aanpassingen. Dit bouwsysteem zorgt bovendien voor lagere faalkosten en een aanzienlijk kortere bouwtijd.’ gepland en bieden derhalve een fantastisch uitzicht. Oliver Sterl: ‘De naam Hoho is afgeleid van Holz Hochhaus. Het wordt het tot dusverre hoogste houten gebouw ter wereld. Van honderd procent houthoogbouw is overigens nog geen sprake. De stabiliteit wordt gegarandeerd door kernen van gewapend beton waarin de trappenhuizen en liften zijn ondergebracht. Bovendien zijn de betonnen kernen van de drie torens onderling met elkaar verbonden waardoor het geheel nog meer stevigheid krijgt. Beton speelt ook een geluiddempende rol in de vloeren. In totaal bestaat het project voor driekwart (!) uit hout. De bouw is inmiddels gestart met de funderingswerkzaamheden. Geen sinecure vanwege de onmiddellijke nabijheid van het meer en het metrostation. Voor de opbouw hebben we gekozen voor een modulair systeem dat het tevens mogelijk maakt om de verschillende verdiepingen flexibel in te delen, ook bij eventuele toekomstige Brandwerendheid ‘Daarmee verwachten we de vijf tot tien procent hogere bouwkosten ten opzichte van traditionele bouwsystemen te zullen compenseren. We werken met vier geprefabriceerde bouwelementen: gelamineerde vurenhouten kolommen, betonnen randbalken, vloeren van 14 cm kruislaaghout en 12 cm beton en gevel-elementen. Deze gevel-elementen zijn aan de binnenkant eveneens opgebouwd uit kruislaaghout en worden aan de buitenkant van een soort schuimbeton voorzien. De kolommen, randbalken en vloeren worden steeds op dezelfde wijze met elkaar verbonden waardoor snel en probleemloos kan worden gewerkt. Met dit bouwsysteem kan in principe ook hoger dan honderd meter worden gebouwd. De brandwerendheid kostte nog de meeste hoofdbrekens. We hebben de vereiste brandwerendheid van negentig minuten zeker gesteld door het toegepaste hout te overdimensioneren.’ Oostenrijk is een houtland. Meer dan vijftig procent van de totale oppervlakte is bedekt met bossen. Desalniettemin bleef de houtbouw beperkt tot de landelijke gebieden. HoHo Wien bewijst dat het tegenwoordig ook mogelijk is om houtbouw in stedelijke gebieden toe te passen. Oliver Sterl: ‘De voordelen zijn bekend. Hout is een CO2-neutraal constructiemateriaal dat bij duurzaam bosbeheer oneindig beschikbaar is en ook over een groot draagvermogen beschikt. Daarnaast is het een van nature warm en voelbaar materiaal dat tevens voor een aangenaam binnenklimaat zorgt. We hebben er dan ook voor gekozen om het hout zoveel mogelijk in het zicht te houden. HoHo Wien wordt een energiezuinig complex. Het milieuconcept omvat onder meer zonnepanelen op het dak, een ventilatiesysteem met terugwinning van warmte, een systeem van koude- en warmteopslag en liften met terugwinning van energie.’ Architect Oliver Sterl: ‘HoHo Wien bewijst dat het tegenwoordig ook mogelijk is om houtbouw in stedelijke gebieden toe te passen’ Het architectenbureau heeft dit bijzondere woningbouwproject ook op haar conto staan INHOUT 15
16 Online Touch Home