samenwerken aan langer thuis wonen EEN OVERZICHT VAN DE PROJECTPERIODE 2014 – 2016 Behaalde resultaten en doelstellingen
INHOUDSOPGAVE Voorwoord Vitaal Thuis: hoe het begon Doelstellingen Vitaal Thuis Kennisdeling Resultaten van de werkgroepen Vervolg Vitaal Thuis Colofon 15 3 4 5 6 8 12
VOORWOORD VITAAL THUIS De zichtbare resultaten van samenwerken aan langer thuis wonen Hoe zorgen we dat thuiswonende ouderen snel zorg kunnen inroepen als dat nodig is? Hoe helpen we hen om de juiste beeldzorgtool te kiezen? Met andere woorden: hoe zorgen we ervoor dat thuiszorgtechnologie bruikbaarder, betrouwbaarder én beter betaalbaar wordt voor iedereen? We zien dat steeds meer ouderen steeds langer thuis blijven wonen. En ook thuis hebben zij zorg nodig. De juiste thuiszorg technologie kan hierbij helpen. Daarom is het belangrijk dat thuiszorg technologieën hun weg naar deze doelgroep vinden. Om dit voor elkaar te krijgen, werd twee jaar geleden Vitaal Thuis in zijn huidige samenstelling gestart. In de Vitaal Thuis coalitie stellen we ons tot doel om thuiszorgtechnologie voor iedereen beschikbaar te maken. Zodat thuiswonende ouderen simpel en snel professionele hulp kunnen inroepen. Zodat familieleden op afstand weten hoe het met de zorgbehoevende gaat. Bijvoorbeeld door slimme sensoren te installeren die mensen thuis in de gaten houden. Hoewel deze voorbeelden al tijden veelbelovend lijken, was van grootschalige toepassing nog geen sprake. Daarom nam VitaValley samen met ActiZ, KIEN en Vilans het initiatief voor Vitaal Thuis. Sinds 2014 werken we in deze coalitie samen aan de brede opschaling van bruikbare, betrouwbare en betaalbare thuiszorgtechnologie. vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen De afgelopen periode groeide Vitaal Thuis uit tot een coalitie van ruim 60 partijen uit de zorg, het bedrijfsleven en kennis instellingen. We werken samen aan de implementatie van inmiddels ruim 11.500 Vitaal Thuis gespecificeerde oplossingen in verschillende regio’s. We bundelen onze krachten en creëren randvoorwaarden op het gebied van standaardisering, financiering, digitale vaardigheden en transparantie in keuze voor de cliënt. In deze publicatie vatten we de resultaten van deze inspanningen voor u samen. Het Vitaal Thuis motto ‘Samenwerken aan langer thuis wonen’ is wordt in 2017 actueler dan ooit. Naast thuiszorgtechnologie, gaan we ons ook richten op ziekenhuiszorg thuis (Hospital@Home) en Vitaal Thuis in de wijk. De behaalde resultaten en geleerde lessen vormen hiervoor een zeer vruchtbare basis. Namens het Vitaal Thuis team, Conchita Hofstede Pasquelle van Ruiten Pim Ketelaar 3
VITAAL THUIS Hoe het begon Sinds 2013 zet Vitaal Thuis zich er voor in om ouderen langer en veilig zelfstandig thuis te kunnen laten wonen. Dat doen we door eenvoudige en betaalbare thuiszorgtechnologie breed beschikbaar te maken. VitaValley initieerde Vitaal Thuis in 2013 en in 2014 bracht zij een eerste coalitie bijeen. Hierin werken Actiz, VitaValley, KIEN, Vilans, CZ, een aantal cliënten organisaties en twaalf innovatieve zorgaanbieders samen aan de grootschalige implementatie van thuiszorgtechnologie en eHealth. Intussen is deze coalitie uitgegroeid tot meer dan 60 partijen. Vitaal Thuis voorziet in de behoefte om de (in)formele zorg te ontlasten. Zorggebruikers moeten zelf in staat zijn om keuzes maken over welke zorg- en welzijnsdiensten ze bij welke partij afnemen. Zo gaan we van aanbodgericht naar vraaggericht en staat de gebruiker centraal. We blijven werken aan de opschaling van het Vitaal Thuis programma. Zodat nog meer ouderen gebruik kunnen maken van thuiszorgtechnologieën. Landelijk doen we dat door gebruik te maken van reeds bestaande regionale (innovatie)netwerken. Zij kennen immers de bewoner, mantelzorger of zorgverlener uit hun eigen regio het beste. Kennis uit de verschillende regio’s wordt gedeeld in een ‘learning community’. De coalitie heeft de afgelopen twee jaar veel bereikt. Zo hebben zes verschillende werkgroepen op diverse terreinen mooie resultaten opgeleverd. En daar zijn we trots op. In het volgende hoofdstuk leest u aan welke doelen wij in 2014, ’15 en ’16 gewerkt hebben en welke daarvan behaald zijn. vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen 4
DOELSTELLINGEN VITAAL THUIS Het doel van Vitaal Thuis is drieledig: 1) de opschaling van thuiszorgtechnologie, 2) deze voor iedereen beschikbaar maken en 3) keuzevrijheid bieden op basis van acceptabele consumentenprijzen, transparantie en toegankelijke (inkoop)kanalen. Naast deze hoofddoelstellingen, zijn een aantal opschalingdoelen voor eind 2016 geformuleerd. Deze zijn allemaal behaald. Deze doelen luidden: h Er zijn 10 gecertificeerde oplossingen geïmplementeerd bij meer dan 10.000 gebruikers van Vitaal Thuis die hiermee langer, veilig en vertrouwd kunnen wonen. De focus lag hierbij op producten voor alarmering, alarmopvolging, beeldzorg en slimme sleutel oplossingen. h Er zijn open specificaties opgeleverd op het gebied van thuiszorgtechnologie die erkend en gebruikt worden door (eind) gebruikers en leveranciers. h Vitaal Thuis specificaties zijn opgenomen in inkoopgidsen van zorgverzekeraars, woningcorporaties en gemeenten. h Er is een proces Ingericht van certificering voor thuiszorgtechnologie. h Kennis is geborgd in zorg en technische opleidingen. h Er is geleerd van Vitaal Thuis implementaties en best practices hieruit zijn geformuleerd en gedeeld. h Een bruikbare en gemakkelijk toegankelijke keuzegids voor gebruikers van thuiszorgtechnologie is gemaakt. Landelijke opschaling is geslaagd als iedereen in Nederland de mogelijkheid heeft betaalbare thuiszorgtechnologie te gebruiken en hierbij ook de keuzevrijheid heeft in welke toepassing, welke leverancier en welke zorgaanbieder te kiezen. vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen 5
KENNISDELING Eén van de speerpunten van Vitaal Thuis is het stimuleren van kennisdeling. Door kennisdeling bereiken we sneller onze doelstelling om betaalbare thuiszorgtechnologie in heel Nederland bereikbaar te maken. Want hoe meer mensen gebruik kunnen maken van de inzichten die wij opdoen, hoe beter zij dit in de praktijk kunnen toepassen. Kennis delen we onder meer via onze ‘learning community’. Hierin stimuleren we in een online omgeving dat partners onderling van elkaar leren. Daarnaast delen we inzichten via artikelen en publicaties. De afgelopen jaren publiceerden we de volgende documenten: h Het Vitaal Thuis visie document waarmee instellingen aan de slag kunnen met thuiszorgtechnologie om mensen langer veilig, verzorgd en comfortabel thuis te laten wonen. h De publicatie “Communicatie in de thuiszorg van de toekomst”; Een exploratief, indepth onderzoek waarin we onderzochten wat specifiek de rol is die technologie kan spelen om de communicatie tussen thuiswonende ouderen, mantelzorgers en thuiszorg medewerkers te verrijken. h De belangrijkste uitkomsten van het een onderzoek door Zorgorganisatie Norschoten (partner van Vitaal Thuis) in samenwerking met de Noaber Foundation naar het ontwikkelingsen realisatieproces van zorgdomotica. Dit is bijeengebracht in de publicatie Zorgdomotica in de Praktijk. h Een van de initiatieven van Vitaal Thuis is het opstellen van inkoopspecificaties om de inkoop kracht van eindgebruikers te bundelen. Vilans onderzocht in hoeverre het huidige aanbod van producten op de Nederlandse markt op het gebied van alarmering en alarmopvolging overeenkomt met de opgestelde inkoopspecificaties. Meer weten? Bekijk dan het nieuwsbericht. Hier is ook het onderzoeksverslag te downloaden. h Op 20 augustus is de uitgave ‘Medische technologie’ verschenen als bijlage bij de Elsevier. Hierin een mooi redactioneel artikel over Vitaal Thuis en bijdragen van veel van de Vitaal Thuis partners. Inmiddels is de uitgave ook te bekijken op Mijn Gezondheidsgids: https://www.mijngezondheidsgids.nl/ medischetechnologieaugustus2016/ h Zie pag. 4: Veilig en vitaal thuis wonen dankzij technologie. Blogs h Het Internet der dingen rukt op. Alle apparaten, van auto’s en koelkasten tot tandenborstels en sensoren verbonden met elkaar en met ons via internet. De beloftes van het Internet of Things (IoT) zijn groot, de verwachtingen hooggespannen. Zo ook op het gebied van slimme thuiszorgtechnologie. Voor inlossing van deze beloftes zijn open standaarden cruciaal. Lees meer over dit onderwerp in de blog van Pim Ketelaar. h Nuttige blog van Daan Dohmen (Focus Cura) over financiering van eHealth in de wijkverpleging met praktische tip: de Vitaal Thuis handreiking contractering thuiszorgtechnologie vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen 6
Filmpjes h Beweging 3.0 heeft in samenwerking met o.a. ActiZ een filmpje laten maken over Vitaal Thuis en de inzet van thuiszorgtechnologie bij de familie Mudde. Dit is een ontzettend leuk filmpje geworden, dat hier bekeken kan worden. h Een toelichting van Conchita Hofstede op Vitaal Thuis voor het TV programma Mijn Leven Mijn Gezondheid, dat hier bekeken kan worden. Awards h Vitaal Thuis is genomineerd voor de Computable Award 2016. Hiermee behoort Vitaal Thuis tot de top 10 ICT projecten in de zorg. Ondanks een wervelende pitch is Vitaal Thuis helaas niet doorgedrongen tot de finale van de Computable Awards. Toch zijn wij nog steeds erg trots op het feit dat we met Vitaal Thuis genomineerd waren voor de Award in de categorie Zorg. Een reactie kunnen jullie teruglezen in dit artikel. vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen 7
RESULTATEN VAN DE WERKGROEPEN Zes werkgroepen Zes werkgroepen werkten de afgelopen jaren aan verschillende thema’s binnen het Vitaal Thuis programma. Dit zijn: h Werkgroep inkoop en financiering h Werkgroep specificatie en certificering h Werkgroep keuzegids h Werkgroep digivaardigheden in de zorg h Werkgroep implementatie h Werkgroep communicatie De hierop volgende pagina’s geven een beschrijving van de resultaten van de eerste vijf werkgroepen. De werkgroep communicatie heeft uiteraard ook niet stilgezeten: hun resultaat is zichtbaar via de website www.vitavalley.nl, in de verschillende events die zijn georganiseerd en in de publicaties die zijn uitgekomen. Huidige stand van zaken In de projectperiode 20152016 is ontzettend veel gebeurd. Er is intensief samengewerkt en we hebben mooie resultaten geboekt. Het Vitaal Thuis motto ‘Samenwerken aan langer thuis wonen’ is actueler dan ooit. Er zijn een aantal belangrijke stappen gezet naar de implementatie van bruikbare, betrouwbare én betaalbare thuiszorgtechnologie. vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen Zoals eerder genoemd zijn de eerder gestelde doelstellingen voor 2016 behaald. Hiermee ziet de huidige stand van zaken er als volgt uit: 64 Vitaal Thuis partners 6 actieve werkgroepen: communicatie, digivaardigheden in de zorg, keuzegids, specificatie en certificering, financiering en inkoop, implementatie 14 regionale implementaties Vruchtbare learning community incl. online projectomgeving, nieuwsbrief en website: www.vitaalthuis.org Totaal ruim 11.500 gebruikers die voorzien worden van Vitaal Thuis gespecificeerde oplossingen V3.0 van de specificaties gereed Implementatie analyse gereed Handreiking Contractering Thuiszorgtechnologie gereed Een online keuzegids voor gebruiker en professional www.hulpmiddelenwijzer.nl Een leidraad om digivaardigheden in een organisatie in te bedden 8
Resultaten van de werkgroepen Werkgroep inkoop en financiering Deze werkgroep buigt zich over het opnemen van financiering van thuiszorgtechnologie in het inkoopbeleid van zorgverzekeraars en gemeenten. Hieronder valt bijvoorbeeld de financiering van wijk verpleging en chronische zorg in de eerstelijnszorg. Er wordt onderscheid gemaakt in een korte en lange termijn. Op de korte termijn (2017) ligt de focus vooral op het eenduidig interpreteren van wat al mogelijk is binnen de huidige bekostigingsregels door zorg verzekeraars en zorginstellingen. De lange termijn focust zich op een advies over de route naar structurele bekostiging op basis van patiënt karakteristieken. Het advies van de werkgroep wordt door VWS en NZa ook meegenomen in de herziening van de bekostigings systematiek van EHealth in de wijkverpleging voor 2017. In de zomer van 2016 is de ‘Handreiking contractering thuiszorg technologie’ gepubliceerd. Hiermee biedt de werkgroep verzekeraars en zorgaanbieders een handvat om te komen tot goede afspraken over financiering van thuiszorgtechnologie. In deze handreiking is aandacht voor diverse financieringsmogelijkheden. vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen Werkgroep specificatie en certificering Om ervoor te zorgen dat iedereen in Nederland de mogelijkheid heeft betaalbare en kwalitatief goede thuiszorgtechnologie te kiezen is de werkgroep specificatie en certificering in het leven geroepen. Deze werkgroep richt zich op (eind)gebruikers en leveranciers die gebruik maken van thuiszorgtechnologie. Zij zorgen ervoor dat de ‘Vitaal Thuis specificaties’ voor thuiszorgtechnologie gevalideerd, uitgebreid en onderhouden worden. Het gaat dus om het valideren, uitbreiden en onderhouden van de Vitaal Thuis specificaties. Daarnaast is het doel het realiseren van een ingericht proces van certificering voor thuiszorgtechnologie. 9
Eén van de cruciale stappen binnen Vitaal Thuis is het formuleren van gezamenlijke inkoopspecificaties. Hiermee kunnen zorg - aanbieders gezamenlijk hun inkoopmacht organiseren, open en uniforme standaarden creëren, de komst van een consumentenmarkt faciliteren en thuiszorgtechnologie voor iedereen mogelijk maken. Versie 4.0 van de Vitaal Thuis Inkoopspecificaties is inmiddels gepubliceerd. Deze versie bestaat uit een verdieping op de specificaties zoals opgenomen in de versie 2.4, met name op het gebied van “Beschikbaarheid”. Tevens bestaat versie 3.0 uit een verbreding van specificaties richting medicijndispensing en leefstijlmonitoring. Daarnaast gaat er veel aandacht uit naar het inrichten van een proces voor certificering. Hierbij wordt zoveel mogelijk aangehaakt bij bestaande certificeringmogelijkheden. Op dit moment werken Nictiz, Kiwa en QAEH hier samen aan. Verder heeft KIEN het initiatief genomen om een opleverprotocol voor internet in woningen te ontwikkelen. Voor Vitaal Thuis is de kwaliteit en beschikbaarheid van internet in woningen van groot belang. Door aangesloten partners is er commitment om via NEN het opleverprotocol in een Nederlands Technische Afspraak (NTA) voor internet in en om de woning vast te leggen. Werkgroep keuzegids Vitaal Thuis heeft opschalingdoelen en ambities gesteld voor eind 2016. Eén van de ambities richt zich op het beschikbaar stellen van een keuzegids voor gebruikers van thuiszorgtechnologie. Landelijke vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen opschaling is pas geslaagd als iedereen in Nederland de mogelijkheid heeft betaalbare thuiszorgtechnologie te gebruiken. Essentieel hierbij is om als gebruiker keuzevrijheid te hebben in de toepassing, de leverancier en de zorgaanbieder. Het doel van deze werkgroep is dan ook het ontwikkelen en breed beschikbaar maken van een bruikbare en makkelijke toegankelijke keuzegids voor gebruikers van thuiszorgtechnologie. Dit heeft een eerste vorm gekregen via de website www.hulpmiddelenwijzer.nl. Daarnaast werkt deze werkgroep samen met een onderzoeksproject van Windesheim. Dit onderzoek gaat over eHealth in de Wijk en richt zich op ondersteuning voor de wijkverpleegkundige bij het indiceren van eHealth. w
Digivaardigheden in de zorg De werkgroep digivaardigheden in de zorg heeft gewerkt aan een Implementatieleidraad voor digivaardigheden. Hierin krijgen organisaties aangereikt hoe ze hun personeel kunnen opleiden in digivaardigheden. Ook leren ze hoe ze dit kunnen borgen in hun organisatie. Tevens is de link met opleidingsinstituten gelegd. Op deze manier blijven digivaardigheden onderdeel van de opleidingen voor de nieuwe generatie (zorg)professionals. De werkgroep digivaardigheden van Vitaal Thuis heeft een koppeling gelegd met de Werkgroep digivaardigheden van ECP. Samen hebben zij een workshop gegeven over digivaardigheden tijdens de eHealth week in juni 2016. Dit krijgt vervolg tijdens een evenement dat door VWS georganiseerd wordt in januari 2017. Het doel van deze bijeenkomst is de burger en professional verder te informeren over eHealth. Werkgroep implementatie In veertien implementatieprojecten in verschillende regio’s wordt gewerkt aan de implementatie van thuiszorg technologie. Deze projecten variëren van de implementatie van een groot, landelijk beeldzorgproject tot en met de ontwikkeling van een keuzegids voor de inzet van thuiszorgtechnologie. De 14 implementatieregio’s De meeste betrokken zorgaanbieders werken aan het herinrichten van hun aanbod van personenalarmering. Veelal gaat dit in combinatie met het opschalen van beeldzorg en het kiezen en implementeren van een slimme sleuteloplossing om veilig de woning van een cliënt binnen te gaan. Ook medicatiedispensing en leefstijlmonitoring worden steeds vaker structureel ingezet. In al deze projecten worden de Vitaal Thuis specificaties gebruikt om een verantwoorde, toekomstbestendige en betaalbare keuze te maken uit het groeiende aanbod. In de werkgroep implementatie worden de geleerde lessen gedeeld. Om meer zicht te krijgen op de te overwinnen obstakels tijdens de implementatie is een Implementatie Analyse uitgevoerd. vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen 11
VERVOLG VITAAL THUIS Sinds de start van Vitaal Thuis is er veel gebeurd. In de afgelopen jaren is de Vitaal Thuis coalitie steeds verder gegroeid, tot inmiddels ruim 60 partners. Zij werken samen aan het breed implementeren van bruikbare, betrouwbare én betaalbare thuiszorgtechnologie. De afgelopen maanden is er een aantal zeer concrete en relevante deliverables opgeleverd. Daarnaast wordt er hard gewerkt aan de implementatie van 10.000 implementaties van Vitaal Thuis gespecificeerde thuiszorgtechnologie oplossingen. En daar zijn we best trots op. De huidige projectperiode (2015-2016) nadert zijn einde. Maar dat betekent niet dat Vitaal Thuis na 2016 stopt. ‘Samenwerken aan langer thuis wonen’, het motto van Vitaal Thuis, is actueler dan ooit! Naast thuiszorgtechnologie zijn er nog meer uitdagingen rondom langer thuis wonen waar Vitaal Thuis de krachten voor wil bundelen. Vervolg vanaf 2017 Hospital@Home Het Vitaal Thuis programma zal haar focus verschuiven van thuiszorgtechnologie naar Hospital@Home toepassingen en de gebouwde omgeving in vitale wijken. Hierbij wordt voortgebouwd op de Vitaal Thuis coalitie zoals die vanaf 2013 is opgestart. Voor de nieuwe scope worden nieuwe stakeholders aangehaakt zoals ziekenhuizen, de bouwsector, kennisinstellingen en relevante koepels. In het proces van coalitievorming, vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen In 2017 gaan we de focus verbreden naar Hospital@Home toepassingen, telemonitoring, smart sensoring en eerstelijnszorg thuis. Ook steeds meer ziekenhuizen richten zich op ziekenhuiszorg aan huis. Een goed voorbeeld is de strategie van Isala (Zwolle). Hierbij zetten zij in op het virtuele ziekenhuis. Het UMCU werkt samen met patiënten en ketenpartners aan toepassingen voor Hospital@Home. Tevens zijn de ontwikkelingen rondom thuisdialyse hiervoor interessant. 12 visievorming, specificering, certificering en implementatie wordt gebruik gemaakt van de samenwerkingen en processen die vanaf 2013 zijn ontwikkeld. De kenmerken van de Vitaal Thuis coalitie blijven ook vanaf 2017 hetzelfde: h De Vitaal Thuis coalitie is een nietexclusieve en nonconcurrentiële samenwerking; h Vitaal Thuis is een learning community gericht op duurzame implementatie; h De resultaten van de samenwerking worden publiekelijk gedeeld; het gezamenlijke doel is een zo groot mogelijke maatschappelijke impact; h Alle partners in de coalitie dragen in kind en in cash bij aan de verdere ontwikkeling van Vitaal Thuis middels een VitaValley partnerschap of middels een programma partnerovereenkomst.
Vitaal Thuis in de wijk Mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, willen en kunnen steeds langer zelfstandig wonen. Ouderen gaan bijvoorbeeld niet meer zo vaak als vroeger naar een verzorgingshuis. Ook bij vele andere vormen van een zorgvraag, is de eerste oplossing zorgaanhuis. Nieuwe wetgeving ondersteunt deze trend. Langer zelfstandig thuis wonen vraagt: h Slimme en betaalbare thuiszorgtechnologie h Woningaanpassingen h Nieuwe woonconcepten h Samenwerking en ontsnippering s i n Slimme en betaalbare thuiszorgtechnologie samenwerken aan langer thuis wonen Vitale wijken & voorzieningen in de buurt Nieuwe woonconcepten & woningaanpassingen Dit gaat echter niet vanzelf. Betrokken partijen, professionals én zorgvragende burgers, hebben immers een nieuwe rol. Goede afspraken zijn nodig tussen gemeenten, woningcorporaties, zorg aanbieders en het bedrijfsleven. Maar ook burgers zelf zijn aan zet. Het ‘Aanjaagteam Langer Zelfstandig Wonen’ concludeerde medio 2015 dat de samenwerking tussen woningcorporaties, zorgaanbieders, marktpartijen, private investeerders en zorg kantoren niet vanzelfsprekend is. Er is veel aarzeling en onzekerheid. In Vitaal Thuis in de wijk gaan we samenwerken op de thema’s gebouwde omgeving, inrichting van wijk en smart cities. Kortom: hierbij willen we alle aspecten die te maken hebben met langer en zoveel mogelijk thuis wonen meenemen. vitaal thuis | behaalde resultaten en doelstellingen 13 O p e n i s e p h e i j c r i v fi e c z a u t i e e K s i B e o t r i l g a i n w g k n e e n k t d
Deel deze publicatie direct via Twitter of LinkedIn COLOFON Redactie Conchita Hofstede Pasquelle van Ruiten Pim Ketelaar Jeske Krens Vormgeving Studio Oneseventwo Fotografie Aad van Vliet Copyright Vitaal Thuis 2016 Adres Zonneoordlaan 17 6718 TK Ede (Gld.) 0318 – 65 77 15 www.vitavalley.nl
1 Online Touch