Jaargang 18 – editie 1 - april 2019
Op deze plek kan uw advertentie staan. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze voorzitter, Eugenè van Dun, tel:0411-683427 2018 2
Jaargang 18 – editie 1 – april - 2019 Het bestuur vlnr. Voorzitter. Bestuurslid. Eugène van Dun Ton van Dun Secretaris/penningmeester. Robert van Dun Frans van Dun Bestuurslid. Bestuurslid/webmaster. Bestuurslid. Hennie van Dun Ad van Dun tel. 0411-683427 tel. 0252-211299 tel..033-4942623 tel. 06-53401038 tel. 06-45092691 Tel. 0162-742364 Contributie of donateurschap voldoen op Rekeningnummer van de FVS van DUN: NL21RABO 0174888252 en voor Belgische leden RABONL2U 0174888252 t.n.v. F.V. Stamboom van Dun te Breda. Onze contributie is slechts 15,- euro per adres per jaar. Indien u tijdens het lopende jaar lid wordt betaald u een evenredig deel. www.vandunstamboom.nl De site waarin allerlei verhalen en foto’s te zien zijn. INHOUD. Adverteerders Bestuur/Inhoud/Colofon Van onze secretaris oorlogsmuseum Kijk op Chaam Restanten Tulderse brouwerij Allerlei en familiezaken Adverteerders Redactie: pag. pag. pag. pag. pag. pag pag. pag. 2 3 4 4,5 6,7 8 8,9 10 11 Hennie van Dun Eugène van Dun 3
Van de secretaris, Beste leden, Beste van Dunnen en aanverwanten ... 12 sept 2019 is het weer onze familiedag tevens de algemene ledenvergadering. In verband met de "75 jarige bevrijding van het zuiden van Nederland", lijkt het ons een fantastisch idee om dit jaar te kiezen voor een bezoek aan het Oorlogsmuseum in Overloon. Dit jaar dus een speciaal jaar met speciale thema’s. Dit museum bevat de meest uitgebreide collectie materieel uit de 2e wereldoorlog die in Nederland te vinden is. Tot nu toe zijn al onze familiedagen op 1 na verlopen met stralend weer en aangename temperaturen. Overloon garandeert mooi weer want.... het is voor 90 % overdekt en 100 % geschikt voor scootmobielen en rollators wat in het verleden wel eens een reden was om niet mee te gaan. Het bestuur nodigt u hierbij uit deel te nemen aan deze familiedag. Aanmelden door middel van het formulier in Dundoenerij of een mail aan de secretaris, onder vermelding van naam, adres en lidnummer naar rejdun1993@kpnmail.nl (dit scheelt weer een postzegel). Zoals bekend laten we iedereen die meegaat al vanaf het begin van het bestaan van de vereniging € 15,- per persoon betalen voor de Familiedag en dat betekent dat het grootste deel van die dag door de vereniging zelf betaald wordt. Omdat dit echter steeds moeilijker wordt proberen we zoveel mogelijk op de kosten te besparen. Zo, dit was de inleiding en dan nu de vraag…. We willen graag weten wie , en dat geldt dan voor diegenen die (vermoedelijk) meegaan met de Familiedag, er in het bezit is van een museumjaarkaart. Dat scheelt toch "een slok op een borrel". Stel dat zo’n 10 personen in het bezit zijn van een museumjaarkaart, dan scheelt dat in totaal € 117.50! en dat is toch de moeite waard. Dus als diegenen die (vermoedelijk) meegaan, dit aan mij willen doorgeven, hartelijk dank daarvoor. emailadres rejdun1993@kpnmail.nl Het Oorlogsmuseum Overloon (tot 2013 Liberty Park) is een Nederlands historisch en educatief museum in de plaats Overloon dat zich vooral richt op de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het is in Nederland het grootste in zijn soort en bestaat uit een bosachtig park waarin twee voormalige musea, het Nationaal Oorlogsen Verzetsmuseum en het Marshallmuseum (10.000 m²), gehuisvest zijn. Het werd opgericht op basis van de resten van de Slag om Overloon, zoals tanks en kanonnen. De collectie bevat als opvallendste stukken onder meer een B-25 Mitchell-bommenwerper, een werkende Sovjet-T-34-tank en een Duitse radarinstallatie. Het museum toont verder wapens, zowel kanonnen als handvuurwapens, uniformen van zowel geallieerden 4
als Wehrmacht en militaire gebruiksvoorwerpen, soms in nagebouwde scènes. Ook bezit het museum een documentatieafdeling, geopend voor het publiek. Op het geaccidenteerde buitenterrein ligt een bosbaan. Het museum organiseert jaarlijks enkele evenementen met rijdende voertuigen en re-enactment. Er is ook een aparte expositie gewijd aan de Jodenvervolging in Nederland. Het museum biedt ook plaats aan tijdelijke exposities. Na de Slag om Overloon bleef op het slagveld een enorme hoeveelheid oorlogsmateriaal, waaronder tanks en andere voertuigen achter. Overloner Harry van Daal was zo geschokt door de gebeurtenissen dat hij voorstelde het slagveld intact te houden en er een museum van te maken. Op 25 mei 1946 werd het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum geopend door de Britse generaal Whistler (18981963), de bevelhebber over de 11e Britse Pantserdivisie en de 3e Britse Infanteriedivisie die Overloon hadden veroverd. Het museumpark werd in 1946 geopend als Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum, vrijwel zonder gebouwen. In 2006 kwam daar de collectie van het Marshall Museum uit Zwijndrecht bij met meer dan 200 militaire voer-, vaaren vliegtuigen, waarvoor onder de naam Liberty Park een apart museum werd ingericht. Daarmee stelt het museum zowel de Tweede Wereldoorlog als het verkrijgen en beschermen van de vrijheid centraal. Hiervoor is het museum voor miljoenen uitgebreid. Over deze collectie is een jarenlang slepend juridisch conflict met eigenaar en industrieel Jaap de Groot gevoerd, die de voertuigen terug wilde omdat het museum er volgens hem slordig mee omging. De Groot is overleden op 12 april 2011; zijn belangen werden vervolgens behartigd door een stichting. In 2012 is het conflict opgelost; de collectie blijft bij Oorlogsmuseum Overloon Het vroegere Museum 1939-1945 uit Uithuizen, (opgericht in 1989) heeft begin 21e eeuw ook zijn collectie overgedragen aan het museum. Op 14 juli 2011 is de vaste collectie uitgebreid met project "Klim naar de Vrijheid', waarin de zuidelijke Engelandvaart centraal staat. Vanaf 2006 trad het museum naar buiten onder de naam Liberty Park, maar in 2013 keerde het terug naar de oude naam Oorlogsmuseum Overloon. Het museum schenkt vanaf dat moment ook meer aandacht aan regionale geschiedenis. Het museum neemt deel in het sinds 2011 geplande Vrijheidsmuseum WO2 in Nijmegen. Het museum ontving in 2012 ongeveer 100.000 bezoekers volgens een mededeling van de directeur. Sinds 2016 is de collectie uitgebreid met de collectie van het Achterhoeks Museum 1940-1945 dat in 2015 haar deuren sloot. In de nieuwe expositie van Oorlogsmuseum Overloon staan o.a. de herkenbare winkel en het café van het Achterhoeks Museum 1940-1945. 5
Kijk op Chaam: ’Ja, het was vruchtbare grond hier’ In zijn zesde boek over Chaam biedt George Valckx een blik op het dorpsleven uit vervlogen tijd. Pronte dames in zwarte trouwjurken, jongetjes met kniekousen of in matrozen- pakjes. Het net verschenen Kijk op Chaam biedt e e n boeiende inkijk in het dorpse leven van weleer. Een meer dan indrukwekkend boek met welgeteld 1642 oude familiefoto's uit Chaam. Drie jaar heeft George Valckx (73) eraan gewerkt. Hoeveel uur? Hij slaat een hand voor de mond en haalt diep adem. ,,Elke dag, van vroeg tot laat, eigenlijk wel" Vanuit een gemakkelijke stoel verderop in de klassiek, een tikkeltje barok ingerichte woonkamer haakt zijn vrouw in: „Hij had nergens meer tijd voor. Niet fietsen. Niet op vakantie." Maar, het resultaat is ernaar. Een unieke collectie trouw- en schoolfoto's, gezinsfoto's en portretten van middenstanders, notabelen en boeren. Van boerderijen, arbeidershuisjes en uitspanningen. En daarmee is het ook een eerbetoon aan de vaders en moeders die met noeste arbeid hun kinderrijke gezinnen onderhielden ten tijde van armoede en schaarste. Het levenswerk ligt op de eetkamertafel. Groot formaat, 5 centimeter dik, 3 kilo, 752 pagina's. Tot in detail gedocumenteerd. George Valckx verzucht: ,,Als je 't zou doen om geld te verdienen, ben je verkeerd bezig." Het boek bevat foto's van zo ongeveer alle gezinnen die voor 1940 in het overwegend agrarische Chaam woonden. Ze verschaffen een tot de verbeelding sprekende indruk van het leven, werken en vooral ook de kleding in de jaren twintig, dertig van de vorige eeuw. Al geeft die kleding meestal een geflatteerd beeld. Want de mensen lieten zich over het algemeen alleen bij bijzondere gelegenheden - huwelijken, gouden bruiloften en jubilea - portretteren. Op hun paasbest, in een studio met 'voorname' decorstukken. De mannen in driedelig kostuum. De vrouwen in hooggesloten, lange jurken. Het was een serieuze aangelegenheid, vertelt de samensteller: "Allemaal strakke gezichten he. je ziet voor het eerst mensen lachen op foto's in de jaren vijftig." Op zijn gegroefde, karakteristieke kop met grijs ringbaardje verschijnt een schalkse lach: „En dan zie je ook pas benen. Niet alleen van vrouwen hoor, ook van mannen." Bladerend: „Hier, kijk maar. De oudere jongens droegen lange broeken met bretels of zwarte kniekousen. 0p schoolfoto's vaak ook nog keurige stropdasjes." Tot 1940 kende Chaam geen officiële straatnamen. Iedere woning werd aangeduid met een wijk en een A- of B-huisnummer. De auteur heeft die wijkindeling gehanteerd. Maar hij noemt ook de huidige straatnamen. Monnikenwerk. Inmiddels kent Valckx bijkans elk huis in Chaam. Dat blijkt als we een stukje rijden om hem zelf op de foto te zetten bij de boerderij van' Toontje Schoen'. Hij wijst op een statig huis: „Witte gij dat hier Theo woont, de zoon van schout-bij-nacht Karel Doorman ?" Speuren in archieven en schrijven is de passie geworden van de oudvliegtuigtechnicus, die in 1964 naar Brabant kwam voor zijn werk op vliegbasis Gilze-Rijen. Al is z'n Zeeuws-Vlaamse afkomst ('Mijn wieg stond vlak achter d'n dijk van Het Verdronken Land van Saeftinghe') nog hoorbaar. Kijk op Chaam is zijn zesde boek over Chaam. Veel van de talrijke illustraties komen van Hubert Donkers, een fervent verzamelaar van Chaamse familiefoto's. Hij kon zijn 6
waardevolle fotoarchief opbouwen omdat hij vroeger als elektricien bij (boeren)gezinnen thuis kwam. Het viel Valckx op dat de bruidjes doorgaans in het zwart gekleed waren. „Een Witte bruidsjapon voor eenmalig gebruik was kostbaar. Ik vermoed dat de vrouwen in deze sobere tijd zwart droegen omdat ze hun jurk dan nog vaker konden dragen, zoals bij de hoogmis op zondag." En natuurlijk tonen de foto's vaak - dankzij meneer pastoor en het ontbreken van de pil - grote gezinnen. Zoals de familie Van den Broek met zeven zonen, de'Broekiannen'. Of een schitterende foto, van het gezin Van Riel-Braspennicx met twaalf nazaten. ,,Ja, 't was vruchtbare grond hier." De publicatie werd mede mogelijk gemaakt door de Stichting Jaarmarkt in Chaam. Het pas verschenen fotoboek Kijk op Chaam geeft een prachtig tijdsbeeld van Chaam aan het begin van de vorige eeuw. samensteller is George Valckx uit Chaam. Veel foto's komen uit de collectie van plaatsgenoot Hubert Donkers. Auteur George Valckx bij de boerderij van'Toontje Schoen' aan de Ginderdoorstraat 4. Vanaf 1911 tot nu toe is de eigenaar steeds iemand met de naam Toon Schoen-makers. De huidige eigenaar Toon Schoen-makers (IV) maakte er een horecagelegenheid van. Ook zoon Toon Schoenmakers (V) woont op de boerderij 7
Philomena Braspennicx poseerde met een prachtige jurk in een klassiek herenhuis (of was het ,en studiodecor van de fotograaf?) Foto Joke Oomen Zeldzaam zijn de foto's waarop mensen in hun gewone doen zijn te zien. Zoals deze van Anna van Dun die op klompen water haalt uit de put achter het huis waar ze woonde. FOTO FRANS CORNFLISSEN Restanten Tulderse brouwerij in 2004 terug gevonden. In 1754 verklaarden de Beekse schepenen dat er in de Heerlijkheid Hilvarenbeek weinig branderijen van gedistilleerde wateren waren. Althans in Diessen en Westelbeers werd geen druppel gestookt! In Riel had alleen Adriaen Walraven gedurende 12 a 13 jaar een branderijtje gehad. Hij stookte nu en dan genever en of en toe anijs: ongeveer twaalf potten konden gedistilleerd worden. Ook Arnoldus Pijnenburg die in de latere brouwerij 'de Roos' woonde, huize 'Den Bosch' genaamd, had een distilleer keteltje, synde een vernuys. Pijnenburg stookte hier al 18 6 19 jaar ongeveer 10 kannen genever off anneys. Op de Tulder Hoeve in Esbeek werd in die periode door Swagemakers in een keteltje van 175 kannen gestookt. Al ruim 40 jaar werden hier jenever en anijs gedistilleerd. Op de hoeve was ook een tapperij gevestigd en aan de vele klanten werd eigen gebrouwen bier en brandwijn geschonken. In 1715 had wed. Jan van Dun, Marie Wouter Lemmens, het volgende aangeslagen: vaetje genever, groot 15 potten; - 1/2 vath vol Mierts bier; 8
tonneke brandewijn, 14 potten; - 1/2 vath Beex bier, lopent. De zoon van de opvolger van de weduwe van Jan van Dun, Jan Swagemakers, verhuurde in 1760 aan Peter Ketelaars seeker brouwerije, keetel, koelbakken, vaete en 't geene verders tot desselfs brouwerije is gehoorende. De grote omzet van de tapperij op Tulder was allereerst te danken aan de jaarlijkse kermis, die op de eerste zondag na Sint Lambertus (28 april) daar werd gehouden. Op zich een enorm voorrecht, want andere hoeven van Averbode mochten egeen bruyloften noch kermissen houden. De naam 'Kermisheide' tussen Poppel en Esbeek komt nog van die kermis! De tap draaide ook op voile toeren als de imkers uit de klei met tientallen karren de bijenkorven Haar de hei bij Tulder kwamen brengen. Tot het jaar 1777 waren de brouwerij, branderij en stokerij in bedrijf. Bier brouwen deed men tot 1794. Een jaar later werd de brouwerij, die dicht bij de hoeve stond, afgebroken. In 2004 vonden we de fundamenten van de brouwerij terug op de plaats van de afgebroken oude Tulderhoeve in 1663. De bloesem van de grote linde, ten zuiden van de grote nieuwe hoeve, werd gebruikt bij het bier bereiden. Ook de gagel (of grut), die de smack van het bier moest verbeteren, vinden we nu ten zuiden van Broekeling nog volop. Op 5 april 1680 was het trouwens niet goed gesteld met de brouwerij en de hoeve. Vooral het dak was er slecht aan toe. Nadat Evert Brouwers in maart van dat jaar de hoeve, toebehorende het clooster van Everbode omtrent Diest in Brabant, verlaten had, werd de toestand van de gebouwen geïnventariseerd. Allereerst moest op het dak van de huysinge, schuere, stallinghe, brouwerije, schaapskooi ten minste met 600 steen stroy verdeckt werden. Ook moesten de brouwerij en het bakhuis speciaal van binnen goed aangepakt worden. Aan de andere gebouwen was reparatie aen weegten ende wanten hard nodig. 9
Uit de Oude doos Contributie 2019: Indien u de contributie voor 2019 nog niet voldaan heeft wilt u dit dan zo spoedig mogelijk overmaken op onze bankrekening onder vermelding van uw lidnummer. Bij voorbaat dank Robert van Dun, penningmeester Familiezaken: Overleden: Op 30 december 2018 hebben wij afscheid moeten nemen van Maria Jeanette Theresia van Dun-van den Oord, te Breda, in de leeftijd van 92 jaar. Zij is de echtgenote van Ton van Dun Overleden 14 Januari 2019 in Tilburg: Annie van Dun de Beer in de leeftijd van 90 jaar, echtgenote van Theo van Dun Overleden op 11 maart 2019 te Oisterwijk: Rinus van Dun, in de leeftijd van 85 jaar. Wij wensen alle nabestaanden veel sterkte toe. 10
Autorijschool Frans van Dun, Breda Adres: Dr.Struyckenstraat 176 4812 BK Breda Telefoon/fax: 076-5140634 Mobiel: 06-51178971 Website: www.fransvandun.nl Vanaf 1957 meer dan: 50 jaar ervaring 50 jaar bekend 50 jaar in Breda 50 jaar Bovag lid 2018 Op deze plek kan ook Uw advertentie staan 11
AFZENDER: F.V. Stamboom van Dun Postelse Hoeflaan 109 5042 KD Tilburg Email: hvandun@gmail.com © Familie Vereniging Stamboom Van DUN 12
1 Online Touch