0

ExPress 2e jaargang nr. 2 Nieuws voor gepensioneerden van VVG-PGB November 2017 Dit is een uitgave van Uit je dak voor de koperen kookpan uit 1892. Piet Zagers verzamelt onder stoom historisch erfgoed van de suikerindustrie.

In dit nummer 2 - 3 Vertrouwen ver te zoeken: voorzitter Jos van Rijsingen 4 - 5 Grafici: van ambachtsman tot operator 6 - 7 Martin van Rooijen knokt voor bodem in rekenrente 8 - 9 PGB heeft tabak van rookindustrie 10-11 Een knalrode rotatiepers, het werk was niet aan te slepen 12-13 Historie suikerindustrie Dinteloord op stoom 14 Laat uw stem horen voor de raadsverkiezingen 15 Meldt een (ex)collega aan als lid 16-17 Over zorgpremie, eigen risico en ouderenkorting 18-19 Vijftigplussers leiden opmars van campers 20 Schijnt de zon dan toch: Column Theo Gommers 21 Antwoorden op vragen aan PGB 22 Eindejaars (belasting)tips 23 Zorgverzekering voor gepensioneerden 24 Manifest: red ons pensioenstelsel 25 Gepensioneerden willen meepraten over vernieuwd pensioenstelsel 26 Zeer voordelig concertkaarten 27 Geen big bang voor een nieuw pensioenstelsel Nog vóór de Derde Dinsdag van September maakte ik me al grote zorgen over wat ons boven het hoofd zou hangen. Op Prinsjesdag werd ik, helaas, meer dan bevestigd in die vrees. En in het regeerakkoord wordt er nog een schepje bovenop gedaan. Niet alleen wordt de hypotheekrenteaftrek versneld teruggebracht. De vrijstelling om belasting te betalen over het eigenwoningforfait indien de hypotheek is afgelost gaat er ook aan. Op het nippertje is de afbouwtermijn gelukkig wel verlengd tot dertig jaar. Het was een regeling die uitgerekend voor gepensioneerden met een eigen huis erg welkom was. Deze verslechtering komt bovenop andere lastenverzwaringen: hogere ziektekostenpremie, hogere energiebelasting, hogere btw-tarieven. Met kunst- en vliegwerk en wat aanpassingen van de toeslagen, ontziet het kabinet de portemonnee van de laagste inkomens (ook die van gepensioneerden). cOlOFON ExPress is een uitgave van VVGPGB en verschijnt twee maal per jaar. 2e jaargang nummer 2 Redactie: Theo Leoné, Ruud Peys, Tonnie Klein Hemmink en Jos van Rijsingen Eindredactie: Geer Meershoek Vormgeving en layout: Hans Brand Druk: Drukkerij Tesink B.V. Oplage: 18.500 stuks Reacties kunt u sturen naar: redactie@vvgpgb.nl Het kabinet Rutte III. 2 Foto: copyright ANP Degenen die het ‘geluk’ hebben een wat royaler pensioen te hebben opgebouwd, vissen achter het net. En dat doen ze al heel veel jaren. De belastingverlagingen zijn onvoldoende om de verslechteringen te compenseren. Het toch al grote gat in koopkrachtontwikkeling tussen werkenden en gepensioneerden wordt komende vier jaar alleen maar groter. Juist in een tijd dat het economisch voor de wind gaat, zal daar weinig begrip voor bestaan. Ik verwacht zelfs toenemend gemor en onrust onder de gepensioneerden. Bij onze groep zal het door het kabinet gepropageerde ‘Vertrouwen in de toekomst’ ver te zoeken blijven. Nieuw stelsel Daar komt nu dus bij dat een grote wijziging in ons pensioenstelsel op stapel staat. Het nieuwe kabinet wil dat de sociale partners uiterlijk begin volgend jaar hun ei leggen. Vanaf 2020 zouden de wijzigingen dan moeten worden doorgevoerd. Wellicht dat veel gepensioneerden redeneren dat het hun tijd wel zal duren, maar dat zou wel eens kunnen tegenvallen. Aan het afschaffen van de doorsneepremie (jong en oud betalen nu dezelfde premie en bouwen daarvoor evenveel rechten op) hangt een prijskaartje van zo’n zestig miljard euro (een Brexit heb je voor minder!). Het kabinet belooft fiscale Vertrouwen ver te zoeken

nog volop wordt gevoerd. Vakorganisatie FNV zit er geharnast in en voelt de hete adem van zijn leden in de nek. Ook de organisaties van gepensioneerden voeren de publicitaire druk op. De VVG ondersteunt het manifest Red ons Pensioenstelsel (zie elders in ExPress). Andere rekenrente 50Plus Tweede Kamerlid Martin van Rooijen heeft inmiddels een initiatiefwetsvoorstel ingediend om komende jaren een bodem van 2 procent in de rekenrente te leggen. Verder hebben onze koepel KNVG en zusterorganisatie NVOG eind september nog een uitermate constructief voorstel gedaan om het vastgelopen overleg over compensatie, maar dat zal het hele gat niet dichten. Het risico is levensgroot dat hiervoor naar de goedgevulde pensioenpotten wordt gelonkt. En dan wordt de kans dat er ooit geïndexeerd kan worden nóg kleiner. Het Verantwoordingsorgaan heeft er bij het pensioenbestuur voor gepleit de verschillende toekomstscenario’s die denkbaar zijn in beeld te brengen en zo mogelijk door te rekenen. Dat is een flinke klus omdat de pensioendiscussie de pensioenen tussen sociale partners en kabinet vlot te trekken. Het is een alternatief voor de huidige, voorgeschreven rekenrente waarmee de verplichtingen van een fonds worden uitgerekend. Het is een rendement dat naar de toekomst stabieler en reëler is. Deze zogenoemde macrostabiele rentevoet (MSR) gaat uit van het te verwachten rendement, maar de inflatie wordt daarop in mindering gebracht. Een overheidscommissie mag Premie hetzelfde en toch omhoog! Het Verantwoordingsorgaan moet erop toezien dat het bestuur van het pensioenfonds de belangen van alle groepen recht doet. Dat heet evenwichtige belangenafweging. Ook bij de vaststelling van de pensioenpremie die de actieve deelnemers (samen met de werkgevers) moeten opbrengen, is dat aan de orde. Als vertegenwoordigers van de gepensioneerden in het Verantwoordingsorgaan kijken we natuurlijk of de 65/66/67+’ers recht wordt gedaan. De pensioenpremie voor de basisregeling blijft volgend jaar 24 procent. En toch gaan de mensen meer betalen. De pensioenrichtleeftijd gaat met name omhoog naar 68 jaar. Dat betekent dat vanaf 2018 de opbouw ervan uitgaat dat de pensioendeelnemer pas met pensioen gaat als hij/zij 68 is! Eigenlijk had dit tot een premiereductie kunnen leiden bepalen met welke gegevens (zoals de hoogte van de inflatie) moet worden gerekend. Deze methode kan leiden tot een rekenrendement van tussen de 2 à 3 procent. Heel belangrijk is dat in de communicatie wordt benadrukt dat dit geen potverteren is. Inderdaad, wel wat eerder kans op een stukje indexatie, maar dat tegen alleszins aanvaardbare risico’s. En indexeren is niet alleen van belang voor de gepensioneerden. De actieve deelnemers - onze werkende kinderen! - hebben er ook alle belang bij dat hun toekomstige rechten worden opgeplust. Belangen jongeren Als een gepensioneerde over afgelopen jaren al 10 tot 15 procent indexatie is misgelopen, geldt datzelfde voor de opgebouwde rechten van de werkende. Als de enorme buffers in de pensioenvermogens worden afgeroomd om het afschaffen van de doorsneepremie te financieren, zijn indexaties verder weg dan ooit. Dat is nú in het nadeel van de gepensioneerden maar in de toekomst (als zij ook zijn gepensioneerd) van de werkenden. De belangen van jongeren en gepensioneerden lopen in de praktijk dus veel minder ver uiteen dan in de publiciteit aanhoudend wordt gesuggereerd. Jos van Rijsingen, voorzitter VVG-PGB van 1,3 procent. Het pensioenfondsbestuur handhaaft echter de 24 procent en dus is er sprake van een verhoging. In theorie had men er ook nog een stukje extra verhoging op los kunnen laten, maar dat vond men teveel van het goede. Dus niet én de pensioenleeftijd omhoog én ook de pensioenpremie. Overigens werd vorig jaar de premie met 2,5 procent verhoogd in plaats van met de, normaal gesproken, maximale 2 procent. Al met al vindt het bestuur van het pensioenfonds dat de ‘pijn’ tussen de diverse groepen deelnemers/gepensioneerden voldoende evenwichtig is verdeeld. Het Verantwoordingsorgaan was het hier mee eens, ook de gepensioneerden in dit orgaan. Op dezelfde dag dat het Verantwoordingsorgaan hiermee instemde, werd ook duidelijk dat de dekkingsgraad zich zodanig heeft ontwikkeld dat de kans op verplichte korting van de rechten en uitkeringen komend jaren nagenoeg nul is. Jos van Rijsingen 3

Grafici: van ambachtsman tot operator Pensioenfonds PGB heeft begin dit jaar de term grafisch uit haar naam laten vallen. Het fonds heeft zoveel andere sectoren binnengehaald, van zeevissers tot bloembollenhandelaars, dat de grafici nu niet meer dan een minderheid zijn. Dat stuit nogal eens op onbegrip en kritiek over ‘hun fonds’ bij de gepensioneerde grafici onder de leden van de VVG. Maar de ontwikkelingen in de grafische sector onderstrepen die bij het pensioenfonds in sterke mate. ‘’We hebben het dan over twee ontwikkelingen. De komst van het internet waardoor veel drukwerk is verdwenen. Naslagwerken als encyclopedieën of woordenboeken zijn tegenwoordig bijna allemaal digitaal en worden niet meer gedrukt. Tegelijk hebben we een sterke technologische ontwikkeling doorgemaakt bij de grafische apparatuur. Persen zijn vele malen sneller, ze zijn sneller op kleur en je hebt minder inschiet. Daardoor is de productiviteit enorm toegenomen terwijl er tegelijk steeds minder werk was. Dat heeft geleid tot een sterke krimp van de grafische sector. Veel bedrijven zijn failliet gegaan, andere hebben samenwerking gezocht in groepen of zijn overgenomen door een collega. Dat heeft ook geleid tot een forse daling van het aantal mensen dat in de grafische sector aan het werk was,’’ betoogt chris Knip, grafisch vakman in hart en nieren. Drukwerk voor winkels Chris is ruim 69, werkt al sinds 1977 in de grafische sector, krijgt pensioen van het PGB en is lid van onze VVG maar tegelijk ook nog fulltime directeur van HuigHaverlag Printing, een grafische onderneming in Wormerveer. HuigHaverlag is vooral gespecialiseerd in drukwerk voor winkelbedrijven, zoals prijskaartjes voor op de schappen, posters en reclameborden. ‘’Dat doen we voor veel van de grote filiaalbedrijven. Meestal gaat het om drukwerk dat voor elk filiaal verschillend is. Dat kun je alleen drukken op digitale persen want daar kan elk vel of kartonnetje verschillen. We hebben drie van die digitale persen in huis, die kunnen bediend worden door één drukker. Die 4 houdt dan drie schermen in de gaten. Vroeger had je voor elke pers een paar drukkers nodig, dat is een goed voorbeeld voor wat er in de bedrijfstak is veranderd. We hebben overigens ook een offsetpers in huis. Daar is alles wat je er op drukt hetzelfde maar daar staat tegenover dat zo’n pers vele malen sneller draait dan een digitale pers. Die offsetpersen zijn de laatste tijd ook steeds sneller geworden, de technologische ontwikkeling dus. Bij digitale persen is dat een stuk trager gegaan. We denken al weer over een nieuwe offsetpers; in de concurrentiestrijd die er in onze grafische sector heerst moet je de kosten zo laag mogelijk proberen te houden.’’ Neergang in cijfers Even wat cijfertjes, afkomstig van Jos Teunen, senior onderzoeker bij het ook bij veel gepensioneerde grafici bekende opleidingsinstituut GOC. De grafische industrie telde in 1995, dus ruim twintig jaar geleden, nog 2.955 bedrijven met gezamenlijk 52.869 werknemers. In dat jaar was net een eind gekomen aan de economische terugval van 1993 en

1994 die al een aantal grafische bedrijven de kop had gekost. Vijf jaar later, op de top van de economische conjunctuur, telde de sector vrijwel evenveel bedrijven maar die boden toen werk aan bijna 62.000 mensen. Door de opkomende digitalisering liep het aantal bedrijven de volgende vijf jaar tot 2005 terug naar 2.305, die net 49.000 mensen werk boden. In de tien jaren daarna, die vooral gekenmerkt werden door de economische en financiële crisis, is het verval pas echt ingezet. In 2010 was er sprake van 2.100 bedrijven met 35.000 mensen; in 2015 waren er nog eens vijfhonderd bedrijven en liefst 14.000 arbeidsplaatsen verdwenen. Nu, anno 2017, zijn er nog 1.400 grafimedia ondernemingen over die werk bieden aan 18.000 mensen. Met andere woorden: sinds de eeuwwisseling is het aantal bedrijven gehalveerd en liep het aantal werknemers nog sterker terug van bijna 62.000 naar 18.000 nu. Computer doet ‘t werk Chris Knip heeft die ontwikkeling van twee kanten meegemaakt. Hij werkte vanaf 1970 bij wat destijds Perscombinatie heette, het bedrijf achter de dagbladen Het Parool, Trouw en Volkskrant. Zijn laatste rol daar was directeur grafisch bedrijf, waarbij hij leiding gaf aan meer dan 200 mensen. ‘’Daar had je loodzetters, rijen mannen achter van die enorme machines, we hadden lithografen, insluiters, opmakers; bij de pers stonden hele ploegen drukkers. We werkten in ploegendiensten, de ochtendploeg kwam vroeg om Het Parool te drukken, de avond/nachtploeg maakte de twee ochtendkranten. Dat werk is bijna allemaal overgenomen door computers. Eerst kreeg je wat we noemden de koude zetterij, alles werd nog wel uitgeprint en vervolgens ingeplakt. Maar nu al weer jaren gaat alles rechtstreeks van de computer naar de pers, journalisten doen het meeste werk zelf. Je hebt natuurlijk nog wel drukkers en andere vakmensen maar dat is toch een heel andere beroep. Als zich bijvoorbeeld al eens een storing voordoet dan zit dat vaak in de software. Wat vroeger grafische ambachtslieden Een van de drie digitale drukpersen inclusief afwerking. ‘‘Rijen mannen achter van die enorme machines” waren, zijn nu vaak operators.’’ Toen Chris in 1995 niet overweg bleek te kunnen met een nieuwe directeur besloot hij voor zichzelf te beginnen en een bestaande drukkerij, Huig, over te nemen. ‘’In die tijd werkten hier 36 man, nu zijn dat er 85. Dat komt zowel door autonome groei als door overnames. We hebben destijds bijvoorbeeld uit faillissement Haverlag overgenomen, vandaar onze huidige naam. Dit mooie pand hier heb ik ook kunnen kopen van een drukkerij die het niet meer kon bolwerken. Zie je, allemaal precies zoals het in de hele bedrijfstak is gegaan. En ja, ik denk er weleens over om er nu maar eens mee te stoppen. Ik zou het bedrijf kunnen verkopen aan investeerders of het via een management buy out kunnen regelen. Maar ik heb nog geen haast, voorlopig bevalt het werken me nog uitstekend. Ik zit bijvoorbeeld ook nog steeds in de ledenraad van de brancheorganisatie, het KVGO. Zo blijf je betrokken en hou je contacten, dat vind ik erg belangrijk.’’ Ruud Peys 5

Martin van Rooijen knokt voor bodem in rekenrente Kom op. leg een bodem in de rekenrente. Toch te gek voor woorden dat bij een rendement van 10 procent de fondsen de pensioenen niet mogen indexeren? Martin van Rooijen (1942) is strijdbaar. De Brabander kijkt terug op een leven als belastinginspecteur, staatssecretaris en manager van grote energiebedrijven. Te oud om politiek een invloedrijke rol te spelen? Hoezo! Telt dan geen ervaring als kamerlid, bewindsman en senator? Van Rooijen verdedigt binnenkort in de Kamer namens 50PLUS zijn initiatiefwetsvoorstel voor een tijdelijke bodem van 2 procent in de rekenrente zolang de ECB doorgaat met het opkoopprogramma. “Als kandidaat voor de Kamer vond het CDA mij drie jaar geleden te oud voor de Senaat. Ik kreeg later een telefoontje van Jan Nagel. Of ik namens 50PLUS senator wilde worden. Daar heb ik een week over nagedacht en ja gezegd.” Het senatorschap bleek de opstap voor de terugkeer naar de Tweede Kamer. “Het werk in de Kamer is meer dan een volle baan. Gelukkig kan ik gebruik maken van een secretaresse en beleidsmedewerkers. Dat geeft verlichting.” Van Rooijen zet zich in om de nadelige gevolgen voor de senioren van het stimuleringsbeleid van de Europese Centrale Bank te beperken. “Gelukkig ligt de macht over de pensioenen in Nederland. De belangenbehartiging vanuit de ouderenorganisaties, de werkgevers en de vakbonden is heel behoorlijk. Een apart verhaal is het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank. Door kunstmatig de rente laag te houden, dreigen forse pensioenkortingen en koopkrachtdrama’s in 2021, als de dekkingsgraad 5 jaar beneden de grens van 104,5 % blijft tot 2021.” De politicus bepleit om voor de langere termijn een rekenrente te hanteren van 2,5 tot 3 procent. Een optie is ook om te kijken naar het rekenrendement. Hoe hebben de afzonderlijke fondsen de afgelopen, tien, vijftien of twintig jaar gepresteerd? “De politiek wil niets aan de rekenrente doen. Het is een soort geloof geworden. Die patstelling moeten we doorbreken. Door de rekenrente tijdelijk met ongeveer 0,5 procent te verhogen, kunnen we kortingen in 2021 voorkomen. Bij de fatale dekkingsgraad van 104,5 procent moet gekort worden. Als we 1,5 tot 2 procent corrigeren scheelt dat zeker 7 procent in de dekkingsgraad.” Wanneer de Kamer zich over het Martin van Rooijen. Foto: Geert van Tol 6 IN TERVIEW

Pensionering weer bij 65 De pensioengerechtigde leeftijd kan wat Martin van Rooijen betreft best terug naar 65. “Hals over kop is in crisistijd besloten de leeftijd van 65 los te laten. Door de koppeling aan de leeftijdsverwachting zullen de mensen straks moeten werken tot eerst 67, later zelfs 71,5 jaar. Is helemaal niet nodig. De kosten van pensionering bij 65 bedragen 3,5 miljard euro voor de komende vier jaar. Dat valt best te betalen. D66 vraagt bijvoorbeeld eenzelfde bedrag voor het onderwijs. Er komen belangrijke signalen van werkgevers en vakbonden. Steeds meer mensen gaan de ziektewet in en daarna in de WIA. Dat kost veel geld. De veronderstelde besparing door de mensen langer te laten werken is lang niet zo groot als gedacht werd. vraagstuk zal buigen is nog de vraag. In het najaar zijn de agenda’s boordenvol geraakt door de late kabinetsformatie. De behandeling zal in december of na het Kerstreces plaatsvinden. Hoe de hazen dan lopen? Van Rooijen denkt dat de opstelling van zijn oude CDA en de PvdA cruciaal gaat worden. De wet Hillen wordt afgeschaft. Opbrengst 1,1 mld. De invoering van een belasting voor huizenbezitters die braaf hun hypotheek hebben afgelost, noemt Van Rooijen onbehoorlijk bestuur: het is een boete op aflossen, een straf. Geen stijl van de nieuwe regering. “In reactie op mijn felle kritiek is de termijn van de aflosboete uitgesmeerd over dertig jaar in plaats van 20 jaar. De maatregel blijft echter een klap op het hoofd, ook al heeft de regering daar nu wat meer pleisters bij geleverd. De belasting is niet eerlijk. Mensen die op Tachtig kilometer fietsen met wereldkampioenen Fit aan het werk op je 75ste. Of de oud-voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie en de Sectie Betaald Voetbal van de KNVB nog steeds sportief actief is? “Op de racefiets. Veel te weinig helaas. Tien keer per jaar rijd ik met een man of dertig zo’n tachtig kilometer.” De fietsclub van Martin van Rooijen is bijzonder. De naam: DOF, Door Oefening Flink. Op de clublijst staan de namen van een stuk of acht wereldkampioenen en een Tourwinnaar. Mensen als Jan Jansen en Hennie Kuiper. Ook premier Dries van Agt en de Kneet reden mee. “In 1978 werd ik gevraagd als enige kamerlid. De club bestaat uit wielrenkampioenen en mensen uit diverse beroepsgroepen.” Martin van Rooijen en wielerkampioen Hennie Kuiper: Door Oefening Flink. aandringen van de overheid keurig zijn gaan aflossen en geen schulden meer hebben worden gestraft. Dat maakt de overheid onbetrouwbaar. Vreselijk. Mensen zijn zuinig geweest en bijvoorbeeld niet op vakantie gegaan om eerst af te lossen in ruil voor later minder vaste lasten.” Van Rooijen deelt de visie van VVD-coryfee Hans Wiegel dat de verlenging van de periode tot dertig jaar aantoont dat we te maken hebben met een slechte maatregel. Op het oog zijn de gevolgen niet zo dramatisch meer. Maar met één pennenstreek kan in een volgende kabinetsperiode de versnelde uitvoering zo weer uit de hogehoed getoverd worden en naar 20 of 10 jaar gaan. “De aftrek van de hypotheekrente is hetzelfde verhaal. Als de Kamer met een principe instemt van geleidelijk lager aftrektarief is de weg vrij voor een versnelde invoering. Je hoeft dan alleen nog maar een paar getallen te veranderen.” Theo leoné 7

PGB heeft tabak van rookindustrie Pensioenfonds PGB heeft tabak van de rookmiddelenindustrie. Niet dat rokers niet langer welkom zijn. Beleggingen uit de pensioenpot kan de tabaksindustrie echter voortaan vergeten. Op het congres van PGB 14 september in Bunnik kondigde bestuurder Rob Heerkens nieuwe stappen aan op de weg van het maatschappelijk verantwoord beleggen. De aandelen van fabrikanten die minstens een kwart van hun geld verdienen met tabak, komen niet meer in aanmerking als belegging. De bedrijven zijn wat PGB betreft net zo besmet als firma’s die zich inlaten met kinderarbeid en producenten van chemische wapens. De bestaande uitsluiting van controversiële wapens is uitgebreid met ondernemingen gespecialiseerd in de productie van verarmd 8 uranium of fosfor. Ook de producenten van kernwapens in landen die zich niet houden aan het non-proliferatieverdrag zijn in de ban. Voorzichtig kijkt het bestuur van het PGB naar beleggingen die invloed hebben op het klimaat. Wat zal het standpunt worden? Onderzoek in 2013 en 2016 wijst uit dat de deelnemers van het pensioenfonds best bereid zijn om iets meer risico te lopen om zo de kans op meer pensioen te verhogen. De dynamische aanpak van de beleggingen heeft in 2016 een kwart miljard extra rendement opgeleverd, voldoende voor één procentpunt van de dekkingsgraad. In de eerste negen maanden van 2017 kon dik 100 miljoen extra worden bijgeschreven. De nieuwe dynamiek in het beleggen kent drie componenten. Enerzijds bestaat een verdeling tussen de portefeuilles met (langlopend) een vaste rente en de meer flexibele zakelijke waarden. De derde weg voert naar het slim inspelen op beleggingstrends. Jochem Dijckmeester: “De meeste mensen willen helemaal niet meer pensioenvrijheid. Onder de MRI-scanner geeft het woord pensioen dezelfde reactie als wortelkanaalbehandeling.” Hetgeen tot dusverre 350 miljoen extra in het laadje gebracht heeft. “Het fonds is actief in meerder sectoren” In Bunnik stoeide PGB met de app Buzzmaster. Via drie grote schermen werd daardoor snel zichtbaar wat de zaal via hun smartphones had kenbaar gemaakt. De circa 170 aanwezigen waren voornamelijk afkomstig uit de Randstad en Noord-Brabant. GepenMeepraten tijdens het congres via de telefoon.

sioneerden? Slechts 8 procent. De helft van de mensen kwam namens hun werkgever, 42 procent was werknemer. Voorzitter Ruud Degenhardt – AOW-gerechtigd, werkt nog drie dagen in de week – keek terug op lastige jaren. Ondanks de financiële crisis en de eurocrisis heeft het fonds de pensioenen niet hoeven te verlagen. “De crisis heeft ons zwaar geraakt. De neergang was door het fonds niet te beïnvloeden. Erg zuur als je de koopkracht met 10 tot 12 procent ziet verdampen.” PGB is volgens Degenhardt een stuk sterker dan acht jaar geleden. Het bestuur is gehalveerd en de strategie vernieuwd. Door uitbreidingen - PGB is in trek - groeide het Deelnemers aan het congres in Bunnik luisteren aandachtig naar de uiteenzetting door Jochem Dijckmeester. vermogen naar 24 miljard euro. “We volgen drie hoofdlijnen. Het fonds is actief in meerdere sectoren. Van, voor en door de sociale partners. Ten tweede: de belangen van de deelnemers staan centraal. Op de derde plaats: schaalgrootte doet ertoe. De omvang bepaalt welke plek je inneemt in de wereld van de beleggingen. Drie jaar geleden hadden we geen hypotheken. Nu wel. En met een goed rendement. De groei vlakt nu wat af. Groei is ook geen doel op zich. We zijn nu in de gelegenheid verbeteringen aan te brengen daar waar dat nodig is.” PGB staat op de drempel om de pensioenricht-leeftijd te verhogen naar 68 jaar. Voor de uitvoering van de regelingen is dat volgens bestuurder Bert Coenradi wel zo efficiënt. Vier op de vijf aanwezigen in Bunnik delen de visie om 68 jaar als richtsnoer te nemen. Theo leoné Dekkingsgraad gaat weer omhoog De gemiddelde dekkingsgraad van de Nederlandse pensioenfondsen is, na een daling in augustus, in september gestegen naar 108%. De beleidsdekkingsgraad, die leidend is voor kortingen en indexatie, steeg één procentpunt, van 103% naar 104%. Dat blijkt uit de maandelijkse Pensioenthermometer van Aon Hewitt. ‘’Vergeleken met een jaar geleden staan de fondsen er een stuk beter voor,” zegt Frank Driessen, Chief Commercial Officer van Aon Hewitt. Hij wijst erop dat de gemiddelde dekkingsgraad nu circa 10% hoger ligt dan vorig jaar op 1 oktober. “Maar er komen nog spannende maanden aan. Eventuele aanpassingen van het ECB-rentebeleid en de Brexit-onderhandelingen kunnen hun weerslag hebben op de rentemarkten. Pas dan zal blijken of ook de grote fondsen uit de gevarenzone kunnen komen.” Rente gestegen, verplichtingen gedaald De rente steeg in september met gemiddeld 12 basispunten, met name door de ontwikkelingen op de Amerikaanse rentemarkt. De Ultimate Forward Rate (UFR), waarmee pensioenfondsen de waarde van hun toekomstige verplichtingen berekenen, is in september stabiel gebleven op 2,7%. Per saldo daalde de waarde van de verplichtingen met ongeveer 2%. De beleidsdekkingsgraad is met een procentpunt gestegen. Omdat dit de gemiddelde dekkingsgraad over de afgelopen twaalf maanden betreft, wegen de lage dekkingsgraden uit 2016 steeds minder zwaar mee in het gemiddelde. Vermogen stabiel Het vermogen van pensioenfondsen bleef in september nagenoeg stabiel. Door de rentestijging daalde de vastrentende waardenportefeuille met 1,3%. Aandelen in ontwikkelde markten noteerden een winst van 2,8%. De opkomende markten noteerden een kleine winst van 0,2%. Onroerend goed steeg licht in waarde. Het vermogen van pensioenfondsen steeg per saldo met 0,1%. 9

Een knalrode rotatiepers, het werk was niet aan te slepen Theo en Dummie Verheul uit lunteren genieten beiden pensioen van PGB. Manlief werd graficus en schopte het tot chef van de drukkerij. Zij verrichtte koeriersdiensten en zorgde dat de krant op tijd bezorgd werd. “Even met een enveloppe naar Maastricht. Hoe leuk is dat. Je bracht kranten naar de bezorgers. Haalde kopij in Nijmegen, Arnhem en Soest. Je had nog niet de communicatie van nu.” Het stel ontmoette elkaar in de jaren zestig in Assen. Deventenaar Theo (1944) was in dienst bij het 42ste pantserinfanteriebataljon. Verpleegster Dummie Kampen (1947) uit Ooststellingwerf werkte in de zorg voor gehandicapten. Parkzicht. Raak! De twee trouwden in 1966. Tientje per week Theo Verheul rolde op vijftienjarige leeftijd bij De IJsel in het drukkersvak. Leerling werd hij, ging een dag per week naar school. “Ik verdiende amper een tientje per week. Weken nog van 48 uur. Ook zaterdagochtend werkten we. Toen we trouwden verdiende ik 114 gulden per week. Niet zo’n gek loon toen. Van het bedrag ging 14 gulden naar de huur.” Zijn opa was hem in het vak van boekdrukker voorgegaan. Trots wijst Theo naar de steendruk aan de muur. De Lubuïnuskerk in Deventer. Vakmanschap van opa. “Grootvader was steendrukker, een echte typgraaf. De man ging in driedelig kostuum naar zijn werk. Zijn handlanger kwam een half uur eerder en maakte de machine klaar. Dan kon opa Henk direct aan het werk. Mijn broer was in Twente textieldrukker. Onze zoon is de volgende generatie drukkers.” Eetabonnement Wildekamp Na drukkerij De IJsel brak eind jaren zestig voor Theo en Dummie de periode aan van camping Wildekamp in Garderen. Een druk avontuur dat drie jaar zou duren – tot en met 1973. Bungalowtenten plus 22 zomerhuisjes. Stacaravans bestonden nog niet. Dummie: “We moesten het hebben van de gasten uit het Westen. De mensen konden gebruik maken van een abonnement om voor 25 gulden vijf dagen warm te eten. Daar maakten velen gebruik van. Aan het eind van de week kregen we soms geweldige fooien. Sommige gemeenten betaalden voor mensen met een kleine portemonnee een week vakantie bij ons.” Theo miste de reuk van drukinkt. Ging aan de slag bij BDU in Barneveld. Eerst als boekdrukker. Later was hij niet meer weg te slaan bij de rotatiepers. Vijf van die (steeds grotere) krantenmachines zou hij opstarten. “In 1970 kwam de eerste rotatiepers. Knalrood. Zes drukwerken en een vouwmachine. We drukten vijf dagen per week de Barneveldse Krant. Het werk was niet aan te slepen. De machine was gloednieuw. Je kreeg te maken met allerlei kinderziektes. Met de leverancier ging je het hele proces door om de pers beter te maken. Tropenjaren waren het. Veel nachtwerk. We werkten met zestien man aan de machine. Dat is nu niet meer voorstelbaar. Op de grote rotatiepersen staan nog een man of drie, vier.” Sores en Grote of Lebuïnuskerk gezien vanaf De Worp. 10 zegeningen Terugkijkend ziet Theo een leven van veel sores maar ook veel zegeningen. Dummie knikt. “We hebben veel aan ons IN TERVIEW

Theo en Dummie Verheul bij de steendruk van opa Henk, de Lebuïnuskerk in Deventer. Grootvader ging met een driedelig kostuum naar zijn werk. Een handlanger maakte de machine gereed. geloof. Drie keer was Theo opgegeven. Problemen met het hart. Hij zit er gelukkig nog steeds.” Theo: “Onze generatie heeft met een overdreven verantwoordelijkheidsgevoel gepresteerd. ’s Nachts ging ik weleens mijn bed uit. Zou op de drukkerij het kraantje wel dicht zijn? Kon niet meer slapen. Op de drukkerij bleek het kraantje natuurlijk gewoon dicht.” In 1991 maakte BDU nogmaals een sprong voorwaarts met de komst van het Reformatorisch Dagblad – afkomstig van concurrent Wegener. “Wij aasden op de kruimels die de groten “De man ging in driedelig kostuum naar zijn werk” lieten vallen. Dat was een prachtige markt. De inzet van onze mensen was geweldig. Je deed alles voor je bedrijf. Behalve de dagbladen hadden we grote huis-aan-huisbladen. Groot Utrecht bijvoorbeeld met een oplage van 120.000. Soms was het blad zo dik dat je in twee keer moest drukken: 240.000 stuks dus. Muziekkrant Oor hadden we, het Bulkboek, de Noord-Holland Post. Mooie tijden.” Amper 51 jaar oud moest Theo na zwaar hartfalen in 1995 zijn vak vaarwelzeggen. “Mijn werk was mijn hobby. Aan een echte hobby ben ik nooit toegekomen.” Met de caravan werden nog tochten ondernomen naar Frankrijk, Denemarken en Duitsland. Later alleen dichter bij huis. Mummie ontwikkelde zich aan de zij van haar drukker tot een uitblinker in vrijwilligerswerk. In Vaassen – begin jaren zeventig – was ze de spin in een web van jongeren die hand- en spandiensten verrichtten voor mensen die tussen wal en schip geraakt waren. “Na onze verhuizing in 1974 heb ik geprobeerd in Barneveld hetzelfde op te zetten. Dat ging een stuk moeilijker. De jeugd was niet te krijgen. Toen heb ik iets soortgelijks opgezet met huisvrouwen. We kwamen daardoor in contact met artsen en het maatschappelijk werk. Werden een soort noodopvang. Je kunt je niet voorstellen wat je naar je deur geschoven krijgt. Waar moesten ze heen met mensen die tijdelijk de weg kwijt waren? Of we ze een paar dagen onderdak konden geven. Dat liep uiteindelijk uit de hand. Je kon nergens op terugvallen.” Theo leoné 11

Historie suikerindustrie in Dinteloord Van schip naar as De Nederlandse suikerindustrie telde een eeuw geleden 31 suikerfabrieken. De meeste (21) bevonden zich in het westen van Brabant. Aanvankelijk ging de aanvoer vooral per schip. Roosendaal gebruikte spoorbieten. Sinds 1987 worden alle bieten per as aangevoerd, wat een grote logistieke verandering betekende. Sinds de overname van cSM is in Nederland alle bietsuiker bij de Suikerunie onderdak. Verwerkingsfabrieken staan in Dinteloord en Vierverlaten (Groningen). De suikercampagne draait sinds maandag 11 september op volle toeren. Iedere vier minuten arriveert bij de fabriek in Dinteloord een vrachtwagen vol bieten. Tempo! Zeven miljoen ton bieten wachten op de verwerking tot kristalsuiker. In campagnetijd stroomt het bloed van Piet Zagers (1944) altijd een slag sneller. Prachtig, die techniek. Indrukwekkend, de processen. Heel zijn leven al is de Roosendaler in de greep van de suiker. Met een groep van 25 gepensioneerde enthousiastelingen onderhoudt Zagers, met vakmanschap en oliekan, oude machines die de suikerindustrie hebben grootgemaakt. Alleen tijdens de campagne is het bijzondere stoommuseum in Dinteloord te bezoeken. 12 Gered van de ondergang, de indrukwekkende STAL-turbine, van Zweedse makelij. Overbodig geworden in Groningen werd het gevaarte van 70 ton in 2008 verkocht aan Egypte. Onverwacht ging de transactie niet door. Met zijn stoomclub slaagde Piet Zagers er in om de turbine te behoeden voor sloop. Sterker nog. De sloper van de fabriek in Groningen werkte van harte mee om de machine te behouden. Zes weken waren zes mensen bezig “Iedere 4 minuten een vrachtauto met bieten” “Een techneut ben ik. Altijd geweest. Wilde dus naar de ambachtsschool. Suiker maken interesseert me van jongs af aan. In de fabriek komt alles samen.” Stapsgewijs werkte Zagers zich op. Na de ambachtsschool volgden de Uitgebreide en de Hogere Technische School. De Brabander spijkerde zich bij op universiteit Nijenrode en in Braunschweig – het kenniscentrum van de Duitse suikerindustrie. De suikerman werd afdelingschef specialiteiten en campagneleider, kreeg behalve

op stoom om de turbine te demonteren. Alles kwam op foto en film om de herbouw mogelijk te maken. Na een transport in twee zeecontainers werd de turbine in een jaar tijd weer opgebouwd in Dinteloord. De STAL-turbine is bijzonder vanwege een dubbel rotatiesysteem dat leidt tot een erg laag stoomverbruik, een korte opwarmtijd en een snelle start. In plaats van stoom wordt in Dinteloord perslucht gebruikt. het onderhoud ook de nieuwbouw in zijn portefeuille. Zo leer je alle machines wel kennen. Zeker als werkveld niet alleen maar suikerhoek West-Brabant omvat maar ook nog Groningen. Sinds 2007 (de overname van CSM door Suikerunie) ligt de suikerproductie in Nederland in één hand. “Vanuit de techniek ben ik meer de technologie ingegaan. Ik werd productieleider – eentje die als werktuigbouwkundige veel van machines wist. We deden uitvindingen. Het grootste succes? De introductie van het entgreinkoken. Een gouden greep. We bespaarden met een kleine investering een uur kooktijd. Dan praat je over een besparing van miljoenen euro’s. Zo fascinerend, het suikerproces. Je stopt er heel je hebben en houden in. Werkt als een zelfstandige.” De laatste halte was voor Zagers de fabriek in Puttershoek. Als gedetacheerde voerde hij vanaf het jaar 2000 een aantal projecten uit die hij in Dinteloord al in de vingers had gekregen. Puttershoek ging in 2004 dicht. Of Zagers – inmiddels 62 - weer terug wilde komen naar het hoofdkantoor? Nou nee. Dan beter stoppen. Om direct te starten met zijn stoomclub. “In Puttershoek stonden twee gerestaureerde suikerstoommachines. Ze zouden naar de hoogovens gaan, klaar voor omsmelting. Ik heb toen mensen warm gemaakt om het historisch erfgoed te behouden.” Waar zouden de machines naar toe kunnen? De ruime machinekamer in Dinteloord stond vol oude troep. Die kunnen we toch opruimen? Daar komen dan nog de kosten bij van het afbreken en weer opbouwen van de machines. De eerste stap naar een museum was gezet. “De directie wilde wel meewerken. Maak maar een budget. Ik kwam uit op 70.000 euro. Ze schoten in de lach. Reageerden met: Ok, goed gemaakt, 25.000 euro. De rest zul je met vrijwilligers moeten doen.” Zagers kreeg toestemming om veertig mensen aan te schrijven. Sommigen gepensioneerd, anderen waren nog aan het werk. Allemaal vakmensen. Ieder met passie voor de oude suikermachines. Sindsdien bouwt een club van 20 tot 25 mannetjesputters samen aan een bijzonder machinemuseum. “Als het maar plakt. We verzamelen alleen machines die ook echt in de suikerindustrie gebruikt zijn.” Zagers: “Met ons werk doen we iets voor de gemeenschap. Tegenwoordig is veel digitaal, vroeger was alles mechanisch. Onze groep heeft de oude kennis nog in de vingers. Met het brandweermuseum in Wouwse Plantage hebben we een samenwerking. De stoombrandspuit uit 1880, de motorspuit van 1920. Onze stoomclub heeft de mensen om zulk historisch erfgoed op te knappen.” Theo leoné Tal van sponsors helpen het museum. Ze leveren vooral diensten zoals kennis en transport. Bezoek Voor nadere informatie: zie www.stoomclubsuikerunie.nl Op aanvraag kunnen scholen, bedrijven en groepen bijzonder geïnteresseerden het suikerstoommuseum bezoeken. Piet Zagers bij de koperen kookpan uit 1892. Het dak moest open om met een kraan de vijf ton zware pot het museum in te hengelen. De in Roosendaal gebouwde kookpan werd in Dinteloord van 1954 tot 1965 gebruikt bij de productie van suikerbroden. De afzet was vooral gericht op Marokko. 13

Laat uw stem horen VOOR de raadsverkiezingen De VVG-PGB roept haar leden op om er bij de fracties in ‘hun’ gemeenteraad op aan te dringen ouderen niet over het hoofd te zien als ze het programma opstellen voor de raadsverkiezingen van komend voorjaar. Gemeenten spelen immers een steeds grotere rol als het gaat om welzijn, voorzieningen en andere onderdelen van het ouderenbeleid. De KNVG, de koepel van verenigingen van gepensioneerden waar de VVG-PGB bij is aangesloten, heeft daarvoor een uitgebreide checklist opgesteld. Ook heeft de KNVG een voorbeeldbrief geschreven voor gepensioneerden die de plaatselijke politieke partijen willen benaderen. Helma van den Berg De nieuwe gemeenteraad moet meer kennis hebben van zorg- en ouderenbeleid. Door de overheveling van taken van de rijksoverheid naar de gemeenten is het gewenste profiel voor raadsleden flink veranderd. De fracties die in maart 2018 worden gekozen zullen meer van deze nieuwe markten thuis moeten zijn om hun rol als regelgever en controleur van het gemeentelijk beleid op die nieuwe terreinen waar te kunnen maken. Lokale lasten Daarnaast is het zo dat de gemeente verantwoordelijk is voor de lokale lasten die vrijwel nooit zijn terug te vinden in de koopkrachtplaatjes. Dan gaat het onder meer om de eigen bijdrage Wmo en de gemeentelijke milieu- en andere woonlasten. Uit onderzoek van de gezamenlijke seniorenorganisaties blijkt dat die lasten, inclusief bijvoorbeeld de waterschapsheffing, fors zijn maar ook sterk uiteenlopen van gemeente tot gemeente. Het verschil kan oplopen van 395 euro voor een huishouden met een laag inkomen tot 807 euro voor mensen met een hoog inkomen. De lokale lasten zijn het laagst in Amsterdam maar in bijvoorbeeld de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Hulst en Almelo zijn senioren minder goed af. 14 Checklist met vragen Om de deskundigheid van de lokale politici op al deze terreinen te bevorderen hebben de KNVG en haar zusterorganisatie NVOG alle gemeenten en lokale politieke partijen zelf al een checklist met vragen gestuurd. Die vragenlijst biedt lokale partijen een leidraad om punten op het gebied van ouderenbeleid in hun partijprogramma’s aan te snijden. De checklist is ook geschikt om in de toekomst de lokale bestuurders op dit punt beter te kunnen controleren en richt zich op thema’s als wonen, zorg en preventie, mobiliteit en communicatie. De vragen zijn geënt op de ervaringen van ouderen, die meemaken dat gemeenten nog steeds slecht toegankelijk zijn. O.a. omdat er teveel verwacht wordt van hun internetdeskundigheid, dat een traploze omgeving geen aandacht heeft, dat er te weinig rekening wordt gehouden met draagkracht en dat er nog steeds geen (overkoepelend) beleidsplan is om de gevolgen van de vergrijzing in kaart te brengen en te voorzien van maatregelen. Voorbeeldbrief Daarnaast is op de website van VVGPGB en KNVG ook een voorbeeldbrief te vinden die leden van de VVG-PGB en andere gepensioneerden naar de fracties in de gemeentelijke politiek kunnen sturen. Daarin staat in de eerste plaats dat gemeenten de voorwaarden moeten scheppen zodat ouderen goed kunnen meedoen. ‘’Voor het merendeel van de senioren is het uitgangspunt dat wij zolang mogelijk zelf de regie over ons leven willen voeren. Dat lukt niet altijd zonder dat de gemeente ons daarbij, op welke manier dan ook, helpt’’. Vervolgens komen onderwerpen aan de orde als de communicatie met senioren en andere inwoners, de cliëntondersteuning, stabiliteit in de zorgaanbieding, hulp en aandacht voor mantelzorgers en aandacht voor senioren die in persoonlijke financiële problemen zitten of terecht dreigen te komen. In de brief wordt er ook op aangedrongen dat gemeenten de hulpvraag van ouderen centraal stellen. ‘’Wij weten dat onze hulpvraag soms de grens van een wet overstijgt. Kijk dan verder dan die grens en bedenk oplossingen waarbij de financiering vanuit een bepaalde wet niet centraal staat. Ontschotten met een mooi woord.’’ Ruud Peys

‘’Je moet wel de email adressen vinden’’ Helma van den Berg, gepensioneerd, maar nog altijd actief als journalist en tekstschrijver, stuurde die voorbeeldbrief onlangs aan de fracties in de gemeenteraad van Soest. ‘’In feite heb ik niets anders gedaan dan jullie voorbeeldbrief inzake het seniorenbeleid doorsturen. Via e-mail een fluitje van een cent. Je moet alleen wel de juiste mailadressen van alle fracties hebben en elke kopie voorzien van een andere aanhef (elke fractie bij de eigen naam en/of fractievoorzitter noemen).’’ ‘’Ik heb deze brief rondgemaild vanwege het belang van de inhoud van deze oproep voor 65-plussers, waartoe ik zelf inmiddels ook behoor. landelijk van belang, maar ook lokaal. Eerder heb ik een soortgelijke actie ondernomen met een oproep voor het plaatsen van bankjes langs de openbare weg voor senioren (in 2011) en met een pleidooi voor openbare Wc’s (2015) in Soest. Overigens vergeefs. Op beide rondzendmails heb ik destijds slechts één telefoontje als antwoord gekregen. En ook nu heb ik maar twee reacties ontvangen: die van een wethouder en nadien een telefoontje van een kleine, lokale partij die mij uitnodigde om tijdens een openbaar debat over het seniorenbeleid in Soest aanwezig te zijn en eventueel te willen spreken. Ik heb die uitnodiging aangenomen.’’ Meld een (ex)collega aan als lid van VVG-PGB Wat kunnen uw (ex)collega’s verwachten voor een lidmaatschapsbijdrage van € 0,75 per maand? - Belangenbehartiging binnen Pensioenfonds PGB. Binnen het bestuur van het pensioenfonds worden twee posities ingevuld namens gepensioneerden. - Het Verantwoordingsorgaan houdt toezicht op de gang van zaken bij het pensioenfonds. Drie zetels worden op voordracht van VVG-PGB ingenomen namens de gepensioneerden. - Belangenbehartiging door de Koepel van de Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden. Het pensioenfonds opereert binnen strikte wettelijke kaders en met streng toezicht van De Nederlandsche Bank. Om zaken ten goede te veranderen in regelgeving is intensieve lobby richting politiek van groot belang. Dat gebeurt, mede namens de VVG, door de KNVG: Koepel van Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden. - Informatievoorziening door het twee maal per jaar uitbrengen van ons fullcolour magazine ExPress. Verder ontvangen zij regelmatig nieuwsbrieven per post of per e-mail en ontvangen zij actuele berichtgeving en achtergrondinformatie via de website (www.vvgpgb.nl) - Jaarlijks een Algemene Ledenvergadering met interessante sprekers. De laatste jaren zorgt VVG-PGB ervoor dat de leden daar met de NS gratis kunnen komen. - Ledenservice. In samenwerking met de koepelorganisaties KNVG en NVOG is een begin gemaakt met het ontwikkelen van een collectieve ziektekostenverzekering met flinke korting bij VGZ. Vooral degenen die niet (meer) van een collectiviteitskorting gebruik kunnen maken, kunnen zo hun lidmaatschapsgeld dubbel en dwars terugverdienen. Voor wie is de VVG? De naam zegt het al, de VVG is voor gepensioneerden of mensen die op korte termijn met pensioen gaan. Als zij lid worden, wordt het lidmaatschapsgeld van € 0,75 per maand ingehouden door Pensioenfonds PGB en afgedragen aan onze vereniging. Cadeautje Voor u en degenen die zich als lid melden, hebben wij een aardig boekje als welkomstcadeau Uw (ex)collega’s kunnen zich aanmelden via onze website www.vvgpgb.nl of een briefje sturen naar onze ledenadministratie Hunzestraat 18, 7555 WB Hengelo, onder vermelding van ledenwerfactie 15

Sybrand van Haersma Buma en Mona Keijzer van het CDA tijdens de stemming over het plan van de formerende partijen om het eigen risico volgend jaar te bevriezen op 385 euro. Het eigen risico in de zorg gaat niet omhoog, de premie voor de zorgverzekering mogelijk wel. De ouderenkorting wordt verhoogd, maar alleen voor sommigen. En de discussie over een nieuw pensioenstelsel wordt opnieuw naar voren geschoven. Dat zijn de voornaamste ontwikkelingen voor gepensioneerden rond Prinsjesdag en de formatie van een nieuw kabinet. Bij het lezen van dit artikel zit dat kabinet, zo goed als zeker Rutte III, hoogstwaarschijnlijk al in het zadel maar op het moment van schrijven bevond de formatie zich nog in het eindstadium. De concrete voornemens die het nieuwe kabinet heeft op het gebied van het ouderenbeleid kunnen dus afwijken. In de eerste plaats de ouderenkorting waar jaarlijks in de Miljoenennota wel iets aan wordt gesleuteld. In het Belastingplan staat dat die korting voor mensen met een laag inkomen volgend jaar wordt verhoogd naar €1.418 terwijl dat nu nog €1.292 is. Voor hoge inkomens is sprake van een minimale stijging naar €27. Voor alleenstaanden 16 Over zorgpremie, eigen risico en ouderenkorting gaat de ouderenkorting volgend jaar echter omlaag van €438 naar €423. Verder gaat de maximale algemene heffingskorting voor mensen boven de AOW-leeftijd met €6 omhoog naar €1.157. Over een ander belangrijk punt, het eigen risico in de zorgverzekering, hebben de formerende partijen afgesproken dat dat in 2018 onveranderd blijft op €385 per persoon. Het ‘oude’ kabinet was nog uitgegaan van een verhoging maar daar wil de nieuwe ploeg niet aan, althans niet voor 2018. En dit leidt wel tot een maandelijkse premieverhoging van ca. €9. Rutte II heeft in de Miljoenennota verder aangegeven dat de zorgtoeslag voor de laagste inkomens omhoog gaat. Voor alleenstaanden met een minimuminkomen gaat de zorgtoeslag omhoog met €132, voor meerpersoonshuishoudens is dat €196. In beide gevallen is dat duidelijk meer dan de stijging van de gemiddelde premie en het gemiddeld eigen risico, schreef minister Schippers van volksgezondheid daarbij. Wat de premie voor de zorgverzekering voor volgend jaar ‘doet’ is pas tegen het eind van het jaar duidelijk als alle zorgverzekeraars de nieuwe premie bekend hebben gemaakt. Het is echter wel zo dat zorgverzekeraar DSW, altijd de eerste met de aankondiging, de zorgpremie tegen de verwachting in niet verhoogt maar juist verlaagt en wel met zes euro naar €1.290 euro per jaar ofwel €107,50 euro per maand per persoon. DSW verlaagt bovendien ook nog eens het eigen risico met €10 euro naar €375 euro per persoon. Of dat voorbeeld door de andere zorgFoto: copyright ANP

Betalen voor DigiD kost pensioenfondsen twee miljoen Pensioenfondsen zijn rond de twee miljoen euro aan extra kosten kwijt nu ze vanaf 1 januari moeten gaan betalen voor het gebruik van DigiD. Dat heeft de Pensioenfederatie, de koepel van pensioenfondsen, berekend. Tot nu toe werd dat gebruik betaald door het rijk maar de regering heeft besloten dat de rekening voortaan naar de gebruikers gaat. Daarbij gaat het dan niet om de burger zelf maar om de diensten bij wie je via DigiD inlogt, inclusief de belastingdienst en de pensioenfondsen. De Pensioenfederatie heeft inmiddels een boze brief gestuurd aan Bas Eenhoorn die als ‘commissaris’ verantwoordelijk is voor de digitale communicatie met de overheid. De federatie noemt het kabinetsbesluit ‘bestuurlijk onfatsoen’. ‘’De gang van zaken leidt tot problemen voor de pensioenfondsen die de wettelijke communicatie nu via de Berichtenbox van MijnOverheid sturen. Zij worden voor het blok gezet nu de overeenkomst met de huidige digitale dienst van de overheid wordt opgezegd. Ze krijgen de keuze tussen een nieuwe overeenkomst, met daarin extra lasten voor de deelnemers, of het einde van toegang tot DigiD en de Berichtenbox. De Pensioenfederatie vindt dat hier sprake is van bestuurlijk onfatsoen en vindt dat alleen al daarom aan pensioenfondsen pas vanaf 2019 kosten in rekening kunnen worden gebracht voor het gebruik van DigiD en MijnOverheid.’’ verzekeraars wordt gevolgd, moet (medio november) nog blijken. Tenslotte is bij de formatie afgesproken dat de sociale partners – opnieuw – meer tijd krijgen om met een eigen voorstel te komen voor de hervorming van het pensioenstelsel. Daarmee schuift het kabinet besluiten over de pensioenhervorming weer verder naar voren. Voor de verkiezingen leek politiek Den Haag nog overtuigd van de noodzaak van spoedig ingrijpen in het stelsel. Eerder deze maand klapten de onderhandelingen tussen de sociale partners in de Sociaal-Economische Raad (SER) over de hervorming van de arbeidsmarkt. Maar op het pensioendossier praten werkgevers en werknemers nog wel door. Omdat werkgevers en werknemers na meer dan een jaar praten er nog altijd niet in zijn geslaagd met een advies voor de hervorming van het pensioenstelsel te komen, werd er rekening mee gehouden dat de partijen in het regeerakkoord het initiatief naar zich toe zouden trekken. De formerende partijen willen daar echter, zo lijkt het, toch nog niet aan. Hoewel wel richtinggevende uitgangspunten worden genoemd zoals invoeren individuele potjes en afschaffen van doorsneepremie. Ruud Peys 17 Overheid moet niet-indexatie niet gaan compenseren Rutte II heeft in de Miljoenennota aangegeven dat het de nietindexatie van de pensioenen niet wil compenseren vanuit de staatskas. ‘’Dikwijls wordt in de richting van de overheid gekeken om een achteruitgang van de koopkracht van ouderen bij niet-indexatie door pensioenfondsen te compenseren. De vraag is in hoeverre dit altijd in de eerste plaats de taak van de overheid moet zijn. De overheid bepaalt de spelregels voor de pensioenfondsen. Het niet-indexeren is het gevolg van ontwikkelingen op de financiële markten en van beleggingsbeslissingen van de betreffende pensioenfondsen. Het standaard «repareren» van de koopkracht door de overheid is niet gratis, maar betekent herverdeling tussen groepen. Bovendien treft uitblijvende indexatie niet alleen de huidige gepensioneerden, maar ook de uitkeringen van toekomstige gepensioneerden. Deze laatste groep wordt dubbel geraakt als de overheid uitblijvende indexatie compenseert voor gepensioneerden: niet alleen betaalt deze groep de koopkrachtreparatie van huidige gepensioneerden, maar ook valt hun toekomstige koopkracht lager uit. Daarnaast haalt deze overheidsingreep de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van hun investeringsbeleid weg bij de pensioenfondsen.’’

Vijftigplussers leiden opmars van campers Van het hoge noorden in Noorwegen tot onder in Nieuw-Zeeland toeren ze rond, de senioren in hun campers. De witte vloot bestaat uit krappe busjes tot heuse vakantiereuzen. In Nederland staat driekwart van de kampeerwagens op naam van een vijftigplusser. De prijzen schieten omhoog van enkele duizenden euro’s voor een niet al te grote oude kilometervreter tot ruim over de anderhalve ton. Wie graag toert maar toch het geld in zijn zak wil houden kiest natuurlijk voor huur. Reken dan maar op de prijs van een luxe vakantiebungalow plus autohuur. Waarom mensen kiezen voor een camper? Als belangrijkste argument klinkt vrijheid. Op steeds meer plekken in de toeristische gebieden verrijzen speciaal ingerichte camperparkeerplaatsen. Aan de Emma Boulevard in Hoek van Holland bijvoorbeeld, camping Vinkenhof in Schin op Geul en op het terrein van de voormalige visafslag in Harlingen. Honderden van die plekken telt Nederland inmiddels. Kijk maar op de website van Camperclub Nederland. Campercontact wijst de weg naar ruim 24.000 camperplaatsen in 51 landen. Grootgrutter is Frankrijk met bijna zesduizend plekken. Op de snelwegen van en naar het zuiden heerst dan ook een drukte van belang. Op hoogtijdagen rijden – met opvallend veel Nederlandse nummerborden - de colonnes af en aan. Geen land in Europa of het heeft speciale voorzieningen voor campers. Zelfs Rusland ontbreekt niet op de lijst. Relatief de meeste camperbezitters wonen in Drenthe. Een op de honderd inwoners, zegt het Centraal Bureau voor de Statistiek. De Friezen liggen een neuslengte achter. De minste camperbezitters heeft Zuid-Holland: 3,6 op de duizend inwoners. “De opmars van de camper is meer dan opvallend” Bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer zijn bijna 100.000 campers geregistreerd. Afgelopen vier jaar nam het aantal kampeerwagens met 27 procent toe. Tendens: stijgend. Het aantal caravans is weliswaar (nog) vier keer zo groot maar de opmars van de camper is meer dan opvallend. Het aantal caravans is sinds 2013 met 25.000 afgenomen. Een opmerkelijk feit: de koper van een nieuwe camper is gemiddeld 63 jaar oud. De campers variëren van compacte types (omgebouwde busjes en bestelwagens) tot integrale modellen geVrijheid, gaan en staan waar je wilt. bouwd op een speciaal voor vakantiegangers bedacht chassis. De zwaarste exemplaren hebben uitschuifwanden. Oef! Wat schiet daar voorbij? Sommigen nemen hun hele hebben en houwen mee. Met op de aanhangwagen hun snelle auto en op het dak een boot. Nederlanders zijn meestal tevreden met een paar fietsen achterop. Voor campers tot een gewicht van 3500 kilo is voor de bestuurder een rijbewijs B voldoende. Het maximale aantal zitplaatsen (exclusief de bestuurder): 8. Boven de 3500 kilo is een rijbewijs C1 nodig, bij meer dan 8 zitplaatsen zelfs het rijbewijs D1 of D (< 16 zitplaatsen). Voertuigen omgebouwd tot kampeerwagen moeten bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer worden geregistreerd. De wagens behoren te voldoen aan de Regeling Voertuigen. Tot de eisen behoren kookgelegenheid, opbergruimte, zitplaatsen en een bed. Theo leoné Europa telt tienduizenden camperplaatsen en hun aantal neemt alleen nog maar toe. 18

Kopers gemiddeld 63 jaar oud Extra aandacht voor gezonde maaltijden Ook vijftigplusser? Een stuk ouder zelfs? Proficiat. Niet ieder leeft een halve eeuw of meer. Blijf wel goed eten en drinken. Want met het klimmen der jaren liggen steeds meer gezondheidsrisico’s op de loer. Volgens de Gezondheidsraad is zeven procent van de zelfstandig wonende 65-plussers ondervoed. Hetzelfde geldt voor maar liefst een op de vijf bewoners van een verpleeghuis. Eet dus voldoende. En blijf goed kauwen. Het boek Gezond Eten Voor Senioren, uitgegeven door het Voedingscentrum en de Consumentenbond, staat boordenvol tips. De oproep om de Schijf van Vijf ter harte te nemen is natuurlijk een open deur maar daarom niet minder waar. Eet gevarieerd – voldoende maar niet te veel. Blijf in beweging, houd de conditie op peil. Gebruik minder tal ziektes en sterfgevallen door een verkeerd voedselpakket te halveren. Eet wat meer groente, fruit en vis. En minder zout, verzadigde verzadigd vet. Nog een tip: eet voldoende groente, fruit en brood. En niet in de laatste plaats: ga veilig met voedsel om. Want de bacteriën liggen op de loer. Het Voedingscentrum weet wel een manier om het aanvetzuren en transvetzuren. Een gemiddeld gewichtsverlies van drie kilogram per persoon scheelt een kwart uitvallers ten gevolge van ernstig overgewicht. Mensen van boven de zeventig wordt aanbevolen dagelijks 1,7 liter water te drinken. Zo veel? Jazeker. En dan niet in de vorm van bier of wijn. Want alcohol heeft – naast andere negatieve aspecten - een vochtafdrijvend effect. Het water is nodig voor het transport van stoffen en het regelen van de temperatuur in het lichaam. Wie te weinig drinkt droogt uit. Goed nieuws: koffie heeft een opwekkend effect. De cafeïne stimuleert hersenen, maag en darmen. Zelfs het geheugen gaat iets beter werken. Pas wel op voor de hoeveelheid koffie. Bij meer dan vijf koppen per dag kunnen vervelende effecten optreden. Zoals duizeligheid, hartkloppingen en rusteloosheid. Theo leoné 19

Pensioenexpert en advocaat Theo Gommer (theogommer@gommeradvocaten.nl) schept in zijn bijdragen voor de VVG duidelijkheid in de vele, vaak tegenstrijdige geluiden over onze pensioenen. Hij heeft daarbij uiteraard extra oog voor de belangen van gepensioneerden, máár hij praat ze niet naar de mond. Schijnt de zon dan toch? De pensioenpotten zitten boordevol. De rendementen zijn goed en de marktrente stijgt weer. Schijnt de zon dan toch? En gaat deze dan ook weer schijnen voor gepensioneerden (en slapers)? Gepensioneerden en slapers hebben de facto maar twee ijzers in het vuur: hun pensioenrecht behouden – geen kortingen – en indexatie (van opgebouwde rechten). Daar gaan ze vol voor en halen daarbij bovengenoemde argumenten graag van stal: De pensioenpotten zitten boordevol, de rendementen zijn goed en de marktrente stijgt weer. 50-plus doet daar nog een schepje bovenop, door een initiatiefwetsvoorstel in te dienen en een minimale rekenrente voor pensioen van 2% voor de komende 5 jaar te eisen. Het verkiezingsprogramma gaat overigens zelfs uit van 4%. Dit achtte de partij echter politiek niet haalbaar. D’66 stelt in reactie: waarom dan niet ‘nog riskanter’ en 4, 5 of zelfs 6% te eisen. En dus te ‘gokken’(?) op voldoende rendement. Het KNVG en NVOG hebben ook nog een ‘vergelijkbaar’ voorstel gedaan om uit te gaan van de zogeheten macrostabiele rentevoet. Dat gaat ook uit van verwacht rendement, maar dan minus een objectief (door een overheidscommissie) aan te geven loon- c.q. prijsinflatie. Deze ‘rekenrente’ zal dan hoger uitkomen dan 2%. De 30-jaars swap-rente, die ten grondslag ligt aan alle wettelijke berekeningen voor de dekkingsgraad is ove20 rigens momenteel nog steeds maar ‘slechts’ 1,6%. De rekenrente is van essentieel belang. Immers, hoe hoger deze is, des te hoger de dekkingsgraad. En als de beleidsdekkinsgraad 5 jaar onder het vereiste niveau zit, moet er gekort worden. En dat dreigt nog steeds voor veel pensioenfondsen de komende jaren. Daarnaast is er natuurlijk al vele jaren niet geïndexeerd. De vraag is en blijft, wat is reëel. Moeten we ‘ons’ arm rekenen en alle zekerheid inbouwen? Of mogen we wel degelijk voorsorteren op een stijging (?) van de markrente, en vooral blijvend goede rendementen. En hoe om te gaan met de stijgende levensverwachting in combinatie met de belofte van een levenslang pensioen? De waarheid ligt altijd in het midden. De oplossing is echter niet zo moeilijk. Of we zijn ‘zuinig’, gezien het politieke klimaat (Brexit, Trump, IS, Noord-Korea, Catalonië), gezien het risico van dalende rendementen, gezien de vergrijzende economie in Europa en de toename van de levensverwachting – zeker die van de 2e generatie ‘babyboomers’. Of, we zijn ‘vol vertrouwen’ en durven nu uit te keren; goed voor de economie(?) en goed voor de politieke stabiliteit in Nederland. Als je voorsorteert op toekomstig rendement dan is dat sec prima, maar dan moet ook het risico dat het niet wordt gehaald, worden verhaald op ….diezelfde gepensioneerden (en slapers). Als het dus tegenvalt over 5 jaar, dan moet er extra gekort worden, en dan niet ten laste van de actieve deelnemers. Anders is het niet eerlijk, toch? Dat zal dan én een lastige exercitie worden én beide ‘kampen’ zullen dan weer nieuwe argumenten van stal halen om hun gelijk te halen. Zo gaat het immers al sinds 2007. Al met al moeten dus misschien gewoon de huidige rekenregels blijven toepassen, hoe vervelend het ook is voor met name gepensioneerden. Slapers worden natuurlijk alleen op papier gekort en geïndexeerd, dus die raakt het toch minder. Heet dat nu juist niet solidariteit?? …..Wie ‘het weet’ mag het zeggen! Mailt u mij op theogommer@gommeradvocaten.nl als u wilt reageren. PS Nu het Kabinet heeft ‘besloten’ om de doorsneepremie te willen afschaffen, maar wel solidaire elementen, onder andere (kleinere) buffers te houden, zal de discussie door blijven gaan! cOlUMN

Antwoorden op veelgestelde vragen aan PGB het pensioenfonds bellen of Moet mijn partner mailen als ik overlijd? Doorgaans hoeven u of uw partner niets te doen als een van u overlijdt. Als u in Nederland woont, krijgt het pensioenfonds vanzelf bericht van de gemeente. Woont u in het buitenland, dan moet uw partner een bericht sturen naar het pensioenfonds met een scan of kopie van de overlijdensakte. Dat kan via e-mail of een brief. Wat gebeurt er als ik overlijd? Als u overlijdt, dan stopt het ouderdomspensioen dat u krijgt van Pensioenfonds PGB op de laatste dag van de maand waarin u bent overleden. Uw partner en eventueel uw ex-partner hebben na uw overlijden recht op het partnerpensioen dat voor hen opzij is gezet. Of er partnerpensioen is, hangt af van de afspraken die u daarover heeft gemaakt met het pensioenfonds bij uw pensionering. U kunt dat altijd nakijken op www.mijnpgbpensioen.nl of het pensioenoverzicht dat u elk jaar krijgt. Let op: • Kreeg u een nieuwe partner na uw pensionering? Dan heeft die geen recht op het partnerpensioen. • Heeft u nog minderjarige kinderen of studerende kinderen tot 27 jaar? Dan krijgen zij een wezenpensioen. Het partner- en wezenpensioen gaan in op de eerste dag van de maand nadat u bent overleden. Wat gebeurt er als mijn partner overlijdt? Dan verandert er meestal niets voor uw pensioen bij Pensioenfonds PGB. Er verandert alleen iets als u bij uw pensionering heeft gekozen voor een ‘gelijk pensioen na overlijden’. In dat geval koos u ervoor om uw eigen pensioen Lucy van de afdeling klantenservice van Pensioendiensten PGB houdt o.a. zich bezig met het beantwoorden van vragen. te verlagen als uw partner overlijdt. Die keuze maakte u om uw partner een hoger partnerpensioen te kunnen geven als u zelf als eerste zou overlijden. Overlijdt uw partner, dan gaat uw ouderdomspensioen omlaag naar het afgesproken bedrag. U kunt dat altijd nakijken op www.mijnpgbpensioen.nl of het pensioenoverzicht dat u elk jaar krijgt. Wanneer krijg ik mijn pensioen uitbetaald? Uw pensioen wordt elke maand overgemaakt op de 19de. Valt de 19de in het weekend? Dan maken we het pensioen op de vrijdag voor het weekend over naar uw bankrekening. Wilt u meedenken met PGB? PGB vind uw mening belangrijk en blijft www.mijnpgbdesk.nl continu verbeteren. Hiervoor werkt PGB samen met een aantal werkgevers. Wilt u ook meedenken? Dan kunt u zich daarvoor aanmelden. Dat doet u door een email te sturen naar relatiebeheer@pensioenfondspgb.nl Wist u dat u uw administratiekantoor kunt machtigen voor mijnpgbdesk.nl? Stuur een mail naar relatiebeheer@pensioenfondspgb.nl en zet in deze mail de naam en het adres van uw administratiekantoor. Ga voor het digitale jaarverslag van PGB naar: http://jaarverslag2016.pensioenfondspgb.nl 21

EINDEJAARSTIPS 1. Betaal eigenwoningrente vooruit Valt u volgend jaar in een lager belastingtarief, bijvoorbeeld omdat u de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt? Betaal dan de eigenwoningrente over de eerste 6 maanden van 2018 nog dit jaar (maar alléén de rente die betrekking heeft op de periode tot en met 30 juni 2018 en vooral niet méér, anders wordt uw aftrek over 2017 alsnog beperkt tot de rente tot en met december 2017!). Als u rente vooruit betaalt, moet u vooraf schriftelijk met uw geldschieter overeenkomen dat het bedrag niet in depot wordt gestort en dat u de reeds betaalde rente niet kunt terugvorderen. Werkt de bank niet mee? Door de uitspraak 2017-414 van het KifiD (www. kifid.nl) kan de bank verplicht zijn om mee te werken! 2. Verlaag uw box 3 vermogen! Voor de door u te betalen belasting in box 3, uw toeslagen (let op de vermogenstoets!) en uw eigen bijdrage Wlz kan het gunstig zijn om uw box 3-vermogen op de peildatum (1 januari) te verlagen. Dat kan door tip 1, 3, 6 en 8 te benutten. Of bijvoorbeeld als volgt: * Doe grote uitgaven dit jaar * Los aflossingsvrije eigenwoningschuld af * Los consumptieve leningen af Lees er meer over in ons artikel ‘Pas op de vermogenstoets!’ op www.fiscalert.nl 3. Overweeg een Spaar-BV De belastingdruk in box 3 over spaargeld is veel te hoog. Het nieuwe kabinet heeft al aangekondigd de vrijstelling aan te passen en het fictief rendement iets bij te stellen. Binnenkort komt daarover meer duidelijkheid. Die belastingdruk kunt u, als u veel vermogen heeft, mogelijk nog verlagen en wel door uw spaartegoeden vóór 1 januari 2018 onder te brengen in een Spaar-BV. U betaalt dan geen belas22 ting in box 3, maar vennootschaps- en inkomstenbelasting in box 2. Een Spaar-BV is het overwegen waard als u minimaal ruim € 300.000 (alleenstaanden, minimaal € 400.000 voor fiscaal partners) box 3-vermogen heeft, waarvan minimaal € 200.000 bestaat uit vrij opneembaar spaargeld. Win altijd vooraf deskundig advies in. Meer informatie in het ‘Stappenplan SpaarBV’ op www.fiscalert.nl > downloads. Het eind van het jaar nadert. Bespaar èn verdien veel geld met deze fiscale en financiële tips en trucs van FiscAlert. Neem een voorschot op het nieuwe jaar en regel nu alvast een aantal fiscale en financiële zaken: u profiteert ervan bij uw belastingaangifte. 4. Vergeet niet te middelen Als u in drie opeenvolgende jaren sterk wisselende inkomsten had, komt u mogelijk in aanmerking voor extra belastingteruggaaf door middeling. U moet dan zelf een middelingsverzoek indienen binnen 36 maanden en 6 weken na de datum van de meest recente definitieve aanslag over één van de te middelen jaren. Op www.fiscalert.nl > calculatoren kunt u met de ‘middelingscalculator’ berekenen of middelen voor u zin heeft. (om toegang te krijgen moet u eerst abonnee worden. U betaalt wat het u waard is). 5. Kies uw zorgverzekeraar Uiterlijk 12 november moeten verzekeraars hun werkelijke premie vaststellen voor 2018. Kies de verzekeraar met het pakket dat het best bij u past tegen een zo gunstig mogelijke prijs. En vraag u altijd af of de premie voor de aanvullende verzekering opweegt tegen de extra dekking. Dat kan honderden euro’s schelen! Meer informatie op vergelijkingssites als www.consumentenbond.nl, www. hoyhoy.nl, www.zorgkiezer.nl, www. independer.nl en www.pricewise.nl. LET OP: Hoe goedkoper de zorgverzekering, hoe groter de kans dat u alleen kunt worden behandeld in een ziekenhuis waarmee de zorgverzekeraar afspraken heeft gemaakt. 6. Kies voor jaarbetaling zorgverzekering 2018 Het kan aantrekkelijk zijn om de premie van uw zorgverzekering voor 2018 ineens te betalen in plaats van per maand. Wanneer u de premie bovendien nog vóór 1 januari 2018 overmaakt, krijgt u vaak een aantrekkelijke korting en bespaart u per 1 januari belasting in box 3. Bovendien kan de vooruitbetaling helpen als u uw toeslagen dreigt kwijt te raken omdat u net iets te veel vermogen heeft. 7. let op de kleintjes Het btw-tarief op niet-erkende geneesmiddelen gaat in 2018 van 6% naar 21%. Denk bijvoorbeeld aan tandpasta, acné-zalf, hoestdrankjes, zonnebrandcrème en anti-roos-shampoo. Schaf ze dus in 2017 aan. Wie het kleine niet eert... 8. Benut de schenkingsvrijstellingen van 2017 Aan uw (klein)kinderen mag u ieder jaar belastingvrij geld geven. Zo bespaart u erfbelasting. Bovendien bespaart u belasting in box 3 als uw vermogen hoger is dan de vrijstelling en dat van uw (klein)kinderen niet. Schenken kan ook handig zijn voor uw recht op toeslagen. De vrijstelling voor schenkingen aan kinderen bedraagt € 5.320 en voor schenkingen aan kleinkinderen en anderen € 2.129. In plaats van de jaarlijkse vrijstelling mag u voor de eigen woning belastingvrij € 100.000 geven. Dat geldt voor schenkingen aan iedereen die tussen de 18 en 40 jaar oud is, maar alleen als nog niet eerder gebruik gemaakt is van een éénmalig verhoogde vrijstelling. De vrijstelling van € 100.000 mag worden gebruikt zonder dat daarvoor de gang naar de notaris vereist is. Gebruik de ‘Schenkingsakte hoge vrijstelling’ op www.fiscalert.nl > downloads. Meer tips en informatie? www.fiscalert.nl

“Verzekering door en voor ouderen” VVG-PGB – Zorgverzekering voor gepensioneerden Zoals al eerder in onze nieuwsbrieven aangekondigd hebben we samen met de NBP (Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen) en de VGD (Vereniging van Gepensioneerden uit de detailhandel) een stichting in het leven geroepen die een aantrekkelijke zorgverzekering aanbiedt onder de naam Gecovered (GEpensioneerden COllectief VERzekeringen En Diensten). Deze verzekering is met name interessant voor leden die geen collectieve polis met korting via hun voormalige werkgever hebben. Extra aandacht wordt besteed aan de vergoeding voor thuiszorg en er wordt ondersteuning geboden bij het aanvragen van een Persoons Gebonden Budget (PGB). Wilt u de tarieven van VGZ kunnen vergelijken met andere verzekeraars en aanbiedingen? Uiterlijk medio november moeten alle ziektekostenverzekeraars hun premies bekend hebben gemaakt. Men heeft tot eind december tijd om eventueel over te stappen. • Bovenop de standaardvergoedingen voor mantelzorg en preventie in VGZ Goed, Beter en Best • 10 dagen extra vervangende mantelzorg • € 250,- extra mantelzorg makelaar-budget • € 250,- extra preventiebudget bij aangesloten zorgorganisaties • Valpreventietraining bij u in de buurt U bent altijd welkom • Geen medische selectie, ook niet op de aanvullende (tand)verzekering • U hoeft niets te doen, VGZ zegt uw huidige verzekering voor u op • Eén telefoonnummer voor al uw zorg- én verzekeringsvragen VGZ hanteert de ’Altijd welkom service’ (dus geen medische selectie!) Het collectiviteitsnummer van deze verzekering is 17904. VGZ biedt de volgende kortingen: • 8% korting voor VGZ Ruime Keuze • 8% korting voor VGZ Eigen Keuze • 10% korting voor VGZ Aanvullend Goed • 10% korting voor VGZ Aanvullend Best • 10% korting voor VGZ Aanvullend Beter • 5% korting voor VGZ Vitaal Pakket Gratis lidmaatschap vergoeding ter waarde van € 17,50 in het eerste jaar Kiest u bij deze collectieve verzekering ook een aanvullende verzekering, dan betaalt VGZ uw lidmaatschapsvergoeding. Deze vergoeding is € 17,50 per jaar per hoofdverzekerde, inclusief btw, en geldt voor alle verenigingen die aangesloten zijn bij de KNVG of NVOG. Meer informatie op onze website www.vvgpgb.nl of op de website van Gecovered: www.gecovered.nl en/of www.vgz.nl/gecovered U kunt ook terecht op onderstaande website van VGZ: www.vgz.nl/zorgverzekering/ premieberekenen-en-afsluiten?collid=17904 of telefonisch contact opnemen met VGZ via tel. 0900-0750 Op onderstaande data in 2018 maakt PGB uw pensioen over: - vrijdag 19 januari - maandag 19 februari - maandag 19 maart - donderdag 19 april - vrijdag 18 mei - dinsdag 19 juni - donderdag 19 juli - vrijdag 17 augustus - woensdag 19 september - vrijdag 19 oktober - maandag 19 november - woensdag 19 december 23

VVG-PGB steunt het manifest RED ONS PENSIOENSTEL De politiek en sociale partners willen het pensioenstelsel veranderen. Die verandering zal zeker geen verbetering betekenen. Ons unieke pensioenstelsel moet niet alleen voor de oudere generaties, maar juist voor de jeugd behouden blijven. Een onbezorgde oude dag moet ook voor hen beschikbaar blijven. Het is een groot goed dat Nederlanders hun leven na hun pensioen kunnen voortzetten zonder ernstige achteruitgang van het inkomen. Dat danken we aan ons huidige pensioenstelsel. Maar op dit moment wordt een historische vergissing voorbereid: de afbraak ervan. Daarom is dit manifest opgesteld, gericht aan alle mensen in het land, kinderen, jongeren, werkenden en gepensioneerden. Lever ons pensioenstelsel niet uit aan de markt van banken en verzekeraars! Hoofdlijnen van dit manifest • Pensioenen gaan iedereen aan. • Het Nederlandse pensioenstelsel is houdbaar. • Maar het pensioenstelsel is door de Nederlandse politiek onhoudbaar gemaakt. • De vermogens stijgen veel harder dan de verplichtingen. • Het aanvullend pensioen en de AOW vormen samen een essentieel stelsel om de levenswijze van voor het pensioen na pensionering te kunnen voortzetten. • De vermogens van pensioenfondsen zijn een unieke troef van de Nederlandse economie. • Binnen het huidige stelsel zijn verbeteringen mogelijk. • Uitsluiting van grote groepen van de bevolking moet worden voorkomen. • Stop met discussiëren en kom met oplossingen binnen huidige stelsel. • Politiek moet pensioenfondsen niet langer dwingen zich kunstmatig arm te rekenen. Welke organisaties steunen dit manifest? Naast vele personen, zijn er ook verenigingen en organisaties die het manifest Red ons pensioenstelsel actief steunen en uitdragen. Op de website http://www.red-ons-pensioenstelsel.nl/ kunt u zien welke organisaties het manifest ondersteunen en kunt u zelf het manifest ondertekenen. Enquête over palliatieve zorg Medio juni 2017 zijn wij benaderd door Mevr. Annette van der Velden. Zij is als internist en oncoloog werkzaam bij het UMc Groningen en het Martini Ziekenhuis. Mevr. van de Velden heeft een enquête opgesteld om een goed inzicht te krijgen in de wensen en behoeften in de zorg van mensen voor wie het einde van het leven dichterbij 24 komt. Deze enquête was vooral bedoeld om vast te stellen wat nodig is om de kwaliteit van het leven zo goed mogelijk te behouden.

Gepensioneerden willen meepraten over vernieuwd pensioenstelsel De beide koepels van gepensioneerden, KNVG en NVOG, dringen er bij de regeringspartijen en het nieuwe kabinet gezamenlijk op aan de vertegenwoordigers van de gepensioneerden en de jongerenorganisaties nauw te betrekken bij de overgang naar een vernieuwd pensioenstelsel. Met het afsluiten van brede maatschappelijke akkoorden op het gebied van pensioen, eventueel ook zorg en wonen, kan het kabinet, dat gebaseerd is op de kleinste mogelijke meerderheid in de Tweede Kamer, zijn draagvlak in de samenleving vergroten. Het uitsluiten van de vertegenwoordigers van de direct betrokkenen bij de mega-pensioenoperatie zal zeker niet leiden tot het gewenste draagvlak. Het kabinet wil samen met de sociale partners de stap zetten naar een vernieuwd pensioenstelsel, dat een persoonlijk pensioenvermogen combineert met behoud van collectieve risicodeling. De Nederlandse overheid stelt daarbij de kaders vast en zal ook financieel bijdragen aan het opvangen van de lasten van de afschaffing van de doorsneesystematiek en de overstap op een nieuwe manier van pensioenopbouw. Zowel de vormgeving van het nieuwe contract als de transitie vraagt om verdere uitwerking. Het nieuwe kabinet zal dit in nauwe samenspraak met sociale partners oppakken. ‘Een dergelijk proces draagt bij aan vertrouwen en een breed maatschappelijk draagvlak’, zo stelt het regeerakkoord. De beide koepels van gepensioneerden wijzen erop, dat daarmee 3 miljoen gepensioneerden buitenspel staan. Het regeerakkoord haalt veel overhoop, stellen de organisaties vast. Een reeks voorgenomen maatregelen grijpt direct in op de inkomens en vermogenspositie van ouderen. De financiële positie van ouderen wordt niet alleen direct beïnvloed door aanpassing van het pensioenstelsel, maar ook door fiscale maatregelen en maatregelen op het gebied van wonen en zorg. KNVG en NVOG zullen het kabinetsbeleid met name ook op de samenhang van die maatregelen beoordelen Van links naar rechts: de heren Thijs Reuder (VVG-PGB) en Bert Coenradie en Rob Heerkens (bestuursleden Pensioenfonds PGB) in gesprek . Een groot aantal mensen had op dat moment reeds meegedaan, echter de enquête was helaas minder door de ouderen ingevuld; de mensen waarvan zij juist graag wilde weten wat hun wensen en behoeften zijn. Daarom heeft ze de vraag neergelegd bij VVG-PGB. Wij wilden hier graag aan meewerken en hebben onze leden uitgenodigd om de enquête in te vullen. Wij realiseerden ons dat dit niet alleen tijd kostte, maar dat het ook een ingewikkeld vraagstuk was. Een aantal leden heeft ons laten weten dat zij het inderdaad lastig vond en de vraagstelling veel te moeilijk. Mevr. v.d. Velden heeft deze leden een persoonlijk antwoord gestuurd. Op dit moment is zij nog druk bezig met het analyseren van de uitkomsten. Zij heeft laten weten dat de enquête door ongeveer 2400 mensen is ingevuld, waarvan 8% ouder dan 75 jaar (dat was voor onze deelname slechts 2%). Mevr. van de Velden is dan ook zeer erkentelijk dat wij als VVG-PGB hier onze medewerking aan hebben verleend en bedankt iedereen die heeft meegedaan dan ook hartelijk voor hun betrokkenheid. Zij zal ons er meer over vertellen zodra zij meer duidelijkheid heeft. Wij komen hier in de volgende ExPress of onze nieuwsbrief op terug. 25

Seizoensaanbieding 2017/2018 voor alle verenigingen en leden KNVG ZEER VOORDELIGE CONCERTKAARTEN voor de mooiste concerten in de beroemdste concertzalen en kerken van Nederland met The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands o.l.v. Pieter Jan Leusink Voor het komende seizoen 2017/2018 kunnen we onze leden zeer voordelige concertkaarten aanbieden. Met deze prachtige uitvoeringen, op schitterende locaties (o.a. concertgebouw Amsterdam) en de hoge kortingen (tot wel 60%) zullen we ongetwijfeld veel leden een plezier doen. Bovendien ontvangt u extra: een programmaboekje (op locatie), een gratis cD of DVD per adres (waarde € 15,00) èn u betaalt geen servicekosten! We vertrouwen dat we onze leden (met partner, familieleden en/of kennissen) met deze aanbieding een prachtige middag of avond bezorgen. CONCERTOPGAVE 2017/2018 Op onze website www.vvgpgb.nl vindt u een overzicht van alle data, plaatsen en programma’s. Wacht u niet te lang met reserveren want er zijn een beperkt aantal kaarten per concert. Vol=vol. Ook vind u daar de uitgebreide teksten over de verschillende concerten Messiah G.F. Handel Dirigent Pieter Jan Leusink & musici nemen u mee naar de tijd van componist G.F. Händel. De compositie Messiah past uitstekend in de periode rond kerst. Tijdens de uitvoering wordt gebruik gemaakt van authentieke instrumenten en volgens de opstelling die Händel ook gebruikte bij de première in Dublin. In het bijzonder kunt u genieten van de stemmen van internationaal gerenommeerde solisten: sopraan Yana Mamonova, sopraan Olga Zinovieva, countertenor Sytse Buwalda en tenor Martinus Leusink nemen u mee tijdens intense aria’s. Beleef een van ’s werelds meest gewaardeerde composities in een van de prachtige kerken van Nederland of in Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam. Prijs: € 34,00 p.p. / toeslag concertgebouw € 5,00 p.p. ( incl. garderobe en pauzedrankje) classical christmas & Jan Vayne Het ultieme kerstgevoel Geniet in de decembermaand van een onvergetelijk kerstconcert met het beroemde Bach Choir & Orchestra of the Netherlands samen met pianist Jan Vayne. Van tedere muziek met melancholische klanken tot kerstklassiekers van wereldberoemde componisten. Tijdens dit concert weten de musici de ware kerstgedachte aan u over te brengen. Jan Vayne Deze pianovirtuoos zorgt voor ontroerende momenten tijdens het kerstconcert. Jan Vayne zal het programma op inspirerende wijze begeleiden en virtuoos improviseren op de concertvleugel. Puur warm en sfeervol in de weken voor kerst! Prijs: € 29,00 p.p. / toeslag concertgebouw € 5,00 p.p. ( incl. garderobe en pauzedrankje) Italiaanse Barok Uit overleveringen is bekend dat Pergolesi in 1736 met zijn laatste levenskrachten zijn Stabat Mater componeerde. Zijn 26 compositie over het verdriet van Maria onder het kruis van haar zoon Jezus werd bij de herontdekking in 1950 direct herkend als een absoluut meesterwerk. Hoewel vele componisten ook Stabat Maters schreven, blijft het Stabat Mater van Pergolesi bleef de nummer één. Vivaldi's Gloria The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands schittert in het Gloria in D, wat werd geschreven door een andere Italiaanse grootheid uit de achttiende eeuw: Antonio Vivaldi. Het Gloria in D heeft een feestelijk en opgewekt karakter wat een meeslepend effect creëert. Dirigent Pieter Jan Leusink zal met zijn unieke barokgezelschap een grootse apotheose tot stand brengen tijdens deze unieke concerten. Prijs: € 25,00 p.p. / toeslag concertgebouw € 5,00 p.p. ( incl. garderobe en pauzedrankje) Mozart Requiem Dankzij die 'dekselse' Mozart Allegri's meesterwerk Miserere mei betekent hoogwaardige a capella zang door de ijle barokstemmen van The Bach Choir of the Netherlands. De compositie mocht van het Vaticaan niet door anderen worden gezongen. Exsultate Jubilate Mozarts concertaria Exsultate Jubilate wordt vertolkt door Olga Zinovieva. De Russische sopraan maakt furore op grote concertpodia en wordt geprezen vanwege haar enorme stemomvang met een bereik van twee octaven en unieke timbre. Mozarts Krönungsmesse De Mis in C werd uitgevoerd op het kroningsfeest van de koning van Bohemen en kreeg de bijnaam 'Krönungsmesse'. De aartsbisschop bepaalde dat de mis niet langer dan 30 minuten mocht duren. Ondanks, of misschien wel juist dankzij deze beperking straalt de mis van vitaliteit en energie. Finale: Mozarts Requiem Het Requiem van Mozart werd door de film 'Amadeus' bekend bij het grote publiek. Dirigent Pieter Jan Leusink vraagt het uiterste van The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands: uitvoeren op het allerhoogste niveau. Prijs: € 34,00 p.p. / toeslag concertgebouw € 5,00 p.p. ( incl. garderobe en pauzedrankje) Matthäus Passion De Matthäus Passion geldt in Nederland als de favoriete compositie in de passietijd. Dirigent Pieter Jan Leusink geniet de reputatie van een onuitputtelijke passie in zijn uitvoeringen welke de compositie helemaal tot zijn recht laat komen voor de luisteraar. Prijs: € 34,00 p.p. / toeslag concertgebouw € 5,00 p.p. ( incl. garderobe en pauzedrankje) De procedure voor het bestellen van de kaarten vindt u op de website van Pieter Jan leusink: https://www. pieterjanleusink.nl / of op onze website vvvpgb.nl

“Geen Big Bang voor een nieuw pensioenstelsel’’ ‘’We verwachten niet dat er (rond de herziening van het pensioenstelsel) een big bang komt, dat morgen ineens alles anders moet. Want iedereen weet dat dit niet kan. Ik hoop dat de overheid dit inmiddels ook heeft geleerd van drama’s uit het verleden waar ze zelf verantwoordelijk voor is. Zoals de belastingdienst, de nationale politie, UWV. Allemaal van die dingen die “nu” moesten veranderen. Daar komt meestal alleen ellende van. Je moet weten hoe je het gaat aanpakken. Daar is tijd en geld voor nodig.’’ Dat zegt Inge van den Doel, sinds deze maand directeur van het Pensioenfonds Metaal en techniek, met 1,3 miljoen deelnemers en een belegd vermogen van 68,3 miljard euro het derde van ons land. Van den Doel bespreekt samen met bestuursvoorzitter Benne van Popta de invoering van een nieuw stelsel in een interview met het Financieel Dagblad. De beide PMT-bestuurders hebben er een hard hoofd in dat er al in 2020 een nieuw stelsel zal zijn. Popta: ‘’De laatste stukjes van de pensioenpuzzel zijn nog niet gelegd. We zijn al heel lang bezig het beloofde land te formuleren. En als we het daarover eens zijn geworden, moeten we nog de vraag beantwoorden hoe je daar moet komen.’’ De nieuwe regering heeft de vormgeving van dat stelsel opnieuw toevertrouwd aan de sociale partners maar daar wel randvoorwaarden bij gesteld. Belangrijkste is dat het pensioenstelsel individueler moet worden. Daarnaast mogen pensioenfondsen niet meer in het rood schieten maar ze mogen ook geen grote buffers meer opbouwen, zoals vroeger. Die regels leiden ertoe dat de pensioenen volatieler worden, stellen de PMT-bestuurders. Van den Doel: ‘’Premie en beleggingsresultaat is altijd gelijk aan pensioen plus buffer. Dat is altijd zo. In welk systeem dan ook. Er waren misschien wel mensen die dachten, als we het anders gaan doen komt er een veel beter resultaat uit, maar dat is niet zo. Want deze redenering geldt altijd. Wanneer de buffer dan niet negatief mag zijn en niet al te groot, dan kan een kind de was doen, komen er wat volatielere pensioenen uit. Dat zou geen verrassing moeten zijn.’’ VVG-PGB Bestuur: Voorzitter: Jos van Rijsingen, tel. 073-6214378 josvanrijsingen@hotmail.com Tweede voorzitter: Hans Brader, tel. 076 - 565 75 97 jhmbrader@tiscali.nl Secretaris: Hans van den Berghe, tel. 053-5728313 hansvandenberghe@kpnmail.nl Postadres secretariaat: Hondelink 25, 7482 KJ Haaksbergen Penningmeester: Piet Rietkerk, tel 06- 23340815, p.rietkerk@kpnmail.nl Bestuurslid ledenadministratie Tonnie Klein Hemmink, tel 06 – 51605411 kleinhemmnink@home.nl Bestuurslid/communicatie: Geer Meershoek, tel. 06 - 13199587 gmeershoek@planet.nl Bestuurslid: Thijs Reuder, tel. 06 - 52616833 reuder@upcmail.nl Bestuurslid: Henk van der Rijst, tel. 030-6352441 henk.van.der.rijst@planet.nl ledenadministratie: Mailadres: ledenadministratie@vvgpgb.nl Postadres: Hunzestraat 18, 7555 WB Hengelo Telefoon: 06 51605411 Website: www.vvgpgb.nl Algemeen mailadres: info@vvgpgb.nl Mailadres redactie: redactie@vvgpgb.nl Mailadres secretariaat: hansvandenberghe@kpnmail.nl 27

28

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28

Home