31 Keizer: “Het idee leeft dat als je als overheid maar goede informatie aan mensen geeft, ze verder vanzelf wel het goede zullen doen. Wij hebben aangegeven dat dit niet in alle situaties zo werkt.” Tiemeijer vult aan: “Het is geen rocket science. Bij presentaties zeg ik altijd ‘ik weet zeker dat je vrienden hebt die superslim zijn, maar desondanks discipline missen en overal een chaos van maken. Zelfcontrole is niet hetzelfde als intelligentie. Maar op de een of andere manier is dit soort huis-tuinen-keukenkennis niet ingedaald bij de overheid. Bij het vormgeven van beleid is de neiging groot om terug te vallen op de oude economische modellen, waarbij mensen alleen via de portemonnee worden aangestuurd.” ‘Natuurlijk moet je je best doen. Alleen zijn er grenzen aan wat je kunt’ De onderzoekers hebben hun rapport aangevuld met een zogenoemde ‘doenvermogentoets’, die ambtenaren stimuleert om bij het ontwikkelen van beleid van tevoren na te denken over het proces dat mensen moeten doorlopen. Keizer gebruikt het oude studentenreisproduct als voorbeeld van slecht doordacht beleid. “Als een student is afgestudeerd, moet hij het reisproduct stopzetten. Dat doen heel veel studenten niet. Ze zijn met van alles bezig – een baan zoeken – waardoor ze een forse schuld opbouwen.” Keizer vertelt over een pilot van de Belastingdienst. Deze richt zich op mensen die meer gaan verdienen en daardoor achteruitgaan qua toeslagen. “Als de Belastingdienst in zijn data kon zien dat het inkomen verandert, stuurden ze een mailtje dat het nieuwe inkomen mogelijk effect heeft op de toeslagen. Via een link konden mensen dit checken en direct ook wijzigen. Ruim zeven van de tien mensen pasten vervolgens de gegevens aan.” In het bedrijfsleven hebben ze beter in de gaten hoe ze dingen makkelijker moeten maken, constateert Tiemeijer. “Als ik van energieleverancier wil veranderen hoef ik alleen een belletje te plegen en dan wordt het voor mij geregeld. Het kan dus wel.” NOAB Will Tiemeijer en Anne-Greet Keizer Keizer vult aan: “Mensen zíjn verantwoordelijk, maar je kunt ze ook een duwtje in de goede richting geven.” Tiemeijer: We zeggen vooral ‘ga er eens op een andere manier naar kijken’. Hoger opgeleiden en mensen die niet in een moeilijke situatie zitten, vinden meestal de weg. Maar er zijn ook grote groepen waarbij het helemaal niet zo werkt. Dat zijn niet alleen de klassieke achterstandsgroepen die altijd de aandacht krijgen.” ■ Het rapport ‘Weten is nog geen doen’ is te vinden op wrr.nl. Activa | Nummer 1 - 2018 Fotog r a f i e Pau l To lenaa r
32 Online Touch Home