D e smart city lijkt meer dan de zoveelste trend of hype. Experts voorspellen een derde industriële golf, een next economy. Een centraal kenmerk is de brede toepassing van nieuwe innovaties. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor moderne digitale technologie. Informatie– en communicatietechnologie zit overal ‘ingebakken’. Continu worden data verzameld, gedeeld en geanalyseerd. Er wordt gesproken over een Internet of Things, en zelfs een Internet of Everything, waarbij mensen, processen, data en objecten continue met elkaar zijn verbonden. Een smart city vergt de betrokkenheid en samenwerking van een groot aantal partijen. Het gaat niet alleen om slimme technologie en mensen die deze technologie ontwikkelen en toepassen, het gaat vooral om slimme samenwerking tussen een groot aantal partijen. Daarom wordt ook wel gesproken over de ‘quadruple helix’, oftewel de samenwerking tussen bestuur, burgers, bedrijven en onderwijs- en onderzoeksinstellingen. Een andere term die in dit verband vaak wordt gebruikt, is ecosysteem. Een smart city vraagt namelijk om voortdurende wisselwerking tussen private en publieke domeinen. Op die manier worden kansen op kruisbestuiving vergroot. Smart burgers De burger neemt een bijzondere plaats in binnen het concept van de smart city. Vooral omdat de burger verschillende rollen heeft. In de eerste plaats als eindgebruiker van een slimme app voor energiezuinigheid, de snelste route of de beste gezondheid. Het succes van het gebruik hangt af van de appreciatie door de burger, waarbij het in de kern draait om profi jt, gemak en vertrouwen. In de tweede plaats als co-producent. Burgers kunnen op allerlei manieren input leveren voor nieuw beleid, bijvoorbeeld door data te delen, te participeren in proeven (living labs) of door zelf ideeën aan te dragen. Ten slotte kan de burger object van registratie zijn. Dat wil zeggen dat zonder dat het meteen zichtbaar is allerlei data van individuele burgers worden verzameld. Aspecten van privacy en veiligheid kunnen een belangrijke rol spelen als het gaat om draagvlak van burgers. Strategie Politici en bestuurders die denken dat smart city een ‘quick fi x’ is, komen bedrogen uit. Het gaat om een veranderproces, waarbij diverse partijen moeten worden betrokken en waarbij iedere nieuwe stap ook weer voor nieuwe uitdagingen zal zorgen. Smart city is dus geen doel op zichzelf, of een plaats in een ranking. Smart city kan worden gezien als een ontwikkelingsstrategie. Bij het volgen van die strategie is er niet one best way. Uit onderzoek tot nu toe blijkt dat iedere stad min of meer zijn eigen manier heeft om uit te groeien tot een smart city. Deze strategie is afhankelijk van de uitdagingen waar men voor staat, de sociale en economische structuur van de stad, de bestaande technische infrastructuur, en de politieke sturing. Brengen smart cities alleen maar goed nieuws? Nee, zeker niet. Er is wel degelijk een aantal nadelen aan te wijzen, zoals risico’s voor veiligheid en privacybescherming. Ook de vraag of iedereen kan participeren in deze ontwikkeling, is een belangrijk punt van aandacht. Steden zullen voortdurend aandacht moeten hebben voor deze issues binnen hun strategie. Agenda Stad Agenda Stad is de samenwerking van het Rijk, steden en stakeholders gericht op het versterken van groei, innovatie en leefbaarheid van Nederlandse steden. In Nederland zijn vooral de grote vijf als smart cities actief, maar ook een stad als Assen profi leert zich tegenwoordig als sensor city. In het landelijk beleid inzake smart cities (geformuleerd in de Agenda Stad) wordt aangegeven dat het voor Nederland van belang is dat alle steden participeren in deze ontwikkeling, vanwege het netwerkkarakter van onze steden. Tegelijkertijd wordt benadrukt dat Nederland tempo moet maken met deze ontwikkelingen, willen steden hun aantrekkelijkheid behouden en concurreren met buitenlandse steden. Samenwerking is dus cruciaal. Niet alleen strategisch, maar ook heel concreet, vooral als het gaat om de technische infrastructuur. Niemand zit te wachten op 393 verschillend vormgegeven smart cities. Ook de verbinding met het beleid voor de digitale overheid moet worden gelegd. Deze verbinding blijft tot nu toe onderbelicht. Informatiemanagers van steden dienen zich te realiseren dat de digitalisering van steden met Smart Cities een nieuwe, beloftevolle, wending heeft genomen, waar zij nadrukkelijk een rol bij vervullen. Smart Rotterdam In opdracht van de dienst Stadsontwikkeling van de gemeente Rotterdam heeft PBLQ een visie uitgebracht op de ontwikkeling van de stad Rotterdam als smart city. Doel van de studie was om het begrip smart cCity te duiden en ontwikkelingen te identifi ceren die voor Rotterdam van belang zijn. Rotterdam wil onderzoeken waarin de stad zich kan onderscheiden en ook de rolverdeling tussen partijen in beeld krijgen, in het bijzonder de rol van de gemeente. De studie heeft laten zien dat er al het nodige gebeurt in Rotterdam. De resultaten vormen de aanzet voor een nader uit te werken actieplan. Versterking is nodig waar het gaat om samenhang en samenwerking, zowel met partners binnen de stad alsook met andere Nederlandse steden en in internationaal verband. Een duidelijke visie van het bestuur is daarbij essentieel, burgers dienen meer inzicht te hebben in hun directe omgeving en de rol van de gemeente moet vooral facilitair en initiërend zijn. S MART CITI ES
22 Online Touch Home