Estland de fundamentele beweging gemaakt. In Estland is het al tien jaar verplicht om als burger een digitaal paspoort te hebben. In Nederland is het een optie die in het kader van ‘DigiD Hoog’ de komende jaren beschikbaar komt. Hoezo lopen wij voorop in Nederland? MARKT PROFITEERT MEE Op straat is in Estland vrijwel geen agent te zien. Niet nodig. Er zijn weinig landen in de wereld waar de fraude- en criminaliteitscijfers zo laag zijn als in Estland. Het systeem met de digitaal versleutelde handtekening is zo betrouwbaar en goed beveiligd, dat mensen de kans niet krijgen om te frauderen met verzekeringen, abonnementen en transacties. Ook bedrijven die daar traditioneel veel mee te maken hebben (banken, verzekeraars, telecom- en energiebedrijven), maken om deze reden graag gebruik van de door de overheid ontworpen en beheerde digitale infrastructuur. Dat is bijzonder. Estland is het enige land waar alle banken (ook de internationale) vertrouwen op een beveiligingsinfrastructuur die zij niet zelf managen. Simpelweg omdat het betrouwbaarder, veiliger en goedkoper is dan hun eigen systemen. Ook de kleinere bedrijven in Estland beginnen nu gebruik te maken van de digitale overheidsinfrastructuur. Zo zal het binnenkort voor webwinkels mogelijk worden om het adres waar het pakje naartoe moet, op te halen uit het bevolkingsregister, in plaats van het door te klant zelf te laten intypen. Makkelijk bij een verhuizing. Maar de grootste winst is dat je woonadres niet (meer of minder goed beveiligd) op tientallen plekken op het internet bekend is, maar nog maar op één plaats. Die je als eigenaar van deze data ook zelf beheert. ONCE ONLY Binnen de overheid van Estland werkt dat principe van ‘once only’ al vanaf het begin erg sterk. Het houdt in dat gegevens maar op één plek mogen zijn opgeslagen. Iedere organisatie is verantwoordelijk voor de integriteit van zijn eigen systemen en het op correcte en veilige wijze ontsluiten van de gegevens voor derden. Een andere instantie kan er wel toegang toe krijgen, maar mag de gegevens niet kopiëren of opslaan voor eigen gebruik. Dat zorgt er niet alleen voor dat de kwaliteit van de gegevens hoog blijft, maar ook dat eenvoudig is vast te stellen wie er wanneer toegang heeft gehad tot welke gegevens. Vanuit het principe (voor de Esten een grondrecht) dat niet de overheid, maar jij als persoon zelf eigenaar bent van de data, kan iedere Est inzien wie er wanneer welke gegevens heeft geraadpleegd en zelf managen wie er toegang mag hebben tot welke gegevens. In Nederland hebben we ook een systeem waarmee overheidsinstanties persoonsgegevens kunnen uitwisselen. Het RouteringsInstituut Nationale en internationale InformatieStromen (RINIS). Het is goedkoop en het werkt, maar het is alleen niet meer helemaal van deze tijd. Er is geen enkele controle op de integriteit en kwaliteit van de data en niemand heeft het totaaloverzicht. Geen wonder dat Nederlanders buitengewoon argwanend staan tegenover digitalisering bij de overheid. ABSOLUTE TRANSPARANTIE De notie van het bieden van absolute transparantie zorgt ervoor dat Esten buitengewoon veel vertrouwen hebben in hun digitale overheid. Opsporingsambtenaren bedenken zich wel twee keer voordat zij zomaar in een bestand met persoonsgegevens gaan zitten snuffelen. Bij medische gegevens is de winst dat gekwalifi ceerde medisch zorgverleners toegang hebben tot iemands patiënten dossier, tenzij die persoon zelf heeft ingesteld dat dat niet mag. Verzekeraars daarentegen hebben juist geen toegang tot iemands medisch dossier. Zou dit de reden kunnen zijn dat Estland het enige ontwikkelde land in de wereld is dat de stijging van de kosten van de zorg al jaren weet te beperken? Wanneer maken we in Nederland nu eindelijk eens echt werk van een digitaal medisch dossier? Op dit moment is negentig procent van de apotheken hier nog volkomen afhankelijk van het faxapparaat. Ik vrees dat we er met de benoeming van een minister van IT in het nieuwe kabinet niet gaan komen. Nee, iedere minister in het nieuwe kabinet dient zich te realiseren dat hij of zij zonder de inzet van IT niets voor elkaar kan krijgen. En dat hij of zij zonder kennis van IT misschien wel niet zo geschikt is om deze transitie aan te sturen. Meer weten? Egovernance Nederland www.egovernance.nu
12 Online Touch Home