sinds die agrarische revolutie vergelijkbaar zijn met 0,2 seconden, een split second dus. Dat is veel te kort natuurlijk.” Kunstmatige intelligentie De transformatie van de samenleving ging door, want bij de agrarische revolutie alleen is het niet gebleven. De ontwikkelingen die daarna kwamen, volgden elkaar steeds sneller op. Volgens Witte is er sprake van een logaritmische versnelling. “Elke keer gaat er een ‘0’ af van het aantal jaren geleden dat iets zich ontwikkelde. Witte legt uit dat de agrarische revolutie (10 duizend jaar geleden) gevolgd werd door de ontwikkeling van de taal, waardoor het mogelijk werd om kennis over te dragen op nieuwe generaties (duizenden jaren geleden). Na deze zogeheten collective learning kwam de industriële revolutie (honderden jaren geleden), gevolgd door de digitale revolutie (tientallen jaren geleden). Een paar jaar geleden brak de smartphoneen social media-revolutie aan en sinds een paar maanden buitelen de ontwikkelingen in kunstmatige intelligentie en zelflerende robots over elkaar heen. Volgens de psychiater wordt alles dus steeds sneller. “Het is niet verwonderlijk dat een deel van onze populatie dat niet goed kan bijhouden.” Bij de groep die de veranderingen minder goed aankan, is de kans groter dat er overspanning of burn-out ontstaat. Abstracte stress Waarom was stress vroeger nuttig en kan het in deze tijd problemen opleveren? “Stress is nog steeds nuttig in acute situaties, om op tijd weg te springen voor een aan denderende tram bijvoorbeeld, maar voor abstracte en chronische stressoren, zoals een dreigende reorganisatie, is het stresssysteem minder toegerust. Hoe kun je daar immers tegen vechten of van vluchten?” Vooral stressgevoelige mensen blijven zich zorgen maken en piekeren. De stressor zit in hun eigen hoofd en daarom kun je er moeilijk van vluchten. Daardoor neemt bij hen op termijn de kans op overspanning of burn-out toe. Wat heeft een bedrijf of werkgever aan deze kennis als hij of zij dit signaleert bij een werknemer? “We moeten ons realiseren dat in werksituaties niet iedereen even stressbestendig is. Het gros van de mensen kan wel meekomen met de transformatie naar een snellere en meer abstracte wereld, een deel van hen zal zich zelfs prettig voelen bij die ontwikkelingen, maar er is ook een groep die daar minder goed toe in staat is. Iemand is dan niet gelijk patiënt, maar je moet er wel rekening mee houden.” Zo functioneren mensen die erg stressgevoelig zijn soms wel goed op een positie waar de taken afgebakend zijn en er voldoende tijd is om ze uit te voeren, zonder tempoversnellingen en abstracte problemen. Een andere medewerker kan juist geholpen zijn bij wat meer vrijheid en autonomie in hoe en wanneer hij zijn taken uitvoert. Weer een ander doet het alleen goed als hij op gezette tijden ondersteund wordt met een blijk van waardering. Veilige binding Waarom is de één gevoeliger voor stress dan de ander? Volgens Witte ontstaat die kwetsbaarheid door een aantal factoren. “Als je nog in de baarmoeder zit, wordt het stresssysteem al gevormd. Als je moeder veel stress tijdens de zwangerschap heeft, heeft dat invloed. Ook maakt het uit of je in een warm nest of in een vechtscheidingsgezin terechtkomt.” Witte vervolgt dat elke nieuwe levensfase invloed kan hebben op de vorming van je stresssysteem. Bijvoorbeeld of je als kind gepest wordt op school. Als je eenmaal gaat werken, kan jouw werkgever ook van invloed zijn op je stresssysteem. “Krijg je een baas die jou waardeert, jouw autonomie respecteert en jou ondersteunt of heb je een autoritaire, ongeïnteresseerde baas die jou alleen maar afblaft en jou geen goede, bevredigende functie biedt?” Wie in de laatste situatie zit, kán uiteindelijk overspannen worden. “Toch is het dan niet altijd de baas die de oorzaak van jouw overspannenheid is. De kiem is misschien al gelegd tijdens de karaktervorming in je jeugd, denk aan perfectionisme en controlebehoeftigheid. Daarom moet je altijd dieper kijken.” Hoe kun je hier zelf mee omgaan? Witte raadt mensen, die weten dat ze stressgevoelig zijn, aan om hier hun leven op af te stemmen. “Misschien moeten we dan meer gaan leven zoals we al 100 miljoen jaar gedaan 5 ‘We moeten ons realiseren dat in werksituaties niet iedereen even stressbestendig is’
6 Online Touch Home