurs mee aan de verdere ontwikkeling van de site. Voorlichting, begeleiding en ondersteuning JouwGGD.nl geeft voorlichting aan, begeleidt en ondersteunt jongeren bij allerlei ontwikkelingen door ze te voorzien van betrouwbare informatie over gezondheid, relaties, lichaam, seks, gevoel, alcohol, roken en drugs. De website is bedoeld voor jongeren van 12 tot 23 jaar. Jongeren maken vanaf een jaar of twaalf lichamelijk en geestelijk grote ontwikkelingen door. Hoewel een ouder graag ondersteuning biedt bij dit proces, hebben jongeren soms vragen waarbij behoefte is aan anonimiteit. JouwGGD.nl Vanuit het project Alcoholmatiging Purmerend zijn onlangs drie YouTube filmpjes gemaakt door en voor jongeren over alcohol en groepsdruk. Op de website www.ikweetvannix.nl vindt u de filmpjes. Z-Wwweetjes biedt deze mogelijkheid door anoniem te chatten met de jeugdarts of jeugdverpleegkundige. Een team van 85 JZGmedewerkers van alle betrokken GGD-en werken samen om alle vragen te beantwoorden, waaronder vier JGZmedewerkers van GGD Zaanstreek-Waterland. De vragen kunnen variëren van ‘Wanneer krijg ik borsten?’ tot ‘Ik word uitgescholden en gekleineerd door mijn moeder. Wat moet ik doen?’. Regionale promotie Binnen de regio Zaanstreek-Waterland promoot GGD Zaanstreek-Waterland actief deze website. Alle leerlingen van het voortgezet onderwijs, die meedoen met de gezondheidsvragenlijst op school, ontvangen een pen met de naam van de website. Daarnaast wordt de website onder de aandacht gebracht tijdens de gesprekken met de jeugdverpleegkundige en ontvangen de scholen diverse promotiematerialen. CONTACTPERSONEN: ANNEKE JORNA (AJORNA@GGDZW.NL) EN SYLVIA SCHOLTEN (GB@GGDZW.NL) Colofon Adresgegevens GGD Zaanstreek-Waterland Postbus 2056, 1500 GB Zaandam Tel. (0900) 254 54 54 Fax. (075) 616 30 16 Redactie Sevgi Extra Anikó Kossen Janneke van der Made Anne-Marie Merckx Ghislaine van Nooijen Kooij Laura Tiggelman Voor opmerkingen en vragen over de nieuwsbrief kunt u mailen naar info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg. Volg ons ook op Twitter via @GGDZW Ontwerp en drukwerk Aranea Grafimedia, Zaandam www.ggdzw.nl De nieuwsbrief wordt verspreid onder bestuurders van GGD ZaanstreekWaterland en tevens onder ambtenaren, raadsleden, zorg- en welzijnsinstellingen in de regio Zaanstreek-Waterland en GGD’en van buiten de regio. De nieuwsbrief is ook beschikbaar op www.ggdzw.nl. Mocht u geen prijs stellen op het ontvangen van de nieuwsbrief dan kunt u zich afmelden via info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg.
1 Online Touch