eerst slaapwagens , daarna restauratiewagens oftewel ‘dining cars’. Comfortabel reizen met eten en drinken in soms weelderig luxueuze constructies op de rails. gebruiken, op stations floreerde daarom goed. Er waren vaak lange pauzes in de treinreis, waarbij de locomotieven water en kolen moesten innemen. Voor de reizigers een gedwongen stop die dan benut werd, waar mogelijk, met een bezoek aan de op de stations aanwezige eetgelegenheid. Dat waren soms chaotische toestanden. In kringen van de elite werd naar alternatieven gezocht en het idee ontstond om in de trein al maaltijden te brengen. Dat ging eerst met het serveren vanuit de stations in de rijtuigen, nu niet direct ideaal. De volgende stap was om speciale rijtuigen voor het dineren te construeren. De Tsaar Nikolas I van Rusland komt de eer toe in 1851 als eerste in zijn eigen trein hiervoor speciale rijtuigen te hebben. Het waren zware rijtuigen op 2x4 assen, ongeveer 35 m lang. Om te slapen, te vergaderen en te dineren. Iets wat voor de gewone reiziger niet mogelijk was. Die mogelijkheid kwam wel tot stand, let wel voor de welgestelden, in wat toen werd genoemd het “land van de onbegrensde mogelijkheden”, de VS. De heer George Pullman had zijn fortuin gemaakt met hefsystemen en vijzels en de organisatie daaromheen. Bestaande complete (veelal houten) gebouwen konden worden opgekrikt om zodoende ruimte te hebben om daaronder de riolering en afwatering aan te leggen. Daarna kon dat gebouw weer zakken. Hij investeerde zijn gemaakte fortuin in de spoorwegen en kwam met het lumineuze idee om het reizen prettig en met heerlijke belevenissen te maken, zeker op die lange afstanden wel aanlokkelijk. Zo ontstonden de Pullmanrijtuigen: 8 De heer Nagelmackers uit België, die een aantal jaren in de VS doorbracht, nam dit idee mee terug naar huis en ging er mee aan de slag. Later werd dit de “Compagnie Wagon Lits et Les Grand Express Européens (CIWL)”. Het was zeer functioneel voor de wel gesitueerden en bijzonder in trek bij de Duitse reizigers. Denk maar aan de Oriënt Express: aansluiting op de stoombootdiensten en met een bar en luxe fauteuils met dinerruimtes en bedienend personeel. Met een kleine keuken, waar chef-koks diners toverden met vele gangen. Een assistent liep eerst de hele trein door met een triangel om aan te kondigen dat het diner geserveerd werd. Tuur toonde enkele mooie foto’s van rijtuigen met soms rijk gedecoreerde plafonds en pluche zetels. In Nederland met relatief korte reistijden kenden we deze luxe niet. Daar moesten de reizigers het meer hebben van een goede stationsrestauratie. Die waren er in ruime mate en met een indeling in verschillende klassen. Het serveren van koffie langs
9 Online Touch Home