Column Door Jan Wals DE DIJK Ik ben geboren op Monnickendammerrijweg 48 in Ilpendam, een half dijkhuisje waarnaar mijn ouders tijdelijk hun toevlucht hadden genomen. Mijn oudere zus Ans en broer Leendert zijn er ook geboren, maar met mijn komst was het huisje toch echt te klein geworden voor een groeiend gezin. Drie maanden nadat ik het levenslicht zag, werd in juni 1956 het oude sluiswachtershuis op nummer 40 aangekocht met geleend geld van de neven van mijn vader. De Boerenleenbank vond het niet verantwoord om een hypotheek te verschaffen. Het vierde en laatste kind, mijn zusje Pia, komt in het Sluisje ter wereld. We hadden een poes, geiten, konijnen, kippen en een waterkant waarvoor mijn moeder doodsangsten had. In de beginjaren van mijn jeugd speelde ik in een tuigje dat met een lang touw vast zat aan een kuur in de grond, de geiten werden op dezelfde manier op hun plek gehouden. Mijn vader leerde ons fikkies stoken en aardappels poffen in de hete as. Er was daar altijd wat te beleven. ‘Ilpendam was klein, het bestond toen nog slechts uit een handvol straten. Toch kende het een duidelijke hiërarchie.’ Een aanzienlijk deel van de grond rondom het Sluisje werd omgespit om groente op te verbouwen. Veel groente uit de moestuin ging direct in weckflessen. De Keulse potten vulden we met snijbonen en andijvie. Menig uur hebben wij bij de snijbonenmolen doorgebracht: eentje draaide, de andere duwde de bonen erin. In de winter aten we zoute andijviestamppot of snijbonenstampot met speklappen en zelfgemaakte zure bommen: we vochten erom. Ilpendam was klein, het bestond toen nog slechts uit een handvol straten. Toch kende het een duidelijke hiërarchie. In mijn jeugd woonde je niet aan de Monnickendammerrijweg, maar aan ‘de Dijk’: de blindedarm van het Heerlijkheid Ilpensteijn. Mijn zus Ans werd een keer door haar meester in de klas toegeroepen toen ze even niet goed oplette: ‘Jij, jij daar, meid van de Dijk.’ Als mijn broer en ik na het avondeten gingen voetballen op het Dorpsplein, dan hadden de dorpsjongens altijd een streepje voor. Natuurlijk ook omdat ze sneller op het plein waren dan wij. Wij moesten netjes met onze armen over elkaar langs de kant wachten totdat er opnieuw werd gepot. Maar als je zelf een bal meenam, kon je wel eerder meedoen. Zo waren de regels. Maar de Monnickendammerrijweg is ‘de Dijk’ niet meer. Er zijn mooie huizen neergezet, oude dijkwoningen zijn gerenoveerd of gesloopt. En er zijn zelfs dorpsjongens naartoe getrokken die zeggen dat ze nu op de Goudkust wonen. Ik geef ze geen ongelijk, ik wist het alleen toen al. ILPENDAM | 13
14 Online Touch Home