Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 26, nummer 6, december 2019 magazine Thema: Duurzaamheid Duurzaam produceren? Printen! Keus aan de pomp De prestaties van nieuwe brandstoffen Interview met Nanke den Daas ‘Weet wat er speelt’
D ankzij KENNIS DATA E en e BETER ONDERNEMEN Elke dag stelt Aon wereldwijd ondernemers in staat om succesvol te ondernemen. Dit doen wij met onze expertise, scherpe analyses en creativiteit. Zo helpen wij u bij het nemen van doordachte beslissingen op het gebied van risicomanagement, (her)verzekeringen en human resources. Ontdek op www.aon.nl hoe Aon u kan ondersteunen. Projectbureau Vrolijks Ondernemend advies voor watersportontwikkeling Biobased informatieborden en wegwijzers Methode om havens in hun context te bekijken • 100% hernieuwbare, plantaardige grondstoffen • Productie is volledig CO2-neutraal • Zeer geschikt voor routemarkeringen en informatiepanelen • Fullcolour geprint • BioPanel wordt na gebruik gerecycled tot nieuwe panelen www.bio-panel.nl Actuele kijk op watersportservice in clusters van bedrijven businessbehindtheboat.com Privatisering van havens met oog voor belang van de omgeving vrolijks.nl Parkstraat 1b, 4818 SJ Breda, 076 533 98 50, info@vrolijks.nl, www.vrolijks.nl 18.0047-13-HISWA-V1
VOORWOORD Duurzame relaties Lege kasten, volle dozen, chaotische bureaus, lauw geworden koffie en oudefotoboekenbladersessies: dat kan maar één ding betekenen. Een verhuizing! Samen met RECRON – waar HISWA per 1 januari 2020 mee fuseert – betrokken we recent een gezamenlijk kantoorpand in Leusden. De start van een fraaie duurzame relatie. Duurzaamheid, daar draait het allemaal om tegenwoordig. Zo ook in dit nummer. We beginnen met een artikel over duurzaam produceren waarin 3D printen de boventoon voert (pagina 20). 10XL en Vetus zijn hier volop mee bezig en vertellen welke succesvolle doorbraken zij realiseerden. Op pagina 26 vindt u een groot overzichtsartikel van alle nieuwe duurzame brandstoffen die er aan de pomp te verkrijgen zijn. Wat zijn de voor- en nadelen van bijvoorbeeld biobrandstof, GTL, HVO, ethanol en methanol? Nanke den Daas van Den Daas Recreatie blikt even verderop (op pagina 38) vooruit naar de toekomst. Duurzame innovaties staan bij haar hoog in het vaandel evenals meer waardering voor het water. Duurzaamheid speelt ook een rol bij personeelszaken. Hoe kunnen bedrijven hun personeel langer aan boord houden? Op welke manier geeft u de duurzame relatie met uw medewerkers vorm? Het project duurzame inzetbaarheid van HISWA boekte goede resultaten op dit vlak. Projectleider Rob Versteeg vertelt erover op pagina 36. De kerstdagen staan voor de deur. Voor velen een mooi moment om Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA Vereniging. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA Vereniging Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 30 39 700 E communicatie@hiswa.nl I www.hiswa.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Elise Nieveen, Paul Steenhoff, Rob Versteeg, Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Vormgeving Drukwerkservice.Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV Foto cover Den Daas Groep / Thuishavens te investeren in duurzame relaties. Ik wens u heel fijne feestdagen met uw familie en vrienden, en een succesvol nieuw jaar! Liane Jansen Hoofdredacteur HISWA MAGAZINE 6 3
AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl
INHOUD Artikelen Duurzaam produceren? Printen! Duurzaam produceren kan alleen als je start met een duurzame grondstof. 10XL en Vetus vertellen hoe zij dat doen. Keus aan de pomp Wat zijn de prestaties en is de uitstoot van nieuwe brandstoffen. Zijn biobrandstof, GTL, HVO, ethanol en methanol een verbetering? Het Portret Dit keer: Manon van Meer, programmamanager duurzaamheid bij Waterrecreatie Nederland. Duurzame inzetbaarheid Het project duurzame inzetbaarheid boekt goede resultaten. Watersportbedrijven houden personeel langer aan boord. Interview met Nanke den Daas Ze blikt vooruit naar toekomst: ‘Duurzame innovaties? Weet wat er speelt.’ 38 36 34 26 20 Elk nummer HISWA Kalender Op Stapel Ondernemersnieuws Vraag & Antwoord Column Geert Dijks Column Peter Brussel Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf Beursnieuws HISWA Business Club Nieuws HISWA Business Club Overzicht 6 7 8 31 33 33 41 47 54 57 62 HISWA MAGAZINE 6 5
HISWA KALENDER Overzicht van bijeenkomsten, evenementen, workshops, trainingen en vergaderingen van HISWA. BOOT Düsseldorf JANUARI BOOT Düsseldorf 18-26 januari Düsseldorf, Duitsland www.boot.com FEBRUARI Nog geen bijeenkomsten bekend. MAART HISWA Amsterdam Boat Show 11-15 maart Amsterdam www.hiswarai.nl Meer bijeenkomsten Houd www.hiswarecron.nl in de gaten voor een actueel overzicht van evenementen, trainingen, vergaderingen en andere bijeenkomsten. 6 HISWA MAGAZINE 6
Op stapel Saffier Se 27 Leisure Begin volgend jaar komt een nieuw jacht van Saffier op de markt: de Saffier Se 27 Leisure. Een boot die staat voor snelheid, fantastische zeilprestaties en oogstrelende lijnen. Solozeilen met volledige controle. Daarbij is de Saffier Se 27 Leisure een echte familieboot. Met een grote kuip en een ruim zonnebed. De boot heeft een betrouwbare elektrische aandrijving om probleemloos in en uit de haven te kunnen manoeuvreren. Met een hoog oprichtend moment dat stabiliteit en comfortabel zeilen garandeert. Veiligheid, snelheid en weergaloze lijnen; die combinatie maakt van de Saffier Se 27 Leisure de perfecte dagzeiler. www.saffieryachts.com Lengte Breedte Masthoogte CE-categorie 8.20 m 2.60 m 12 meter C HISWA MAGAZINE 6 7
ONDERNEMERSNIEUWS HISWA Vereniging telt twee nieuwe leden Stadshaven Willemstad BV Nieuwe maar voor Willemstad bekende gezichten komen aan het roer te staan van de gemeentelijke jachthaven in Willemstad. John van der List en Willeke Fiere van de nabijgelegen commerciële jachthaven De Batterij nemen de exploitatie op zich. Onder de naam Stadshaven Willemstad pakken zij er vanaf volgend jaar nog een haven bij. www.jachthavenwillemstad.nl Connect Yachtbrokers Eigenaar Pim van Putten van Connect Yachtbrokers miste bij diverse watersportbedrijven waar hij in loondienst werkzaam was het echte contact met de koper of verkoper. Connect Yachtbrokers wil hierin een verschil maken met aandacht voor de klant en de boot. www.connectyachtbrokers.nl Laag btw-tarief voor verhuur (kajuit)zeilboot De Hoge Raad heeft bevestigd dat het lage btw-tarief onder voorwaarden van toepassing is op de verhuur van (kajuit)zeilboten. De watersportbranche is verheugd over deze belangrijke uitspraak. Die volgde op een procedure die HISWA Vereniging – ondernemersorganisatie voor de jachtbouw en watersport – aanspande met enkele leden. Op deze manier wordt een gelijker speelveld voor ondernemers gecreëerd. Stijn Boode, manager afdeling recreatie bij HISWA: “Eerder voerden we samen met enkele leden succesvolle procedures voor het lage btw-tarief voor zeil- en vaarscholen en voor verhuurders van open zeilboten, kano’s, waterski’s en surfplanken. Na zes jaar lang procederen, bevestigt de Hoge Raad dat onder bepaalde voorwaarden ook met de verhuur van zeiljachten gelegenheid gegeven wordt om sport te beoefenen. Indien zeiljachtverhuurders hier aan voldoen, mogen ze voortaan het lage btw-tarief hanteren. We zijn blij dat we dit succes voor onze leden konden boeken.” Het lage btw-tarief geldt volgens de wet op de omzetbelasting voor ‘het geven van gelegenheid tot sportbeoefening’. Het Gerechtshof oordeelde begin 2018 al in hoger beroep dat hiervan ook sprake kon zijn bij de verhuur van (kajuit)zeilboten. Hiervoor was noodzakelijk dat de watersportondernemer meer deed dan alleen het ter beschikking stellen van het zeiljacht, waaronder het ter beschikking stellen van zijn sportaccommodatie. De watersportondernemer in kwestie bood klanten de mogelijkheid gebruik te maken van zijn op de sportbeoefening ingerichte accommodatie en het voor de sportbeoefening benodigde materieel, zoals zeilpakken. Daarnaast bood de ondernemer verdere begeleiding, informatievoorziening en bereikbaarheid voorafgaand en tijdens het varen. Onder deze omstandigheden was er geen sprake meer van de enkele verhuur van zeiljachten, 8 HISWA MAGAZINE 6
ONDERNEMERSNIEUWS Handen op elkaar voor fusie HISWA Vereniging en RECRON met deze ontwikkelingen. Het behartigen van de belangen van deze bedrijven komt voortaan samen bij HISWA-RECRON. Per 1 januari 2020 fuseren HISWA Vereniging en RECRON (branchevereniging voor recreatieondernemers) tot de nieuwe ondernemersvereniging HISWA-RECRON. Zowel de Algemene Ledenvergadering van HISWA Vereniging als de Algemene Ledenvergadering van RECRON gingen 26 november jl. akkoord met het fusieplan. HISWA-RECRON wordt straks de branchevereniging voor alle bedrijven in de watersport en vrije tijd. Vrije tijd wordt steeds belangrijker, de markt verandert snel en is complex, vakmensen zijn lastig te vinden en klanten wensen continu nieuwe uitdagingen. Al deze bedrijven hebben te maken Geert Dijks wordt de directeur van de fusieorganisatie: “We hebben veel gemeenschappelijke speerpunten en vullen elkaar goed aan. Beide merken staan goed bekend en versterken elkaar. Ze zijn natuurlijke partners. De fusie is een logische stap. Zo realiseren we een grotere slagkracht bij lobby, krijgen onze leden meer diensten en producten voor dezelfde contributie en zijn er meer investeringen mogelijk voor innovatie en ledenvoordeelprogramma’s. Door de fusie maken we ons klaar voor de toekomst en zorgen we voor continuïteit van de branche.” Peter Brussel wordt de nieuwe voorzitter van HISWA-RECRON: “De vrijetijdssector is een groeisector met een omzet gelijk aan de bouwsector en twee keer de maar stelde de watersportondernemer zijn klanten in de gelegenheid om watersport te beoefenen. De Hoge Raad heeft dit oordeel nu bevestigd. Met deze uitspraak moet een einde komen aan de onduidelijkheid voor watersportondernemers. HISWA gaat hierover in gesprek met de Belastingdienst en het Ministerie van Financien. Het doel hiervan is aanpassing van het beleid zodat in vergelijkbare situaties het lage btw-tarief geldt. landbouw. Samen met vice-voorzitter Cees Slager en het nieuwe bestuur maken we een sterke vuist om dit belang te borgen.” HISWA-RECRON: het kenniscentrum voor ondernemers, overheid en onderwijs HISWA-RECRON vormt een sterke autoriteit: het wordt een netwerkorganisatie van 2.500 ondernemers met een bureauorganisatie van ruim 30 professionals. Het profileert zich als het kenniscentrum voor ondernemers, overheid en onderwijs. Er komt een afdeling jachtbouw & watersport en een afdeling leisure & recreatie. Het HISWA-merk blijft gewoon bestaan en blijft overeind als een keurmerk voor de watersport voor consumenten. Het afgelopen jaar stond in het teken van een gedegen voorbereiding op de fusie. Per 1 december 2019 betrekken zowel HISWA Vereniging als RECRON een gezamenlijk kantoorpand in Leusden. HISWA verhuisd Per 1 december 2019 is HISWA Vereniging verhuisd van Amsterdam naar Leusden. We betrokken een kantoorpand op Bedrijventerrein De Horst. Ons nieuwe adres is: HISWA Vereniging Storkstraat 24 3833 LB Leusden Ons nieuwe telefoonnummer is: 033 – 303 97 00. HISWA MAGAZINE 6 9
ONDERNEMERSNIEUWS Strategisch plan voor Welkom op het water In december 2018 besloot de HISWA Algemene Ledenvergadering om de campagne Welkom op het water door te zetten tot en met 2025. Daarmee is de promotie van de watersport - met als doel meer mensen meer uren het water op te krijgen - voorlopig goed geborgd. De stuurgroep van Welkom op het water investeerde in 2019 in een paar grote activiteiten en ondertussen te werken aan een meerjarenplan. Afgelopen januari werd er samen met het Watersportverbond een zeil- en suppaviljoen ingericht op de Vakantiebeurs. In juni vond het eerste Meevaarweekend plaats waarin watersporters niet-watersportsporters uitnodigden om een keertje mee te varen. De campagne droeg verder bij aan de HISWA Bedrijvengids en de ontwikkeling van de nieuwe website hiswa.nl voor consumenten. Op deze manier is de verbinding van de HISWAleden met de campagne geoptimaliseerd en kunnen leden binnenkort de effecten voor hun eigen bedrijfspagina meten. Uiteraard gingen de sociale media-activiteiten gewoon door en is de watersportagenda up to date gehouden. Begin 2020 presenteert de stuurgroep een strategie voor de komende jaren. Grote opkomst bij Infocafé BTW Ruim 65 mensen namen deel aan het Infocafé over BTW dat HISWA Vereniging eind oktober organiseerde. De grote opkomst, waarvan 40% makelaars, geeft aan dat het een onderwerp betreft wat veel bedrijven leeft. Of het nu gaat om een BTW-verklaring bij de verkoop van een gebruikt jacht, leveringen van boten, producten of diensten binnen en buiten Europa, of om BTW bij verhuur van ligplaatsen en boten. Klaas Dijkstra en Iris Duinker van DHK Tax Laywers en Consultants (HISWA Supplier) gaven een uitgebreid college en gingen in op vragen die de deelnemers van te voren inbrachten. Het Landelijk Team Jachten Douane gaf vervolgens 10 uitleg over de voorwaarden waaraan voldaan moet worden om een BTW-verklaring te bemachtigen. Belangrijke tip: vraag ook bij de levering van een nieuw jacht meteen om een BTW-verklaring. Dat vergemakkelijkt de controle bij het binnenlopen van een buitenlandse haven. HISWA Vereniging heeft exclusief voor leden een BTW-handleiding samengesteld waarin de belangrijkste zaken staan. Kijk in de Kennisbank op hiswarecron.nl. HISWA MAGAZINE 6
ONDERNEMERSNIEUWS Alternatief voor bediening Haringvlietbrug In het kader van de fileaanpak wil Rijkswaterstaat het bedieningsregime van de Haringvlietbrug aanpassen. Daarvoor voerde zij een analyse uit naar de effecten van de 15:30-brugopening op werkdagen. Het gevolg is dat deze opening komt te vervallen. HISWA Vereniging was hier zeer ontstemd over. Een stevige lobby van HISWA zorgde er echte rvoor dat Rijkswaterstaat met een redelijk aanvaardbaar alternatief komt: een extra opening van de brug om 18:00 uur. De effecten van een 18:00-brugopening zullen beduidend minder zijn dan tussen 15.00 en 16.00 uur. Verder wordt er een brugopening van 17.00 uur in het weekend toegevoegd en wordt de aanvraagtijd voor bediening op afstand verkort naar twee uur. HISWA Vereniging is op dit moment in overleg met het Watersportverbond, BBZ en Toerzeilers over verdere gunstige aanpassingen in het bedieningsregime van de Haringvlietbrug. HISWA en RECRON medeoprichters Platform Ondernemende Sportaanbieders In Nederland vindt 55% van alle sportactiviteiten plaats op accommodaties van ondernemers in de sport. Toch wordt deze groep ondernemers nauwelijks aan tafel uitgenodigd bij gemeenten, provincies en rijksoverheid. Sportbonden en sportverenigingen zijn hier traditioneel de partners, ook nu het landschap van de sport veranderd. HISWA en RECRON vinden samen met een aantal vooruitstrevende brancheverenigingen in de sport dat hier verandering in moet komen. Eerder dit jaar werd hiervoor het Platform Ondernemende Sportaanbieders (POS) opgericht. Het POS heeft als doel om de belangen van onderHISWA MAGAZINE 6 nemende sportaanbieders te behartigen en het uitwisselen van kennis en ervaring binnen commerciële sportaanbieders te bevorderen. Naast HISWA voor de watersport en VeBON/RECRON voor de buitensport zijn de volgende organisaties onderdeel van het POS: - NLActief: fitnessbranche - FNRS: hippische sport, ruitercentra - NVG: golfaccommodaties - WiZZ: zwembaden en zwemscholen - Squashbond: squashaccommodaties Onderwerpen waar de POS zich momenteel mee bezighoudt zijn de uitvoering van de lokale sportakkoorden, het verbeteren van de statistiek en zichtbaarheid van ondernemers in de sport en het uitwisselen van kennis en ervaring op gebied van personeel, regelgeving en fiscaliteit. Meer informatie bij HISWA Vereniging: Stijn Boode: s.boode@hiswa.nl. 11
ONDERNEMERSNIEUWS Vacature Senior Marketing & Brand Manager Op 1 januari 2020 fuseren HISWA Vereniging en RECRON tot de nieuwe ondernemersvereniging HISWA-RECRON. Binnen deze netwerkorganisatie van 2.500 ondernemers met een bureauorganisatie van 30 professionals is op het nieuwe kantoor in Leusden een vacature ontstaan voor een fulltime Senior Marketing & Brand Manager. De persoon in deze nieuwe functie moet de identiteit van de nieuwe branchevereniging neerzetten en waarmaken met rake campagnes, activiteiten en diensten. Hij of zij wordt verantwoordelijk voor het ontwikkelen en uitvoeren van de marketing- en brandstrategie van HISWA-RECRON. Het creëren van waarde voor de aangesloten leden staat daarbij voorop. Marktonderzoek is een belangrijk onderdeel van de functie. Er wordt een afgeronde opleiding op HBO- of WO-niveau op gebied van (online) marketing, branding of sales gevraagd en minstens vijf jaar relevante werkervaring. De volledige vacatureomschrijving staat bij Vacatures op hiswarecron.nl. Meer informatie bij Geert Dijks, directeur HISWARECRON i.o.: 033 - 30 39 700. Geïnteresseerden kunnen een motivatiebrief en c.v. uiterlijk 15 januari 2020 sturen aan Martin Merks, manager sociaal beleid/hr HISWA-RECRON i.o.: merks@recron.nl. Nieuw: MKB Verzuim-ontzorgverzekering Vanaf 1 januari 2020 is het voor ondernemers mogelijk om een nieuwe verzekering af te sluiten, de zogenoemde MKB Verzuim-ontzorgverzekering. Deze verzekering vangt, net als een gewone verzuimverzekering, het financiële risico op van een werknemer die ziek wordt. De MKB Verzuim-ontzorgverzekering is een totaaloplossing voor werkgevers, die knelpunten wegneemt die werkgevers ervaren bij de verplichtingen rond ziekteverzuim. Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid riep de verzekering in het leven om vooral kleinere werkgevers te ondersteunen. De kosten voor verzuim en reïntegratie kunnen aardig in de papieren lopen. In verhouding kunnen vooral voor kleinere bedrijven deze kosten erg oplopen. Kleine bedrijven hebben niet altijd de deskundigheid in huis om ziekte en reïntegratie op de juiste wijze te bege12 leiden. Het kan dus verstandig zijn om een dergelijke verzekering af te sluiten. Dat brengt weliswaar kosten met zich mee, maar voorkomt onaangename financiële verrassingen. Speciaal voor HISWA-leden is er een aanbieding van AON (HISWA Supplier). Meer informatie: AON, Jos Kuhl: jos.kuhl@aon.nl. HISWA MAGAZINE 6
ONDERNEMERSNIEUWS Maritieme Monitor 2019 beschikbaar In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en in samenwerking met de Stichting Nederland Maritiem Land voerde Ecorys de jaarlijkse monitorstudie voor de maritieme cluster uit. De maritieme cluster beslaat de sectoren zeevaart, scheepsbouw, offshore, binnenvaart, waterbouw, havens, marine, visserij, maritieme dienstverlening, jachtbouw/ watersportindustrie en maritieme toeleveranciers. HISWA Vereniging is lid van Nederland Maritiem Land (NML). Het onderzoek betreft een analyse van de economische en arbeidsmarktsituatie voor het jaar 2018 en de ontwikkelingen over de jaren 2006-2018 voor het maritieme cluster. De dataverzameling kende een nieuwe opzet. Op verzoek van de opdrachtgever is samenwerking gezocht met het CBS. Dit betekent dat het onderzoeksteam de input voor het CBS verzorgt en het CBS vervolgens op basis van zijn eigen (unieke) microbestanden terugkomt met resultaten (output) voor de verschillende economische indicatoren per sector. De Maritieme Monitor staat in de Kennisbank op hiswarecron.nl. 10-puntenplan voor beter stikstofbeleid Woningbouw, duurzaamheidsprojecten en investeringen in de industrie die tot een lagere milieubelasting leiden, moeten worden vrijgesteld van het huidige stikstofbeleid. Dat zeggen VNO-NCW en MKB-Nederland in reactie op de impasse die is ontstaan na het schrappen van het Programma Aanpak Stikstofdepositie (PAS) door de Raad van State. De ondernemingsorganisaties stelden een 10-puntenplan op voor de korte en lange termijn. HISWA is lid van VNO-NCW. VNO-NCW en MKB-Nederland willen Nederland van het ‘verstikkende stikstofslot’ bevrijden. ‘Het is toch niet uit HISWA MAGAZINE 6 te leggen dat allerlei projecten die de ecologische footprint van ons land aantoonbaar verkleinen, nu niet door kunnen gaan. Zo’n 18.000 projecten vallen stil, met alle gevolgen voor de werkgelegenheid.’ Een commissie onder leiding van Johan Remkes komt binnenkort met voorstellen om de impasse te doorbreken. De ondernemingsorganisaties stellen voor om projecten vrij te stellen die alleen tijdens de aanleg en bouw met stikstofuitstoot gepaard gaan. Ook moet de drempel voor vergunningverleningen omhoog naar 1 mol per hectare per jaar. Daardoor zou 80 procent van de projecten door kunnen gaan. De Europese Habitatrichtlijn voor natuurgebieden biedt bovendien de mogelijkheid om projecten van groot openbaar belang waarvoor geen alternatieven zijn, respijt te geven. Op de lange termijn moet er volgens de ondernemingsorganisaties een meer integraal natuurbeleid komen, dat minder eenzijdig is stikstof is gericht. Halvering van de veestapel zien VNO-NCW en MKB-Nederland niet als de oplossing. De organisaties hebben deze oplossingen ook aangedragen bij het Adviescollege van de heer Remkes en kijken met smart uit naar de aanbevelingen van de commissie. 13
Workshop Wet Arbeidsmarkt in Balans ONDERNEMERSNIEUWS Eind oktober organiseerde HISWA Vereniging de eerste workshop Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB). De huidige Wet Werk en Zekerheid (WWZ) stopt op 31 december van dit jaar. Op 1 januari gaat de nieuwe WAB van start. Deze wet is van belang voor alle ondernemers met personeel. Er verandert veel in de nieuwe wet. Denk aan de ketenbepaling, arbeidscontracten voor bepaalde en onbepaalde tijd, transitievergoedingen en 0-urencontracten. Het is belangrijk om als ondernemer goed op de hoogte te zijn van de details van deze wet. Tijdens de workshop stelde Annemarieke Schulte van Schulte Mediation (HISWA Supplier) verschillende onderwerpen aan de orde. Zo ging zij in op vragen over payrolling, medewerkers in en uit dienst nemen en flexwerken. HISWA Vereniging organiseert in 2020 nog een aantal workshops voor leden. Houd de nieuwsbrief in de gaten voor de data. Meer informatie bij Herbert van Oord: h.van.oord@hiswa.nl. Voorlichtingsbrochure WAB HISWA-leden vinden bij deze uitgave van HISWA Magazine een brochure over de nieuwe Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB). De WAB vervangt per 1 januari 2020 de WWZ. Ondernemers moeten rekening moet houden met een groot aantal wijzigingen op het gebied van personeel zoals: - berekening van de - transitievergoeding - ketenbepaling - nieuwe regels voor oproepkrachten en payrollers - stelsel van de WW-premie In de brochure zijn alle belangrijke ins en outs op een rijtje gezet. Succesvol Holland Paviljoen op METS Van dinsdag 19 tot donderdag 21 november 2019 vond de METSTRADE Show plaats in de RAI Amsterdam. Leden en partners van HISWA Holland Yachting Group waren vertegenwoordigd in het Holland Paviljoen. Dit unieke format binnen het Super Yacht Pavilion bood de bezoekers een ‘one stop does it all’ ervaring. Kennisuitwisseling en verbinding stond daarin centraal. De METSTRADE Show was wederom een succesvol evenement voor alle leden, partners en relaties in de (super)jachtbouw en watersportindustrie. 14 HISWA MAGAZINE 6 SPECIAL WET ARBEIDSMARKT IN BALANS (WAB) VOORWOORD Op 1 januari 2020 gaat de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) in. De WAB vervangt de Wet Werk en Zekerheid (WWZ). Dit betekent dat je rekening moet houden met een groot aantal wijzigingen, zoals: • berekening van de transitievergoeding • ketenbepaling • nieuwe regels voor oproepkrachten en payrollers • stelsel van de WW-premie Als werkgever krijg je automatisch te maken met deze nieuwe regels. Het is daarom belangrijk dat je goed kennis neemt van al deze wijzigingen. Dit voorkomt fouten in de uitvoering van je personeelsbeleid. Het grootste deel van de maatregelen is direct van kracht op 1 januari 2020. Soms zelfs met terugwerkende kracht. Ze gelden niet alleen voor nieuwe arbeidsovereenkomsten, maar ook voor lopende. Bereid je dus goed voor! In deze brochure zetten we de belangrijkste wijzigingen voor jou op een rijtje. Heb je vragen? Neem dan contact op met Herbert van Oord: h.vanoord@hiswarecron.nl of 033 30 39 734. Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verandert de huidige Wet Werk en Zekerheid (WWZ) door een nieuwe wet, namelijk de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB). De minister wil met de nieuwe wet de arbeidsmarkt beter laten functioneren. Zowel werknemers als werkgevers geven aan dat sommige van de huidige wetten en regels een soepel werkende arbeidsmarkt in de weg staan. Op de arbeidsmarkt is een scheiding tussen medewerkers met een vast en medewerkers met een tijdelijk contract. Veel medewerkers met een vast contract blijven langer op hun huidige positie. De zekerheid van een vaste baan geven zij niet graag op. Dit is niet goed voor de doorstroom van medewerkers op de arbeidsmarkt. Medewerkers met een tijdelijk contract krijgen vaak niet de gelegenheid om een vast contract te bemachtigen. Dit is ook niet goed voor de arbeidsmarkt. Zo blijkt uit recente cijfers bijvoorbeeld dat de arbeidsvoorwaarden van veel uitzendkrachten en tijdelijke medewerkers niet altijd optimaal zijn. 1 WAAROM VERANDERT DE WWZ IN WAB?
ONDERNEMERSNIEUWS Holland Get Connected Event op FLIBS Tijdens de Fort Lauderdale International Boat Show kleurde ‘yachting capital of the world’ oranje dankzij de leden van HISWA Holland Yachting Group. Op dinsdag 29 oktober vond de derde editie plaats van het Holland Get Connected Dinner in samenwerking met METSTRADE Show en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Maar liefst 75 leden, partners en relaties gasten voerden tijdens dit evenement inspirerende gesprekken. De nieuwe consul-generaal van het Koninkrijk der Nederlanden in Miami - Ruth Emmerink – werd geïntroduceerd aan de Nederlandse superjachtindustrie. De sterke punten van de industrie - innovatie en duurzaamheid – werden daarbij uitgeleicht. Verder ontving de 56m Aquarius van Royal Huisman de prijs voor Best Sailing Yacht over 40 meters en werd dit jacht ook bekroond met de prestigieuze overall award Best Interior. Geslaagd HISWA Jachthavensymposium Het HISWA Jachthavensymposium dat tijdens METS plaatsvond trok zoals altijd veel bezoekers. Dit jaar was het thema ‘Data in de jachthaven’. Het was een geslaagde combinatie van kennisontwikkeling met een beursbezoek aan het Marina & Yard Pavilion van METS. Twee gastsprekers namen de aanwezigen mee in de waardeontwikkeling van hun bedrijf en het belang van goede cijfers en data. Komend jaar gaat HISWA Vereniging de dataontwikkeling verder uitbreiden met een pilot voor jachthavendata. Door gegevens van passanten en van vaste ligplaatsen goed te koppelen ontstaan nieuwe data. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met een softwareleverancier voor havens en met het CBS. Door bedrijfsstatistiek van het CBS te gebruiken komt er breder inzicht in bijvoorbeeld omzet- en loonsomontwikkeling. Meer informatie bij Stijn Boode: s.boode@hiswa.nl. HISWA MAGAZINE 6 15
Enkele successen van HISWA Vereniging in 2019 Nu we aan de vooravond staan van de fusie met RECRON kijken we nog één keer terug op enkele successen van HISWA in 2019. Dit overzicht bestaat uit dossiers, projecten, producten en diensten waar we in 2019 aan gewerkt hebben. Nieuwe BTW-handleiding Nieuwe website HISWA.nl De website HISWA.nl is compleet vernieuwd. De nieuwe site is speciaal ingericht voor watersporters. Zij kunnen hier terecht voor informatie en voorlichtingen, maar ook voor het kopen en huren van een boot of het boeken van een vaarvakantie. Bovendien wijst de website naar de mogelijkheden en voordelen die HISWA Erkende Bedrijven bieden. Het credo daarbij is: voor zorgeloos varen ga je naar een HISWA Erkend Bedrijf. BTW-afdracht is een terugkerend onderwerp bij de levering van jachten, het verhuren van ligplaatsen, toelevering en dienstverlening. Daarom is er speciaal voor HISWA-leden de BTW-handleiding. De handleiding is dit jaar vernieuwd een aangepast aan de nieuwe inzichten en regelgevingen. De handleiding gaat in op de meest voorkomende vragen en geeft tips over hoe ondernemers moeten handelen. Deelname HISWA te water met arbeidsmarktbranding Bezoekers van de HISWA te water kregen in de stand van HISWA Vereniging informatie over de vele opleidingen, beroepen en vacatures die er in de sector zijn. Zo was er een interactieve beroepencheck om te ontdekken welk watersport16 beroep bij hen past. Vooral het jonge beurspubliek en zij-instromers kwamen een bezoek brengen aan de stand. De stand maakte onderdeel uit van het project arbeidsmarktbranding waarbij het gaat om het vinden en houden van goed personeel. HISWA MAGAZINE 6
Oprichting Stichting Maaien Waterplanten IJmeer Markermeer Maart 2019 riepen HISWA Vereniging en het Watersportverbond een nieuwe stichting in het leven die zorgt voor de organisatie van het maaien van waterplanten op het IJmeer en Markermeer. De stichting ondersteunt bij het uitvoeren van maaiwerkzaamheden in het IJmeer en Markermeer. Dit betekent dat zij jaarlijks samen met gebruikers inventariseert waar de waterplanten groeien en waar gemaaid kan worden. In juli startte het maaien van een fors areaal waterplanten op het IJmeer en Markermeer. De stichting gaf de opdracht aan de partij die het daadwerkelijke maaien en afvoeren gedaan heeft. Daarmee was het maaien voor afgelopen zomerseizoen geregeld. Nieuwe CAO Na ruim twee jaar sloot HISWA Vereniging eindelijk een nieuwe cao met gunstige voorwaarden af. HISWA sluit deze cao af met CNV Vakmensen. Tijdens de onderhandelingen traden HISWA en Zeilmakers SZS samen op. Het uiteindelijke doel was te komen tot één nieuwe HISWA/SZS-cao. Dit doel is niet gehaald. De verenigingen sluiten nu beiden een aparte cao af, overigens wel met dezelfde looptijd én dezelfde loonafspraken. HISWA en SZS zijn blij met dit akkoord. Beide zorgden zo snel mogelijk met CNV Vakmensen voor de aanpassing van cao- teksten, inclusief salaristabellen. Nota Varen 2: geen botentol in Amsterdam De nieuwe Nota Varen Amsterdam baart nog steeds grote zorgen. Hoewel er knelpunten blijven in het nieuwe beleid, zijn er dit jaar ook positieve resultaten behaald rondom de Nota Varen. Zo is door inspanning van HISWA Vereniging de invoering van een ‘botentol’ van de baan. Varen door Amsterdam blijft daarmee gratis. Het grootste knelpunt is het emissieloos varen in het centrumgebied per 2025. De gemeente Amsterdam is inmiddels bereid gevonden om een onderzoek te doen bij jachthavens en watersporters. HISWA werkt momenteel met de gemeente aan twee enquêtes die nog voor de behandeling van Nota Varen 2 (januari 2020) worden verspreid. Ruim 30 trainingen en bijeenkomsten Er vonden dit jaar weer verschillende trainingen en bijeenkomsten plaats. Zo waren er zes ledenbijeenkomsten, waaronder die voor HISWA Makelaars, Regio Hollandse Plassen en HISWA MAGAZINE 6 regio Rivierengebied. Daarnaast volgden tientallen leden een training BHV, een training keuren van gasinstallaties of een training veilig hijsen. Verder organiseerde HISWA dit jaar ook verschillende infocafés met als onderwerpen ‘snelvaren’ en ‘BTW’ en workshops over relevante thema’s als de Wet Arbeid in Balans en ondernemerschap. 17
Samenwerking met NBMS De Nederlandse Bond Makelaars in Schepen (NBMS) en HISWA Makelaars werken sinds dit jaar intensief samen. De samenwerking heeft als doel de krachten te bundelen, de branche verder te professionaliseren en gezamenlijk de markt te bewerken. De samenwerking werd op 21 mei beklonken op de HISWA Ledendag. Intrekken YY-nummer van de baan De RDW maakte in 2018 een verbeterslag om de snelle motorboten te kunnen registreren. Met het nieuwe systeem wordt de levering sneller uitgevoerd en is de betrouwbaarheid verbeterd. Verder besloot de RDW het gebruik van de handelarenregistratie (de YY- nummers) ook te beëindigen. Dit leverde voor de importeurs en leveranciers van snelle motorboten direct problemen op. De RDW besloot daarom op basis van de argumenten uit de sector en van HISWA de handelarenregistratie niet in te trekken. De registraties worden verbeterd. De RDW gaf een uitgebreide toelichting tijdens een Infocafé Snelvaren te Ermelo. Veel aandacht voor eerste editie Meevaarweekend Van meevaren op een zeilboot, leren motorboot varen tot aan suppen en sloeproeien. Op meer dan 60 locaties door het hele land vonden op 15 en 16 juni afgelopen jaar activiteiten plaats gekoppeld aan het Meevaarweekend. Het motto was: Nederland is een waterland en het water is voor iedereen. Het Meevaarweekend was een initiatief vanuit de campagne Welkom op het water door HISWA Vereniging in samenwerking met het Watersportverbond. Het weekend was een groot succes. Alle deelnemers waren enthousiast. Bovendien kwam verschillende media op de activiteiten af, waaronder Shownieuws, RTL Boulevard en diverse regionale media. 18 HISWA MAGAZINE 6
HISWA Holland Yachting Group bestaat 50 jaar Exportbevordering is inmiddels 50 jaar de voornaamste taak van de HISWA Holland Yachting Group. Zonder exportbevordering zou Nederland waarschijnlijk nooit zijn huidige toppositie binnen de mondiale superjachtmarkt hebben bereikt. Het marktaandeel van het aantal superjachtopleveringen is inmiddels meer dan 30%. Hier heeft HISWA Holland Yachting Group ook zeker een aandeel in gehad. In de afgelopen decennia beleefde HISWA Holland Yachting Group veel mooie momenten, allemaal als doel: exportbevordering van de Nederlandse superjachtsector. Succesvolle lobby toiletwater zuiveren aan boord Na ruim 10 jaar intensieve lobby van HISWA Vereniging is het voor watersporters toegestaan om toiletwater zelf aan boord te zuiveren van hun pleziervaartuig. De nieuwe regeling staat toe dat urine gezuiverd kan worden geloosd. In de nieuwe Omgevingswet die naar verwachting in 2021 ingaat, komt de regeling voor het verzegelen van afsluiters voor boordtoiletten en vuilwatertanks. Daarover wordt nog overleg gevoerd met de watersportpartijen waaronder Watersportverbond en HISWA Vereniging. Inspirerende HISWA Ledendag Het was dit jaar de derde keer dat HISWA Vereniging haar jaarlijkse landelijke evenement hield: de HISWA Ledendag. Ruim 100 mensen waren aanwezig op de IVA Business School om te kijken en luisteren naar het interessante programma in het kader van ‘ondernemen is topsport’. Ondernemers hebben veel raakvlakken met topsport: er is doorzettingsvermogen nodig, ze moeten een merk hoog houden, risico’s nemen, doelgericht en ook oplossingsgericht zijn. Het is vallen en weer opstaan. Dit thema werd zeker geladen met het verhaal van Volvo Ocean Race-zeiler Simeon Tienpont, die voor een nieuwe uitdaging stond namelijk deelname aan de America’s Cup. HISWA MAGAZINE 6 19
Duurzaam produceren? Printen! Vezelversterkt polypropeen is het sleutelwoord Duurzaam produceren van cradle to grave kan alleen als je start met een duurzame grondstof. De startup 10XL uit Dordrecht en het gepokt en gemazeld Vetus onderstrepen dit en hebben in lijn hiermee zeer interessante initiatieven ontwikkeld. HISWA Magazine ging op stap en zag met eigen ogen hoe groot ons kleine land is als het om duurzaamheid gaat. Tekst: Paul Steenhoff Buiten – tegenover de Duurzaamheidsfabriek aan de Leerparkpromenade in Dordrecht – liggen twee sloepen. Niet bijzonder, tot je weet dat deze sloepen met een lengte van zes meter volledig geprint zijn uit de thermoplast polypropeen. “We hebben deze prototypen hier buiten neergelegd om te kijken hoe het materiaal zich houdt in weer en wind en wat het materiaal doet met uv-licht”, zegt Gerbert Smits, CEO van 10XL, een startup die duurzaamheid door printen tot core business heeft verheven. Een blik op de boten leert dat er niets gebeurt, zelfs als er geen coating of verflaag wordt aangebracht. 20 ‘We kunnen natuurlijk coaten en een kleurlaag aanbrengen, maar dat willen we natuurlijk niet vanwege het duurzaamheidsaspect.’ Zeilboten printen In de loods achter de sloepen staat de printer opgesteld, naast een frees die na het printen de romp ontdoet van alle oneffenheden. Uit de spuitkop van de printer, de nozzle in printtaal, komt een rups van een polymeer die het te printen object gaat vormen door rups op rups te stapelen. Door dat bij de juiste Gerbert Smits HISWA MAGAZINE 6
Grondstof voor 3Dprinten temperatuur te doen, versmelten de rupsen onderling waardoor het één geheel wordt bij het uitharden aan de lucht. De duurzaamheid begint met de polymeer waarmee de extruder van de printer wordt gevoed. In de extruder wordt het polypropeen elektrisch verwarmd tot over 200 graden Celsius en samengeperst door een wormwiel tot het vloeibaar genoeg is om onder hoge druk – tot 60 bar - door een flexibele en verwarmde slang naar de eveneens verwarmde nozzle te worden geperst. Eenmaal bij de nozzle is de druk tot vrijwel nul gereduceerd. Smits grijpt in een big bag en laat de inhoud zien: “Deze brokjes polypropeen zijn afkomstig van de Audi-fabrieken. Zij maken skidplates ter bescherming van het carter en dit is het afval HISWA MAGAZINE 6 van dat proces. Zo hebben we de keus uit vele soorten polypropeen en afhankelijk van het te printen object, stellen we een mix samen. Soms ontkomen we er niet aan een beetje nieuwe grondstof toe te voegen, virgin material noemen we dat, maar vanuit duurzaamheid streven we naar 100 procent gerecycled materiaal. Bereikt het product – in dit geval een sloep – zijn end of life, dan kan het vermalen worden waarna het volledig opnieuw gebruikt kan worden. Dat proces kun je oneindig blijven herhalen, ultieme duurzaamheid dus.” Printen met continue vezel Nu beschikt puur polypropeen niet over voldoende stijfheid om een sloep te printen die weerstand kan bieden aan warmte, trek en torsie zonder te vervormen. Vandaar dat er glasvezel aan de mix wordt toegevoegd om wel voldoende stijf te zijn. Dit is virgin material en dus niet duurzaam, maar zelfs na het vermalen geven de dan verkorte vezels nog voldoende sterkte aan het nieuw te maken product. Maar een geprinte polymeer kan nog verder versterkt worden door gebruik te maken van een zogenoemde continue vezel, een glasvezel in dit geval. De vezel – met een dikte tussen de twee en drie millimeter - is opgespoeld en wordt voor het de nozzle bereikt, omgeven met een laag polypropeen waardoor er een rups ontstaat met een dikte van drie tot zestien millimeter. “Die doorlopende vezel geeft stijfheid aan het product. De 10 XL: een 3D-geprinte sloep
dan een boot dat uit polyester of epoxy – allebei thermoharders – is gebouwd. Nu gebruiken we glasvezel, maar nemen we een carbonvezel dan krijgen we een heel sterk product dat stijf is en zeer goed bestand is tegen warmte, torsie en trek. Daarom durf ik te zeggen dat we in staat zijn een zeilboot te printen, ook een racer. Met de continue vezel voegen we in dit geval virgin material toe, maar we kunnen ook vezels van gerecycled materiaal inbrengen. Maar wat je ook doet, over het geheel genomen ben je veel duurzamer Alle pogingen polyester en epoxy te recyclen zijn in mijn ogen jammerlijk mislukt en een polyester of epoxy boot is als het end of life heeft bereikt, niets anders dan drijvend afval. Door te printen kun je de 100 procent duurzaamheid benaderen en dat is een heel grote stap de goede kant op.” Door te printen is 100 procent duurzaamheid te benaderen. Hout dat geen hout is Belangrijke ontwikkeling is ook dat met printen het milieubelastende spuiten van lak tot het verleden behoort. Door in het polypropeenmengsel een kleurstof op te nemen, een kleurstof die duurzaam gewonnen kan worden uit industriële reststromen, kan het mengsel door en door gekleurd worden. Dat heeft tot voordeel dat als er een kras of deuk wordt gevaren, er geen grondlaag zichtbaar wordt waardoor de beschadiging veel minder opvalt. Daarnaast kan - door het inbrengen van warmte - de kras of deuk letterlijk worden weggewreven, waarmee de beschadiging duurzaam is hersteld; vooral voor de huursector een aantrekkelijk voordeel van thermoplasten. Maar Smits meldt ook dat 10XL nu bezig is met het mengen van houtcellulose en polypropeen waardoor de polypropeen letterlijk op hout gaat lijken, maar door de opsluiting in het polypropeen geen onderhoud nodig heeft. Ook dat is een toepassing die de interesse moet wekken van de maritieme industrie. 22 HISWA MAGAZINE 6
Arthur Roeling Printen en prototyping Bij Vetus heeft printen overigens al jaren de volle aandacht. Hier bewijst printen op dit moment zijn waarde bij prototyping van onderdelen die nodig zijn voor bijvoorbeeld het mariniseren van onder andere Mitsubishidieselmotoren. Arthur Roeling, al vijftien jaar directeur van de research en development afdeling van Vetus, kijkt niet alleen naar duurzaamheid maar ook naar de sterk verkorte time to market en de kostenreductie die optreedt door het prototypen door middel van printen. Roeling: “Voorheen deden we dat bijvoorbeeld met hout, heel arbeidsintensief en niet altijd even geschikt om een perfecte passing te krijgen. Door te printen werken we duurzaam, HISWA MAGAZINE 6 snel en nauwkeurig. Een aanpassing van een paar millimeter om bijvoorbeeld een draadeind iets meer ruimte te geven, is nu heel eenvoudig te realiseren. Printen we in doorzichtig materiaal, dan kunnen we bijvoorbeeld in een uitlaatbocht de werveling van de uitlaatgassen en het koelwater bestuderen en indien nodig de bocht aanpassen tot de ideale flux is bereikt. Op basis van deze data kunnen we een mal laten maken waarmee serieproductie kan worden gestart. Die mal is dan in één keer goed, daar waar je voorheen regelmatig een nieuwe mal moest laten maken omdat Vetus past 3D printen toe bij prototyping van onderdelen. 23
Thermostaathuis de passing in de praktijk toch niet helemaal correct was. Daar ging veel tijd, geld en materiaal mee verloren, in alle opzichten niet duurzaam.” Printen betekent dat je on demand een enkel exemplaar kunt produceren. Your wish is my order to print Vetus staat aan de vooravond van een nieuwe duurzame ontwikkeling. Vanuit de ervaring die is opgedaan met het printen van prototypen, is besloten ook spare parts te gaan printen, daar waar het gaat om lage productieaantallen. Voor hogere Splitter 24 productieaantallen zijn mallen nog steeds de aangewezen vorm. “We gaan zoveel mogelijk printen. Niet alle onderdelen, denk bijvoorbeeld aan een spruitstuk of uitlaatdelen dicht op de motor, kunnen uit kunststof worden vervaardigd. Echter alle delen die zich daar wel voor lenen, worden volgend jaar geprint door een laserprinter die een vloeibare resin doet stollen, het zogenoemde stereo lithograpy printen. Die resin kan bestaan uit virgin material maar ook uit gerecycled materiaal. Hoe dan ook, beide kunnen bij het bereiken van end of life opnieuw worden ingezet. Printen betekent ook dat je onderdelen die je slechts af en toe verkoopt, on demand kunt produceren waarmee dure voorraad wordt voorkomen. Ook onderdelen van oudere producten die nergens meer op voorraad zijn, kunnen geprint worden als de data maar aanwezig is. Zelfs als de data er niet meer is, kan door middel van scannen van het kapotte onderdeel die data beschikbaar gemaakt worden om vervolgens te printen. Dit is dus niet alleen duurzaam, maar het betekent ook aanzienlijke kostenreductie en verspilling van grondstoffen wordt tegengegaan. We hopen de printer begin volgend jaar in huis te hebben. Het is een absolute game changer in het productieproces. Ik verwoord het wel eens door te zeggen: ‘your wish is my order to print’.” Waterfilterhuis HISWA MAGAZINE 6
Hier begint mijn passie. FOLLOW THE CALL. Informatie in Nederland: Fairwise bv Zeestraat 100 _ 2518 AD Den Haag Tel. +31 (0) 70 350 1100 info@fairwise.nl www.fairwise.nl HISWA Energie Bespaar 35% op uw energiekosten Makkelijk overstappen met vertrouwde service Laat uw voordeel uitrekenen: hiswaenergie.nl of bel 020 233 3821 HISWA Energie is powered by
Keus aan de pomp Prestaties en uitstoot van Biobrandstof, GTL, HVO, ethanol of methanol. Vanuit laboratoria rukken nieuwe brandstoffen op richting bunkerstations voor de watersport. Met of zonder aanpassingen aan de motor of de brandstoftoevoer, kunnen de nieuwe vloeistoffen worden gebruikt in plaats van de vertrouwde diesel of benzine. Is dat een verbetering? Tekst: Hans Buitelaar De nieuwe brandstoffen zijn vrijwel allemaal ontwikkeld in het streven om de uitstoot van schadelijke gassen door verbrandingsmotoren te verminderen. De laatste jaren is extra ingezet op het beschikbaar maken van schonere diesel en benzine voor ‘gewone’ motoren. Voor heel speciale toepassingen werden 26 ethanol en methanol al langer gebruikt. Andere alternatieven als LPG en CNG zijn op kleine schaal al decennia in gebruik in het wegverkeer, maar ze veroveren geen doorslaggevend marktaandeel onder automobilisten. De grote verandering aan de pomp is voor de consument de verandering van de namen Euro Loodvrij of Euro 95 naar E10, super of Euro 98 naar E5 en Diesel naar B7. Die namen geven het verplichte percentage bijgemengde biobrandstof aan. Door de benzine en diesel uit aardolie, is benzine en diesel gemengd die is gemaakt uit plantaardige bronnen. 10, 5 of 7 procent biobrandstof dus uit de pomp. Het streven is om de uitstoot van schadelijke gassen door verbrandingsmotoren te verminderen. HISWA MAGAZINE 6
nieuwe brandstoffen Normen De brandstoffen uit plantaardige grondstoffen zoals die voor het wegverkeer worden bijgemengd, voldoen aan de norm EN590 voor diesel en alternatieven daarvoor of aan EN228 voor benzine en brandstoffen waarop benzinevoertuigen rijden. In deze normen staan richtlijnen voor de chemische samenstelling en de energiedichtheid. Motorenfabrikanten kennen deze normen en zorgen ervoor dat wat ze ontwikkelen, goed functioneert op brandstof die aan deze normen voldoet. Niet alle dieselvervangers voldoen aan de EN590-norm. Er is een aanvullende norm voor ‘paraffinische brandstoffen’ EN15940. Biodiesel blijkt gevoelig voor de vorming van dieselalg. Alg in bio Ondanks controle op de samenstelling volgens Europese normen, hebben de nieuwe brandstoffen andere eigenschappen. De vloeistof kan vluchtiger of juist stroperiger zijn, de verbranding kan heter of minder heet zijn en de gevoeligheid voor bacteriën is anders. Met name biodiesel blijkt in de praktijk veel gevoeliger voor de vorming van dieselalg: de groenbruinige smurrie die in de tank kan ontstaan, vooral als door condens water bij de diesel komt. De drab uit de tank kan vervolgens filters en leidingen verstoppen, waardoor de motor op cruciale momenten kan stoppen. Bij hoge doorloopsnelheid is het bederf van biodiesel niet zo’n groot probleem, maar juist in jachten waar soms een heel jaar met een enkele tank diesel wordt gedaan, kan de groei van dieselbacterie problemen opleveren. HISWA MAGAZINE 6 Ervaringen Fabrikanten Volvo Penta en Yanmar geven aan dat ze hun motoren hebben ontwikkeld voor ‘de pure brandstof’. Additieven als dieselverbeteraars zien ze liever niet. Volvo Penta raadt het gebruik van paraffinische diesels af voor oudere motoren, voor de jongere modellen kan dat worden gebruikt. Yanmar keurt alleen het gebruik van diesels goed die voldoen aan de EN590-norm. Een Fries jachtverhuurbedrijf stapte op basis van de positieve geluiden ondanks de hogere prijs over op GTL, om de schone verbranding en de mindere milieuvervuiling. De ervaringen waren niet positief. Door de hele vloot, met afwisselend Yanmars en Volvo Penta’s kon het gebeuren dat motoren erg onregelmatig draaiden op de GTL. Koud stationair wilden ze niet regelmatig draaien, ze bokten nogal. Bij lage toeren gaven de motoren totaal geen vermogen. Als de gashendel werd opgezet, bleef de motor haperen op lage toeren, totdat een drempelwaarde werd gehaald en de motor ineens op hoge toeren begon te draaien. Erg lastig bij manoeuvreren. De ervaringen van dit ene verhuurbedrijf komen niet overeen met de mededelingen van leveranciers, maar zijn wel hetgeen praktijkmensen vertellen. Andere paraffinische diesels hebben dezelfde chemische samenstelling als GTL, dus potentieel dezelfde problemen. 27
Overzicht van alternatieven Hieronder een beknopt overzicht van de alternatieven die tegenwoordig aan de pomp te krijgen zijn met voor- en nadelen. Dieselalternatieven Hydrotreated Vegetable Oil (HVO) Ook wel: Blauwe Diesel. Uit plantaardig materiaal wordt olie gewonnen en via het chemische ‘Fischer-Tropps-proces’ wordt van de gassen uit die olie een synthetisch gas gemaakt (samengesteld uit verschillende gassoorten). Dat gas wordt vervolgens vloeibaar gemaakt. Omdat HVO helemaal van plantaardig materiaal wordt gemaakt, prijzen leveranciers het aan als CO²-neutraal. De uitstoot die wordt veroorzaakt, wordt weer opgenomen door planten die in de plaats groeien van de planten die werden geoogst voor het maken van de HVO. Uiteraard komen nog wel stikstofoxide (6 procent minder dan conventionele diesel) roetdeeltjes (70 procent minder) en een heel klein beetje zwavel (99 procent minder dan diesel) uit de uitlaat. HVO vlokt niet in vrieskou, is dus winterbestendig. Het is dunner dan diesel en voldoet daarmee niet aan de EN590-norm, wel aan de EN15940-norm. Bio To Liquid (BTL) Diesel gewonnen uit 100 procent plantaardige grondstof. Vaak worden de termen HVO en BTL door elkaar gebruikt. 28 Gas To Liquid (GTL) Dit is een paraffinische brandstof , gemaakt volgens hetzelfde proces als HVO maar nu met aardgas als grondstof. Een schonere brandstof dan diesel, minder roet. Maar niet geschikt voor oudere motoren. De slangen kunnen door de vloeibaarheid van de brandstof en de hogere zuurgraad gaan lekken. Synthetische diesel uit verschillende bronnen (XTL) BTL, GTL en CTL kunnen door elkaar worden gemengd als samengestelde paraffinische brandstof. Coal To Liquid (CTL) Deze parrafinische diesel is gemaakt met steenkool als grondstof. Biodiesel Niet-paraffinische diesel gemaakt uit plantaardige en dierlijke vetten. Niet uit fossiele grondstoffen, niettemin komen bij verbranding hiervan meer fijnstof en stikstofoxide vrij. Koolzaad en soja zijn de voornaamste bronnen van de plantaardige vetten, maar ook het omstreden palmolie. Voor de verbouw van planten en bomen die de grondstoffen voor biodiesel leveren, worden bossen gekapt. De vermindering van kooldioxide uitstoot uit fossiele bronnen levert zodoende niets op, want bomen die eerder CO² opnamen, zijn gekapt. Benzinealternatieven Blue One Dit is een product van de Rotterdamse brandstofleverancier Argos. Het was aanvankelijk benzine met 15 procent bio-ethanol toegevoegd. Deze benzine gaf problemen en onder druk van wetgeving is het ethanolgehalte teruggeschroefd naar 10 procent. Daardoor is de brandstof nu feitelijk hetzelfde als E10. Argos probeert Blue One toch 1 cent onder de prijs van E10 te blijven verkopen. HISWA MAGAZINE 6
Ethanol Dit is een alcoholachtige vloeistof met laag verbrandingspunt. Injectiesystemen van benzinemotoren moeten ervoor worden aangepast. Deze brandstof bevat per liter minder energie dan benzine. Toch is de brandstof goed voor racemotoren in speedboten en raceauto’s. Dat komt omdat de ethanol onder extreem hoge druk in grotere hoeveelheden in de cilinders wordt gespoten waardoor er meer brandstof per slag in de cilinders zit. Het resultaat is hoger verbruik maar ook een groter vermogen. Ethanol kan makkelijk uit plantaardige producten worden gemaakt, ook uit restproduct, zodat geen roofbouw voor plantproductie nodig is voor deze biobrandstof. Uitlaatgassen zijn op alle punten schoner dan bij benzine, een winst die deels weer verminderd wordt door het hogere verbruik. HISWA MAGAZINE 6 Liquefied Petrol Gas (LPG) Gas gewonnen uit aardolie, dat in een tank onder druk weer vloeibaar is gemaakt. Voor gebruik op een benzinemotor moet een extra inspuiting op de cilinderkop worden gemonteerd. De uitstoot van CO² is ongeveer 30 procent lager, die van stikstofoxide tot honderden keren hoger. Hoewel op veel boten de equivalent van LPG aanwezig is in de vorm van butaangas of propaangas om te koken en verwarmen, wordt het nauwelijks gebruikt als brandstof voor aandrijving. LPG is een mengsel van propaan- en butaangas. Er zijn enkele buitenboordmotoren die het vloeibare gas uit aardolie benutten. Losse tanks aan de pompstations in Nederland mogen niet worden gevuld en dat betekent dat het gas bij de bunkerstations dus alleen in ruiltanks beschikbaar is. 29
“For year-round boat handling” www.roodberg.com The Original Bouwplannen of uitbreidingsplannen? Steigers reinigen? Terrazza MC Duurzaam & Ecologisch Met de Terrazza MC maakt u uw steigers en ondergronden brandschoon. Het speciale borstelsysteem werkt zonder hogedruk en reinigingsmiddelen en beschadig uw kostbare steigers niet. De ondergrond is direct schoon en slipvast. nder hog n beschadig oon Bel ons voor ervaringen van andere havens of een vrijblijvende demonstratie op uw haven. Laat een scan van het bestemmingsplan en een milieu scan uitvoeren www.rho.nl justus.vandenberg@rho.nl Tel: 0182-342590 / vraag naar Sjoerd Of mail naar sjoerd@keesvanderspek.nl VAN IDEE NAAR UITVOERING
Vraag & Antwoord Ik ben een Nederlandse jachbouwer en bouw boten die ik ook op de Engelse markt breng. Mijn boten hebben een CE-markering, wat betekent dat zij voldoen aan de Europese Richtlijn Pleziervaartuigen op het gebied van constructie, uitrusting, uitstoot en milieu. Moet ik mij met een Brexit in het vooruitzicht zorgen maken over de export en voldoen mijn boten straks nog wel aan de eisen? Antwoord van HISWA De Brexit staat gepland voor 31 januari 2020. Eerdere data zijn al eens verschoven. Van belang is of er een harde Brexit komt of een Brexit met een deal. Het Verenigd Koninkrijk en de EU sloten in 2018 een principeakkoord over de voorwaarden en het Britse parlement heeft dit akkoord nog niet goedgekeurd. Als het Britse parlement en het Europese Parlement (alsnog) instemmen met het Brexit-akkoord, treedt er een overgangsfase in werking, vermoedelijk tot en met 31 december 2020. In deze periode blijven de EU-regels en wetten voor het Verenigd Koninkrijk (VK) van kracht. Bij een harde Brexit - als er geen deal komt - dan verlaat de VK Europa zonder afspraken en valt alle handel tussen het VK en de EU onder de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Geen deal Het VK zette de huidige Eurosese Richtlijn Pleziervaartuigen (RCD) om in nationale wetgeving, net zoals Nederland de RCD omzette in de Wet Pleziervaartuigen 2016. Met de Brexit, als er geen deal is, zullen de eisen van de RCD niet meer van kracht zijn. Maar de technische eisen van de RCD zijn één op één gekopieerd in nog aan te nemen nationale wetgeving in het VK. Echter wel met andere definities en benamingen. Concreet betekent dit dat de eerste 18 maanden CE-gecertificeerde boten geaccepteerd worden in het VK. Na deze periode moeten alle boten die op de VK-markt worden aangeboden, gecertificeerd zijn door een VK-certificeerder. HISWA MAGAZINE 6 Andersom geldt dat overigens niet, boten geproduceerd in de VK moeten vanaf de Brexit-datum door een EU-body zijn gecertificeerd voor CE. Wel een deal Als de huidige deal blijft en wordt aangenomen is er een overgangsperiode tot 2022. Tijdens deze overgangsperiode blijft de RCD van kracht in het VK. Daarna volgt er een mogelijke erkenning van beide systemen, maar dat is nog niet zeker. U moet er rekening mee houden dat er in de overgangsperiode nog van alles kan gebeuren. HISWA Vereniging houdt nauw contact met de British Marine, de zusteroganisatie in het VK, en met ICOMIA. Waar u verder rekening mee moet houden (deal of geen deal) is dat alle in het VK uitgegeven fabrikantencodes voor buiten de EU opnieuw moeten worden geregistreerd. Alle fabrikantencodes van het VK zullen in een ‘third country database’ worden opgenomen. Tenzij in de uiteindelijke deal anders wordt beslist, dan wel zoals in geval zonder deal. 31 Vraag van een HISWA-lid
Bezoek ons in Hal 10 Stand B76 GEÏSOLEERDE EN CONDENSVRIJE KUNSTSTOF PATRIJSPOORTEN TOPWINDOWS INTRODUCEERT CONDENSVRIJE PATRIJSPOORTEN Absoluut uniek. Bijzonder zelfs. Het design van de nieuwe TopWindows patrijspoorten maakt al vanaf de eerste aanblik zijn unieke innovatie duidelijk. Door zijn bijzondere specificaties rekent de poort compleet af met condensvorming in uw jacht, deze performance is uniek in zijn klasse en verhoogt de kwaliteit van leven aan boord gedurende alle jaargetijden. Gecombineerd met hoogwaardige materialen en vele innovatieve technologieën is hij de topper van deze tijd op het gebied van condensvrije patrijspoorten van TopWindows. Bent u er klaar voor? De profielen zijn van geïsoleerd, gegoten kunststof (zwart of grijs) met grijs getinte, PMMA kunststof ruiten. Leverbaar in vaste en klapbare uitvoering, met regenkappen en horren. Vanzelfsprekend voldoen de UV- en zeewaterbestendige patrijspoorten aan de geldende ISO en oceaanwaardige CE-A normen. www.topwindows.nl E f.roest@dgs-group.nl www.combinoord.nl E info@combinoord.nl T 06-50686031 Benieuwd naar ons messcherpe tarief voor taxatie of verkoop? Bel ons voor meer informatie www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63 F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR
COLUMN Duurzaam veranderen Ik kom nog uit de tijd dat het ‘normaal’ was dat je de oude olie van je brommer loosde boven een straatput. En dat je bij het stoplicht vaak een uit de deur hangende automobilist de asbak zag legen net onder de dorpel. Dat is niet meer acceptabel. Sinds die tijd is er veel gebeurd. Zelfs zoveel dat Nederland nu op slot zit. De oorzaak? Een gestage economische welvaart en groei met meer druk op het milieu, gecombineerd met strenge en starre regels die de economie weer op slot zetten. De ecologische regels moeten echter geen dictaat worden van de activisten en overheid. De economische partijen, de ondernemers moeten een stap voorwaarts maken en aanschuiven aan de tafel van de ecologische economie. De menselijke economie en natuurlijke ecologie zijn meer dan ooit onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat vereist een investering van ondernemers om hun vertegenwoordiging aan de tekentafel verder op te schroeven. In de provincie, in Den Haag, in Brussel en internationaal. De keuze van ondernemers in watersport en vrijetijd om te fuseren per 1 januari is een duurzame economische Een nieuw begin Door de fusie met RECRON komt er een eind aan HISWA Vereniging en dus aan mijn voorzitterschap. Ik sluit daarmee een periode van zes jaar af. Een tijd waarin ik met veel plezier samen met het bestuur en de bureauorganisatie gewerkt heb aan de toekomst van de sector en uw belangen. Het bestaan van een brancheverenging wordt gelegitimeerd door haar leden. Bij HISWA is dat niet anders. Toen ik aantrad was die legitimatie onderwerp van discussie. Gelukkig hebben we met het bestuur toen snel het vertrouwen kunnen terugwinnen van de leden. Door te luisteren naar hun wensen en “peinspunten”. Daar zijn we mee aan de slag gegaan en dat leidde tot nieuwe initiatieven en een herijkte strategie. HISWA HISWA MAGAZINE 6 is een ijzersterk merk en heeft een duidelijke meerwaarde richting de consument en richting de stakeholders in de watersportmarkt. HISWA heeft de kennis als het gaat om onze watersportindustrie en wordt als zodanig ook als gesprekspartner gezien voor de overheid en andere partners. De vereniging groeit weer in ledenaantal en staat er inmiddels financieel stabiel voor. Door de fusie versterken we onze positie in het domein van overheden en maatschappelijke organisaties. U bent straks lid van een nieuwe en sterke brancheorganisatie die beter in staat is om de belangen van de watersportbranche en de recreatiesector te behartigen. In Brussel, in Den Haag, in de provincies en in de gemeenten. Met sterke regiostructuren en een professionele bureauorganisatie. We zijn beter in staat om te werken aan kwaliteit en duurzaamheid en u te ondersteunen als ondernemer waar nodig. Er komt veel op de sector af. Dat vraagt zowel op het land als op het water om visie en daadkracht van uw vereniging. Samen met het nieuwe bestuur van HISWA-RECRON gaan we ons daarvoor in zetten. Ik wens u een goed en succesvol 2020! Peter Brussel Algemeen voorzitter HISWA Vereniging 33 krachtenbundeling onder de vlag van HISWA-RECRON. Zo worden uw belangen nog beter verankerd. De kerst komt er aan. Denkt u al na over een herbruikbare adoptiekerstboom met ledlampjes en timer? Of heeft u een ander idee? Ik hoor het graag. Fijne feestdagen en een mooi 2020 gewenst! Geert Dijks Directeur HISWA Vereniging
Het Portret Manon van Meer In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met duurzaamheid als thema is dat: Manon van Meer. Ze werkt als programmamanager duurzaamheid bij Waterrecreatie Nederland. Tekst: drs. Liane Jansen Welke rol heb je binnen Waterrecreatie Nederland en wat zijn de belangrijkste zaken waar je je mee bezighoudt? “Als programmamanager duurzaamheid houd ik mij bezig met bijvoorbeeld antifouling en vuilwaterlozingen in de pleziervaart. Wij verzorgen hiervoor de helpdesk voor consumenten via het project ‘Varen 34 doe je Samen!’ dat naast veiligheid ook duurzaamheid promoot. Op de website geven we informatie over welke antifoulings toegestaan zijn en welke alternatieven er zijn. Hiernaast houd ik mij bezig met ons Europese vaarwegennetwerk (NIWE) waar wij het secretariaat voor voeren. Dit netwerk is cultureel erfgoed en ik zorg voor het behoud van de mulifunctionaliteit ervan. Onderwerpen die daarbij aan de orde komen zijn toerisme, waterberging, transport, natuur, cultuur en dergelijke.” Welke hot issues, trends en ontwikkelingen signaleer je op jouw vakgebied duurzaamheid en innovatie? “Duurzaamheid is een tijdje niet zo populair geweest. HISWA MAGAZINE 6
Echter nu de crisis voorbij is, zie ik dat het weer opgepakt wordt in een bredere scope. Daar waar een tijd geleden consumenten klaagden over alle regels, zijn er nu steeds vaker mensen die het beter willen doen. Watersporters dragen tegenwoordig graag een steentje bij aan schoner water. Ook de watermanagers in het Europese netwerk zetten zich in voor een duurzamere benadering. Zoals het opstarten van projecten voor het plaatsen van duurzame pompen en zonnepanelen. Maar ook de aanpak van invasieve soorten, natuurontwikkeling, participatie van bewoners, scholing en opleiding en ontwikkelingen ter bevordering van het toerisme zoals routeontwikkeling zijn belangrijke ontwikkelingen.” Watersporters dragen tegenwoordig graag een steentje bij aan schoner water. Welk recent succes heb je behaald? “In het toiletwaterdossier heb ik veel tijd en energie gestoken samen met onze partners zoals HISWA Vereniging. Voorheen was er alleen een lozingsverbod voor het lozen van toiletwater. Inmiddels is het toegestaan dat als het toiletwater gezuiverd wordt, dit ook mag worden geloosd. Verder ben ik momenteel bezig met een praktijkonderzoek naar alternatieven voor biocidehoudende antifoulings. Zowel ondernemers als consumenten hadden en hebben veel vragen over antifouling: wat mag je nu HISWA MAGAZINE 6 wel en wat mag je nu niet onder je boot smeren? Als ik over wil stappen op een alternatief, welke is dan het meeste geschikt? Ook in het Europese netwerk worden deze ontwikkelingen in Nederland op de voet gevolgd. Alle partijen willen schoon water, maar ook wil iedereen de verspreiding van invasieve soorten tegengaan. Alternatieven zijn dus welkom maar de consument wil wel graag de garantie dat ze werken. De resultaten van het onderzoek zijn binnenkort bekend.” In hoeverre werp je een blik over de grenzen? “In Europa zijn de zaken voor het primaire vaarwegennetwerk - waar de binnenvaartschepen op varen - redelijk goed geregeld. Het secundaire (fijnmazige) vaarwegennetwerk is minder goed vertegenwoordigd. Toch is het ook belangrijk dat dit netwerk bevaarbaar blijft voor onder andere de recreatievaart. Het is van belang wij in Europa op de hoogte zijn van elkaars werk en hierin niet steeds per land of organisatie opnieuw proberen het ‘wiel uit te vinden’. Ik zet me dus in voor aandacht en meer steun in Brussel. We doen dit samen met partners als Inland Navigation Europe (INE). Ook zij hebben de verandering ingezet van alleen transport over het water naar een multifunctionele benadering.” Onze ambitie is het behouden en uitbreiden van het recreatieve vaarwegennetwerk. Wat is de grote ambitie van Waterrecreatie Nederland? “Onze ambitie is het behouden en uitbreiden van het recreatieve vaarwegennetwerk. Er komt steeds meer aandacht voor het fijnmazige netwerk dat ook wel ‘sloepennetwerk’ wordt genoemd en de kanoroutes. Verder voeren we een toekomstvisie uit met 10 ambities voor de watersport waarbij we ons richten op veiligheid, duurzaamheid en innovatie en routenetwerken.” Biografie Manon van Meer (44 jaar) is programmamanager duurzaamheid bij Waterrecreatie Nederland en houdt zich daarnaast bezig met Europese projecten. Ze studeerde Weg- en Waterbouw en specialiseerde zich in hydrologie en milieubeheer. Hiervoor werkte ze als milieukundige en (water)bodemspecialist bij diverse ingenieursbureaus en als milieuadviseur voor bedrijven in de mobiliteitsbranche. Manon is getrouwd en heeft twee kinderen. 35
Goede resultaten voor project Watersportbedrijven langer aan boord Het project duurzame inzetbaarheid dat begin 2019 van start ging, boekt goede resultaten. De 20 watersportbedrijven die deelnemen, zijn hard bezig om meer medewerkers tevreden, gezond en fit aan het werk te houden. Tekst: Rob Versteeg Wat is nu precies duurzame inzetbaarheid? Laten we daar eens mee beginnen. Zoals u wellicht weet loopt onze pensioengerechtigde leeftijd langzaam op. In onze sector ligt deze inmiddels op 67 jaar. Daarbij komt dat de watersportsector sowieso al te maken heeft met vergrijzing, onder andere veroorzaakt door een beperkte instroom van jongeren. Verder zijn er veel beroepen die in de categorie fysiek zwaar vallen. Het is daarom logisch dat watersportbedrijven steeds meer moeten doen om hun medewerkers ‘aan boord’ te houden. Veilig en gezond werken Dit ‘aan boord’ houden kent vele facetten. Het begint bij het neerzetten van een goed personeelsbeleid waarin de arbeidsomstandigheden goed geregeld zijn. Veilig en gezond werken is een verplichting vanuit de Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E), maar ook een belangrijk element om het ziekteverzuim beperkt te houden. Een ander belangrijk onderdeel van goed personeelsbeleid betreft de interne organisatie op het gebied van personeelszaken. Binnen kleinere organisaties komt dit vaak terecht bij de ondernemer, maar voor de ondernemer is deze activiteit vaak geen hobby. Het is echter wel belangrijk om te weten hoe gemotiveerd de medewerkers zijn, hoe beoordeel je ze, hoe zijn contractverlengingen en salarisverhogingen geregeld, wat is het beleid omtrent ziekteverzuim en welke afspraken gelden er voor tijdelijk personeel? Belangrijke vragen waar veel ondernemers graag wat hulp bij kunnen gebruiken. Het is goed als zowel ondernemers als medewerkers geregeld met elkaar bespreken hoe beide partijen denken over het functioneren van het bedrijf, de medewerker en de kwaliteit van de samenwerking. Het voeren van bijvoorbeeld functioneringsgesprekken maakt deze communicatie al snel veel beter. 36 HISWA MAGAZINE 6
duurzame inzetbaarheid houden personeel Natalie van Rooij en Rob Versteeg Project duurzame inzetbaarheid Om ondernemers te helpen bij het duurzaam inzetbaar maken en houden van hun medewerkers startte HISWA Vereniging begin dit jaar een project duurzame inzetbaarheid. Het project is bedoeld voor kleinere HISWA-cao-bedrijven en wordt bekostigd door het HISWA Sociaal Fonds. Aan het project nemen momenteel circa 20 bedrijven deel. Natalie van Rooij van Zuurzoet HR Advisering en Rob Versteeg van Endurance (beide HISWA Supplier) begeleiden het project. Zij ontwikkelen in nauwe samenspraak met de ondernemer de gewenste activiteiten vanuit het project. Van het op orde krijgen van de personeelsadministratie, het invoeren van een systeem van functioneringsgesprekken, het houden van medewerkersonderzoeken tot het adviseren op het gebied van ergonomie en het trainen van gesprekstechnieken. Het project hielp ons bij het in kaart brengen van de risico’s door het uitvoeren van een RI&E. Leren van elkaar De projectdeelnemers zijn erg tevreden: ‘Ik zag zo op tegen de jaarlijkse functioneringsgesprekken. Het was veel werk en het gesprek ging vaak nergens over. Tot de adviseur mij enkele tips en trucs gaf die te maken hadden met mijn voorbereiding en die van de medewerker. Hij gaf ook aan hoe ik mij in het gesprek moest opstellen en welke vragen ik moest stellen. Ik ben dit gaan toepassen en vanaf toen werden het wel goede gesprekken. Het kost mij nog steeds tijd, maar ik zie het als een goede investering in onze samenwerking. En mijn medewerkers zien dat ook zo.’ HISWA MAGAZINE 6 FlevoNautica - een allround watersportbedrijf gespecialiseerd in de verkoop van sloepen en tenders – neem ook deel aan het project. Jolanda Jansen, directeur bij FlevoNautica in Almere: ‘Als algemeen directeur voel ik me verantwoordelijk voor onze medewerkers die zich elke dag inzetten om de kwaliteit van ons bedrijf te waarborgen. Ze zijn een onmisbaar onderdeel van ons bedrijf. Het project van HISWA heeft ons geholpen bij het beter organiseren van ons personeelsbeleid en het in kaart brengen van de risico’s door het uitvoeren van een RI&E. Ook de bijeenkomsten waarbij ook andere deelnemers aanwezig waren vond ik erg leerzaam. Het is leuk om van en met elkaar te leren.’ Training communicatie Eind november vond een derde plenaire deelnemersbijeenkomst plaats. De deelnemers volgden een training ‘Doelgericht communiceren en leidinggeven’. In alles wat we doen en zeggen communiceren we, worden we gehoord of beoordeeld. Door de manier van communiceren gaan mensen voor de organisatie door het vuur of haken ze af. Communicatie heeft altijd effect, maar hoe zorgen we ervoor dat ons doel wordt bereikt door de manier van communiceren? Tijdens de workshop gingen de deelnemers intensief met elkaar aan de slag en werd er tijd gemaakt om praktijkvragen te beantwoorden en casussen te bespreken. Meer informatie Het project wordt eind 2019 afgesloten waarna, op basis van de behaalde resultaten, wordt besloten of het project een vervolg krijgt. Wilt u meer informatie of deelnemen aan het mogelijke vervolgproject? Neem dan contact op met Herbert van Oord van HISWA Vereniging: 033 303 97 00 of h.van.oord@hiswa.nl. 37
Nanke den Daas vindt dat water evenveel waardering moet krijgen als land. Nanke den Daas blikt bij haar afscheid van Den Daas Recreatie - met drie jachthavens - vooruit naar de toekomst. Ze neemt geen blad voor de mond: of het nu gaat om duurzame innovaties, de lobby voor een agenda toerisme, of meer waardering voor water (óók natuur). ‘Stap één is: weet wat er speelt.’ Tekst: Lisette Vos nemer goed op in kunnen spelen, dat maakt de sector bijzonder.’ Nanke den Daas heeft in de afgelopen zestien jaar veel kunnen bouwen en creëren. ‘Ik vind het leukste om te zien dat iets wat je hebt bedacht bij de klanten goed uitpakt. Dat gaat vaak om kleine dingen. Dat is belangrijk. Ik ben een pietlut op details. Gasten vinden het heerlijk om rustig over het water uit te kijken. Dan zorg je voor een fijne plek waar ze kunnen zitten. Als voorbeeld.’ Nanke den Daas blikt vooruit naar toekomst ‘Duurzame innovaties? Weet wat er speelt.’ Na bijna zestien jaar heeft Nanke den Daas afscheid genomen van het bedrijf dat haar vader oprichtte: Den Daas Recreatie. De drie jachthavens – onder het label Thuishavens – zijn sinds eind september in andere handen: Port Adhoc, een Franse exploitant van jachthavens. Wat de toekomst brengt, zal Nanke den Daas als eindverantwoordelijke niet meer meemaken, maar ze voelt zich nog steeds betrokken. ‘Hoe mensen hun vrije tijd willen besteden en hoe wij daar als onder38 Duurzaamheid geen nieuw thema Op het gebied van duurzaamheid zette Nanke den Daas veel stappen in het bedrijf, al ver voordat de afspraken in het klimaatakkoord in Parijs werden vastgelegd. Op alle jachthavens wappert de Blauwe Vlag, als bewijs voor de duurzame aanpak. ‘Duurzaamheid is geen nieuw thema. De noodzaak dringt nu meer door, omdat de gevolgen in het klimaat zichtbaar worden. Maar bij ons heeft het altijd hoge prioriteit gehad.’ HISWA MAGAZINE 6
In 2006 verving het bedrijf bijvoorbeeld alle steigers van de drie jachthavens. Daarbij koos Den Daas niet voor de goedkoopste oplossing, maar wel voor de meeste duurzame: het gekozen materiaal Poralu is 100 procent recyclebaar. Op de jachthavens wordt verder gebruik gemaakt van wind- en zonne-energie. Regenwater wordt gebruikt om boten schoon te spuiten. En plastic wordt uit het water opgevist. Een ander plan is om microvezels uit de energiezuinige wasmachines op te vangen, zodat deze kleine plastic deeltjes niet in het afvalwater terecht komen. ‘Ook bij duurzaamheid gaat het vaak om kleine dingen, die wel heel belangrijk zijn.’ Nanke den Daas. Alle steigers van de drie jachthavens zijn 100 procent recyclebaar. kelingen moet je nauwlettend volgen. In mijn ogen gebeurt dat in de sector nog te weinig.’ Als steeds meer boten elektrisch varen, trekt dat op de jachthavens een flinke wissel. Marina Muiderzand was de eerste jachthaven die plastic uit het water opving (The Seabin Project). Waterstof Hoe de jachthavens van de toekomst eruit komen te zien, met (toekomstige) duurzame innovaties, is volgens Den Daas lastig te voorspellen. Maar ze vindt dat de sector – en de ondernemers – op de hoogte moeten zijn van de nieuwe ontwikkelingen. ‘Dat is stap één: weet wat er speelt, kijk ook buiten de sector. Wat zijn bijvoorbeeld de mogelijkheden van waterstof? Is dat de energiebron van de toekomst? Die ontwikHISWA MAGAZINE 6 Elektrisch varen is in opmars, ook daar moeten de jachthavens rekening mee houden. ‘De gemeente Amsterdam eist dat boten straks in de binnenwateren elektrisch moeten varen. Al moet de techniek nog worden verbeterd. Batterijen in een vochtige omgeving zijn niet ideaal. Als steeds meer boten elektrisch varen, trekt dat op de jachthavens een flinke wissel. Veel boten in onze havens maken al gebruik van elektriciteit als ze stilliggen, bijvoorbeeld om de koelkast aan te zetten. Hoe kunnen we genoeg capaciteit leveren als de boten ook aan de laadpaal moeten Er is een groep watersporters die fit is en veel vrije tijd heeft. om te kunnen varen? Ik ben heel benieuwd welke kant het opgaat.’ Niet wegcijferen Een andere trend is dat jonge watersporters zich niet meer of minder willen vastleggen en flexibel met hun vrije tijd willen omgaan. Een eigen motorboot of zeilboot kopen is minder vanzelfsprekend, maar Den Daas ziet wel kansen. ‘Stellen van 30 tot 40 jaar hebben geen behoefte meer om in een boot te investeren. Ik zie dat oudere watersporters dat wél doen. Ze ruilen bijvoorbeeld de zeilboot in voor een motorboot. Die generatie is nog fit, heeft veel vrije tijd en heeft vaak geld te besteden. Die groep moet je niet wegcijferen. Daar ligt potentie.’ Daarnaast moeten ondernemers, ook de jachthavens, inspelen op de behoeften van de jongere generatie die flexibel wil zijn. 39
Wat is de visie, welke kant willen we op? Nu is het nog veel te veel versnipperd over verschillende ministeries.’ Jachthaven Naarden. Het concept van boot delen is al meer gemeengoed, al is het soms zoeken naar de goede formule. Het bedrijf FlexYachts dat de zeilboten van eigenaren – die onder meer in de jachthavens van Den Daas Recreatie liggen - aan andere watersporters verhuurt, groeit langzaam. ‘Het is in Nederland niet altijd mooi zeilweer. Op mooie dagen wil iedereen het water op, en zul je je eigen zeilboot niet snel verhuren.’ Volgens Nanke den Daas hoort dat bij ondernemerschap: uitzoeken wat wel of niet werkt. ‘Je moet er op tijd bij zijn, maar dat is lastig in te schatten. Het is niet altijd te zeggen waar het aan ligt als iets niet werkt.’ Toerisme moet hoger op de agenda van de politiek komen te staan. Toerisme op de agenda De fusie van HISWA Vereniging met de vereniging van recreatieondernemers RECRON vindt Den Daas een goede stap richting de toekomst. Vooral voor ondernemers met een jachthaven is er een grote overlap met de ondernemers in de recreatiesector: hoe besteden mensen het liefst hun vrije tijd? HISWA en RECRON bundelen de krachten om de leden te ondersteunen én om een krachtig geluid aan politiek Den Haag te laten horen. ‘We moeten ons als sector sterk maken, toerisme moet op de agenda van de politiek komen te staan. Daarbij heeft ze nog één boodschap: water – een belangrijk onderdeel van onze identiteit – moet dezelfde waardering krijgen als land. Nanke den Daas haalt een voorbeeld uit de praktijk aan om haar stelling te onderbouwen. ‘Ik heb de grootste idioterie meegemaakt bij de jachthaven Bruinisse. We moesten door onze plannen ergens anders een stukje natuur terugbrengen. Dat moest op het water worden aangelegd. Alsof er alleen boven water natuur is. Begrijp je? Water ís natuur. Daar moeten we de politiek en beleidsmakers van overtuigen.’ Jachthaven Bruinisse. 40 HISWA MAGAZINE 6
NIEUWSINNOVATIE Gehard dennenhout op dek De Britse houtleverancier Lignia Wood, waarvan eerder in deze rubriek de introductie van steigerhout werd opgemerkt, levert nu ook hout voor jachtdekken. Het onder duurzaamheidskeur FSC verbouwde naaldbomenhout wordt door een ‘geheim’ procedé door Lignia bewerkt, door logen en impregneren met formaldehyde. Hierdoor wordt het zachte hout harder en langdurig bestand tegen de elementen. Zodoende is het ook geschikt geworden voor toepassing op dekken. De introductie van Lignia Yacht, zoals de voor dekken gezaagde latten op de markt worden gebracht, is bekroond met een prijs in de categorie dekken en dekbeslag in de DAME Awards. www.lignia.com Kringloopblokken Allen Brothers, fabrikant van blokken en klemmen voor sportieve open zeilboten, introduceerde op de METSTRADE Show een nieuwe serie blokken gemaakt van hergebruikt plastic. De katrolletjes voor lijnen van 3 tot 8 millimeter dik, hebben enkele lagers die ook onder grote belasting soepel blijven draaien. Door slim ontwerp kunnen de blokken net zo sterk worden gemaakt met minder metalen materiaal. 100 procent hergebruikt materiaal en 20 procent minder materiaal helpen de fabricage minder milieubelastend te maken. Het leverde Allen Brothers een nominatie op in de categorie dekuitrusting en tuigage van de DAME Awards. www.allenbrothers.com HISWA MAGAZINE 6 Reddingboei vaart naar drenkeling U-Safe, een hoefijzerboei met waterjets in elk uiteinde, vaart zelfstandig naar een drenkeling toe. De reddingboei van 1 meter lang en 80 centimeter breed weegt 13 kilogram. Vanaf een boot, kade of het strand in het water gegooid, maakt het niet uit hoe de U-Safe het oppervlak raakt: hij komt altijd plat te liggen en de waterjets kunnen van beide kanten het water aanzuigen. De boei wordt op afstand bestuurd. De afstandsbediening zit in een klem aan de binnenkant van de boei – degene die de boei weg werpt moet die er wel even uit pakken. In het water kan de U-Safe 30 minuten varen met een snelheid van 15 km/h en met de afstandbediening naar een drenkeling worden gestuurd. De boei kan op erg wilde golven worden ingezet, zelfs in de branding. Daarmee is de inzet groter dan die van zelfs de meest geoefende reddingzwemmer. Een versie die zelfstandig via een locatiezender de persoon vindt die overboord is gevallen, is in voorbereiding. Ook een set met zonnepaneel om de accu’s van de elektrische waterjets weer op te laden, volgt na de marktintroductie van november. U-Safe is de trotse overall winnaar van de Design Award Marine Equipment. www.usafe-benelux-business.site 41
NIEUWSINNOVATIE Draadloos lichtnetwerk Vanaf een centrale plek aan boord kunnen lichten in het interieur worden aan- en uitgezet en gedimd. Als de verlichtingsarmaturen zijn uitgerust met een sensor, is op het bedieningspaneel te zien dat ze aangaan – dus dat iemand in die ruimte aanwezig is. Deze functie is op veel moderne en luxe jachten al aanwezig via een multifunctioneel scherm voor controle en bediening van elektrische boordsytemen. Met het Lumishore Lumi-link Wireless is nu zelfs een draadloos lichtnetwerk mogelijk, waarbij de bediening op afstand van de lampen (niet de voeding) zonder aanleg van extra kabels kan worden gerealiseerd. De uitvoering van dit systeem, in technische en esthetische zin, veroverde een nominatie in de categorie ‘interieur uitrusting’ van de DAME Awards. www.lumishore.com Bliksembeveiliging voor carbonverstaging De Zwitserse fabrikant van carbonvezelkabels Carbo Link ontwikkelde een massieve uit carbonvezel vervaardigde stagkabel met geïntegreerde metaaldelen, die zorgen voor een degelijke aarding van de carbon kabels op het jacht. Zeker als het jacht een metalen frame heeft waaraan de kiel en de wantputtingen zijn bevestigd, zorgt de CL Solid Lightning Protection kabel voor een goede grondverbinding. Bij carbon kabels in de verstaging kan statische elektriciteit ontstaan. Die trekt in een onweersbui bliksemschichten aan. Carbonvezel is op zich een geleidend materiaal, dat elektrische spanning kan overbrengen. Toch heeft het in de kabel geïntegreerde metaal andere geleidende eigenschappen, waardoor het meer de 0-spanning, of gelijkheid aan de omgeving opzoekt. De CL Lightning Protect kabel werkt tweeledig: het verkleint de kans op blikseminslag en verbetert de afvoer van de enorme voltages waarmee de boot wordt geconfronteerd tijdens een eventuele blikseminslag. Van buiten is niets anders aan de verstaging te zien: de metalen zijn in de kabel verwerkt. Deze materiaalinnovatie leverde een nominatie op in de categorie dekuitrusting en tuigage bij de DAME Awards. www.carbo-link.com Zacht voor boot en bil Een eenvoudig idee in een goede uitvoering levert in het geval van de Flexicush een erg bruikbaar product op. Een stootmat annex kussen dat bestaat uit zeven staven van geslotencel structuurschuim, die dus niet nat worden, aan elkaar verbonden in een hoes van waterafstotend en wrijvingsbestendig materiaal, blijkt aan boord meerdere functies te kunnen vervullen. Op kleinere boten zoals ribs, is de flexicush een ideaal stootkussen tussen de romp en de kade bij aanmeren. Maar als de boot 42 HISWA MAGAZINE 6
NIEUWSINNOVATIE Elektrische sturende saildrive De combinatie van een sturende sPildrive en boegschroef in de SPP van de Duitse versnellingsbakkenfabrikant ZF propulsion, maakt het mogelijk om ook zeiljachten met een pienter pookje aan te leggen. ZF testte het systeem op het Gardameer op een Beneteau Oceanis 50. SPP staat voor Steerable Pod Propulsion. De ‘pod’ is de elektrisch aangedreven saildrive, gevoed uit een accupakket in de spiegel van het zeiljacht. De saildrive stuurt. Samen met de boegschroef kan ook een zeiljacht met een kiel hiermee overdwars een aanlegplek in varen. De bediening is met een joystick bij de stuurstand. Het hele systeem is elektrisch en wordt gevoed uit walstroom of de dynamo. Met het 50 voets jacht haalden de ingenieurs tijdens de tests een actieradius van 30 mijl met een gemiddelde snelheid van 7 knopen. De accu ligt in de spiegel zodat voor extra actieradius ook een dieselmotor aan boord kan zijn op de gebruikelijke plek onder de kajuittrap. Na de testfase is het systeem klaar voor marktintroductie en is het op de 2020-modellen van Groupe Beneteau een optie maar ook op de markt komen voor andere werven en retrofit. www.zf.com uitvaart, kan het op de banken of in de boeg ideaal gebruikt worden als zitkussen. De vorm met zeven schuimranden beweegt mee met de ronde vorm van een tube of met de lichaamshouding van de bemanning. Oprollen kan ook om de Flexicush op te bergen. De Duitse fabrikant Fender Design sleepte er een speciale vermelding mee in de wacht in de categorie dekbeslag en tuigage van de DAME Awards. www.fender-design.com HISWA MAGAZINE 6 Schrobset uit hergebruikt plastic Ultramar, bekend als reinigingsbedrijf van jachtzeilen, buiskappen en ander canvas, levert naast de wasdiensten ook schoonmaakproducten en sinds dit najaar ook een borstel- en reinigingsmaterialenset. De borstels en stelen kunnen worden gekoppeld aan een waterslang. Via de holle stelen verzamelt zich het waswater in de borstelkop, waar vandaan het via gespleten uiteinden van de borstelvezels direct op het te reinigen oppervlak komt. De poetsende werking van de gespleten vezels is groot. Door de directe inwerking van spoelwater en de (meestal) lekvrije gardena-koppelingen die zijn gebruikt, wordt alleen het voor het reinigen nodige water gebruikt en waterverspilling tegengegaan. De set is gemaakt van hergebruikt plastic. Het slimme en grondstof- en waterbesparende ontwerp leverde de Oosterhoutse zeilenwasser een nominatie op in de categorie dekuitrusting en tuigage van de DAME Awards. www.ultramarxl.nl 43
NIEUWSINNOVATIE Condensvrije patrijspoorten Met kunststof randen rondom en dubbel glas, zijn de patrijspoorten van TopWindows, een merk van de DGS Group, vrij van condens. Juist bij ruimtes in een jacht waar vaak condens ontstaat, bieden deze patrijspoorten bescherming tegen roest of andere aantasting door vocht. www.topwindows.nl Blussen of bergen De vulling van een CO²-brandblusser kan met behulp van het mondstuk en de blaasbalgen van Boat Rescue System op t manieren worden ingezet: om brand te blussen of om drijflichamen op te blazen als een boot door een lek dreigt te zinken. De koolstofsneeuwblusser is zonder hulpstukken geschikt voor het blussen van vloeistofbranden en brand op onder spanning staande apparatuur. Als een jacht lek slaat, dan kan het gepatenteerde hulpstuk op de spuitmond van de brandblusser worden geschroefd. Daarmee kunnen de balgen worden gevuld. Eén blusapparaat van 2 kg volstaat om 6 balgen van elk 850 liter te vullen. Met de standaard vier bijgeleverde balgen kan een boot van 3,2 ton drijvend worden gehouden. Als er nog twee balgen worden bij gekocht, kan zelfs een zinkend jacht tot 5,6 ton aan de oppervlakte worden gehouden. Het is de bedoeling om de drijflichamen gelijkmatig door de binnenkant van het jacht te verspreiden, rond de kiel en de motor en niet voor de ingang. Het systeem is eenvoudig en kan door elk bemanningslid zonder verdere training worden toegepast. De bescherming tegen vuur en zinken van de Sloveense producent werd genomineerd in de categorie veiligheid van de DAME Awards. www.brsboat.com Spraakverbinding voor wedstrijdzeilers Bob en Frank heten de headsets die Big Blue Yacht Communications introduceert. Bob is een koptelefoon met microfoon die een voordekker op een groot wedstrijdjacht zou kunnen dragen. Waterdicht, lichtgewicht, stevig om het hoofd klemmend en uiteraard zo uitgevoerd dat de voordekker de handen vrij 44 heeft om de zeilen en lijnen te bedienen. Frank is de versie die past in een helm – voor de wedstrijdbemanning die op zulke snelle boten vaart dat een helm bij de uitrusting hoort: een catamaran op draagvleugels of dergelijke racemonsters. Voor beide modellen zijn ook schuimrubber kappen op de microfoon beschikbaar - fluffies - die de windruis van de microfoon wegnemen. www.blueyachtscoms.com HISWA MAGAZINE 6
NIEUWSINNOVATIE Jacht met datawolk Multifunctionele schermen, navigatieappartuur, sensoren, functies in het interieur en communicatie vormen samen een steeds groeiend samenstel van digitale elektronische apparatuur die bovendien steeds meer aan elkaar wordt gekoppeld wordt en functioneel geïntegreerd. Dat levert een flinke bos kabels op door een boot. RH Marine, automatiseringsbedrijf in de zeescheepvaart, ontwikkelde een draadloze oplossing: een eigen cloud waaraan alle boordapparatuur draadloos kan worden gekoppeld en centraal of juist vanaf verschillende plekken kan worden gecontroleerd en bediend. Het draadloze netwerk is ook van afstand toegankelijk te maken. Zo’n databundeling in een centrale computer maakt het mogelijk alle functies uit te voeren met minder individuele computers, omdat de rekenkracht voor het juist aansturen van servomotoren en sensoren al via de centrale computer beschikbaar is. De nautische gegevensbundeling werd ontwikkeld voor de Koninklijke Marine maar is nu in afgeslankte vorm ook voor grote jachten – en binnen enkele jaren ook voor kleinere jachten – beschikbaar. www.rhmarine.com Uitlaatgas gewassen Jachten van 24 meter of langer, met een motorvermogen van 130 kW of meer mogen vanaf 2021 in de Noordzee, het Kanaal en op de Baltische Zee maar een beperkte hoeveelheid stikstofoxiden uitstoten. Dat heeft de zeevaartautoriteit van de Verenigde Naties IMO bepaald in de Tier III-uitstootnormen. De norm is strenger dan wat motorenfabrikanten kunnen bereiken met tuning en motormanagement en daarom is nabehandeling van de uitlaatgassen nodig. Het Nederlandse bedrijf Marquip presenteert voor deze ‘kleinere’ jachten een compacte installatie die de uitlaatgassen schoonmaakt. HISWA MAGAZINE 6 Stikstofoxiden en roetdeeltjes worden uit het uitlaatgas van dieselmotoren gefilterd door te besprenkelen met ureum – het geurende bestanddeel van urine, maar dan via een chemisch proces gemaakt in plaats van opgevangen. De installatie dempt uitlaatgeluid, koelt het uitlaatgas en reinigt het en is licht van gewicht en compact zodat het in de relatief kleine motorruimte van de ‘mini superjachten’ past. www.marquip.nl 45
NIEUWSINNOVATIE Bio-epoxy wint terrein Kunststof harsenfabrikant Gurit presenteert een epoxy en harder op basis van natuurlijke – niet fossiele – ingrediënten. Bio-harsen evolueren van bruikbaar materiaal voor milieugezinde werven naar een veilig en stabiel materiaal voor werk op allerlei werven. Voordelen van de nieuwe hars die Guri noemt zijn: minder giftige componenten in de hars en harder, minder allergene stoffen, superieure hechting, gladde afwerking, grotere flexibiliteit na harden, superieure bescherming van hout en eenvoudig te verwerken. Amrpo Bio Epoxy is bovendien universeel toepasbaar: als lijm, lamineer hars en als afwerklaag over hout. Het is de grootste leverancier van harsen aan de wereldwijde jachtbouw nog niet gelukt om dit resultaat met alleen biologische ingrediënten te bereiken: de Ampro Bio Epoxy bestaat voor tenminste 40 procent uit organische componenten. www.gurit.com Automatische stootwillen Op afstand bedienbare katrollen die twee lijnen per stootwil uitrollen of juist oprollen, maken het mogelijk om de stootwillen vanaf de stuurpositie op te halen of neer te laten. Eén lijn aan de bovenkant van de stootwil trekt het oog op tot aan de zeereling, een lijn aan het oog onderaan de stootwil trekt het kussen horizontaal zodat het tijdens de vaart netjes is opgeborgen. Met twee of drie stootwillen per boord zijn de meeste jachten voldoende voorzien. Voor het 46 aanleggen is dit voldoende. De servomotoren van het Automatic Fender systeem van Boat Innovation uit Californië hebben een lithium batterij als stroomvoorziening, volgens de leverancier genoeg om een heel seizoen de stootwillen op en neer te halen. De commando’s vanaf de stuurstand om de stootwillen op of neer te bewegen worden doorgegeven via bluetooth. www.automaticfender.com HISWA MAGAZINE 6
NIEUWSMENS&BEDRIJF Innovatie bekroond Motorjachtenwerf Grand Banks won de hoofdprijs in de categorie ‘innovatie in het productieproces’ van de Boat Builder Awards. Een 8-assige frees voor het vormen van pluggen overtuigde de jury van het prijzenfestival aan de vooravond van de vakbeurs METS. Grand Banksimporteurs Michelle van Barneveld en Albert Gerritsma namen namens de werf de prijs in ontvangst. Een internationale jury beoordeelt voor de Boat Builder Awards de prestaties van werven en personen op hun waarde voor de jachtbouw wereldwijd, terwijl de – ook tijdens de vakbeurs METS uitgereikte – de DAME Awards op producten zijn gericht. Tijdens een gala in het overkapte middenterrein van het Scheepvaartmuseum werden de winnaars in tien categoriën uitgereikt. Royal Huisman, Rondal en Gurit wonnen in de categorie ‘beste samenwerking tussen superjachtwerf en toeleverancier’. www.metstrade.com/boatbuilderawards Brandwerende plaat van interieurbouwer Scheeps- en jachtinterieurbouw bedrijf Esmé Marine breidt de diensten uit door naast het zelf intimmeren van verblijven aan boord, ook de Europese verkoop en distributie te gaan verzorgen van brandwerende deuren en panelen van de Chinese leverancier Dr. Ship. Zelf past het interieurbedrijf de brandwerende materialen al enige tijd toe en is daarover erg tevreden. www.drshipeurope.com HISWA MAGAZINE 6 47
NIEUWSMENS&BEDRIJF Nautische groothandels in zee met Xylem De sanitaire pompen van Jabsco voor drinkwater en toiletten aan boord, plus de bilgepompen van Rule zijn alletwee merken van het Amerikaanse Xylem-concern. De Nederlandse distributeur van Xelem, die fabrieken heeft in de Verenigde Staten, Engeland en in China, was Exalto. Sinds november zijn daar twee groothandels bij gekomen: Technautic uit Wormerveer en Combi Noord uit Grou. De bedrijven verspreiden nu de merken Jabsco en Rule over de watersportwinkels waarmee ze samenwerken en verkopen direct aan werven die deze pompen willen monteren. www.xylem.com Ontwerpwedstrijd zeilvrachtschepen Studenten van verschillende technische universiteiten en hogescholen die jacht- of scheepsbouw in hun vakkenpakket hebben, worden elk jaar uitgedaagd door maritiem kennisinstituut Marin om een zeilende boot te ontwerpen. De boten van de verschillende scholenteams racen tegen elkaar in het testbassin in Wageningen. Komend jaar is die wedstrijd op 17 januari. De opdracht luidt deze keer: ontwerp het snelst zeilende vrachtschip. Met een model van hun ontwerp varen de studententeams een baan door het bassin, met ventilatoren ernaast zodat de bootjes puur door windkracht worden aangedreven. Snelheid maar ook de hoeveelheid vracht die het scheepsmodel heeft meegenomen, telt in de uitslag. www.marin.nl Ruim een miljoen voor KNRM Het benefietgala waarmee de Koninklijke Nederlandse Reddings Maatschappij (KNRM) door middel van toegangsprijzen en tafelverkoop op feestelijke wijze sponsorgeld werft, leverde eind november het recordbedrag op van 1.060.593 euro. Optredens van muziekgroepen en cabartetiers, aaneen gepraat door een televisiepresentator, maakten de beurzen los. Er was al vooraf een bedrag ingezameld bij bedrijven die aan 48 de zeevaart verbonden zijn via het programma Captain of Sales. Een veiling tijdens het gala bleek de grote generator van sponsorgeld. De vrijwilligers van de KNRM, de eigenlijke mensenredders, werden in het zonnetje gezet op het podium. Traditiegetrouw vertoonden de vrijwilligers zich in vol ornaat, met overlevingspakken, tussen de smokings en galajurken. www.knrm.nl HISWA MAGAZINE 6
NIEUWSMENS&BEDRIJF ACM onderzoekt naleving kartelverbod De Autoriteit Consument & Markt (ACM) voerde een onderzoek uit naar de naleving van het kartelverbod door bedrijven. Voorbeelden van kartelvorming zijn prijsafspraken, afspraken over de klantverdeling, uitwisselen van concurrentiegevoelige informatie, verdeling van opdrachten bij aanbestedingen en afspraken over productiebeperkingen. Het onderzoek werd uitgevoerd onder circa 2.000 bedrijven in Nederland. Uit het onderzoek blijkt dat de meerderheid van de bedrijven geneigd is de wet na te leven. Slechts 17% vertoont in meer of mindere mate de neiging tot overtreden van de wet. Tegelijk blijkt dat veel bedrijven slechts beperkt kennis hebben van de regels. Zo weten relatief weinig bedrijven dat het verboden is met concurrenten af te spreken wie aan welke klant levert. Ook het feit dat concurrenten niet met elkaar mogen praten over offertes voor klanten weet slechts een deel van de bedrijven (57%). Het verbod op het maken van prijsafspraken is beter bekend (66%). Hoewel bedrijven niet goed op de hoogte zijn van de concurrentieregels, keuren zij kartelgedrag sterk af. De meeste bedrijven geven aan dat zij afspraken tussen concurrenten over prijzen, klanten of geheime samenwerking niet vinden kunnen. Daarnaast blijkt dat bedrijven in Nederland weinig noodzaak zien tot het overtreden van de concurrentieregels. Ze geven aan dat zij prijsafspraken, het verdelen van klanten en geheime samenwerking met concurrenten niet nodig hebben om goed te kunnen ondernemen. www.acm.nl Lazilas koopt Airmar Het van oorsprong Griekse concern Lazilas, dat een aantal merken op het gebied van nautische veiligheidsuitrusting en scheepsbenodigdheden produceert, kocht de Italiaanse producent van reddingvlotten en RIB’s Arimar op. Directies van beide zijden spreken van een strategische samenwerking waarmee een breed productaanbod van reddingsmaterialen, dekuitrusting en jachtbenodigdheden binnen één concern ressorteert. www.lazilas.com HISWA MAGAZINE 6 49
NIEUWSMENS&BEDRIJF Haaienbeetbestendig zwempak Onderzoekers van de Flinders Universiteit in Australië ontwikkelen een nieuw wetsuit dat bloedverlies na een haaienbeet grotendeels beperkt. Bloedverlies van de persoon die is gebeten, is de belangrijkste doodsoorzaak bij zwemmers en duikers die door haaien gebeten worden. Een nieuw polyethyleen vezel met een ultra hoog moleculair gewicht kan een neopreen duikerspak nagenoeg ondoordringbaar maken, terwijl het wel draagbaar blijft en bruikbaar voor zwemmen. Het nieuw ontwikkelde materiaal lijkt op kevlar of aramide, gebruikt voor kogelvrije vesten. De nieuwe wetsuit maakt een zwemmer niet onschendbaar. Maar voorkomt dat de punten van haaientanden meteen diep in het lichaam van een zwemmer doordringen, wat de ernstigste bloeding veroorzaakt. www.flinders.edu.au Imhoff terug op Cowes De laatste onafhankelijke watersportwinkel in Cowes op Isle of Wight, de bakermat van het wedstrijdzeilen en een belangrijk nautisch centrum, neemt het Nederlandse zeilpakkenmerk Imhoff weer op in het aanbod. Alan Baker en zijn partner Sandra Ross namen de winkel Shipmates over. Volgens de nieuwe winkeleigenaars biedt Imhoff vergelijkbare kwaliteit als de grote merken, maar tegen een klantvriendelijker prijs. Bij de heropening van de winkel door de nieuwe eigenaars op 14 november jl., kwam verkoopdirecteur Gordon Sanders van Imhoff-distributeur Meridian Zero de middenstanders feliciteren en vieren dat het Nederlandse merk terug is in de wereldhoofdstad van het wedstrijdzeilen. www.imhoff.nl Kroatisch kantoor De Valk Makelaarsketen De Valk opende een nieuw kantoor in Kroatië. Vanuit de hoofdstad Zagreb is Darko Tomasic actief in het adverteren, bemiddelen en verkopen van gebruikte jachten volgens de formule van de Nederlandse keten. Een verkoophaven is in Zadar. De beide kantoren bedienen verkopers met boten langs de hele Kroatische en Sloveense kust en vinden hun klanten wereldwijd. www.devalk.nl 50 HISWA MAGAZINE 6
NIEUWSMENS&BEDRIJF Toename controles ATIS aangekondigd In het vaarseizoen 2020 gaat het Agentschap Telecom de zeilende chartervloot en de pleziervaart strenger dan voorheen controleren op de juiste instelling van de marifoon. Het is in Nederland verboden een marifoon of andere zendapparatuur te gebruiken of zelfs te bezitten die niet op de juiste manier is geregistreerd. Het Automatic Transmitter Identification System geeft het registratienummer van de gebruiker door. Autoiteiten als brugen sluiswachters kunnen de ATISroepnaam van een jacht, gekoppeld aan het marifoniecertificaat van de schipper, aflezen. Moderne marifoons kunnen schakelen tussen de zee-instelling (zonder ATIS maar met sterker zendvermogen to 25 Watt) of de binnenvaart-instelling (maximaal 5 Watt, met ATIS). Zodra een jacht de marifoon gebruikt om te zenden, kunnen autoriteiten zien of de marifoon juist is ingesteld en of de schipper zijn certificaat heeft geprogrammeerd. Als dit niet juist is ingesteld of de certificaten ontbreken aan boord, kan een boete worden uitgeschreven van 250 euro. www.agentschaptelecom.nl Vrolijk Watersport verhuisd De Scheveningse watersportwinkel Vrolijk Watersport heeft een nieuw onderkomen gevonden aan de Visafslagweg 1, hal 18-20 in Scheveningen. Op 30 november jl. is de nieuwe zaak feestelijk geopend met productdemonstraties en een lezing van schrijver Hans Steketee over zijn boek De Warnow. www.vrolijk.nl Autoloze zondag slecht plan Een maandelijkse autoloze zondag is een slecht plan en werkt desastreus uit voor de gastvrijheidssector. Voor onder meer horeca, watersportbedrijven, attractieparken, musea en dierentuinen is zondag een belangrijke dag voor hun inkomsten. Dit plan kan potentieel voor flink omzetverlies zorgen en kan ertoe leiden dat ondernemers personeel moeten ontslaan. Vanwege de stikstofcrisis is het kabinet op zoek naar maatregelen die ervoor kunnen zorgen dat de woningbouw weer door kan gaan. HISWA MAGAZINE 6 Ze laat daarvoor op dit moment uitrekenen hoeveel stikstofruimte bepaalde onorthodoxe maatregelen opleveren. Eén van die maatregelen is dus een autoloze zondag, als proefballon opgelaten door GroenLinks en ChristenUnie. Gastvrij Nederland – waar HISWA Vereniging lid van is – roept daarom het kabinet op de economische gevolgen van de stikstofcrisis voor bijvoorbeeld de bouwnijverheid niet af te wentelen op de gastvrijheidssector en geen steun te geven aan een proefballonnetje. In plaats Amelandse havenmeester gelauwerd Havenmeester Klaas Jan van der Meij van Jachthaven ’t Leijegat op Ameland is gekozen tot ‘havenmeester van het jaar’ door de charterschippers die deelnamen aan de Brandarisrace eind oktober. www.waddenhavenameland.nl daarvan moet het kabinet kiezen voor evenwichtige maatregelen waarbij niet de ene vorm van ondernemerschap tegen de andere wordt uitgespeeld. www.gastvrij-nederland.nl 51
NIEUWSMENS&BEDRIJF RECRON vraagt om meer politieke aandacht recreatiesector RECRON, de brancheorganisatie van ondernemers in de recreatiebranche, bood 3 december 2019 een recreatiemanifest aan aan de Kamercommissie Economische Zaken en Werkgelegenheid. In aanwezigheid van 30 ondernemers pleitte de brancheorganisatie onder meer voor meer aandacht en betrokkenheid bij de sector. De recente trendrapportages van het CBS laten een stijging zien van het aantal overnachtingen in Nederland door binnenlands en buitenlands toerisme. Volgens Jarin van der Zande van RECRON laat dat de veerkracht van de ondernemers zien. “De recreatieve sector heeft onder andere te lijden onder de hoge woningnood in Nederland en toenemende criminaliteit. Overheden zien onze bedrijven nog te vaak als makkelijke oplossing voor zelfgecreëerde problemen. Toch weten onze ondernemers jaarlijks vijf miljard euro te pompen in de Nederlandse economie. Daar staat vanuit de overheid niets tegenover!” Een onderwerp als massatoerisme wordt wel opgepakt door de landelijke overheid, maar de eenzijdige focus hierin maakt het debat onzuiver, stelt Gratis testtijd bij Marin Marin biedt maritieme MKB’ers wederom gratis tanktijd voor het testen van innovatieve ideeën. Het aanbod geldt voor ondernemers die een nieuw maritiem concept willen onderzoeken: om te kijken of het werkt, om het te verbeteren of om het te demonstreren. Marin wil met dit initiatief Nederlandse MKB’ers helpen een belangrijke stap te maken in de ontwikkeling van hun innovatie. Het gaat om nieuwe ideeën en concepten, niet om de optimalisatie van bestaande ontwerpen en ontwerptesten. De mogelijke projecten zijn divers: van 52 RECRON. “Dat er een probleem met toerisme is in Amsterdam wil nog niet zeggen dat de rest van het land ook een probleem heeft.” De eenzijdige focus op overtoerisme creëert opnieuw een vertekend beeld van de sector. De Tweede Kamer zou juist samen met ondernemers op zoek moeten gaan naar kansen om buitenlands toerisme ook kennis te laten maken met het prachtige recreatieve product dat we in Nederland hebben. Om deze opgaven samen aan te pakken is bestuurlijke aandacht voor onze sector hard nodig. Wij pleiten dan ook voor een regulier AO in de Tweede Kamer speciaal voor recreatie en vrije tijd.” Het manifest is op hiswarecron.nl te downloaden. www.hiswarecron.nl drijvende windturbines en zonnepanelen tot grote vliegers voor het opwekken van windenergie. Ieder nieuw geselecteerd project voor 2020 krijgt twee weken tanktijd. Deze twee weken is inclusief een experimentator, een voorbereidende dag voor inhoudelijk overleg met project manager en project engineer van Marin. Geïnteresseerde bedrijven kunnen zich aanmelden met een beschrijving van hun concept en de tests die ze willen uitvoeren. De deadline is 31 december 2019. Marin HISWA MAGAZINE 6 selecteert uit de inzendingen de meest innovatieve en kansrijke projecten. Meer informatie bij Jaap de Wilde: 06-1159 1035 of j.dewilde@marin.nl.
NIEUWSMENS&BEDRIJF Jetten Jachtbouw onder MSAR naar composietbouw De Belgische investeerder Jack Wijnants van MSAR kocht Jetten Jachtbouw uit Sneek. De werf ontwikkelde zich de laatste jaren vanuit traditionele Nederlandse stalen en aluminium motorjachten in de richting van steeds luxere en grotere jachten. De nieuwe eigenaar wil die tendens doorzetten maar overschakelen op de bouw van koolstofvezel, vacuumgeïnjecteerde rompen, licht van gewicht en zuinig in brandstofverbruik. MSAR bouwt uitgebreide installaties voor het opruimen van vervuiling op oppervlaktewater. Ook is de Belg eigenaar van Amasea Yachts, een werf die luxe motorcatamarans bouwt – een beginnend bedrijf nog met slecht één model in het gamma. Wijants wil bovendien alle werknemers op vijf personen na ontslaan en de productie naar Turkije verplaatsen. Daar verzetten de gebroeders Jetten zich nog tegen. www.jettenjachtbouw.eu Inschrijven voor de Koning Willem I Prijs 2020 De Koning Willem I Prijs stimuleert goed ondernemerschap en maakt inspirerende voorbeelden zichtbaar. De Koning Willem I Prijs is de meest prestigieuze ondernemingsprijs van ons land en heeft de afgelopen jaren prachtige winnaars opgeleverd. Bedrijven kunnen zich vanaf nu kandidaat stellen voor de Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap en voor de Koning Willem I Prijs categorie MKB of categorie Grootbedrijf. De prijzen worden eens in de twee jaar uitgereikt door erevoorzitter Hare Majesteit Koningin Máxima en vormen de ultieme bekroning van goed en innovatief ondernemerschap. Voorgaande winnaars waren onder andere Afas, Philips en FrieslandCampina. Inschrijven kan tot en met 31 januari 2020. www.kw1prijs.nl Examens vaarbewijs door CBR Per 1 januari 2020 neemt het CBR de examens voor het Klein Vaarbewijs 1 & 2 af. Voorheen deed Vamex dit. De examens en de exameneisen blijven gelijk, evenals de tarieven. Toch gaat er een en ander veranderen. Kandidaten krijgen voortaan een pasje voor het Klein Vaarbewijs, dat ook als International Certificate of Competence (ICC) geldig is. Examen doen kan op 20 locaties van het CBR, ook op zaterdag. Bij Vamex waren dit vijf locaties. Reserveren van examens, een gezondheidsverklaring en pasjes aanvragen of vernieuwen kan straks allemaal met DigiD via MijnCBR op de website van het CBR. www.cbr.nl HISWA MAGAZINE 6 53
De HISWA 2020 Duurzaamheid in de schijnwerper Van 11 tot en met 15 maart 2020 vindt in RAI Amsterdam de 65e editie van de HISWA Amsterdam Boat Show plaats. Een beurs met historie maar uiteraard met oog voor de toekomst. Botenliefhebbers kunnen dit jaar weer rekenen op de aanwezigheid van de nieuwste boten, onderdelen en accessoires. Daarbij ontbreken duurzame initiatieven niet. Tekst: Elise Nieveen Hoe ziet de watersport er in de nabije toekomst uit en over 15 jaar? Wat voor invloed heeft circulair produceren? Hoe zit het met elektrisch varen, wat zijn de (on)mogelijkheden? Hoe gaan we om met het gebruik van zonne-energie en windenergie en is zeilen de (her) nieuwde toekomst? In het Innovation Lab op de beurs krijgen bezoekers antwoorden op al deze vragen. 54 Start-up Challenge Het beursteam doet een oproep aan iedereen in de branche die de afgelopen jaren (maximaal vijf jaar geleden) gestart is met een MVO-initiatief. Heeft u een mooi idee tot werkelijkheid gebracht of kent u iemand die dat gedaan heeft? Wilt u uw dienst of product laten zien of bent u nieuwsgierig naar de reacties of testresultaten die de 35.000 bezoekers u kunnen bieden? Wilt u vakgenoten of investeerders treffen die uw bedrijf verder kunnen brengen? HISWA biedt met de Start-up Challenge graag een podium aan deze initiatieven. Bent u gestart met een fraai MVO-initiatief? Breng dit onder de aandacht van 35.000 beursbezoekers. HISWA MAGAZINE 6
Mainstage Het vaste HISWA-podium – de Mainstage - ontbreekt uiteraard niet en is te vinden in de vernieuwde hal 5. De programmering is zoals altijd breed en divers. Bij Expositie Sloep leert de bezoeker de tools kennen die nodig zijn bij de aanschaf van een sloep. Bij de Vaarquiz kan dagelijks de vaarkennis getest worden. Verder is er aandacht voor de vele wedstrijden die in 2020 op de planning staan zoals de Olympische Spelen, Vendee Globe en de America’s Cup en komen, ter inspiratie, de verhalen van vertrekkers aan bod. Speciale aandacht gaat naar (de toekomst van) elektrisch varen. Young Professionals Day Na een succesvolle eerste editie in 2019 vindt er op donderdag 12 maart 2020 wederom een Young Professionals Day plaats. Deze dag is bedoeld voor studenten of jonge professionals die werkzaam zijn in de branche of de ambitie hebben om dat te zijn. Het doel is om hen te inspireren, te enthousiasmeren en kennis te laten maken met wat de watersportbranche zoal te bieden heeft. Meer informatie Wilt u meer informatie of deelnemen aan een van deze initiatieven, neem dan contact op met HISWA Amsterdam Boat Show, Celine Buning: c.buning@rai.nl of 020 549 3202. Of kijk op www.hiswarai.nl/exposeren. HISWA MAGAZINE 6 55
Het zál maar gebeuren... Onderneem op zeker Onze watersportdesk adviseert u graag. Postbus 116 8440 AC Heerenveen Tel. (0513) 61 44 44 Fax (0513) 62 37 42 info@kuiperverzekeringen.nl www.kuiperverzekeringen.nl Nautische Advocaten – Legal support in stormy times Sinds 1987 gespecialiseerd in juridische kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche kan worden geconfronteerd waaronder het opstellen van contracten op maat en jachtbouw-, jachtverkoop-, jachtverhuur-, jachthaven- en incassoperikelen. Mr. Ivo van Emstede geldt als de grondlegger/opsteller van de 13 sets HISWA algemene voorwaarden en de bijbehorende standaardcontracten. Mr. Edwin H.J. Slager e.slager@vanemstede.nl Mr. Ivo M.F. van Emstede Lid van Verdienste van HISWA Vereniging imf@vanemstede.nl Leidseplein 33-2 • 1017 PS Amsterdam • 020 675 69 30 • www.vanemstede.nl
HISWABUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden van de HISWA Business Club? Bekijk de exclusieve voordelen op www.hiswa.nl > Voor bedrijven. Gunstige regeling zonnepanelen verlengd tot 2023 Goed nieuws voor bedrijven met zonnepanelen. De salderingsregeling voor zonnepanelen, aangesloten op een kleinverbruikaansluiting, wordt voortgezet tot 1 januari 2023. Minister Wiebes van Financiën besloot dit om het investeren in duurzame energie aantrekkelijk te houden. HISWA-leden kunnen via HISWA Energie ondersteuning krijgen bij het uitvoeren van deze gunstige regeling. Daarbij profiteren ze van extra financieel voordeel, meldt EnergyProof (HISWA Supplier). EnergyProof is initiatiefnemer van inkoopcollectief HISWA Energie en begeleidt HISWA-leden zo al enkele jaren met de voordelige inkoop van energie. De salderingsregeling voor de teruglevering van energie uit zonnepanelen is een voorbeeld van die maatwerkondersteuning. Deze regeling houdt in dat stroom die ondernemers met zonnepanelen opwekken en aan het net terugleveren, wordt afgetrokken van het eigen energieverbruik. Dit is Inzicht in uw cyberrisico’s Zonder inzicht in cyberrisico’s is een goede voorbereiding onmogelijk. Om de juiste beslissingen over cyber te nemen, is allereerst inzicht nodig. Inzicht in de risico’s die uw organisatie loopt, en de mogelijke impact ervan op de continuïteit van uw organisatie. Want, pas wanneer u uw risico’s kent, kunt u er de juiste beschermingsmaatregelen tegenover stellen. En die risico’s zijn voor iedere organisatie verschillend. Welke cyberdeuren heeft uw organisatie openstaan? Voordat u thuis de deur uitstapt, checkt u of alle ingangen waar een inbreker naar binnen kan sluipen, afgesloten zijn. Deze vergelijking gaat bij veel HISWA MAGAZINE 6 natuurlijk aantrekkelijk omdat ze hierdoor onder andere minder energiebelasting betalen. De regeling zou per 1 januari 2020 worden beëindigd, maar is nu dus verlengd tot 2023. Voordeel HISWA-leden Bedrijven met een grootverbruikaansluiting profiteren als deelnemer aan HISWA Energie bovendien van een teruglevertarief dat gelijk is aan het levertarief. Normaliter is het tarief voor teruglevering zo’n 25 tot 30 procent lager dan het levertarief. Bij HISWA Energie is dat dus niet het geval. De vergoeding die HISWA-leden kunnen krijgen voor terugleveren is hoger dan wanneer ze dit zelf regelen. Met deelname aan HISWA Energie profiteren HISWA-leden niet alleen van goedkope energietarieven, maar ook van ontzorging bij hun totale energiemanagement. www.hiswaenergie.nl organisaties niet op als het gaat om het buiten de deur houden van cybercriminelen. Om echt goed beschermd te zijn, dient u alle deuren af te sluiten. Maar wat zijn al die deuren dan? AON (HISWA Partner in Business) maakte er een video over. De video staat bij het thema cyberveiligheid op de website. www.aon.com/netherlands/thema 57
HISWABUSINESSCLUBNIEUWS Nieuw onderzoek naar ligplaatstarieven De omzet van een jachthaven wordt grotendeels bepaald door de combinatie van ligplaatstarieven en de bezettingsgraad. Om meer inzicht te krijgen in deze cijfers lanceerde Muller Makelaardij in 2015 de resultaten van haar ligplaatsenonderzoek. Met het oog op de sterk veranderende markt besloot Muller Makelaardij (HISWA Supplier), specialist in de aan- en verkoop van watersportgebonden onroerend goed, het onderzoek opnieuw uit te laten voeren. Het onderzoek van 2015 gaf een belangrijke indicatie van ligplaatsprijzen. Door de toenemende consumentenbestedingen in een conjunctuurgevoelige markt is het van belang om opnieuw inzicht te krijgen in deze cijfers. Hiermee wordt zichbaar of de trend in deze markt meebeweegt of juist achterblijft door andere factoren. Daarnaast wordt gekeken naar nieuwe ontwikkelingen in de markt van jachthavenexploitanten. De onderzoeker is Eduard Paulusma, vierdejaars bedrijfskundestudent en actief in de watersport. Het onderzoek zal onder alle jachthavens in Nederland zijn. U kunt ook deelnemen aan het onderzoek of een aanvraag doen om de resultaten van het onderzoek in te zien. Stuur een email naar info@mullermakelaardij.nl. www.mullermakelaardij.nl SAIL Amsterdam 2020 Van 12 t/m 16 augustus 2020 komen de meest indrukwekkende schepen, kleurrijke bemanningen en miljoenen bezoekers uit alle windstreken weer samen op SAIL (HISWA Partner in Yachtbuilding). Vijf dagen lang kunnen fans van over de hele wereld genieten van een programma vol nautische historie, ruim 600 schepen, muziek, cultuur en debat tijdens deze 10e editie van SAIL in Amsterdam. Al meer dan 40 ‘iconen van de zee’ hebben bevestigd deel te nemen aan SAIL Amsterdam 2020. Hieronder terugkerende favorieten als de ARC Gloria uit Colombia en de Santa Maria Manuela uit Portugal, maar ook zijn er nieuwkomers als de Picton Castle uit Canada. Daarnaast ontbreekt vlaggenschip Clipper Stad Amsterdam niet tijdens de jubileumeditie die zijn nieuwe, duurzame karakter toont. Duurzaamheid is één van de drie belangrijkste thema’s binnen SAIL naast inclusiviteit en talentontwikkeling. In 2015 is 58 SAIL gestart met een speciaal duurzaamheidsprogramma, dat deze editie verder zichtbaar is met bijvoorbeeld zero emission schepen en solarboten. www.sail.nl HISWA MAGAZINE 6
HISWABUSINESSCLUBNIEUWS Subsidie beschikbaar voor energiebesparende technieken Venntiv (HISWA Supplier) fundeert duurzame ideeën en licht graag twee subsidies voor u uit. Gaat u investeren in energiebesparende technieken en/of duurzaam bouwen, dan is de EIA- of MIA-subsidie mogelijk erg interessant voor u. De Energie Investeringsaftrek (EIA) heeft als doel bedrijven te stimuleren energie te besparen en/of meer duurzame energie toe te passen. Alle bedrijfsmiddelen waarvoor u binnen deze regeling subsidie kunt aanvragen staan op de energielijst. De Milieu Investeringsaftrek (MIA) stimuleert investeringen in milieuvriendelijke producten en/of bedrijfsmiddelen. Om in aanmerking te komen voor de MIA moet het bedrijfsmiddel op de milieulijst staan. Wanneer uw bedrijf zélf milieuvriendelijke producten of bedrijfsmiddelen heeft ontwikkeld, kunnen die voor de milieulijst worden aangemeld. Enkele criteria voor de EIA en MIA zijn: - de bedrijfsmiddelen waarvoor u subsidie kunt aanvragen moeten voorkomen op de energielijst/ milieulijst HISWA MAGAZINE 6 - de investering moet minimaal 2.500 euro per melding zijn - en de aanvraag dient binnen drie maanden na opdrachtgeving ingediend te worden. Wat levert het op? Deze twee fiscale regelingen zijn uitsluitend bedoeld voor bedrijven. Zowel de EIA als de MIA worden verrekend als aftrek van de fiscale winst, hierdoor kunt u als ondernemer in een lager belastingpercentage uitkomen. Met de EIA subsidie mag u 45% van de investeringskosten van uw fiscale winst aftrekken (een netto voordeel van ongeveer 11%). Bij de MIA-regeling mag u maximaal 36% van de investeringskosten van de fiscale winst aftrekken (netto voordeel ongeveer 8%). Beide bedragen komen bovenop de normale afschrijving van de betreffende bedrijfsmiddelen. Naast het fiscale voordeel zorgt de investering ook voor een lagere CO2-uitstoot en een lagere energierekening voor uw bedrijf. www.venntiv.com 59
HISWABUSINESSCLUBNIEUWS Vastgoedportefeuille steeds duurzamer Thijs Lunenberg van Van de Loosdrecht Recreatie Bedrijfsmakelaars (HISWA Supplier) woonde eind oktober de Taxateursmeeting van de Rabobank bij. Lunenberg is taxateur van onder andere jachthavens en watersportgebonden bedrijven. Tijdens deze jaarlijkse bijeenkomst werden de taxateurs bijgepraat over de laatste ontwikkelingen op het gebied van de vastgoedmarkt. Een belangrijke pijler is de ontwikkeling op het gebied van duurzaamheid en de verwerking daarvan in taxaties. De financiers willen hieromtrent steeds meer inzicht om de vastgoedportefeuille duurzaam te houden. Een exploitatiegebonden bedrijf wordt gewaardeerd vanuit de verdiencapaciteit. Op het moment dat er investeringen plaatsvonden op het gebied van alternatieve energiebronnen zoals zonnepanelen, aardwarmtepompen en/of windturbines, dan zal dit terug te zien zijn in de energielasten van het bedrijf en dit een positief gevolg hebben voor de beschikbare EBITDA. Potentiële kopers verwerven dit type bedrijven op basis van een x aantal keer de EBITDA, de zogenaamde kapitalisatiefactor, waardoor het duurzaamheidsaspect meegenomen wordt in de waarde c.q. prijs. www.vandeloosdrecht.nl Nieuwe tentoonstellingen bij Het Scheepvaartmuseum brengen. De tentoonstelling toont door middel van foto’s en films de menselijke verhalen achter de ontluisterende statistieken. Tot en met 10 mei 2020 staat de wereldwijde impact van smeltend ijs en stijgende zeespiegel centraal in Het Scheepvaartmuseum (HISWA Partner in Yachtbuilding) in Amsterdam. De tentoonstellingen Strijd om het IJs en Rijzend Water zijn een ware wake-up call: we hebben te maken met een klimaat60 crisis waarvan de gevolgen enkel nog vertraagd kunnen worden. Rijzend Water is een tentoonstelling van fotojournalist en filmmaker Kadir van Lohuizen. Van Lohuizen reisde naar veel landen om de impact van de waterstijging te onderzoeken en in beeld te Tegelijkertijd opent de tentoonstelling Strijd om het IJs over 400 jaar Nederlandse ontdekking en exploitatie van de Noordpool. Deze tentoonstelling toont het proces van Nederlandse groei in het Noordpoolgebied; een proces waarbinnen exploratie, exploitatie, wetenschap en nationalisme een rol speelden en waarbinnen de grenzen van het mogelijke steeds verder opschuiven. www.scheepvaartmuseum.nl HISWA MAGAZINE 6
HISWABUSINESSCLUBNIEUWS Borstel voor duurzaam reinigen van steigers Steigers worden vandaag de dag vaak onderhouden en gereinigd met hogedrukreinigers of een anti-algenmiddel. Beide methoden hebben zo hun nadelen. De hogedruk beschadigt het steigermateriaal en zorgt voor veel vuil. Een anti-algenmiddel dood wel de algen, maar reinigt de steiger niet. Daarbij mag het ook niet in contact komen met oppervlaktewater. De Terrazza Marina van Kees van der Spek Tuinmachines (HISWA Supplier) maakt een einde aan deze nadelen. De speciale, gepatenteerde borstel reinigt alle ondergronden zonder beschadigingen. De Terrazza Marina is geschikt voor zowel houten als kunststofsteigers. Door het lage toerental geeft het geen vervuiling aan de omgeving. Lastige profielen of oppervlakken zijn geen probleem voor deze borstel. Daarbij is de machine geluidsarm en geeft hij geen uitstoot. Duurzamer kan bijna niet. De machine heeft een standaard gemonteerd wielstel waardoor de bediening bijzonder eenvoudig is. Tevens kan er een onkruidborstel gemonteerd worden. www.keesvanderspek.nl Gratis trainingen over verlagen werkdruk Hoe u, uw werknemers en uw klanten met elkaar omgaan op het werk kan een grote impact hebben op hoe iemand zich voelt. Zeker als er sprake is van ongewenst gedrag of een hoog ervaren werkdruk. Het zijn allemaal vormen van psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Als werkgever bent u verplicht werkdruk te voorkomen of beperken. Een gezonde werkdruk hoeft helemaal niet erg te zijn. Dit kunt u ook niet altijd voorkomen. Maar wat als een gezonde werkdruk omslaat in ongezonde werkstress? En dit zelfs leidt tot verzuim? Welke rol speelt leefstijl hierin en wat kunt u hier als werkgever aan doen? Daarover organiseert ArboNed (HISWA Supplier) in het land de gratis interactieve kennissessie ‘Voorkom dat gezonde werkdruk omslaat in ongezonde werkstress’. Tijdens deze sessie leert u de signalen van ongezonde werkstress te herkennen. Onder leiding van een arbeid- en organisatiedeskundige licht ArboNed de theorie toe aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. www.arboned.nl HISWA MAGAZINE 6 61
HISWA BUSINESS CLUB IN BUSINESS PARTNERS De HISWA Business Club bestaat uit bedrijven die diensten of producten leveren aan de water sportindustrie, maar zelf niet tot de sector behoren. Ze zijn specialist in hun vakgebied, hebben aantoonbare ervaring in de branche. Door dit criterium ontstaat binnen de HISWA Business Club een groep van professionals, die niet alleen toegevoegde waarde aan HISWA-bedrijven kunnen bieden, maar ook aan elkaar. Inmiddels heeft de HISWA Business Club circa veertig deelnemers als Partner HISWA te water, HISWA Partner in Business, HISWA Partner in Yacht building of Supplier HISWA Vereniging. Wilt u ook lid worden van de HISWA Business Club? Bekijk de exclusieve voordelen op www.hiswa.nl > Voor bedrijven. SUPPLIERS HISWA VERENIGING Abelleisure T 0573 280 772 E info@abelleisure.nl Arboned T 030 299 64 444 E marty.de.groot@arboned.nl DHK Tax Lawyers T 010 205 36 10 E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl Endurance Partners in Hospitality B.V. T 033 450 83 33 E info@endurance.nl EnergyProof T 020 233 38 21 E info@energyproof.nl GoodFuels Marine T info@goodfuels.com E 085-8000 238 Hilversum Mediation T 035 203 00 00 E info@mediationhilversum.nl PARTNERS IN YACHTBUILDING BBC Yacht Transport T +31 (0)020 894 7514 E sander.schuurman@ bbc-yachttransport.com Con Questa T +31 (0)88 033 18 88 E janneke@con-questa.com Critical Minds T +31 (0)348 72 45 17 E hello@criticalminds.nl Holland Promotion T +31 (0)252 52 77 01 E info@hollandpromotion.nl Inter Boat Marinas T 078 677 70 00 E info@interboatmarinas.nl IVA Driebergen Nautisch Business Management T 0343 51 27 80 E info@iva-driebergen.nl JLD Contracting T 0299 622396 E info@jldinternational.nl Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij (vestiging Den Bosch) T 073 640 88 88 E info@maasrbm.nl Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij (vestiging Huizen) T 035 623 62 12 E info@maasrbm.nl Meijer Mediation T 0546 53 84 26 E wim@meijer-mediation.nl Muller Makelaardij/Mediation T 0515 43 06 23 E info@mullermakelaardij.nl Perspectief Groep B.V. T 0341 438 700 E info@perspectief.eu Projectbureau Vrolijks T 076 533 98 50 E info@vrolijks.nl Scheepsrecht Advocaten T 085 87 70 945 E secretariaat@ scheepsrechtadvocaten.nl Schulte Mediation T 06 14 31 58 10 E info@awschulte.nl The Business Company T 0514 56 01 66 E info@businesscompany.nl Van de Loosdrecht Recreatie Bedrijfsmakelaars T 0341 25 23 63 E info@vandeloosdrechtrbm.nl Van der Spek Stolwijk T 0182 34 25 90 E info@keesvanderspek.nl Venntiv Group B.V. T 055 843 48 15 E siegfried.doetjes@venntiv.com W2 Support/Walcon T 038 303 03 15 E info@w2support.com YachtFocus T 020 456 09 95 E info@yachtfocus.com Zuurzoet HR advisering T 06 14 89 83 88 E HISWA-HR@zuurzoet.nl Kuiper Verzekeringen Kuiper Verzekeringen ontwikkelt unieke verzekeringsproducten voor de pleziervaart. Het bedrijf heeft een grote portefeuille in het verzekeren van eigenaren van pleziervaartuigen maar biedt ook speciale verzekeringen voor watersportbedrijven aan. Zoals een aansprakelijkheidsverzekering voor watersportbedrijven, jachtwerf- en dealerverzekeringen, charterverzekeringen en transportverzekeringen. Contactpersoon: Jacco Kuiper Breedpad 21 • 8442 AA Heerenveen T 0513 61 44 44 F 0513 62 37 42 E info@kuiperverzekeringen.nl I www.kuiperverzekeringen.nl Van Emstede & Slager Advocaten Advocatenkantoor Van Emstede & Slager Advocaten te Amsterdam geeft gespecialiseerd juridisch advies in kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche wordt geconfronteerd. Contactpersoon: mr. Edwin Slager Leidseplein 33-2 • 1017 PS Amsterdam T 020 675 94 94 F 020 665 24 68 E e.slager@vanemstede.nl I www.vanemstede.nl Aon Aon is een toonaangevend adviseur in risicomanagement, employee benefits en verzekeringen. In samenwerking met HISWA Vereniging heeft Aon een ziekteverzuimverzekering met arbodienstverlening ontwikkeld. Een uniek product dat de verplichte administratie rondom ziekteverzuim en wet Poortwachter gemakkelijker en sneller maakt. Contactpersoon: Jos Kuhl Grote Voort 247 • 8041 BL Zwolle T 088 34 34 500 E jos.kuhl@aon.nl I www.meeus.com/hiswa Laarhoven Design T +31 (0)88 525 55 00 E info@laarhovendesign.nl Lanka Marble Interiors T +31 (0)297 76 17 97 E maaike@lankamarble.nl Pon Power B.V. (Caterpillar Holland) T +31 (0)78 642 05 51 E power.nl@pon-cat.com Port of Amsterdam T +31(0)20 620 98 21 E alma.prins@portofamsterdam.nl Rotterdam Maritime Capital of Europe / Deal Drecht Cities T +31 78 30 32 032 E brigitte@dealdrechtcities.nl www.dealdrechtcities.nl SAIL Amsterdam T +31(0) 20 237 16 88 E info@sail.nl Het Scheepvaartmuseum T +31 (0)20 523 22 56 E bvsteinvoorn@hetscheepvaartmuseum.nl Tuuci T +31 13 522 0471 E jborremans@tuuci.eu Seijsener Rekreatietechniek Seijsener Rekreatietechniek is een kwaliteit en service gerichte organisatie, al 40 jaar gespecialiseerd in het ontwerpen en inrichten van kampeerterreinen, bungalow parken en jachthavens. De marktleider op het gebied van technische infrastructuur voor de recreatie. Contactpersoon: Bas Durieux Noorder IJ- en Zeeweg 11 • 1505 HG Zaandam T 075 681 06 10 F 075 612 32 76 E bas.durieux@seijsener.nl I www.seijsener.nl
Dé makelaar en taxateur voor watersportgebonden bedrijven en onroerend goed Ook op LinkedIn linkedin.com/company/muller-makelaardij VIND ONS mullermakelaardij.nl 0515 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS
DE TOEKOMST VAN DUURZAAM VAREN EN JACHTHAVENS Elektrisch varen is sterk in opkomst. Het sluit aan op de duurzaamheidsdoelstellingen van de overheid, het voorkomt geluidsoverlast en uitstoot. Terwijl Amsterdam streeft naar een duurzaam gebruik van het water ontstaat voor haar gebruikers een tekort aan ligplaatsen i.c.m. krachtige oplaadfaciliteiten. En zo opent de gemeente Haarlem dit jaar zeven openbare laadpunten voor elektrische boten om duurzaam varen te stimuleren. E-Harbour voorziet in de nieuw ontstane behoefte; de jachthaven van de toekomst met hoogwaardige ligplaatsen voor elektrisch aangedreven vaartuigen. Hoe kunnen wij u begeleiden in deze ontwikkeling? Noorder IJ- en Zeeweg 11, 1505 HG Zaandam +31 (0)75 6810 610
1 Online Touch