6 ‘We zijn véél corrupter dan men denkt’ Eric Smit van het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Money is een luis in de pels van graaiende bestuurders en accountants die de beroepscode niet zo nauw nemen, zoals in de affaire rond oud-VVD-voorzitter Henny Keizer en ‘de Facultatieve’. Smit houdt de accountancy een spiegel voor. De exorbitante financiële beloningen hebben met name in de top van de beroepsgroep de ethiek ondermijnd. Door: Hans Pieters De accountant heeft het wettelijke mandaat om de vertrouwenspersoon te spelen. Theodore Limperg jr., één van de aartsvaders van de Nederlandse accountancy, stelde dat het bestaansrecht van de accountantscontrole afhankelijk is van het vertrouwen dat de controlefunctie van de accountant wekt bij het maatschappelijk verkeer. “Die ethische code is internationaal omarmd,” aldus Smit. ‘Er mag geen amicale band zijn tussen de controlerend accountant en het object van controle’ “Het Limpergiaanse denken is ver weggezakt. Uitgerekend in Nederland zijn we ver afgedreven van dat denken. Ik heb niet het idee dat accountants die bij de Big Four gaan werken, zijn doordrongen van het gegeven dat ze een maatschappelijke functie uitoefenen.” Het raakt de wortels van de samenleving, meent hij. Kritisch vermogen “Een tekort aan afstand met je onderwerp kan een corrumperende werking hebben.” Precies daar wringt volgens hem de schoen in de accountancy. “Degene die de betrouwbaarheid van de cijfers van een organisatie moet beoordelen, krijgt ook nog eens door hetzelfde bedrijf betaald. Het is de kat op het NOAB spek binden.” Het gevaar is dat de accountant zich gaat gedragen als een ‘sportjournalist’. “Je kritisch vermogen legt het af. Op een gegeven moment is iedere afstand verdwenen.” Smit zou het liefst zien dat de accountant vaker rouleert. “Er mag geen amicale band zijn tussen de controlerend accountant en het object van controle.” Voor echte onafhankelijkheid zou het het beste zijn als de financiële banden tussen cliënt en accountant worden doorgeknipt en de factuur door een ander wordt betaald, is de stelling van Smit. “Dat levert een storm van kritiek op, maar de controle is een nutsartikel. Een maatschappelijk goed, bedoeld om het vertrouwen in de markteconomie op peil te houden.” Met name bij de grote kantoren schiet het moreel kompas te vaak uit het lood. Sinds de Enron-affaire, begin deze eeuw, hebben de schandalen het aanzien van de sector onherstelbare schade berokkend, meent Smit. Het kostte accountancyreus Arthur Andersen de kop. “En terecht. Maar er zijn andere Big Four-partijen die flirten met dat lot. Het moreel besef is weggezakt bij de oob-kantoren (organisatie van openbaar belang, red.). Dat heeft heel veel, zo niet alles te maken met het verdienmodel. En wat het verdienmodel heeft teweeggebracht de afgelopen decennia. Topaccountants zijn ontzettend veel geld gaan verdienen.” De torenhoge vergoedingen zijn in essentie dodelijk voor de bedrijfstak, in zijn visie. Smit is keynote speaker op de ledenvergadering van de NBA. “Ik ga ze vertellen hoe wij onderzoek plegen en wat wij aan de kaak stellen. Onze rol daarin. Ik zit daar voor een zaal accountants, dus het is leuk om wat technischer naar de zaak Henry Keizer en de Koninklijke Vereniging voor Facultatieve Crematie (‘de Facultatieve’) te kijken. Ik ben bedrijfseconomisch opgeleid en vind het interessant om de integriteit van het werk Activa | Nummer 4 - 2017
7 Online Touch Home