internationaal | B ij het Leids Universitair Medisch Centrum, LUMC, spraken we met dr. Kirsten Langeveld, coördinatrice van de halve minor Global Health Cuba, waarbinnen een samenwerking tussen LUMC en het universitaire ziekenhuis ‘Fajardo’ Universidad de Ciencas Medicas de la Habana wordt vormgegeven. Cuba is het land van salsa en Amerikaanse oldtimers. Op alle straathoeken in Havana, zo lijkt het, klinkt vrolijke muziek. Toeristen vergapen zich in de straten en op de pleinen aan de mooie gerestaureerde Amerikaanse oldtimers. Het leven lijkt goed op deze paar vierkante kilometer in het stadscentrum van de Cubaanse hoofdstad. Kom je echter buiten dit gebied, dan ervaar je al snel dat Cuba, zoals onze gids - een universitair opgeleide IT-er - stelt, een ontwikkelingsland is. Bouwvallige huisjes, slecht onderhouden wegen en de mooie old timers hebben vaak plaatsgemaakt voor paard-en-wagen. Cuba is een arm land. De weinige inkomsten van de eilandstaat komen van het toerisme, de sigaren, de rum en verrassend… de biomedische en farmaceutische industrie. Onverwachte zaken Duik in de feiten over de gezondheidszorg in Cuba en je komt onverwachte zaken tegen. Zoals een laag kindersterftecijfer, een dicht vertakt netwerk van eerstelijnszorg en laboratoria die nieuwe, innovatieve medicijnen ontwikkelen. Sinds vijf jaar kent het Leids Universitair Medisch Centrum, LUMC, de halve minor Global Health Cuba, waarbinnen een samenwerking tussen LUMC en het universitaire ziekenhuis ‘Fajardo’ Universidad de Ciencas Medicas de la Habana wordt vormgegeven. Coördinator is dr. Kirsten Langeveld. Voor het LUMC biedt de minor in Cuba een interessante mogelijkheid om geneeskundestudenten te laten kennismaken met gezondheidszorg in een andere context. Kirsten Langeveld: “Studenten ontwikkelen daardoor een bredere kijk, ze ervaren dat niet alleen zorg belangrijk is voor een goede gezondheidssituatie, maar dat ook andere aspecten van invloed zijn. Cubaanse voorbeelden daarvan zij de gratis educatie en betaalbare huisvesting voor iedereen”, aldus Langeveld. Eerstelijnszorg In het gratis toegankelijke zorgstelsel is de eerstelijnszorg belangrijk. Er is sprake van een systeem met consultorios, waar mensen ook terechtkunnen voor huisartsenzorg. De huisarts kent korte lijnen met zijn patiënten. Elke huisarts gaat minimaal eenmaal per jaar bij zijn patiënten op huisbezoek om te beoordelen of alles in de thuissituatie in orde is. Gezondheidsvoorlichting speelt hierin een belangrijke rol. Vanuit de policlinicos, een soort community-poli’s, wordt ook spoedeisende hulp, specialistische hulp en diagnostische ondersteuning door laboratoria geboden. In het kader van preventieve gezondheidszorg wordt veel aandacht besteed aan voorlichting aan de bevolking. 34 FMT | Februari 2020 ‘ Dokters zijn enorm betrokken bij het wel en wee van hun patiënten’ Langeveld: “Ik houd mijn studenten voor dat ze de gezondheidszorg in Cuba moeten bezien vanuit de context van het land. De prioriteiten liggen hier anders dan bij ons. Bijvoorbeeld de hygiëne zou kunnen worden verbeterd. Maar aandacht voor hygiëne vragen is moeilijk als je nauwelijks geld hebt om in je eerste levensbehoeften te voorzien. Dan wordt hygiëne ineens een stuk minder belangrijk, zoals ik ook tijdens mijn onderzoekstijd in West-Afrika heb kunnen constateren. Mensen in Cuba verdienen weinig. Ook de salarissen voor artsen zijn laag. Een flink aantal artsen heeft er een baan bij in de toeristenindustrie, omdat ze zo weinig verdienen dat ze financieel het hoofd niet boven water kunnen houden. Dit leidt echter niet tot onverschilligheid, integendeel. Dokters zijn enorm betrokken bij het wel en wee van hun patiënten.” Verschillen in opleiding De economische situatie van het land leidt volgens Kirsten Langeveld ook tot verschillen in de opleiding en de kennis die van dokters wordt verwacht. “Tijdens examens wordt door de examinatoren diep ingegaan op de kennis van verschillende soorten medicijnen. Zo werd bij studenten doorgevraagd over hun kennis van allerlei alternatieve medicijnen. De reden daarvoor is dat het in de dagelijkse praktijk maar al te vaak zal gebeuren dat het gewenste medicijn niet beschikbaar is en dat er naar een alternatief moet worden gezocht, of dat er in het slechtste geval helemaal geen medicijnen beschikbaar zijn en dat er onder vaak primitieve omstandigheden moet worden ingegrepen. Daar kunnen onze studenten dus veel van leren. Dat je onder moeilijke omstandigheden toch zorg verleent, met wat je zou kunnen omschrijven als houtje-touwtje-werk, en dat je zelfs zorg verleent als het houtje en touwtje niet beschikbaar zijn”, aldus Kirsten Langeveld. Veilige omgeving Tijdens het bezoek van FMT Gezondheidszorg aan Cuba konden we constateren dat er in Havana ziekenhuizen zijn waar je je als westerse patiënt in vertrouwde handen en in een veilige omgeving voelt, maar dat de meeste ziekenhuizen in Cuba niet voldoen aan onze westerse normen. De huisvesting is vaak oud en door geldgebrek matig of slecht onderhouden. Gebouwbeheersystemen zijn niet aan de orde, ICT staat nog in de kinderschoenen, veel medische instrumenten zijn in welvarender landen al lang niet meer in gebruik, om maar wat te noemen.
35 Online Touch Home