2 0 19
w aar d e v o l b e e ms t e r 02
i n h ou d s o p g a ve Voorwoord 1 Waardevol beemster Aanleiding Doel Ambassadeurs 2 De totstandkoming 3 Waarden van Beemster Open landschappelijke karakter Gemeenschapszin Karakteristiek & Werelderfgoed Dorpskarakter met voorzieningen Woord van dank 04 06 08 08 10 14 26 28 36 42 48 56
v o or w o or d Waardevol Beemster is voor Beemsterlingen vanzelfsprekend. Als ambassadeurs vinden wij de Beemster waardevol, net als alle andere inwoners. Het ambassadeurschap hebben wij op ons genomen om er voor te zorgen dat wij dit duidelijk kunnen inbrengen in de nieuwe gemeente die gevormd gaat worden. Wij hebben in korte tijd op veel manieren veel inwoners gesproken en vooral ook laten spreken. Afkomstig uit alle delen van de polder, met allerlei achtergronden. We zijn op zoek gegaan naar wat ons bindt. Naar wat de Beemster, omringd door ringvaart en dijk, zo bijzonder maakt voor ons. En ook naar wat wij nodig hebben in onze gemeente om te wonen, te werken, te ondernemen, om samen te leven. In dit boek bieden wij deze waarden aan om samen de toekomst mee tegemoet te treden. Veel gaan over gevoel en dat is niet makkelijk onder woorden te brengen. Maar gemeenschapszin vormt een belangrijk sleutelwoord. Ook rust en ruimte, hand in hand met bedrijvigheid, zijn karakteristiek voor onze poldergemeenschap, ons werelderfgoed. Het karakter van de Beemsterlingen die wij spraken is soms open en hartelijk, maar net zo goed bedachtzaam en eigenwijs. Hun houding is kortom: Wij zijn Beemsterlingen! Wij weten wat belangrijk is in onze polder en dat willen wij graag behouden, delen en verrijken. De vanzelfsprekendheid waarmee wij allen Beemsterlingen zijn en de Beemster voelen en kennen, bieden wij aan onze nieuwe gemeente aan, zowel aan de inwoners als aan onze bestuurders. Wij verwachten dat de nieuwe gemeenteraad onze Beemster waarden zal omarmen en beschermen. Hierover zullen wij als inwoners en ambassadeurs blijven waken. Samen gaan we een nieuwe toekomst in en dit is wat wij meebrengen! Namens alle ambassadeurs, Marlies Vermeulen - de Jong 04
"Ik ben de vierde generatie die in de Beemster woont. Omdat hier mijn wortels liggen, vind ik het belangrijk dat ook bij andere mensen hun wortels door kunnen blijven groeien en bloeien. Hoe lang ze hier wonen maakt me niet uit." Marlies Vermeulen | Ambassadeur 54 jaar, docent, Sinds 1964 in de Beemster
01
WAARDEVOL BEEMSTER Wat waardevol is, is voor iedereen anders. Dit geldt ook voor wat Beemsterlingen belangrijk vinden. Bijvoorbeeld het landschap van de droogmakerij en historische kernen, de leefbaarheid in de dorpen, het verenigingsleven en de gemeenschapszin, de prettige woonomgeving en nabijheid van voorzieningen zoals onderwijs. Door samen in beeld te brengen wat de waarden van Beemster zijn, is het mogelijk deze te borgen voor de toekomst in de nieuwe gemeente.
A an l ei d ing De komende jaren werkt de gemeente Beemster toe naar de fusie met de gemeente Purmerend. Daarom is de gemeente gestart met het proces ‘Waardevol Beemster’. Het is hierbij belangrijk dat de Beemster, de Beemster blijft. Maar wat maakt de Beemster nu zo uniek? Het antwoord hierop zal voor iedereen anders zijn. D o e l Het doel van ‘Waardevol Beemster’ is om met elkaar in gesprek te zijn en zoveel mogelijk waarden op te halen en ze in beeld te brengen. Zo laten we samen zien wat voor ons van waarde is, waar wij zo van houden en wat wij willen behouden. Denk aan het kenmerkende open landschap van de in grote vierkanten verdeelde droogmakerij en stolpboerderijen, de historische dorpen, rijksmonumenten, forten, onze molen, onze streekproducten en kaas. Door samen in beeld te brengen wat de waarden van Beemster zijn, is het mogelijk deze te bewaren voor de toekomst in de nieuwe gemeente. Alle opgehaalde waarden zijn gebundeld in dit boek dat in 2019 gebruikt zal worden in het fusieproces voor het behoud van de waardevolle Beemster. 08
"De dienstverlening van de gemeente gaat erop vooruit na de fusie, dat is één ding wat zeker is! Helemaal als in het gemeentehuis de waarden van Beemster een goede plek krijgen, een prominente plek in beleid en uitvoering. Het ophalen van de waarden is een eerste stap in deze richting. Ik heb daar met plezier aan meegewerkt en lever ook graag een bijdrage aan het vervolg." Rolf Oosterbaan | Ambassadeur 69 jaar, gepensioneerd directeur belangen organisatie Sinds 1978 in de Beemster
Amb a s s a d e ur s In september 2018 ontvingen alle Beemsterlingen een oproep van de gemeente om zich aan te melden als ambassadeur. Wij hebben ons aangemeld en zijn eind oktober gestart als ambassadeurs van het eerste uur. Wij nodigden Beemsterlingen uit om samen met ons de Beemster waarden in beeld te brengen. Ver v o lg Deze waarden zijn samengebracht in het boek ‘Waardevol Beemster in beeld', dat we begin 2019 hebben aangeboden aan Joyce van Beek, burgemeester van Beemster. Deze waarden gebruikt de gemeente Beemster in het fusieproces met de gemeente Purmerend, voor het behoud van de waardevolle Beemster. In 2019 gaan de gemeenten Beemster en Purmerend namelijk in gesprek over de gezamenlijke visie op de nieuwe gemeente. Deze visie wordt opgenomen in het zogenoemde ‘herindelingsontwerp’, dat de basis vormt voor het wettelijke traject van fusie. Zo gaan de gemeenten Beemster en Purmerend samen aan de slag met het vormgeven van de nieuwe gemeente, waarbij onder andere dienstverlening aan inwoners en het bewaken dat er geen grote afstand komt tussen burger en gemeente, aan de orde komen. Ook daar worden inwoners bij betrokken. Hoe dat er precies uit gaat zien, gaat de gemeente nog bepalen. 10
"Ik voel me echt een Beemsterling. Ik vond dat ik mee moest doen als ambassadeur. Want als je kritisch wilt zijn, moet je wel je nek durven uitsteken." Jaap Dik | Ambassadeur 76 jaar, oud-gemeenteambtenaar Sinds 1977 in de Beemster
Bart Tishauser | Voorzitter Algemene Ondernemersvereniging Beemster Ondernemer Interview NU AL GEZAMENLIJK AAN TAFEL Sinds eind november is Bart Tishauser voorzitter van de Algemene Ondernemersvereniging Beemster Ondernemer (BO). “Ik ben gevraagd als opvolger van de vorige voorzitter en heb ja gezegd, omdat ik mij betrokken Beemsterling voel, maar ook een brug heb naar Purmerend. Daar ben ik ook actief in het sociale leven en heb een netwerk zowel in de Beemster als in Purmerend.” “De ondernemers in de Beemster zijn zeer divers. Dat maakt het ook Beemsters zoals ze zijn. Niet alleen een groep agrarische bedrijven of horeca of recreatieve ondernemers enz. Het is een divers palet van ondernemers. Daarin verschilt het niet van omliggende gemeenten. De agrariërs in de Beemster worden voornamelijk vertegenwoordigd door LTO.” Zijn er kernwaarden die u waarneemt onder Beemster ondernemers die u wilt behouden? “De kernwaarden, specifiek voor de Beemster ondernemers, zijn belang volgend. Als je kijkt naar de discussie over de corridor, de bereik12
baarheid in het gebied tussen Hoorn, Zaandam en Amsterdam, de A7, de toegankelijkheid, daar is iedereen het wel over eens, dat is een gemeenschappelijk belang van Purmerend en de Beemster. Ik vind het goed dat de Beemster daar ook bij betrokken is.’’ In de visie van Bart Tishauser is er niet zoveel verschil in kernwaarden tussen een Beemsterling of ondernemer. Voor een Beemsterling is van belang dat het open landschap blijft. “Heel snel kom je op de saamhorigheid die er is in de Beemster. Het gaat niet zozeer om wat uniek is aan een Beemster ondernemer of wat je bang bent te verliezen.” “Iets specifieks? Neen, omdat een Beemster ondernemer niet alleen afhankelijk is of zal zijn van wat in de Beemster gebeurt. Er zijn enkele internationale bedrijven die landelijk maar ook binnen de gemeentegrenzen opereren. Om als Beemster ondernemer actief te blijven, gaan er geen knoppen om, dat is in de nieuwe fusiegemeente ook zo.” “Dat Beemster ondernemers voor zaken als regelgeving verder moeten rijden naar Purmerend waar het stadhuis ligt, is al langer zo. We hebben niet de signalen dat dit nu belemmerend werkt. Heel duidelijk, ook vanuit Purmerendse zijde, zie je dat mensen worden aangesteld, een manager MKB, die ook kennis heeft van de Beemster, en die aanspreekpunt is. Op alle fronten merk je dat er initiatieven worden genomen waarin het vanzelfsprekend is dat de Beemster ondernemer ook aan tafel zit.” “In de overleggen die nu al plaatsvinden of gepland worden, zoals bij economische zaken, nemen de betrokken ambtenaren de Beemster nu meteen mee. Als Beemster ondernemer worden we ook uitgenodigd bij een aantal overleggen waarin het belang van de Beemster naar voren komt. Eerst was dat met de Beemster wethouder en ambtenaren vis-à-vis, maar nu is het van Purmerend en de Beemster vanuit de gemeente, plus de ondernemersvereniging van Purmerend en LTO in hetzelfde overleg om te onderschrijven dat er straks een gemeenschappelijk belang bestaat.” Zijn er ook verschillende belangen tussen de ondernemersvereniging van Purmerend en de Beemster? “Afhankelijk van waar de ondernemers of winkeliers zitten, wat er in hun straat of buurt gebeurt, hebben ze hun specifieke eigen belangen. Daarin verschilt het straks niet in van zoals het nu is.” “De gemeente Beemster vormt straks samen met de gemeente Purmerend een nieuwe gemeente. Of het eventueel komt tot een samengaan van ondernemersverenigingen? We zijn nu die gezamenlijke overleggen gestart. Het zal zich uitkristalliseren of dat met aparte verenigingen of dat het met een overkoepelende vereniging zal moeten zijn. Een eigen herkenbare identiteit is van belang.” “Waar het om gaat, is dat het besluit is genomen dat twee gemeenten samengaan. Dat hebben beide burgemeesters in hun nieuwjaarsspeeches ook duidelijk aangegeven. Namelijk om het voor beide gemeenten op een zo ‘smooth’ mogelijke manier te laten plaatsvinden, waarbij de waarden worden opgehaald en worden geborgd in de overgang.” “Laten we nu gewoon kijken hoe efficiënt we daarmee kunnen omgaan zodat die waarden die je volgt als inwoner of ondernemer van de Beemster gewaarborgd blijven, maar dat je daar aan beide kanten efficiënt mee om kan blijven gaan. Het gevolg is dat het een gemeente is en er straks geen verschil is of het nu de gemeente Beemster of Purmerend is.”
02
DE TOTSTANDKOMING In november 2018 hebben we de Beemster waarden verzameld. Dit deden we op verschillende manieren. Met de ansichtkaarten kon iedereen persoonlijke ideeën delen. Op de tour haalden we de ideeën op en gingen we in gesprek. Online konden Beemsterlingen ook met elkaar delen en stemmen.
In de klas ON TOUR De ambassadeurs zijn samen met de gemeente ‘on tour’ geweest. Van 10 november tot medio december. Op diverse locaties in de Beemster, in gesprek met elkaar. 14 actieve ambassadeurs O k t ob e r 31 oktober AFTRAP AMBASSADEURS 30 mensen waren aanwezig bij deze avond, waarna 14 van hen zich aanmelden als actieve ambassadeurs van het eerste uur. november-december WAARDE VERZAMELEN Ansichtkaarten, tekeningen, on tour en online N ove m b e r Bloeiende Perelaar 19 november Vrijdagmarkt centrum 16 november Buurthuis ZO Beemster 15 november Koffie in Middelwijck 12 november 16
Bezoek Zuiderhof Buurtvereniging Koopmansingel Recreanten Volleybalvereniging Bevok Gesprekken met diverse Beemsterlingen diverse data Eten tussen de koeien 2.514 5.457 24 november Vlooienmarkt de Kloek 25 november 77 IDEEËN ONLINE INGEZONDEN D e c em b er 1 december Sinterklaasintocht ZO Beemster 2 0 19 eind december PERSOONLIJKE UITNODIGING Iedere Beemsterling ontving een uitnodiging met ansichtkaart om persoonlijk te delen wat hij of zij zo waardevol vindt aan de Beemster. De kleinste Beemsterlingen maakten een tekening. Inleveren kon in de ‘Waardevol-Beemster-bussen’. 234 50 ANSICHTKAARTEN INGEZONDEN medio 2019 VERVOLGFASE Waarden zijn belangrijke bouwTEKENINGEN INGEZONDEN stenen voor herindelingsontwerp van de nieuwe gemeente. Deze ligt in het najaar 2019 ter inzage. WAARDE VASTLEGGEN Alle Beemster waarden verwerken tot boek ‘Waardvol Beemster’ Bezoek burgemeester aan jongerencentrum BeeJee 14 december ONLINE Op waardevolbeemster.nl konden inwoners hun stem laten horen. Hier kon iedereen dat wat voor hen waardevol is online insturen en de waarden van dorpsgenoten bekijken. J an uar i STEMMEN UITGEBRACHT! BEZOEKERS OP DE WEBSITE
"Ik heb me altijd al ambassadeur gevoeld, maakte reclame voor de Beemster. Naar het buitenland nam ik altijd al Engelstalige folders mee, zoals van het Werelderfgoed. Dat ik nu ambassadeur ben, is alleen maar leuk!" Frances Heijmans-Go | Ambassadeur 72 jaar, Oud-docente Engels, Sinds 1977 in de Beemster
Waardevol Beemster on tour / 16 november 2018
"Mensen hebben soms heel andere ideeën van het ophalen van waarden. Zoals elkaar gedag zeggen. Ik vind dat gewoon, zeker in de Beemster waar we elkaar op een vriendelijke manier in de gaten houden. Zelf zie ik als waarde de rechtlijnigheid van de polder, die voor ons gewoon is. Maar terug van vakantie is die weer bijzonder. Daar mag niet aan getornd worden." Tiny de Lange | Ambassadeur 63 jaar, Ex-onderneemster, Sinds 1985 in de Beemster 20
Gedicht D e B e em s t er b l u e s ( o f Wa t s k e b u r t ) Het zijn niet de pastelluchten en weiden of het geloei van de immer grazende meiden de statige stulpen, de huizen van de rijken of de lange lijnen van sloten en dijken Het zijn ook niet de knotwilgen of appelbomen of de wolken die elke dag schilderijen dromen of de beemsterlingen die met arbeid en verstand aardappels telen en eten van 't eigen land De wieken van de korenmolen zag ik flink bewegen maar een klap heb ik er niet van meegekregen De oude molenaar was van een uitstervend ras maar zeer vriendelijk en nog heel kras Op de middenweg die ik toen heb gekozen zag ik mensen langs de kant zich aangenaam verpozen In liefde bloeyende eten, drinken en vrolijk zijn was hier gewoon te vinden het levensmedicijn? De gouden eeuw moet ook zo zijn geweest en hier zag ik elementen van dat grote feest Wat hier zo staat is van grote waarde een polderparadijsje op beemsteraarde Maar al deze voortekenen waren het niet Dat heeft veroorzaakt mijn grote verdriet Ook waren het niet de kwadrantjes die ik reed met de vele pompoenen langs boerderij en beemd Wat deed mij dan verdrietig maken en afzien van mijn wereldse taken in deze polder door mensenhanden gewonnen en door Betje Wolff zo fraai bezongen? Het gebeurde toen ik een koffer ontving Daaruit kwam een kunstig en keramiek ding Had ik dat maar nooit opgehangen want sindsdien heeft het mijn ziel gevangen Kunst in kwadraat heette het project de burgemeester vroeg hoe ik het had ontdekt Ik zei naar eer en geweten dat ik ben vergeten hoe ik mijn naam spel en moet heten Wat mij aanraakte was het alziend oog der tijd ben ik geworden als de polder soo wijd raakte ik door mystieke minne gebenedijd en werd ik beroofd van al mijn depressiviteit... Datskeburt! Cor Wagenaar Nieuwe Beemsterling
"Het proces loopt al jaren met een fusie als consequentie. Het is niet anders zeg ik tegen de mensen. Wat me verbaast is dat sommigen het gevoel hebben gekregen dat het een optreden voor de bühne is en het geen zin heeft, omdat de keuze al gemaakt is. Ze zijn een beetje boos. Maar ja, zelfstandig blijven is ook een waarde." Wouter Zeekant | Ambassadeur 71 jaar, Gepensioneerd ondernemer, Sinds 1992 in de Beemster 22
"Ik heb gaandeweg links en rechts mensen aangesproken. Heb hen ook altijd in hun waarde gelaten. De fusie is natuurlijk een gepasseerd station. Maar iedereen kon zijn eigen kernwaarden roepen. Het zou toch mooi zijn als we die een stuk naar Purmerend mee kunnen nemen?" Jan ter Weel | Ambassadeur 72 jaar, Gepensioneerd retailspecialist sinds 1985 in de Beemster Eten tussen de koeien / 24 november 2018
"De fusie is een gevoelig punt. Veel mensen roepen dat ze die stom vinden. Ik informeer dan waarvoor ze bang zijn dat het verdwijnt. Hun negativiteit draai ik om in positiviteit en zo kunnen hun waarden worden geformuleerd." Alex Blaauboer | Ambassadeur 39 jaar, Zelfstandig ondernemer, Sinds 2004 in de Beemster 24
"Als je wandelt in Beemster zie je de schoonheid ervan. Veel mensen gaan te snel en zien dat niet, de schoonheid in de verkaveling van het landschap. Je moet de tijd nemen om die te zien. Veel mensen die met mij meegaan of die ik tegenkom, vragen mij die waarden te delen. En zo ben ik toevallig ambassadeur van Waardevol Beemster geworden." Daniëlla Ernsting 49 jaar, Pedagogisch begeleider en gids, Sinds 2006 in de Beemster
03
WAARDEN VAN DE BEEMSTER De belangrijkste Beemster waarden, die uit Waardevol Beemster zijn gekomen, staan in dit hoofdstuk vermeld. De waarden zijn te verdelen in vier thema’s. De Beemster: heeft een groen en open landschap, er is veel betrokkenheid en gemeenschapszin onder elkaar, ze is een karakteristiek en uniek werelderfgoed en kent een dorpskarakter met daarbij passende voorzieningen.
Thema 1 O p e n lan ds c h a p p e l i j k e k a r a k t e r Het open landschap pelijke karakter van de Beemster De Beemster is een prachtig open gebied. De Beemster weiden geven de polder een weidse blik alle windrichtingen op. Het wisselt op de weilanden/ akkers van bloembollen, mais, aardappelen, bieten tot knoflookbollen; van schapen en koeien tot paarden. De prachtige en kenmerkende koeien in het landschap zijn in de Beemster een waar begrip. Het landelijke en ruimtelijke karakter en de vergezichten zijn uniek. Voor wonen in de Beemster betekent dit ruimte, uitzicht en veel groen. Juist in een stedelijke omgeving waar zoveel gebouwd wordt, is het belangrijk om een groen en open landschap te behouden. Voor de toekomst van de Beemster is dan ook van belang een goede balans tussen leefomgeving, groen en nieuwe ontwikkelingen. Om zo het landelijk karakter te behouden. 689 vinden dit waardevol 28
Groene hart Beemster is één grote buitenplaats 518 vinden dit waardevol 463 vinden dit waardevol Koeien in het landschap Voortzetting ontwikkelingsvisie Des Beemsters 157 vinden dit waardevol 77 vinden dit waardevol Uitzicht, ruimte en rust, 76 stemmen, Agrarisch landschap, 68 stemmen, Laagbouw, 49 stemmen, De mooie polder, 39 stemmen, Volkstuinencomplex Leeghwater, 28 stemmen, Paardenhouderijen, paarden en manage Zuidoostbeemster, 25 stemmen, Groente en fruit kwekers, 24 stemmen, Donker zonder lichtvervuiling, 23 stemmen, Ruimte voor landbouw, 22 stemmen, Houden van dieren zonder teveel regels, 20 stemmen, Kenmerkende bomen, 20 stemmen, Weilanden, 11 stemmen, De bruggen over de tochtsloten, 7 stemmen, Ruimte voor de natuur, 6 stemmen, Tulpenvelden en planten, 4 stemmen, Tunneltjes en viaducten, 3 stemmen, Samenspraak met agrariërs, 2 stemmen Totaal aantal stemmen is 2.331
Ineke 'Het open landschap: De rust, ruimte en vrijheid die je voelt buiten de dorpskernen. Daarom vind ik het heel belangrijk dat er geen extra bebouwing buiten de dorpskernen komt en dat de dorpskernen niet groter worden dan nu gepland.' vindt dit waardevol Mieke Ik hou van de vergezichten in de Beemster en de prachtige wolkenluchten daarboven. Van de kerktoren als een baken, die je als eerste ziet als je aan komt rijden uit Amsterdam…Ik houd van de stilte op zondagmorgen en hoe deze slechts onderbroken wordt door het luiden van de klok. Ik houd van het wonen in dit dorp met fijne buren. Ik houd zelfs van die malle kermis al ga ik er niet heen. Ik houd van het dorpse, gemoedelijke, naar elkaar omzien.. ik houd van het dorpse leven maar ook de stad dichtbij, het beste van twee werelden… van de dieren, de schapen, de koeien, het land dat bewerkt wordt... ik kan nog wel even doorgaan maar ik denk dat het wel duidelijk is zo… vindt dit waardevol 30
Adri Open landschap: Om door de Beemster te wandelen of te fietsen is heerlijk. De rust en ruimte geeft je een gevoel van rijkdom. vindt dit waardevol
Interview GROEN EN OPEN LANDSCHAP Als gemeenteambtenaar was Harry Roenhorst vanaf het begin tot aan zijn pensionering betrokken bij het initiatief ‘Des Beemsters’ . Dit onderzoekt op welke wijze de kwaliteiten van de droogmakerij gerespecteerd en zo mogelijk versterkt kunnen worden binnen de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Maar eerder al was Harry Roenhorst in 1999 betrokken bij het verkrijgen van de UNESCO-status van Werelderfgoed. ”Ik was met de toenmalige wethouder afgereisd naar Marrakech om de nominatie in ontvangst te nemen. Best bijzonder was dat. Wij kregen dat predicaat en toen wij tweeën daar begin december aan een barretje alleen zaten, staken honderden inwoners in de Beemster vuurwerk af. Dat was zo geregeld. Zij zaten te wachten op de bekendmaking.” De UNESCO-status kwam niet uit de lucht vallen. “Al vanaf 1995 waren we met dat aspect aan de gang. Want toen verscheen ineens in de krant het bericht dat de Beemster genomineerd was door de toenmalige Rijksdienst voor Monumentenzorg (later Cultureel Erfgoed) om op de lijst te komen van Werelderfgoed. “ Volgens de oud-ambtenaar was Nederland toen bezig met een inhaalslag om nominaties bij elkaar te scharrelen, omdat het pas relatief laat, 32
Harry Roenhorst 68 jaar, oud-gemeenteambtenaar, Sinds 1978 in de Beemster in 1992, het UNESCO-verdrag Werelderfgoed had geratificeerd. “En bij het thema water en land kwam toen de Beemster bovendrijven. Meteen werd in 1995 door de Rijksdienst, op instigatie van het ministerie, een onderzoek gestart naar de instrumenten die de gemeente Beemster hanteerde om cultuurhstorische waarden te behouden en te beschermen. We zijn vooraf gegaan door de Stelling van Amsterdam, die voor het thema verdedigingswerken eerder genomineerd en op de lijst was geplaatst. “ Tegenstand “Daarna begonnen we meteen al om het merk van de Beemster als Werelderfgoed te vermarkten.” Dat vermarkten ging echter niet direct van een leien dakje, zo bleek. “Het heeft best wel lang geduurd omdat allerlei partijen er belang bij hadden. Meteen al kwam tegenstand van inwoners, maar ook van agrarische inwoners. Want die dachten: straks als we dat predicaat hebben, mogen we niets meer. Het heeft vrij lang geduurd voor dat deel van de bevolking door had, dat die status van UNESCO op zich geen invloed had op bestaande regelgeving van de gemeente, hoe gek dat ook klinkt. De Beemster had namelijk al goede ruimtelijke regelgeving , waar die bescherming al was ingebouwd. Hoewel we niet wisten dat we die status zouden krijgen.” Harry Roenhorst noemt als voorbeeld het open landschap. “Wat wij hebben, wordt beheerd door onze agrariërs, daar kon je zomaar niet gaan bouwen of een fabriek oprichten. Dat kon toen al niet. En juist daardoor werden wij door de UNESCO gezien als een gemeente die het met zijn regelgeving best wel goed voor elkaar had. Die regelgeving beschermt het geometrisch patroon, het sloten- en wegen-patroon, een van die unieke kenmerken. Wat dat betreft , doet de gemeente er van alles aan om dat te bewaren en beheren.”
Wat gebouwd wordt, moet ook getoetst aan de status van Werelderfgoed? “Daar komt het eigenlijk wel op neer. Dan gaat het echter niet om een schuurtje achter in je tuin. In dorpen is het regime veel lichter, want die zijn er al, maar in het open agrarische landschap mag je niet zoveel doen, dat is om te voorkomen dat doorzichten worden doorbroken. Sloten en wegen mogen niet worden verlegd. Dat is allemaal beschermd. Dat patroon is heilig.” Is er wel een poging gedaan dat patroon te doorbreken en tegen de regels in te gaan of de status van Werelderfgoed te trotseren? “Dat valt ontzettend mee. Er zijn ook nieuwe regels ontworpen om toekomstbestendig te zijn qua ruimtelijk beleid. Er zijn wel eens wat probleemgevalletjes waarin een nieuwe vestiging van een agrarisch bedrijf wordt gevraagd. De Beemster is een agrarische gemeenschap, economisch heel belangrijk. Ik kan me wel voorstellen dat agrariërs zeggen dat wij hen niet in de weg moeten zitten. Wij zorgen zelf echt wel dat het gebied beschermd wordt. Sloten worden niet zomaar weggegraven of wegen omgelegd. Het Hoogheemraadschap is mede ‘site-holder’ - zoals dat heet - vanwege het bezit van alle buitenwegen en sloten. De gemeente Beemster ook, als verantwoordelijke instantie voor het beheer en behoud van die unieke waarden.” Polderen “Incidenteel heb ik wel meegemaakt dat tegen de regels werd ingegaan, maar dan werd er meteen gepraat of het ook op een andere manier kon. Dat is het ook het gedachtengoed achter ‘’Des Beemsters’’: iemand wil wat, maar dat strookt niet helemaal met de unieke waarden die we moeten beschermen, dan overleg je of het ook op een andere manier kan. Je wilt niet de ontwikkeling tegengaan, maar aan de andere kant ook de bescherming handhaven. En dat gaat hand in hand. In de meeste gevallen is dat goed uitgepakt. Het lijkt wel of het begrip ‘’polderen’’ bij ons vandaan komt. Je moet rekening houden met twee kanten. Bovendien als je het laat lopen, krijg je de Rijksoverheid over je heen. Want die is in eerste instantie verantwoordelijk voor zijn erfgoed, ook het Werelderfgoed. Dat laatste is betrekkelijk nieuw. Men zat met de handen in het haar: hoe moet je dat beschermen? Terwijl wij hier al zeiden: dat is de eredivisie van je monumenten. En toen kwam de Beemster naar boven als een soort proefmodel en was de vraag om een methodiek te ontwikkelen, waardoor je dat kunt vastleggen, wat ook voor de toekomst te gebruiken is voor andere soortgelijke gebieden. “ Denkt u dat de Beemster door de fusie met Purmerend de status van Werelderfgoed kan verliezen of misschien ten prooi valt aan eventuele woningbouwplannen van Purmerend? “Ja dat is de meest gevreesde vraag. Daar kan ik klip en klaar op antwoorden. Dat gebeurt niet. 34
"De Beemster is een unieke polder waarin wonen en werken, ruimte en rust optimaal kunnen floreren. En dat al meer dan 400 jaar. Niet voor niets is het een UNESCO-Werelderfgoed met ook een hechte en sterke sociale samenleving die trots is op die bijzondere waarden en deze wil behouden voor de toekomst. Ik zelf ben er trots op ambassadeur te zijn om daaraan bij te kunnen dragen." Dat kan niet. We houden onze beschermde status. Dat geldt dus ook voor het open landschap en een heleboel andere dingen. Dat ligt ook vast in een rijksbesluit waarin met name de Beemster en zijn kernwaarden worden genoemd, evenals de Stelling van Amsterdam en de Waddenzee. En dat is leidend en binnen onze regelgeving helemaal ingebouwd. Ook bij de provincie. Purmerend weet dat ook. Er zal niemand ooit in de buitengebieden, buiten de aangewezen woningbouwgebieden, bouwen. Dat zijn de uitbreidingswijken in de Zuidoostbeemster en de Middenbeemster. Die dorpen mogen nog iets uitbreiden. En dan houdt het op. Er is een voorbeeld van nieuwbouw van de Cono Kaasfabriek. Dat was even een ‘testcase’. Het ging om veel werkgelegenheid en Beemsterkaas is een beroemd merk. Toen hebben we alle partijen bij elkaar gehaald. De Rijksoverheid, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, ook de Rijksbouwmeester die zich bij wijze van uitzondering ging bemoeien met wat op gemeentelijk niveau gebeurde, de provincie, de milieuorganisaties, bewonersgroepen. Dat was een beste polderslag met een hele goede architect. Toen is er nieuwbouw ontstaan van de kaasfabriek, precies in de lijn van wat kan in het landschap, wat gedragen kan worden ondanks unieke waarden en juist daarmee heel goed kon worden verzwolgen. En dat gebouw is gerealiseerd en is tot vandaag nog steeds een ‘topic’’ in de architectuurwereld.”
G e m e e ns c h a p s z in Thema 2 De naam Beemster, ook op je adres. De Beemster kent vele hechte kernen en dorpen. Waar naar elkaar omgezien wordt en betrokkenheid met de gemeenschap is. Dat uit zich in heel alledaagse dingen, zoals het elkaar groeten op straat. Maar ook in evenementen zoals de feestweek, waar jaarlijks veel Beemsterlingen met elkaar feestvieren, Of de activiteiten in de gemeenschapsruimtes die er zijn in de verschillende kernen en dorpen. En waar ruimte is voor iedereen. Maar ook het actieve verenigingsleven en de sportclubs waar veel kinderen en volwassenen samen sporten. 314 vinden dit waardevol Het nieuws wordt gedeeld in de lokale krant de Binnendijks. Kortom, een hele eigen Beemster cultuur. Daarbij hoort natuurlijk ook het behoud van de eigen naam van de Beemster. Dat versterkt immers het gevoel van eigenheid. De betrokkenheid komt ook tot uiting in de vele initiatieven van Beemsterlingen, de ruimte om te ondernemen en het vrijwilligerswerk dat gedaan wordt. Dat is iets wat we met elkaar willen behouden voor de toekomst van de Beemster. 36
Beemster Feestweek Zelfredzaamheid, saamhorigheid en vriendelijkheid 186 vinden dit waardevol 74 vinden dit waardevol Behoud gemeenschapsruimte Noordbeemster 72 vinden dit waardevol Beemster Cultuur 59 vinden dit waardevol Westbeemster Sportvereniging, 57 stemmen, Het actieve verenigingsleven, 56 stemmen, De Binnendijks, 50 stemmen, Op straat groeten wij elkaar, 49 stemmen, Ruimte om te ondernemen, 40 stemmen, Wereldtuin De Johanneshof, 24 stemmen, SV Beemster, 21 stemmen, Initiatief van Beemsterlingen, 19 stemmen, Kleinschalige gemeenschap, 19 stemmen, Kunstroute Beemster, 18 stemmen, Stimuleren vrijwilligerswerk, 18 stemmen, Vluchtelingen welkom 16 stemmen, Plaatsnaamborden, 10 stemmen, Buurtvereniging Ons Hoekje, 9 stemmen, Mijn eigen huis, 6 stemmen, Straat waar in ik woon en mijn buren, 5 stemmen, Ensemble Westbeemster, Kerckhaen, 2 stemmen, Beemster vlag en wapen blijven gebruiken, 2 stemmen, Buurtfeesten, 2 stemmen, Samenhang tussen boeren en burgers, 1 stem, Volksspelen comité, 1 stem, Ambtsketen Beemster behouden voor speciale gelegenheden, 1 stem, Op geboortebewijs staat dat je in Beemster bent geboren, 1 stem, Veteranen dag in en voor Beemster, 1 stem, Mezelf, 1 stem, Beemsterlied, 1 stem, Totaal aantal stemmen is 1.135
D. De Beemster Feestweek is één grote gezellige reünie met activiteiten en feest voor jong en oud. Het unieke aan de feestweek is de historie ervan, het feit dat hij 8 dagen duurt en dat praktisch alles zich buiten afspeelt. Deze feestweek is hét voorbeeld van het plezier dat je kunt beleven aan het leven in een relatief kleine gemeenschap waar iedereen elkaar kent. vindt dit waardevol Peter De naam van de polder is een begrip. Op veel plekken waar ik kom roept de naam herkenning op, meestal via de kaas. Beemster is inmiddels ook een onderdeel van de branding en marketing van meerdere bedrijven en organisaties. De naam moet mijns inziens dus een plek behouden en krijgen in de nieuwe fusiegemeente. vindt dit waardevol 38
Inge Dit zijn mijn waarden: diversiteit van de bevolking, wederzijdse interesse, korte informele lijnen, actieve bevolking, elkaar altijd willen helpen mentaliteit, trots op bedrijven zoals Cono en Van ’t Hek en ruimte voor initiatieven. vindt dit waardevol Willem Cultuur houdt de Beemster levendig. De Keyserin, Onder de Linden, Muziek aan de Middenweg en Uit aan het Marktplein zijn belangrijk, ze zorgen voor reuring in de Beemster. Met een beetje financiële steun van de gemeente trekken ze bij elkaar duizenden bezoekers, ook belangrijk voor de lokale horeca. vindt dit waardevol
Erica Helder | Voorzitter Stichting Beemster Gemeenschap 55 jaar, werkzaam op eigen agrarisch bedrijf woont sinds 1963 in de Beemster Interview BETROKKENHEID EN GEMEENSCHAPSZIN ONDER ELKAAR Erica Helder is sinds april 2018 voorzitter van de Stichting Beemster Gemeenschap (BG). Afgelopen kermis was haar eerste jaar als voorzitter. Eerder heeft ze 19 jaar zitting gehad in de Boerderijmiddagcommissie die altijd op de vrijdagmiddag in de feestweek de dierenmiddag organiseert. Als lid van een “echte” Beemster familie is dit soort vrijwilligerswerk Erica Helder met de paplepel ingegeven. De ervaring van huis uit telt mee, want haar vader is al meer dan 60 jaar bestuurlijk actief in de Beemster “Ik vind het gewoon erg leuk om activiteiten voor de Beemster te organiseren. Vanaf mijn twintigste heb ik in diverse besturen gezeten. Twaalf jaar zat ik in de gemeenteraad en op het moment van twijfel of ik zou stoppen of doorgaan, werd ik gevraagd voor voorzitter. Dat vond ik een leuke overgang. Ik heb dan ook geen moment getwijfeld. Ik ben nu op een heel andere manier betrokken dan als raadslid.” Wat de BG onder andere doet is het organiseren van de feestweek op een goede en veilige manier. We hebben geen grote kermis zoals Purmerend maar wel een gezellige met leuke attracties. De activiteiten tijdens de feestweek worden door de verschillende commissies georganiseerd met hulp van vele vrijwilligers. 40
Ook de samenwerking met de horeca is bijzonder. Die kermis duurt immers wel 8 dagen”. “De Beemster kermis is gewoon een begrip en heeft ook een regionale functie. Er komen veel mensen van buitenaf, vooral uit WestFriesland op de doordeweekse dagen. Dat is best bijzonder voor een kermis van een dorp. Zaterdagavond komen er meer uit Zaandam en Purmerend.“ Gemeenschapszin Betrokkenheid en gemeenschapszin ziet Erica Helder overal terug. “Bij de laatste kermis moesten we door de hitte een paar activiteiten aanpassen, maar dat wordt gewoon geaccepteerd. Mensen hebben er begrip voor en gaan meedenken over een oplossing. De kermis is weer druk geweest en zonder narigheid prima verlopen. Ik ben trots op de vele vrijwilligers die zich inzetten om er altijd weer een fantastische feestweek van te maken. Steenwerpen op de dinsdagmiddag is een evenement voor jong en oud. Groepjes van 8 personen strijden om de meeste punten. Bedrijven zijn dicht, winkels houden er rekening mee en iedereen doet mee. 1200 personen kunnen gooien en nog is er jaarlijks een wachtlijst. Prachtig toch. Steenwerpen is hier in de buurt ontstaan en wordt in de Beemster al jarenlang beoefend door een groepje 65-plussers en met de kermis organiseren ze het voor alle Beemsterlingen.” Zorgen heeft Erica Helder echter wel, maar of die terecht zijn? “Een vraag die we van mensen horen, is: wordt het niet te groot? Je moet immers aan steeds meer regels voldoen, kan je dat volhouden? Denk aan veiligheidsmaatregelen. Voorheen was het eenvoudiger te organiseren dan nu. Purmerend zou kunnen zeggen: er gaat zoveel werk in zitten, ook in handhaving. 8 dagen kermis is wel wat veel. Dat kan de helft minder. Daar zijn veel mensen bang voor. Ik kan me dat voorstellen. Maar vanuit de gemeente Purmerend heb ik hier nog geen geluiden over gehoord. “Maar zou de autocross wegvallen, dan hebben we een financieel probleem. Op dit evenement draait de hele kermis. De gemeente heeft geen geld om een tekort bij te spijkeren. Ik kan me voorstellen dat het aantal deelnemers aan de cross gaat teruglopen net als op andere plaatsen. Dat is nu eenmaal de ontwikkeling. Zonder deelnemers geen autocross. Het is dan niet eenvoudig om een vervangend evenement terug te vinden ” Als voorzitter van de BG is Erica Helder bang dat mensen van alles op de fusie afschuiven. Dat merkt ze in gesprekken. “Er speelt wel meer een rol. Je hebt financiële middelen nodig om de kermis te organiseren. De kermis is voor de gemeente Beemster altijd speciaal geweest, maar ik kan me voorstellen dat geld een reden zou kunnen zijn voor minder dagen kermis. Het is meer angst van de mensen dat er gauw gezegd wordt, zie je wel dat komt door de fusie. Maar daar is nu gelukkig nog helemaal geen sprake van. De Beemster Gemeenschap draait bestuurlijk en financieel heel goed. En we hebben genoeg vrijwilligers. Wij blijven er alles aan doen om een mooie feestweek te organiseren, 8 dagen lang. Zolang de kermis zo goed verloopt als afgelopen jaren dan is er ook geen reden om hier verandering in te brengen niet door de BG en niet door gemeente Purmerend. Bent u bang dat door samengaan met Purmerend strengere eisen gesteld worden? “We worden de laatste jaren al begeleid door een ambtenaar van Purmerend, want de Beemster heeft geen ambtenaren meer in dienst. Maar de strengere eisen zijn landelijk. Dat komt niet doordat we bij Purmerend zijn. Ik denk dat gemeente Beemster op sommige punten misschien nog wel strenger was dan Purmerend.
Thema 3 Kar ak t e r i s t i e k & We re l d e r f go e d Werelderfgoed Beemster De Beemster is een schoolvoorbeeld van hoe Nederlanders grote delen van hun land hebben drooggelegd. Deze 17e-eeuwse droogmakerij is opgezet om het bedreigende binnenwater De Beemster om te zetten in vruchtbare en winstgevende landbouwgrond. Om het woeste meer kwam een stevige dijk van 42 kilometer lang en daar omheen werd een ringvaart gegraven. Vervolgens begonnen 43 windmolens met het leegpompen van het meer. In 1612 viel De Beemster droog en kon de inrichting van de polder beginnen. Er werden wegen aangelegd, wegsloten en kavelsloten gegraven en boerderijen gebouwd. 463 vinden dit waardevol Dat alles gebeurde volgens een ordelijk en strak geometrisch patroon. Aan deze rationele verkaveling en inrichting heeft De Beemster zijn roem te danken. Droogmakerij de Beemster is sinds 1999 werelderfgoed. De Stelling van Amsterdam, ook een werelderfgoed, loopt voor een deel door De Beemster. Een unieke combinatie van twee werelderfgoederen. In dat karakteristieke werelderfgoed zie je ook overal de typerende stolpboerderijen. Dit karakteristieke en unieke van de Beemster moet bewaard worden ook voor toekomstige generaties. 42
Marktplein Middenbeemster 104 vinden dit waardevol Karakter istieke indeling 96 vinden dit waardevol Open Dag Beemster Stolpboerderijen 56 vinden dit waardevol 50 vinden dit waardevol Beemster kaas, 48 stemmen, Historisch Genootschap Beemster, 42 stemmen, Molen De Nachtegaal, 33 stemmen, Betje Wolff Museum, 30 stemmen, Brongas, 25 stemmen, Stelling van Amsterdam, 17 stemmen, Oude gebouwen, 15 stemmen, Breidablick, 13 stemmen, Keyserkerk, 10 stemmen, Nekkerweg, 8 stemmen, De Broedersbouw, 6 stemmen, Molens, 20 stemmen, Streekproducten, 8 stemmen, Fort Beemster, 8 stemmen , Oudste huis van Beemster, 3 stemmen, Floralia Noordbeemster, 2 stemmen, Historisch landschap het Reigersbosch, 2 stemmen, Boomgaarden behouden, 1 stem, Kerkklok, 1 stem, Monument Rijperweg, 1 stem, Dorpsgezicht Purmerenderweg, 1 stem Totaal aantal stemmen is 1.063
D. De stolpboerderijen zijn gezichtsbepalend voor de Beemster en zijn een genot om naar te kijken! vindt dit waardevol
Monique De Beemster is al vanaf 1999 Werelderfgoed. De bezoekers komen van alle uithoeken van de wereld om onze Beemster te bezoeken. Uit eigen ervaring weet ik hoeveel mooie reacties we krijgen bij het bezoekerscentrum en op de Fiets/Wandelbeurs waar onze mooie polder gepromoot wordt. vindt dit waardevol Johan De landschappelijke waarde in de zin van de karakteristieke indeling van de droogmakerij Beemster. De structuur van wegen, waterwegen, groen en de typische verkaveling. De karakteristieke lage bebouwing welke op sommige plekken zeer waardevol is, denk aan de stolp. Dit is waardevol omdat dit van oudsher een onderdeel van het typische Noord-Hollandse landschap en zijn ontstaansgeschiedenis is. Daarnaast is de Beemster een belangrijk voorbeeld van de vroege waterstaatkundige kennis en werken waar Nederland bekend om staat. Daarom is het van belang de werelderfgoedstatus van de Beemster en de forten daarin op bestuurlijk niveau serieus te beheren. vindt dit waardevol
Interview KARAKTERISTIEK EN WERELDERFGOED Nauwelijks was Kees de Groot met pensioen of hij werd gevraagd voorzitter te worden van het Historisch Genootschap Beemster. Anno 2019 is dat zeven jaar geleden. Zijn familie woont al generaties lang in de Beemster. Het maakt hem bij uitstek geschikt om te vragen naar een karakteristiek van de polder en de status van Werelderfgoed. “De Beemster is UNESCO erkend sinds 1999. Dat is de droogmakerij die sinds 1612 bestaat: het eerste grote meer dat werd drooggemaakt. Het ging om ruim 7000 hectare. Het proces begon al in 1607. Binnen vijf jaar is het meer met meer dan 40 windmolens drooggemalen.” “UNESCO noemt het als bijzonder voorbeeld van gewonnen land. Het is ook zo ongelooflijk mooi. Voor díe tijd was het hypermodern verkaveld. Met rechte wegen. Alle kavels vormen een geometrisch patroon. Dat is bijzonder, vergeleken met bijvoorbeeld meer Middeleeuws verkavelde weidegebieden. Je ziet dat vaak in de omliggende veenpolders. Daar moesten boeren met een schuitje naar het land en de boerderij stond dan ergens anders. Het bijzondere van de boerderij hier was dat deze op de kop van dezelfde kavel stond als waar de boer op boerde. Dat was allemaal heel efficiënt.” “Later zijn de meren eromheen, de Purmer, Wormer en Schermer, ook drooggemalen. Daar is afgekeken hoe het in de Beemster is gegaan. Bijzonder is hier dat alles zo prachtig oost west, noord zuid aangelegd is in grote vierkanten. Er is een ringdijk gelegd van 38km, met de hand gegraven, met een ringvaart eromheen. Een aanpak die zeker voor 1612 revolutionair was.” “De aanleg is gefinancierd vanuit Amsterdam door een aantal rijke kooplieden die zwommen in het geld en nieuwe investeringen zochten. Amsterdam groeide in die tijd gigantisch en ze zagen er een goede investering in om het meer droog te malen waardoor er landbouwgrond ontstond die Amsterdam van voedsel kon voorzien.“ “De investeerders waren aandeelhouders, rijke jongens. Uiteindelijk is er in 1612 in slot Purmersteijn een loting geweest waarbij ieder van de aandeelhouders zijn kavels toegewezen kreeg. 46
De kavels waren al ingedeeld voordat de polder droog lag. De tekening van de polder lag al klaar. De polder was in een winter helemaal opgemeten, toen het Beemstermeer bevroren was en je erover heen kon. Hierdoor wisten ze precies waar de sloten en wegen moesten komen. Die structuur is vier eeuwen lang bewaard gebleven. Dat is bijzonder. De polder is altijd agrarisch gebleven en niet volgebouwd. Wel kwamen er wat buurtschappen en is de Middenbeemster een redelijk dorp, maar het grote vierkante land is niet volgebouwd met woningen. En er is lintbebouwing. Nu is er wel in Zuidoost- en Middenbeemster flink aan woningbouw gedaan, maar verder is het een heel ruimtelijk open landschap. UNESCO en iedereen die je er hier naar vraagt, heeft het over dat ruimtelijk open landschap, waardoor je wegen ziet met bomen erlangs en zover kunt kijken.” Dat open landschap wilt u graag behouden? “Ja. We gaan nog met het college om de tafel om te spreken over wat we als onze waarden zien, maar ik denk dat dit met stip bovenaan staat. De status als UNESCO-werelderfgoed De Beemster. “Of ik bedreigingen zie? Het handhaven van het UNESCO-werelderfgoed is - denk ik - de beste garantie, want dat schrijft voor: zo is het en zo willen we het bewaren. Bijzondere bouwactiviteiten moeten getoetst worden aan die status. Die wil men ook liever niet verliezen.” ‘Of mensen met bouwplannen tegen die status aanlopen? Dat kan ik me voorstellen. Maar aan de andere kant is de polder vier eeuwen geleden uitgedacht in al zijn rechtlijnigheid. Daar kan men nog altijd goed mee uit de voeten. Kees de Groot | Voorzitter Historisch Genootschap Beemster 69 jaar, Celbioloog, voormalig directeur College of Science aan de UvA, geboren en getogen in de Beemster De kavels zijn flink groot. En neem verder de nieuwbouwwijk in Middenbeemster. Daar wordt best hard gebouwd maar zie je oude kavelsloten weer de betekenis krijgen van een sloot in een wijk. Ze lopen vaak nog precies op dezelfde plek. Men kan er vrij goed mee omgaan.” “Anno 2019 moeten we reëel zijn en om ons heen kijken. We hebben nog geen 10.000 inwoners. Qua inwonertal en belastingopbrengst zijn we een kleine gemeente die veel buitengebied heeft en steeds meer taken krijgt. Je ziet om je heen overal fusies tot grotere gemeenten. Wat hier leeft aan angst is dat Purmerend, dat bestaat bij de gratie van woningbouw als overloopgemeente van Amsterdam, het hier even gaat volbouwen, want het is fantastische bouwgrond, geen veengebied, maar zware klei. Ik ben er persoonlijk niet zo bang voor, want die UNESCO-status beperkt heel wat en Purmerend krijgt er een enorme tuin bij. Ook met veel cultuurhistorie. Als je ziet wat hier aan zeventiende-eeuwse buitens heeft gestaan en wat er nu aan prachtige stolpen staat! Purmerend kan er alleen maar op vooruitgaan.”
Thema 4 D or p s k a r a kt e r m e t v o o r z i e n ing e n Het dorpse karakter De Beemster kent een dorps karakter en dat willen we graag zo behouden. Het kleinschalige, het ons kent ons. In de Beemster hoeven we niet zo nodig allerlei stedelijke voorzieningen. Die zijn immers op kleine afstand te vinden in bijvoorbeeld Purmerend of Amsterdam. We vinden het juist belangrijk om dat kleinschalige en dorpse te behouden. Veel mensen die in de Beemster wonen, hebben juist daarom voor de Beemster gekozen. Wel behouden we graag de voorzieningen die passen bij dat dorpse karakter. Denk aan basisvoorzieningen als winkels, pinautomaat, een gemeentehuis etc. Maar ook aan activiteiten zoals de sinterklaasintocht of de muziek aan de Middenweg. Bij een dorps karakter hoort laagbouw, geen hoogbouw. Van belang voor het dorpse karakter is dus dat de Beemster niet te vol gebouwd wordt en zeker niet met hoge gebouwen. Dit doet immers ook af aan het landelijke en open karakter van de Beemster. 145 vinden dit waardevol 48
Sinterklaas intocht Landelijk met voorzieningen 124 vinden dit waardevol 100 vinden dit waardevol Goede busverbinding / boodschappen busje 85 vinden dit waardevol IJsbaan Middenbeemster 66 vinden dit waardevol Muziek aan de Middenweg, 55 stemmen, Goed woonaanbod voor jong en oude Beemsterling, 53 stemmen, Winkelaanbod Beemster met parkeerplaatsen, 46 stemmen, De dorpskernen behouden, 42 stemmen, Mogelijkheid om te pinnen, 37 stemmen, Cultureel Centrum Onder De Linden, 36 stemmen, Gratis parkeren, 33 stemmen, De gemeentetuin en het gemeentehuis, 16 stemmen, Toegankelijkheid gemeentebestuur en diensten, 14 stemmen, Onze eigen bibliotheek, 6 stemmen, Markt (vrijdag en zondag), 12 stemmen, Onderhoud openbaar groen/ stoeptegels recht, 11 stemmen, Voetbalclubs, 9 stemmen , Speelvoorzieningen voor kinderen (Spelemei), 7 stemmen, Scholen, 7 stemmen, Behoud huidige faciliteiten, 6 stemmen, Buurtvereniging Purmerenderweg, 4 stemmen, Kerk, 3 stemmen, Restaurant, 3 stemmen , Subsidiebeleid herstellen, 3 stemmen, Parkeerplaatsen bij toeristische trekpleisters, 2 stemmen, Sauna, 1 stem, Gezondheidscentrum, 1 stem, Hospice behouden, 1 stem Totaal aantal stemmen is 928
Bart en Annelies Geen verdere bouwprojecten (nieuwbouw), dorpsgevoel behouden, dorpskern in ere houden, weilanden en groen behouden, geen uitbreiding van winkels. Wij zijn verhuisd van Purmerend naar Middenbeemster omdat we in een klein rustiger dorp wilden wonen. Purmerend is namelijk enorm uitgegroeid en druk geworden. Dit wilden wij niet meer. We vinden Middenbeemster zoals het nu is... charmant... vindt dit waardevol Piep De menselijke maat vind ik belangrijk en is in een dorpse omgeving nog te realiseren. Laat Beemster de Beemster blijven met haar prachtige open landelijke structuur. Beemster werelderfgoed zal niet zomaar verdwijnen maar laten we daar toch, uit voorzorg, goed voor blijven zorgen. De oh zo mooie Beemster: het dorpse gezellige gevoel die je niet in een stad vindt, het ons kent ons. vindt dit waardevol 50
Annelies Omdat de Beemster een heel mooi en gezellig dorp is. De dieren die er grazen, mooie tulpen in het voorjaar en het mooie centrum van Middenbeemster met leuke winkels en fijne horecagelegenheden. vindt dit waardevol
Interview BEEMSTER IS: HISTORIE NAAST DE BAKKER EN DE SLAGER Als alles gaat als gepland, zijn Astrid Konijn en haar vriend Nils de zesde generatie op de boerderij Wapenrust, die nu van haar ouders is. Zij is geboren en getogen in de Beemster. Woonachtig in het buitengebied, is zij honkvast. Anders dan veel jongeren die ze van vroeger kent. “Mijn klasgenoten woonden ook allemaal in de Beemster, maar als ik nu mijn klas van de basisschool bekijk, dan wonen daar niet veel meer van in de polder.” Waarom die andere jongeren weggegaan zijn weet ze niet. “Het is wel duur wonen in de Beemster, wellicht zijn elders de huizenprijzen lager of zijn ze vertrokken voor hun geliefde.” Astrid woont in het buitengebied aan de Jisperweg en is gewend alles met de auto te doen. Zij waardeert er de rust en de ruimte. Wat haar vasthoudt, is een gevoel: ‘de mensen om me heen, mijn familie’. Het dorpskarakter van Middenbeemster zit ‘m volgens Astrid in de horeca, in de historie, de aanwezigheid van de drogist, de bakker, de slager, de bloemist, de kledingwinkel, de supermarkt en het marktplein. “Je kunt zeggen door de kleinschaligheid. Maar alles wat je nodig hebt, alle huis- tuin- en keukendingetjes, zijn er te vinden.” “Of in het dorp alles aanwezig is of dat ik ook wel naar de stad moet? Ik ga wel eens naar Purmerend of Alkmaar. Als je in de stad woont, ga je toch ook wel eens ergens anders heen? Het mooie van de Beemster is dat er vier goede steden dichtbij zijn zoals Alkmaar, Hoorn, Purmerend en Amsterdam.” 52
Astrid Konijn Zesde generatie op Wapenrust 28 jaar, Coördinator bedrijfsbureau Geboren en getogen in de Beemster Buren “Ik weet niet of dat in de stad anders is, maar ik heb toch het gevoel dat je de buren moet kennen. Ik woon met een paar mensen op een lang stuk polderweg, ze lopen niet elke dag langs, want ze gaan met de auto, maar als er iets is, kun je altijd naar je buren toe. Er is belangstelling voor elkaar. Bij ziekte kunnen we elkaar helpen. Toen mijn vader in het ziekenhuis lag, hebben we vanuit de buren veel hulp gehad.” Kermis “Van jongs af aan is de kermis voor veel bewoners het hoogtepunt van het jaar. Dan zorg je gewoon dat je in de Beemster bent. Je spreekt weer eens oude bekenden, je bent met elkaar. Iedereen is vrij die week. Het is gewoon gezellig voor jong en oud. Elke dag kun je wel ergens aan meedoen. De dag van het steenwerpen is de drukste dag van de week. Dan is iedereen bezig stenen te gooien naar een paaltje in de hoop dat de dobbelsteen met het hoogste getal valt, maar het draait eigenlijk om het bier drinken en met elkaar een gezellige middag te hebben.” De 8-daagse kermis is heilig voor de echte Beemsterling. “Ik zit in het bestuur van de buurtvereniging. En die helpt mee met de Beemster Feestweek en levert vrijwilligers. In die week zijn er veel vrijwilligers en er is saamhorigheid. Je komt elkaar tegen, mensen van vroeger, die je lang niet gesproken hebt, en hoort dan weer waar iedereen staat in zijn leven en je hoort weer de laatste roddels en nieuwtjes. Social Media zijn natuurlijk ook een bron voor dit soort dingen, maar mensen in het echt spreken is veel beter.” Werelderfgoed “Wat ik belangrijk vind aan de Beemster is de ruimte voor het verenigingsleven en het ondernemerschap. Ik zou het jammer vinden als daar na de samenvoeging met Purmerend geen ruimte meer voor zou zijn. Het is niet de bedoeling dat de Beemster de groenvoorziening of achtertuin van Purmerend wordt, maar dat er voor de Beemsterlingen voldoende gelegenheid blijft voor ontwikkeling. De status Werelderfgoed moet daar niet een belemmering voor zijn, we leven nu eenmaal niet in een museum. Dan kan de Beemster ook voor de toekomst een goed en mooi leefbaar gebied zijn.”
LAND- EN TUINBOUW IN DE BEEMSTER Wat zijn in de Beemster specifiek agrarische waarden? Voor LTO zijn dat de langgerekte landerijen die het open karakter van de schematisch ingedeelde droogmakerij bepalen. Een landschap dat er door de seizoenen heen steeds anders uitziet. Het zijn waarden die al vier eeuwen geleden zijn ontstaan en die de land- en tuinbouw vier eeuwen heeft gebruikt om voedsel te produceren. Ook in de huidige tijd is de verkaveling nog steeds geschikt voor modern agrarisch ondernemerschap. Een open landschap laat land- en tuinbouw economisch renderen en moderne landbouw houdt het landschap open. Zo is het. Maar we moeten ervoor waken dat deze waarden geen belemmering gaan worden voor toekomstige ontwikkelingen. Dit is de reden dat wij van LTO menen onze wensen voor de ontwikkeling hiernaast toe te voegen. Het zijn ontwikkelingen op bedrijfsniveau, maar ook veranderingen in de samenleving, die immers van invloed zijn op de manier waarop wij de waarden in de toekomst beleven. 1. Geef duidelijkheid over mogelijkheden, termijnen en voorwaarden. Deze moeten niet belemmeren, maar juist stimuleren. 2. Geef experimenteerruimte en ondersteuning aan koplopers. Benut de kracht en energie van vernieuwende initiatieven. 3. Dik Ittmann | Bestuurslid LTO Noord, Afdeling Land van Leeghwater Geef de agrarische sector voldoende ruimte en wees zuinig op het areaal agrarische cultuurgrond. Functiewijzigingen vinden bij voorkeur plaats binnen bestaand gebied. 4. Investeer en geef ruimte aan de sector om het landelijk gebied vitaal te houden, de ruimtelijke kwaliteit te behouden en werkgelegenheid, innovatie en kennis te vergroten. Ondernemen doe je samen 54
De agrarische sector beslaat in de Beemster ongeveer 5.300 hectare van het grondgebied. 5. 8. Zoek de samenwerking met agrariërs op voor de mee koppel kans van recreatie en verbrede landbouw naast de hoofdfunctie ‘agrarisch’ in het landelijk gebied, maar houd wel rekening met de agrarische belangen. 6. Investeer in zowel de fysieke als de digitale bereikbaarheid van de sector waarin een goede doorstroming en veiligheid van (landbouw)verkeer van belang zijn en de digitale ontsluiting van het buitengebied op orde is. 7. De Werelderfgoedstatus is prachtig, maar laat de Beemster niet tot een museum verworden. Stimuleer kavelruil, dit biedt in integrale gebiedsprocessen de mogelijkheid om meerdere doelen in gezamenlijkheid te bereiken zoals versterken agrarische structuur en op niveau houden van weidegang. 9. Stimuleer en beloon het bevorderen van biodiversiteit (bloeiende akkerranden). 10. Onderhoud sloten, bermen en natuurgebieden jaarlijks goed om overlast van overwaaiende onkruidzaden en wateroverlast te voorkomen. 11. Geef agrariërs ruimte om bij te dragen aan opwekking van duurzame energie met als uitgangspunt een duurzame agrarische sector en pas waar nodig de infrastructuur aan. 12. Houd rekening met de lastendruk van de individuele (agrarische) ondernemers bij het vaststellen van gemeentelijke belastingen en heffingen. 13. Streef naar een rechtvaardig en eerlijk systeem voor rioolheffing in elke gemeente. 14. Draag een steentje bij in het bufferen van water in het stedelijk gebied door vergroting van het groene oppervlak. 15. Hef riooloverstorten op of beperk de invloed op de omgeving om gezondheidsproblemen of onvruchtbaarheid van het vee te voorkomen.
Ve rt r o u w e n in de t o e k o m s t Nawoord 5.457 Stemmen op 107 waarden! Prachtige aantallen, die ik van tevoren niet had durven dromen. Het ophalen van de waarden van Beemster heeft ons ook vooral betrokkenheid opgeleverd van inwoners en ondernemers bij de gemeente en het fusieproces. Er is een positieve ‘vibe’ ontstaan onder de inwoners. Met dank aan de ambassadeurs! Mijn complimenten! Zij zijn de gesprekken aangegaan en hebben hun enthousiasme overgebracht. In 2019 stellen we het herindelingsontwerp voor de nieuwe gemeente op en brengen we het in procedure. Met het doel om op 1 januari 2022 als nieuwe gemeente van start te gaan. Een belangrijk jaar dus waarin we samen moeten optrekken om de toekomst voor een ieder, voor onze Beemster en al onze Beemsterlingen beter en vitaler te laten zijn dan dat het lang geweest is. Daar is verbinding voor nodig. Ik heb gezien dat Beemsterlingen daartoe in staat zijn. Tijdens de koffiemomenten met de ambassadeurs kwamen verschillen boven tafel tussen mensen die zich samen inzetten voor de waarden van Beemster. Dat is wat ons sterkt maakt: onze meningen bespreken in een ontspannen sfeer, waarin we naar elkaar luisteren en daarna samen optrekken om wille van een onderwerp dat ons bindt. Vier eeuwen terug, bij de plannen van de drooglegging, is tegen de stroom in geroeid, maar er is wel doorgezet. U weet wat de consequenties waren voor de walvisvaart, de visserij en het landschap in de regio. Maar wat zijn wij uiteindelijk allemaal dankbaar dat de Droogmakerij is gelukt, na veel inspanningen en tegenslagen. Het heeft ons, onze regio, Nederland en de Wereld geen windeieren gelegd. Waar een klein land groot in kan zijn. In Beemster is de basis gelegd voor vele polders en droogmakerijen wereldwijd door de eeuwen heen. Anno 2019 vieren we het 20-jarig bestaan van ons predicaat Werelderfgoed. Dat het open landschappelijke karakter van de Beemster met stip op waarde nummer één staat, dat verbaast mij niets. Het geeft ons letterlijk en figuurlijk ruimte om te ademen. Dat is in deze tijd van ons drukke bestaan een groot goed. We hebben gelukkig veel gemeenschapszin in Beemster en veel vrijwilligers doen alle dagen hun best om het leven voor anderen aangenamer en volwaardiger te maken. Ik denk maar aan de activiteiten van de Zonnebloem, de vriendschappelijke huisbezoeken door de vrijwilligers van de Raad van Kerken, de vrijwilligers van het Hospice, vrijwilligers in Middelwijck, de buurtbus en van het gilde, maar ook de sport- en buurtverenigingen die op vrijwilligers draaien en waar inwoners jong en oud gekend en gezien worden. Ik prijs mij gelukkig voor Beemster dat we in goed overleg en met vertrouwen en respect voor ieders 56
eigenheid in Purmerend een fusiepartner hebben gevonden die wil luisteren en meedenken. Die de karakteristiek van Beemster naar waarde schat en ziet dat we niet hetzelfde zijn, maar dat in de verschillen de kracht schuilt van de nieuwe gemeente. Er zal de komende drie jaar nog hard gewerkt moeten worden. We moeten allen onze schouders eronder blijven zetten en tering naar de nering blijven zetten voor die nieuwe gemeente. De Beemster waarden krijgen een plek in het herindelingsontwerp. Ze zijn onderdeel van de gemeentevorming. In het belang van de nieuwe gemeente en haar inwoners borgen we ze voor de toekomst, samen met de waarden van Purmerend. Want we hebben nog veel te doen voor we een nieuwe gemeente zijn. Zoals: in gesprek blijven met elkaar, inwoners, organisaties en bedrijven; samenwerken en geven en nemen; samenwerking zoeken met partijen binnen Purmerend; elkaar op veel meer terreinen leren kennen, bevragen en laten inspireren. Juist in uitdagende omstandigheden moeten we elkaar opzoeken, onze krachten bundelen. De beste initiatieven worden vaak uit moeilijke situaties geboren. Met de inzet van iedereen en met de blik op de toekomst heb ik er vertrouwen in. Burgemeester gemeente Beemster, Joyce van Beek
H e t B e em s t er l i e d Daarboven van die hoge dijk Daar kijk je over ’t lage land En wijde verte, onbegrensd Strekt zich naar elke kant De hemel is zo licht en klaar De wind zo fris en vrij Daar heb je ruimte om je heen Je voelt je vrij en blij Refrein Ik vind je mooi, ik vind je fijn Mijn groene polderland Je zult mij ’t liefste plekje zijn Mijn heerlijk Beemsterland Ik vind je mooi, ik vind je fijn Mijn groene polderland Je zult mij ’t liefste plekje zijn Mijn heerlijk Beemsterland De rechte wegen kruisen zich Beschaduwd door hun bomenrij Daartussen, als in donkere lijst De vakken groene wei Als ’t lente is, wordt elke boom Een roze pronkjuweel En duizend bloemen kleuren dan De polderwereld geel Refrein Ik vind je mooi, ik vind je fijn Mijn groene polderland Je zult mij ’t liefste plekje zijn Mijn heerlijk Beemsterland Ik vind je mooi, ik vind je fijn Mijn groene polderland Je zult mij ’t liefste plekje zijn Mijn heerlijk Beemsterland De spiegel van de ringvaart ligt Zo stil te blinken tussen ’t riet De pluimen wiegen in de wind En fluist’ren zacht hun lied En ’s avonds maakt de blauwe dauw De velden tot een zee De koeien dromen aan de sloot En alles ademt vree Refrein Ik vind je mooi, ik vind je fijn Mijn groene polderland Je zult mij ’t liefste plekje zijn Mijn heerlijk Beemsterland Ik vind je mooi, ik vind je fijn Mijn groene polderland Je zult mij ’t liefste plekje zijn Mijn heerlijk Beemsterland 58
"Het ophalen van Waarden van de Beemster was voor mij zeer waardevol. Ook in bredere zin. Want zo luistert het bestuur naar de bevolking. De inwoners van de Beemster moesten eerst wennen aan het idee maar daarna kwamen er spontaan goede waarden op papier te staan. Wel werden soms waarden verwisseld met wensen! Wat de mensen hebben, willen ze houden." C ol o f o n Dit is een uitgave van: Ambassadeurs Waardevol Beemster ondersteund door gemeente Beemster Wim van Twisk | Ambassadeur 67 jaar, gepensioneerd wegenbouwer, Sinds 1951 in de Beemster Adres Rijn Middelburgstraat 1 1462 NV Middenbeemster Postbus 7 1462 ZG Middenbeemster Contact 0299 452 452 www.Beemster.net Tekst Ambassadeurs Waardevol Beemster Melanie Huurneman (thema’s) Hugo van den Broeke (interviews en redactie) Pauline Lodewegens (samenstellen en redactie) Fotografie Axel van Dijk (Devani Creative) Geert Heikens Marian Slot-Dekker Concept en productie Devani Creative Februari 2019 Aan deze teksten kunnen geen rechten worden ontleend.
wa ar d e v o l b e ems t e r
1 Online Touch