op één lijn 42 1 e uitgave 2012 Werkplekleren Een wetenschappelijke blik in het coschap DOOR JONNE VAN DER ZWET, ARTS-ONDERZOEKER Ongeveer de helft van de huisartsen die Op één Lijn leest, begeleidt regelmatig een coassistent. Anderen hebben in het verleden wel eens een student (OEL, adoptie, co of GEZP) over de vloer gehad. Praktijkonderwijs biedt studenten een unieke mogelijkheid om zichzelf te ontplooien als jonge dokter. Ook huisartsen geven aan dat ze zelf veel kunnen leren van deze aanstormende talenten en vinden zo soms een prettig klankbord. Ook al wordt het coschap huisartsgeneeskunde over het algemeen goed gewaardeerd, de praktijk van het zogenoemde werkplekleren blijft weerbarstig. Verschillende belangen van student, patiënt, huisarts en andere medewerkers komen samen in het brandpunt van de praktijk van alledag: studenten hebben letterlijk en figuurlijk ruimte nodig om zichzelf te kunnen ontwikkelen, huisartsen hebben tijd en aandacht nodig om hun spreekuur fatsoenlijk te draaien, en de patiënt wil zo snel mogelijk de beste zorg. Het lijkt mij een hele klus… Momenteel ben ik, basisarts en promovendus op het gebied van medisch onderwijs, bezig met mijn derde studie binnen mijn promotieonderzoek dat zich richt op het beter begrijpen en dus het beter kunnen klaren van deze klus. Nadat ik de leerervaringen van coassistenten tijdens het coschap huisartsgeneeskunde met behulp van vragenlijsten en focusgroepen onder de loep heb gelegd, verken ik nu het perspectief van de huisarts als opleider van deze studenten. Uit mijn vorige studie bleek al hoe belangrijk de interactie tussen de student en de huisarts is en in welke mate deze bepalend is voor de student om zich goed te kunnen ontwikkelen. Studenten beschreven hoe ze zich al dan niet ontwikkelen in hun interactie met praktische elementen uit omgeving (eigen kamer, eigen spreekuur, dagindeling, balans in geobserveerde patiëntcontacten) en met sociale elementen uit deze omgeving (gevoel gerespecteerd te worden als persoon en als professional, hoe wordt de student benaderd door assistentes, ruimte om zich kwetsbaar en niet alwetend op te stellen). Deze interactie met zowel de praktische als de sociale omgeving kan resulteren in ruimte voor de student om nieuwe dingen aan te pakken en zijn of haar grenzen te verleggen. 14 Hoewel studenten zeer flexibel blijken te zijn in het zelf creëren van deze ruimte, speelt de huisarts een cruciale rol in het leerproces van de student. In mijn huidige studie onderzoek ik daarom hoe huisartsen vorm geven aan de interactie met de coassistent. Waarom interageren huisartsen met de coassistent zoals ze dat doen? Wat zijn de onderliggende processen en drijfveren? Hoe verandert dit gedurende de tien weken van het coschap? Het afgelopen half jaar hebben 7 huisartsen zich extra ingespannen om mij inzicht te geven in bovenstaande vraagstukken. Met behulp van dictafoons spreken zij gedurende de tien weken van het coschap boodschappen in, waarin zij hun ervaringen met de coassistent beschrijven en hierop reflecteren. Daarnaast houd ik halverwege en aan het eind van het coschap interviews met ze, om nog eens wat dieper op deze ervaringen in te gaan. Momenteel loopt de voorlopig laatste ronde en zijn we druk bezig met de analyse van deze rijke data. Er opent zich een wondere wereld van al dan niet ontpoppende relaties tussen huisarts en student. Metaforen als DNA strengen of de wat minder gesofisticeerde kaasstengels komen ter tafel. En hoewel ieder huisarts-student koppel weer uniek is (en dit altijd zo zal zijn) lijken er wel patronen zichtbaar te worden in de verhalen van deze huisartsen. Deze patronen vormen een begin van een sociale blauwdruk die ons inzicht zal geven over het doen en laten van huisartsen ten opzichte van coassistenten. Met behulp van dit inzicht hoop ik aanknopingspunten te verschaffen om zowel huisarts als student het eerder genoemde brandpunt in de weerbarstige praktijk te laten aansturen. Zodra deze aan het licht komen, laat ik het u weten. In het zomernummer kom ik hier ongetwijfeld op terug.
15 Online Touch Home