VE R KI E ZI NGEN 2 0 1 7 IEDERE MINISTER EEN MINISTER VAN IT ESTLAND ALS VOORBEELD VAN HOE HET WEL KAN In de aanloop naar de verkiezingen en vooral naar het regeerakkoord van de nieuwe ploeg, klinken er van alle kanten stemmen om meer in te zetten op digitalisering. Op papier zijn er grote ambities geformuleerd, maar in de praktijk wordt er vooral veel geëxperimenteerd, pilots gedraaid en vooral niet doorgepakt. Het ontbreekt aan lef om door te pakken. En er is ook niet iemand die kan doorpakken omdat de verantwoordelijkheden breed gedeeld worden. Kortom: de transitie naar de digitale overheid stagneert. Tekst: Jan Baan, voorzitter stichting Egovernance Nederland Beeld: Martin Dremljuga en land waar de digitale overheid niet stagneert, is Estland. Het land staat trots op de eerste plaats in alle lijstjes waar het gaat om de transitie naar digitale samenleving. In Estland is geen minister meer die nog papier nodig heeft bij de wekelijkse vergadering van het kabinet. Alle ministers zitten aan tafel met alleen hun iPad, met daarop alles wat zij nodig hebben. Ook pennen zijn niet nodig, want handtekeningen zetten gebeurt in Estland alleen nog digitaal. Niet met een ingescande handtekening, maar digitaal versleuteld met de zwaarste beveiliging die denkbaar is. Om de handtekening te zetten, gebruiken Esten hun mobiele telefoon of hun digitale identiteitskaart waarin een speciale chip zit. E In Estland is digitale opslag en ondertekening ook de enige basis voor wetten, regeringsbesluiten en het beheer van essentiële gegevensregisters. Zoals die van gebouwen, bevolking, voertuigen, land en adressen. REVOLUTIONAIR Natuurlijk worden in Estland nog steeds printers verkocht en gebruikt, maar als 10 het er op aankomt heeft een handtekening op papier er geen betekenis. Het kan er zwart op wit staan, maar de rechter kijkt uiteindelijk alleen naar de digitaal versleutelde handtekening. Alleen daarmee kan met honderd procent zekerheid worden gesteld dat degene wiens handtekening er staat, ook echt door die persoon is gezet. Estland wordt volledig bestuurd vanuit het idee dat de waarheid digitaal is. ES B DE Het is een revolutionaire visie. Maar niet één die je kunt implementeren met alleen IT. Het gaat om de combinatie van wetgeving en implementatie. De Esten hebben er een woord voor bedacht: egovernance. Het idee erachter is dat de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht verregaand kunnen worden geoptimaliseerd door de inzet van IT, maar alleen door dat principe integraal door te voeren op alle processen. de snelheid, en de betrouwbaarheid waarmee de overheid in Estland haar kerntaken kan uitvoeren. De kwaliteit van dienstverlening van de overheid naar de burger is er van een uitzonderlijk hoog niveau. Waar we in Nederland proberen om stapsgewijs van de analoge naar de digitale wereld te migreren, met keuzevrijheid als belangrijkste uitgangspunt, heeft FACTOR 100 De keuze om digitaal te gaan heeft het land begin deze eeuw al gemaakt. De resultaten zijn spectaculair. Van alle landen in de EU geeft Estland het minste geld uit aan IT: zeventig euro per inwoner per jaar. De Nederlandse overheid zit een factor tien hoger. Met tien keer minder budget tien keer meer realiseren. Dat is het wonder van Estland. Maar de grootste winst zit in het gemak,
11 Online Touch Home