de meerwaarde van VRIJWILLIGERS WERK Mussie OP DE TUIN HEB IK VEEL NEDERLANDS KUNNEN OEFENEN Zes Utrechtse vrijwilligers vertellen.
DE VRIJWILLIGER Inhoudsopgave 4 4 6 10 12 8 10 12 14 GERRY ‘‘Dit werk is life-saving.’’ HARIËTTE ‘‘Ik doe net die extra dingen waar de docenten niet aan toekomen.’’ BASHAR ‘‘Ik probeer Nederlanders en Syriers bij elkaar te brengen.’’ MUSSIE ‘‘Thuis zitten zonder werk is moeilijk.’’ KARAMA ‘‘Ik wil laten zien dat ik hier wil blijven en de taal wil leren’’ NIELS ‘‘Er was meteen een klik.’’
DE VRIJWILLIGER De meerwaarde van vrijwilligerswerk In Utrecht is 1 op de 3 inwoners vrijwillig actief. Met elkaar maken zij ontzettend veel mooie dingen mogelijk! Al die vrijwilligers hebben hun eigen verhaal. Verhalen over de hoe fijn het is (weer) van betekenis te kunnen zijn, hoeveel je kunt leren en hoe vrijwilligerswerk voor sommige vrijwilligers zelfs ‘life-saving’ kan zijn. Via vrijwilligerswerk kun je ontdekken wat je leuk vindt. Vrijwilligerswerk kan je ook helpen bij bijvoorbeeld de Nederlandse taal oefenen en de cultuur beter leren kennen. Of het kan een middel zijn om je leven totaal over een andere boeg te gooien. We presenteren in dit magazine zes inspirerende verhalen van zes mooie vrijwilligers, die elk hun eigen reden hebben waarom ze vrijwilligerswerk zijn gaan doen. Drie vluchtelingen, iemand die een dierbare verloor en het roer om wilde gooien, iemand die vastliep in haar werk en een ex-tbs’er vertellen over wat voor hen de meerwaarde van vrijwilligerswerk is. Vrijwilligers Centrale Utrecht biedt extra begeleiding waar nodig. Ook vier van deze vrijwilligers vonden passend vrijwilligerswerk via de persoonlijke begeleiding van onze consulenten. Veel leesplezier! Judith Deynen Directeur
DE VRIJWILLIGER ‘ Dit werk is life-saving ‘ Gerry Steffen (66) heeft niet één, maar twee keer TBS achter de rug. In 2009 brak hij volledig met zijn verleden om zijn tijd te besteden aan het vrijwillig runnen van het uitgiftepunt Straatnieuws Utrecht. Hij werd zelfs genomineerd voor de WijMakenUtrecht-vrijwilligerstrofee 2017. IN TER VIEW GERRY STEFFEN Leeftijd 66 Begonnen als vrijwilliger bij Straatnieuws in 2009 Genomineerd voor WijMakenUtrecht-troffee in 2017 4 BIJ VERGISSING Het is acht jaar geleden dat Gerry bij toeval Straatnieuws kwam binnenlopen. Hij had zich een deur vergist. Maar toen Gerry eenmaal binnen stond, beviel het hem goed. Gerry grinnikt als hij eraan terugdenkt. “Iemand vroeg wat ik kwam doen. Ik zei: Ik kom hier werken. Ze begonnen te lachen. Ik moest eerst op gesprek bij het hoofd distributie. Tijdens het gesprek hield hij me voor dat ik wel sterk in mijn schoenen moest staan.” Geen probleem voor Gerry, die meteen vertelde dat hij nog onder TBS-toezicht viel. Maar zijn eerlijkheid werd gewaardeerd, Gerry mocht aan de slag.
DE VRIJWILLIGER ‘ Ik doe het voor een groep mensen die het nodig heeft én voor het contact ‘ “Het werk bestaat uit krantjes verkopen, noteren hoeveel er zijn verkocht, de kas opmaken, thee- en koffiezetten voor de verkopers, schoonmaken… ook asbakken legen. We mogen hier namelijk roken. Mensen hebben het koud. Dus komen ze binnen voor een sigaretje, warme soep of een tosti.” MEERWAARDE Op de vraag wat het Gerry oplevert is hij heel duidelijk. “Ik heb een doel in mijn leven. Ik wil niet meer terug in mijn oude milieu, dat heb ik mijn dochter beloofd. Dit werk is net wat Straatnieuws is voor de verkopers: life-saving.” Behalve dat Straatnieuws voor Gerry een omslagpunt in zijn leven is geweest, is er meer. “Ik ben trots op wat ik voor mezelf bereikt heb. Het werken hier is een grote uitkomst. Ik heb een vast doel, ik ben bezig, heb geen tijd om terug te vallen. Mensen zeggen weleens: STIJN TERLINGEN VAN STRAATNIEUWS UTRECHT: GERRY IS ONZE RUGGENGRAAT. Hij is onvoorstelbaar trouw en een enorme doorzetter. Voor veel verkopers is hij ook een rots in de branding. Hij ontvangt ze vriendelijk, maakt een praatje, drinkt koffie met de verkopers (die dikwijls dak- of thuisloos zijn), steekt ze een hart onder de riem. Door zijn verleden is Gerry niet altijd even makkelijk in de omgang, maar iedereen beseft dat hij onvoorstelbaar belangrijk werk doet voor Straatnieuws Utrecht, dat veel respect verdient. En dat krijgt hij ook van iedereen: de verkopers, de andere vrijwilligers, de redactieleden van de krant en de bestuursleden van de krant. Hij is goud waard voor Straatnieuws Utrecht! 5 “Je gaat elke morgen om kwart voor acht de deur uit, zes dagen in de week, terwijl het vrijwilligerswerk is.” Maar ik doe het voor een groep mensen die het nodig heeft, en voor het contact.” LESSEN Gerry heeft ook veel geleerd de afgelopen jaren. “Omgaan met mensen, bijvoorbeeld. Ik ben nooit subtiel geweest, ben ik nog niet, maar ik let meer op hoe ik het zeg. En ik heb geen vooroordelen meer. In het begin dacht ik wat moeten die Bulgaren hier, maar sinds ik hier werk weet ik waar het om gaat. Mensen staan in de regen en kou om een centje te verdienen en daar heb ik respect voor. Voor mij is dit mijn leven geworden, mijn alles. Het is mijn redding geweest. Acht jaar bij hetzelfde is nog nooit gebeurd. Ja, bij justitie.”
DE VRIJWILLIGER ‘ Leeftijd 34 Vrijwilliger sinds 2017 Expositie coördinator Leidsche Rijn College Ik doe net die extra dingen waar de docenten niet aan toekomen IN TER VIEW HARIËTTE Van specialist Erf-en Schenkbelasting bij de Belastingdienst naar Expositiecoördinator bij het Leidsche Rijn College. Hariëtte (34) vaart er wel bij. “Het afgelopen jaar liep het allemaal wat anders dan ik wilde. Er waren een paar grote gebeurtenissen in mijn leven waardoor ik mijn werk bij de Belastingdienst niet meer kon volhouden. Ik heb een tijdje thuis gezeten totdat ik weer wat meer om me heen kon gaan kijken. De Vrijwilligerscentrale bood begeleiding bij het vinden van een passende vacature. Uiteindelijk koos ik voor de functie van Expositie Coördinator bij het Leidsche Rijn College, een middelbare school in Utrecht.” BETEKENIS Vrijwilligerswerk betekent veel voor Hariëtte: “Het geeft me de kans om te ervaren wat mijn belastbaarheid is. Ik vind het ook fijn om überhaupt weer iets te kunnen doen en weer deel te nemen aan de maatschappij. Wat ik heel prettig vind, is dat het iets extra’s is en dat het niet erg is als het even niet gebeurt. Ik doe net die extra dingen waar de docenten niet aan toekomen. Ik krijg regelmatig complimentjes. Het geeft het gevoel dat wat ik doe ook waardevol is.” 6 INRICHTEN Hariëtte is onder meer verantwoordelijk voor het inrichten van de vitrines. Samen met een collega bepaalt ze hoe ze dat doen en bestellen ze bijvoorbeeld de blokken die nodig zijn om de kunst van de leerlingen te etaleren. “En in de gangen hangen we zoveel mogelijk tekeningen op van leerlingen. Dat geeft mooie reacties. Leerlingen kijken en zeggen: “O, wat gaaf!” POSITIEVE OMGEVING Hier mag ik kijken wat ik allemaal kan. Het is zo’n positieve omgeving, daar ben ik weer zekerder door worden. Je hoeft niet tot in den treure gestudeerd te hebben. Verwachtingen liggen niet super hoog. Het gaat er meer om je eigen creativiteit laten vloeien. Bovendien ben ik anders gaan denken over werk. Je hoeft niet per se achter een bureau op een kantoor te zitten om het werk te noemen.” ‘
DE VRIJWILLIGER ‘ Hier mag ik kijken wat ik allemaal kan INZET VRIJWILLIGERS Sylvia Jans (61), coördinator vrijwilligerswerk en onderwijsondersteuner, stelde een paar jaar geleden voor vrijwilligers in te zetten, vanwege de zware belasting van docenten. “In het begin was men best cynisch, er was de angst dat vrijwilligers de betaalde banen zouden innemen. Na aanvankelijke aarzeling zie je de sfeer veranderen ten opzichte van vrijwilligerswerk. Het is een cultuuromslag en dat heeft even tijd nodig.” MEERWAARDE “De meerwaarde zit er vooral in dat vrijwilligers dingen kunnen doen die je graag ‘ zou willen met elkaar, maar waar het vaste team geen tijd voor heeft. Bijvoorbeeld helpen met surveilleren, of het inrichten van een expositie. Allemaal dingen die maken dat het beter gaat of soepeler loopt.” SPRINGPLANK “Wat ik echt leuk vind, is dat er aardig wat mensen aan een baan geholpen zijn doordat ze hier vrijwilligerswerk hebben gedaan. Ook zijn er mensen geholpen die een tijdje rust en ruimte nodig hadden om zich te kunnen ontplooien. Dat kan omdat wij ze de kans geven. Ze horen er weer bij. Het geeft mensen waardigheid.” 7
DE VRIJWILLIGER ‘ 8 Ik probeer Nederlanders en Syriërs bij elkaar te brengen Bashar Mufid Dassouki (34) vluchtte in 2014 uit Syrië. Nu doet hij alles om een brug te slaan tussen Syriërs en Nederlanders. Hij wil met en voor mensen werken. IN TER VIEW BASHAR MUFID DASSOUKI Leeftijd 34 Gevlucht uit Syrië 2014 Arabisch vertaler voor asielzoekers Tijdens een voorlichtingsbijeenkomst voor vluchtelingen georganiseerd door de Vrijwilligerscentrale, raakte Bashar meteen enthousiast. Hij meldde zich aan. Behalve iets terugdoen, waren het in contact komen met Nederlanders, het vergroten van zijn netwerk, de arbeidsmarkt leren kennen en de taal leren ook belangrijke overwegingen om vrijwilligerswerk te doen. ‘
DE VRIJWILLIGER ‘ Bashar is een waardevolle vrijwilliger ‘ VERTALEN Bashar doet veel vertaalwerk voor het project Aan de Slag van de Vrijwilligerscentrale. “Ik bezoek samen met coördinator Jes Kleijnen twee asielzoekerscentra. Ik vertaal de informatie en afspraken die door haar gegeven wordt over klussen en activiteiten die we hebben. Ik help ook tijdens de groepsvoorlichting die we geven aan asielzoekers, bij taallessen, en ik heb een flyer in het Arabisch vertaald.” CONTACT “Ik vind het gezellig om met mensen te praten en ze te helpen. Daarom ga ik ook naar diverse activiteiten die vanuit het project worden georganiseerd: koken in een eethuis, of ik wandel met oude mensen en met vluchtelingen uit het asielzoekerscentrum. Het allermooiste vind ik het om nuttige informatie te geven.” BRUGGEN BOUWEN Ik probeer Nederlanders en Syriërs bij elkaar te brengen. Ik bouw een brug. Dat doe ik door geduldig te zijn en goed te luisteren naar alle partijen. Dan kan ik uitleggen wat er bedoeld wordt. Ik leg Syriërs bijvoorbeeld uit dat het hier in Nederland vrijwilligerswerk genoemd wordt. In Syrië help je iemand met iets, dat komt uit je hart, we noemen dat geen vrijwilligerswerk.” 9 JES KLEIJNEN: ZONDER BASHAR ZOU HET VEEL INGEWIKKELDER ZIJN. Jes Kleijnen is enthousiast over de rol van Bashar in het project: “Bashar is een waardevolle vrijwilliger. Juist vanuit zijn betrokkenheid en eigen ervaringen met vrijwilligerswerk in Nederland, is hij iemand die ons belangrijke inzichten meegeeft over het werken met asielzoekers. Zonder zijn vertaalwerk en de manier waarop hij contact met de mensen legt, zou de communicatie echt veel ingewikkelder zijn.”
DE VRIJWILLIGER Leeftijd 28 In Nederland sinds 2015 Begeleid werk Common Ground sinds 2017 IN TER VIEW MUSSIE HAILE Mussie Haile (28) ontvluchtte Eritrea in 2008. Via Israël kwam hij in 2015 in Nederland terecht. Nu werkt hij als vrijwilliger in de Voedseltuin in Overvecht. Mussie is erg enthousiast: “Ik doe vrijwilligerswerk omdat ik de taal wil leren en in contact wil komen met Nederlanders. Het is hier fijn. De mensen zijn vriendelijk en ik vind het ook mooi om te leren tuinieren. Eigenlijk vind ik alles leuk, aardappels rooien, bonen plukken of compost maken en groente oogsten. Elke dag doe ik iets anders, het is afwisselend. Ik heb net een boom verplant. Het is goed hier, want thuis zitten is moeilijk zonder werk.” 10
DE VRIJWILLIGER ‘ Thuis zitten zonder werk is moeilijk ‘ HEILZAAM Werkbegeleider Renée Menger van Common Ground vertelt enthousiast over het project en de rol die Mussie speelt. “De Voedseltuin is een bestaande buurttuin in Overvecht, waar groente verbouwd wordt door bewoners uit de wijk. Stichting Voedseltuin kwam bij me met de vraag vluchtelingen een kans te geven vrijwilligerswerk te doen op deze tuin. Een geweldig initiatief, want tuinieren is zo versterkend en gezond voor veel mensen. En voor degenen met bagage is het mooi om dat te ontdekken. Dit project zijn we in juni 2017 begonnen. Hier werken nu zes mensen met een achtergrond als vluchteling die regelmatig komen. Het is een mooie mix tussen Nederlanders en vluchtelingen.” GESLAAGD In het begin was het even zoeken naar de goede vorm. “Ik was hier ook nieuw en de Nederlandse vrijwilligers wilden weten wat ik kwam doen; uitleggen dat er ook veel vluchtelingen in Overvecht wonen en met het nieuwe AZC worden dat er meer. Ook voor hen kan het fijn zijn om aan de slag te kunnen. Daar waren geen bezwaren tegen, maar het was goed om het er voor de start van Common Ground met elkaar over te hebben. Inmiddels zijn de vluchtelingvrijwilligers een aantal maanden aan het werk en zij pakken alles met veel enthousiasme en energie aan. Dat werkt weer door naar de anderen. Het gaat om menselijk contact, elkaar open tegemoet treden.” ENERGIE “Mussie is hier op de tuin twee andere vrijwilligers uit Eritrea tegengekomen. Ze hebben het heel leuk met elkaar en brengen sfeer mee én een heleboel energie. Dat is goed, want het is een tuin in opbouw en er moeten grote klussen gedaan worden. Ik word zelf heel blij van de onderlinge verbondenheid in het team. Eerst is er onwennigheid en kunnen we elkaar nog niet zo goed verstaan. Maar er bestaat ook een universele taal. Dan is de tuin een mooi middel om te binden, om samen iets op te bouwen.” UITLAATKLEP “Mussie kwam in het begin niet met het idee dat hij wilde tuinieren. Hij heeft interesse in techniek, bijvoorbeeld sloten vervangen, een pergola bouwen. Maar hij zag dat er veel meer moest gebeuren in de tuin. Dat pakte hij aan. Het leuke van Mussie vind ik dat hij ook het geheel in de gaten houdt. Hij weet precies wat hij moet doen en waar het ophoudt. Ik denk dat de tuin voor hem betekent dat hij erbij hoort, zijn energie kwijt kan en dat het zijn eigen project is geworden. Het is een lekkere uitlaatklep voor wat hij allemaal achter de rug heeft. En we hebben een getuigschrift gemaakt met de kwaliteiten van Mussie; want dat was nodig voor de gemeente.” “In januari start ik met een opleiding Techniek” vertelt Mussie tot slot trots. “Op de tuin heb ik veel Nederlands kunnen oefenen. Dat is goed voor mijn opleiding! ” 11
DE VRIJWILLIGER ‘ 12 Vrijwilligerswerk geeft me afleiding ‘ Karama Almaliki (44) vluchtte in 2015 uit Irak waar zij lerares van een basisschool was. Het leven in een asielzoekerscentrum valt haar zwaar, maar vrijwilligerswerk houdt haar op de been. IN TER VIEW KARAMA ALMALIKI Leeftijd 44 Gevlucht uit Iran in 2015 Werkt bij Emmaus Lombok sinds 2016 Karama werkt al anderhalf jaar bij tweedehandswinkel Emmaus Lombok, waar kleding, meubels en elektrische apparatuur worden verkocht. Karama: “Ik help met het prijzen, het ophangen en inrichten van de spullen. Het is heel leuk, ook omdat ik iets wil doen. Ik ben hier niet gekomen om alleen te eten en te slapen. Het leven hier op het centrum is saai, ik wil werken om te vergeten.”
DE VRIJWILLIGER ‘ Dat werk geeft Karama de nodige afleiding. Ze vertelt enthousiast: “Eigenlijk vind ik alles leuk. Ik vraag eerst wat ik die dag moet doen. De schoenen en tassen goed zetten, of kleding in de winkel hangen en de oude kleding weghalen en in zakken stoppen, soms maak ik schoon. En als ik klaar ben ga ik boodschappen doen en de lunch klaarmaken en dan eten we samen.” TROTS Dat vrijwilligerswerk tot mooie ontmoetingen kan leiden, blijkt wel uit de anekdote die Karama DICK DEN HERTOG VAN DE ROOBOLKAPEL: KARAMA HEEFT ER WAT AAN EN WIJ OOK Behalve het werk in Emmaus, helpt Karama ook iedere week mee in de keuken van de Roobolkapel die door Dick den Hertog (Diaken van de Protestantse kerk Nederland), wordt gerund. “Wij organiseren diverse activiteiten, waaronder het aanbieden van een maaltijd voor vier euro voor mensen uit de buurt die het niet breed hebben. Karama helpt de kok met de voorbereidingen, het koken en afwassen.” DOEL “Er komen hier mensen die het niet zo op buitenlanders hebben. Daarom is het zo goed om Karama juist wel hier te laten komen. Om te laten zien dat buitenlanders niet anders zijn dan Nederlanders. Karama wordt geaccepteerd door mensen die normaal gesproken zeggen: “Ze pakken onze huizen af.” Dat vind ik mooi om te zien en dat probeer ik zoveel mogelijk te stimuleren. Zij heeft er wat aan en wij ook.” 13 Ik wil laten zien dat ik hier wil blijven en de taal wil leren ‘ met een grote lach op haar gezicht vertelt. “Ik heb de koning ontmoet! De koning zei: “Ik ben trots op u en ik hoop dat u hier kunt blijven, maar het spijt me heel erg, het is niet mijn werk om te bepalen of u mag blijven, dat ligt buiten mijn vermogen.” Hij vroeg me ook waarom ik vrijwilligerswerk deed. Ik vertelde dat ik het leuk vond en dat ik Nederlanders wil laten zien dat ik hier wil blijven en de taal wil leren. De koning was erg gelukkig met ons.”
DE VRIJWILLIGER De beste vriend van Niels Mulder (38) kreeg in 2013 een herseninfarct. Na een jaar mantelzorger te zijn geweest, ging Niels eerst rustig kijken wat hij wilde gaan doen. Vrijwilligerswerk gaf hem die mogelijkheid. IN TER VIEW NIELS MULDER Leeftijd 38 Was 20 uur per week vrijwilliger Nu in opleiding tot verzorgende “Ik ben opgeleid tot kunstenaar, maar het idee om me te vestigen met een atelier, vloog me aan. Ik moest ook bijkomen van de gebeurtenissen, dus koos ik voor vrijwilligerswerk.” De Coördinator Vrijwilligers van Vecht en IJssel, zag voor Niels wel mogelijkheid op de afdeling Kleinschalig Wonen. Een gesloten wooncombinatie voor demente ouderen die totale verzorging nodig hebben. Niels: “Ik wist niet of ik dat wel wilde of kon. Ik had een beeld van kwijlende oude mensen.” Ondanks zijn twijfel raadde de coördinator hem aan het toch te proberen en als het niet zou gaan, moest hij tijdig aan de bel trekken. Daar was echter geen sprake van, Niels straalt als hij het over zijn werk heeft. “Er was meteen een klik.” ‘ 14 Je moet echt doen wat je leuk vindt ‘
DE VRIJWILLIGER ‘ Er was meteen een klik ‘ WAARDERING “Het brengt me veel gezelligheid. Ik voel me nuttig, ik doe iets wat er toe doet. Een aantal ouderen dat hier woont kan niet meer verbaal communiceren. Ik hoop dat ik een prettige, warme en liefdevolle indruk achterlaat. Of dat nou met een woord is of met aanraking.” De ouderen laten Niels ook merken dat ze hem waarderen. “Dat gaat door een blik of een aai die ze mij geven. Het contact is heel erg prettig. De meeste ouderen zijn gevoelig. Als ik een dag niet goed in mijn vel zit, loopt het niet lekker. Dan vraag ik aan een ander het even over te nemen en dan gaat het wel.” DOEN WAT JE LEUK VINDT Niels begon met vier uur in de week, maar bouwde dat uit tot twintig uur. Hij kreeg langzaamaan ook meer bevoegdheden. Dat was het moment waarop er iets begon te dagen. “Het ging lekker, ik voelde het vertrouwen van het team. Toen dacht ik: deze baan wil ik! Maar zonder achtergrond in de zorg ging dat natuurlijk niet. Ik ben een opleiding gaan doen, en ik regelde met de gemeente dat ik dat mag doen met behoud van uitkering. Ik vind het fantastisch! Hier leerde ik dat je echt moet doen wat je leuk vindt en dat je er dan zelf achteraan moet gaan. Een ander gaat het niet voor je regelen.’” Niels zit duidelijk op de goede plek. “De komende dertig jaar wil ik dit blijven doen.” WELBEVINDEN Linda Baars (46), Coördinator Vrijwilligerswerk, vertelt over de toegevoegde waarde van vrijwilligers: “Vrijwilligers zijn het cement tussen de stenen. Al die extra dingen die ze doen. Als we geen vrijwilligers zouden hebben, blijft de basiszorg over. Het koken, de huiskamer, het beheren van de winkel en het restaurant draaien allemaal op de vrijwilligers. Voor het welbevinden zijn ze erg belangrijk. Een vrijwilligers heeft tijd om te gaan zitten en een praatje te maken. Precies dat waar medewerkers niet aan toekomen.” 15
VC UTRECHT STAAT MIDDEN IN DE STAD; LETTERLIJK EN FIGUURLIJK! Vanuit ons kantoor in de binnenstad stimuleren, verbinden en promoten we het Utrechtse vrijwilligerswerk. We zijn partner op het gebied van vrijwillige inzet voor (toekomstige) vrijwilligers en voor organisaties die met vrijwilligers (samen)werken. COLOFON We geven advies (op maat), workshops en organiseren innovatieve, nieuwe projecten. We verbinden Utrechtse organisaties en (toekomstige) vrijwilligers via onze vacaturebank: maandelijks zijn er zo’n 350 nieuwe matches. Daarnaast bieden we individuele begeleiding aan mensen bij het vinden van passend vrijwilligerswerk. Veel dank aan Gemeente Utrecht en het Oranjefonds voor het mede mogelijk maken van deze uitgave. Fotograaf: Fouad Hallak, statushouder uit Syrië, nu o.a. vrijwilliger bij VCU Interviews: Caroline Ligthart Vormgeving: RROOK, strategie x ontwerp © 2018 VCU
1 Online Touch