maakte ook de MER’ren van Windpark Fryslân en De Drentse Monden en Oostermoer. Zelf was hij een van de auteurs van het MER voor Windpark Wieringermeer, dat in mei 2016 de Raad van State passeerde. MER cruciaal document in windpark procedures De hoogste bestuursrechter zal zich in 2017 meermaals buigen over de juridische houdbaarheid van grote windparken. Windpark Fryslân en Windpark De Drentse Monden en Oostermoer zijn twee van de initiatieven waarover de Raad van State een uitspraak zal doen. De ervaring leert dat een Milieueffectrapport (MER) in dit soort procedures een cruciale rol kan spelen. Twee functies ‘Het MER heeft eigenlijk twee functies’, zegt Sergej van de Bilt. ‘De eerste is een formele. In de besluitvorming moet het milieubelang volwaardig worden meegenomen. Het MER maakt dat inzichtelijk en dat moet op een manier gebeuren die aan het einde van de besluitvorming Raad van State-proof blijkt.’ Stranden de besluiten en het onderliggende MER bij de rechter, dan kan dat ook het einde betekenen van een voorgenomen initiatief. In elk geval is dan sprake van vertraging. Daar zitten investeerders niet op te wachten. ‘De tweede is een communicatieve functie’, vervolgt Van de Bilt. ‘Windturbines hebben een effect op de omgeving. De initiatiefnemers en het bevoegd gezag (de overheid) gebruiken het MER als communicatie instrument.’ MER-maker Van de Bilt werkt bij Pondera Consult in Zeist, specialist in windenergie. Pondera Consult heeft in de loop van tien jaar veertig tot vijftig MER-en geproduceerd, schat hij grofweg in. Het bedrijf 66 In de vele tientallen pagina’s lange rechtelijke uitspraak over dat windpark komt het MER bij herhaling voorbij. De redenering is dan eigenlijk steeds hetzelfde. Stap 1: de bestuursrechter constateert dat de overheid zich in haar besluitvorming baseert op informatie uit het MER. Stap 2: de bestuursrechter vindt dat de overheid dat mag doen, zolang geen sprake is van onrechtmatigheid of een onredelijke afweging van belangen. Bezwaarmakers moeten van goeden huize komen als ze de zaak een wending in hun voordeel willen geven. Zonder gedegen tegenonderzoek lukt dat niet. In de Wieringermeer-rechtsgang is dat geprobeerd, bijvoorbeeld over te verwachten geluidseffecten. Als dan twijfel ontstaat over de informatie in het MER, is soms nog een extra analyse nodig. Met in die betreffende procedure als gevolg dat voortbouwen op het MER de juridische toets kon doorstaan. In zo’n proces is het MER volgens Van de Bilt niet het belangrijkste document – dat is het ruimtelijke besluit, vaak een inpassingsplan - maar wel het belangrijkste onderliggende stuk. Het bevoegd gezag zal zich vooral op dit rapport baseren en bij vragen of onduidelijkheden van de MER-makers verlangen dat het MER uitgediept wordt. ‘Het wil zo voorkomen dat bij de rechter licht ontstaat tussen de eigen antwoorden en de inhoud van het MER.’ Voor een groot windpark een MER maken kan wel meerdere jaren in beslag nemen. De kosten lopen daarbij soms in de honderdduizenden euro’s. Die onderzoeksprocedure heeft een eigen naam: m.e.r., milieueffectrapportage. Daarbij geldt nog een onderscheid tussen een m.e.r. voor een plan, waarbij in elk geval een locatiekeuze een rol speelt, en een m.e.r. voor een project, waarbij een concreet initiatief op een concrete plek op tafel ligt. Soms vloeien die twee in elkaar over en is één gecombineerd MER het gevolg. Generalisten en specialisten steken er energie in. Ze zoomen in op alle mogelijke milieueffecten. Van Beeld: Ed van Rijswijk, Eveline Wienders Tekst: Atze Jan de Vries, Hans Rijntalder, Florentine van der Wind
67 Online Touch Home