16 ‘De bereidheid om belastingen te betalen is conditioneel’ De belastinginspecteur moet geen verlengstuk worden van de IT, waarschuwde hoogleraar Hans Gribnau zijn gehoor tijdens het jaarlijkse symposium van de vereniging van hoger personeel bij de fiscus, de VHMF, in april van dit jaar. De organisatie is te veel gericht op de processen. Hij maakt zich zorgen over de braindrain bij de fiscus. “Je moet het vak in de vingers hebben.” Door: Hans Pieters Hans Gribnau licht zijn opmerking toe: “In de top van de Belastingdienst zit nog maar één fiscalist. Men heeft het idee dat het alleen nog maar draait om het managen van processen. Dat is deels zo. Er moeten enorme hoeveelheden aanslagen en navorderingen worden opgelegd. Die processen zijn heel belangrijk. Maar uiteindelijk draait het ook om feeling voor de belastingen. Je moet je realiseren dat er interpretatie van de wet mogelijk is. Je moet worden opgevoed over wat belastingen zijn. Daar hoort een bepaalde magistratelijkheid bij.” Fair play Als voorbeeld noemt hij het onaangekondigde stopzetten van de kinderopvangtoeslag in 2014 bij ruim 200 gezinnen op basis van verkeerde gegevens. De gezinnen kwamen hierdoor in financiële problemen. ‘Vroeger waren belastingen rustig bezit’ ‘Roekeloos’, in de ogen van de Nationale Ombudsman. “De mensen die het uitvoeren, moeten er niet van uitgaan dat de fout per definitie bij de burger ligt, die te kwader trouw is.” In de rechtszaak die volgt, houdt de Belastingdienst documenten achter. “Dat is gebrek aan ‘fair play’. Dan zak je door het ijs.” Hij ziet een samenhang met de focus op de processen. “In het verlengde daarvan lijkt de boodschap ‘we moeten zo veel moNOAB gelijk binnenhalen en zo weinig mogelijk toeslagen toekennen. Dan zijn de getallen goed. In het verlengde daarvan wordt de medewerker iemand die de opdrachten uitvoert en niet nadenkt ‘wacht even, klopt het wel wat ik doe?’. Het is volstrekt verwerpelijk als je alleen op pad wordt gestuurd om te scoren. Dan gaan mensen zich als automaten gedragen.” Eendimensionaal De laatste jaren worden met de aanpak van de agressieve belastingplanning steeds meer middelen ingezet. “Het gaat steeds verder. De aantallen boetes gaan omhoog, evenals de omvang van de boetes. Deels is dat een reactie op het gedrag van ontduikende en ontwijkende belastingplichtigen. Daar moet je op reageren.” Tegelijkertijd moet je als overheid uitkijken dat je daarin niet doorslaat, waarschuwt hij. Als voorbeeld noemt hij de brief van de staatssecretaris over het aansprakelijk stellen van de belastingadviseur. “Dat zal niet zo snel gebeuren, maar ik proef bij politiek Den Haag de sfeer dat iemand fout is zodra hij belastingadviseur is. Dat is heel eendimensionaal. En dat terwijl de gemiddelde ondernemer niet aan zijn fiscale verplichtingen kan voldoen zonder adviseur.” publieke zaak Hij maakt zich zorgen over de braindrain bij de Belastingdienst. “De zeer ervaren mensen zijn nu aan het weggaan. Het probleem daarbij is dat er nu pas weer wordt geworven. Dat had twee jaar geleden al moeten gebeuren. Het gaat om academisch geschoold werk. Je moet mensen hebben die een hart voor de publieke zaak hebben en het graag willen.” Adviseurs hebben last van inspecteurs die inhoudelijk niet aan de maat zijn, betoogt hij. “Een inspecteur die van zichzelf niet weet dat Activa | Nummer 4 - 2018
17 Online Touch Home