42 Coöperatief ondernemen “Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen we de mogelijkheid bieden om hun talenten als ondernemer te ontplooien en er daadwerkelijk geld mee te verdienen.” Dit vertellen Erna Smeekens en Hans Udo, grondleggers van ‘De Vrije Uitloop’, een coöperatie voor sociaal ondernemen in Breda. Door: Chris Wolters Parttime coöperatief ondernemen met behoud van uitkering is oorspronkelijk een gezamenlijk idee van de Tientjes Academie Breda en Cordaid. De gemeente Breda is ‘sociaal aandeelhouder’ van deze coöperatie van en voor mensen in de bijstand. De gemeente levert de klanten, de coöperatie de re-integratie. kost geld, maar drukt ook kosten De basis van coöperatief ondernemen ligt in 2013. Ervaringen opgedaan in de eerste vijf jaar leveren positieve conclusies op als het gaat om effectiviteit en levensvatbaarheid. Mieke van Tilburg, Cordaid-manager Coöperatief Ondernemen in Nederland: “Cordaid probeert armoede en uitsluiting tegen te gaan. Onze organisatie werkt wereldwijd, dus ook in Nederland. In 2014 is de focus verlegd naar zelfredzaamheid. Met coöperatief ondernemen zijn mensen in de bijstand te helpen om hun eigenwaarde te herwinnen en zelf een inkomen te verdienen.“ ‘uit de schulp kruipen is een probleem’ Onder deze vlag proberen we organisaties, overheden en bedrijven samen te brengen. Dat werkt: andere organisaties en overheden nemen ons werk over. Met slimme kredieten is een bijdrage te leveren aan economische zelfredzaamheid en (sociaal) rendement. Het vergt een investering, maar drukt ook kosten.” Voor deelnemers zijn er duidelijke criteria: “Afspraken moeten gerespecteerd worden, contracten nagekomen. Men NOAB moet zich bewust zijn van de verantwoordelijkheden. Belangrijk is dat ook scherp wordt gelet op de kosten.” Van onmondigheid naar onafhankelijkheid Bij de start van ‘De Vrije Uitloop’ gaf Erna Smeekens aan: “Wij willen mensen de mogelijkheid geven om hun talenten te ontplooien en er daadwerkelijk geld mee te verdienen. Er heerst bij veel mensen in de bijstand moedeloosheid. Angst en argwaan tegenover de sociale dienst is heel gebruikelijk. Uit de schulp kruipen is een probleem. Gemeenten hielpen en regelden zoveel mogelijk, vaak met de beste bedoelingen, maar bijstandsklanten werden daardoor de afgelopen veertig jaar onmondig en afhankelijk gemaakt.” Smeekens en Udo zaten ooit zelf in de bijstand. “Mensen met een bijstandsuitkering toonden in vrijwilligerswerk aan wel degelijk iets te willen en ook te kúnnen. Zo is onze coöperatie ontstaan.” De gemeente oordeelde positief en zag het collectief ondernemerschap als een vernieuwende en kansrijke mogelijkheid om werk te creëren. De coöperatie kreeg toestemming om drie jaar te experimenteren met deze nieuwe vorm van re-integratie. “De deelnemers mochten werken met behoud van uitkering, terwijl de gemeente vooralsnog afzag van aanvullende eisen zoals sollicitatieplicht.” Ieder voor zich en samen De organisaties voor coöperatief ondernemen kenmerken zich door hulp bij zaken waarmee elke ondernemer te maken heeft: administratie, inkoop, huisvesting en marketing. Volgens Mieke van Tilburg zijn er in Nederland inmiddels zo’n twintig coöperatieve ondernemingen actief, waaraan ongeveer 160 ondernemers zijn verbonden. Dubbele boodschap: iedereen kan ondernemen, ook mensen die denken dat niet te kunnen, Activa | Nummer 1 - 2018
43 Online Touch Home