interview dingen doen, en geef je geen antwoord op het vraagstuk waar we voor staan. Ik mis het maatschappelijk gesprek over de beoogde situatie. Welk gedrag hoort erbij? Welke scenario’s voor afschalen hebben we bedacht? Als we dat weten kunnen we pas nadenken over een app die daaraan bijdraagt. Begrijp me niet verkeerd: ik ben niet tegen apps! Maar ik ben wel tegen de eenvoudige veronderstelling dat technologie het coronaprobleem even oplost.’ ‘ ik heb ervoor gepleit om een open proces te doorlopen en om open source expliciet op te nemen als randvoorwaarde’ Heb jij vertrouwen in de corona-oplossing die Google en Apple samen ontwikkelen? ‘Ik kijk daar met argwaan naar. Maar als deze partijen samen in beweging komen, kan ik wel roepen dat we dat niet willen, maar dat heeft geen enkel geen nut. Dat zij nu ook het DP-3T-protocol omarmen en een gedecentraliseerd systeem zonder centrale database nastreven, ervaar ik als een positieve tendens. Ook bij Big Tech zijn er mensen die proberen het goede te doen. Ik maak me wel grote zorgen over de function creep – wat wil zeggen dat de informatie die nu voor dit publieke doel wordt verzameld, later ook beschikbaar komt voor andere partijen of commerciële doeleinden. Gebruikers klikken na installatie van een app toch wel op akkoord, dus een opt-in-keuze kan je niet serieus nemen als beschermingsmaatregel voor onze privacy in de toekomst.’ Wat kunnen we leren van de recente ervaring met de coronaapp? ‘Toen het Ministerie van VWS de ontwikkeling van een corona-app aankondigde, heb ik ervoor gepleit om een open proces te doorlopen en om open source expliciet op te nemen als randvoorwaarde. Dat proces vormt het begin van een hele interessante dynamiek. Zo vond er een openbare bevraging plaats – in plaats van gesprekken in achterkamertjes – met de eis om de broncode vrij te geven. Marktpartijen met een eenzijdig commercieel businessmodel die dat niet gewend zijn, vielen daarmee door de mand. Doordat Code for NL de broncode heeft bekeken en becommentarieerd, werd het duidelijk dat er veel consensus is over de eisen waaraan de data moeten voldoen. Zo hoeft er geen centrale data-opslag plaats te vinden, maar is een versleutelde decentrale data-opslag op je eigen telefoon een betere oplossing. In navolging van Duitsland, waar de hacker-beweging zich hard heeft gemaakt om het PEPP-PT-systeem te gebruiken, is dit in Nederland ook gebeurd. Wat mij opviel, is dat er zo veel expertise in de samenleving aanwezig is om de overheid te helpen de juiste keuzes te maken. Eigenlijk zouden we zo elke nieuwe aanbesteding openbaar moeten doorlopen – dat levert veel meer inzichten op. We moeten nog maar zien of de corona-app er komt, maar de ervaring die we hebben opgedaan met dit open proces is geweldig leerzaam geweest.’ Op welke manier komen we uit de intelligente lock-down? ‘Er is gekozen voor een intelligente lock-down, waarbij de verantwoordelijkheid bij de burger zelf ligt. Dat vind ik heel mooi, en dat lijkt mij ook de oplossing voor na de coronacrisis. We moeten vertrouwen op intelligent gedrag en onze sociale intelligentie aanspreken. Het grootste gevaar is dat we dit gaan begeleiden met een overmacht aan drones en kunstmatige intelligentie. Als je daarvoor kiest dan neemt de sociale intelligentie af en ga je gewenst gedrag outsourcen naar technologie. De daarbij behorende inperking van privacy en autonomie in een surveillance-staat zegt veel over wat voor een soort samenleving we willen zijn. Daar maak ik me het meeste zorgen over. ‘ we moeten vertrouwen op intelligent gedrag en onze sociale intelligentie aanspreken’ Laten we toch onze maatschappelijke intelligentie aanspreken. Als er weer activiteiten plaatsvinden, ontmoeten mensen elkaar en komt er opnieuw een samenspel tot stand. Stel mensen in staat om dat zelf te organiseren, benut de grass roots. We moeten niet denken in uitersten, want de overheid is niet verantwoordelijk voor onze leefwereld. Tussen onze leefwereld en de institutionele wereld bevindt zich een tussenlaag. Ik noem dat de middle ground, en zie daar een rol voor buurttuinen, theaters en sportverenigingen. Stel die in staat om het goede te doen door nu niet alleen te focussen op technologie, maar juist te investeren in maatschappelijke initiatieven.’ Meer weten? Voor de uitgangspunten voor het ontwikkelen van een corona-app, zie www.veiligtegencorona.nl Voor het PEPP-PT-protocol (Pan-European Privacy-Preserving Proximity Tracing), zie: www.pepp-pt.org/ 6
7 Online Touch Home