33

TUSSENTIJDSE INSPECTIE VAN EEN ROMP. (Foto’s Endures) HET TESTREK MET PANELEN. ONDERZOEK ANTIFOULING VOOR MINISTERIE Milieuvriendelijke alternatieven onder de loep Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft het afgelopen jaar onderzoek laten doen naar de werking van milieuvriendelijke alternatieven voor giftige antifouling. De brancheorganisatie HISWA Vereniging coördineerde het onderzoek, in samenwerking met leveranciers en twee verhuurbedrijven. Het onderzoekslaboratorium Endures in Den Helder werd ingeschakeld voor de onafhankelijke expertise. Leider van het onderzoek is dr. Job Klijnstra van Endures, ruim 20 jaar specialist op het gebied van antifouling en corrosiebescherming. Al in 2007 schreef hij een rapport over antifouling in de pleziervaart voor het toenmalige ministerie van VROM. Klijnstra: “Men wil toe naar milieuvriendelijke producten, als alternatief voor giftige antifoulings. Het is belangrijk om eerst vast te stellen of die alternatieve systemen werken. En als je werkende producten hebt, kun je kijken hoe goed ze zijn, ook vanuit milieuoogpunt.” Hij vervolgt: “Het afgelopen vaarseizoen zijn op twee locaties boten – Valken in de verhuur – uitgerust met alternatieve anti-aangroeisystemen. Ook zijn op twee kajuitzeilboten ultrasone systemen getest. De ene vloot lag bij Ottenhome in Heeg, dus op zoetwater; de andere bij Aquavitesse in Bruinisse, op zoutwater. Een derde testlocatie was in Den Helder, waar ons testvlot ligt. Daaraan hingen pvc-panelen in een raamwerk.” De leveranciers hebben hun producten zelf aangebracht, zowel op de boten als op de panelen. Enkele panelen bleven onbehandeld en eentje kreeg een standaard antifouling als referentie. “We hebben die panelen in een raamwerk onder water geplaatst, zodat zij vergelijkenderwijs zijn blootgesteld aan het zoute water en de getijstroming. Zo hadden we zowel varende testopstellingen als een statische. We hebben de situatie vier, vijf keer beoordeeld, afgelopen seizoen. Dat waren visuele inspecties”, aldus Klijnstra, die keek naar de categorieën aangroei en een schatting maakte van het percentage bedekking op de romp. “Ook lette ik op specifieke plekken; was er bijvoorbeeld meer aangroei op de waterlijn dan op het vlak? Kortom, een beoordeling van: wat voor aangroei zie ik, waar zit die, wat is de mate van aangroei en wat is de diversiteit? Op grond daarvan geef ik vergelijkenderwijs een kwalitatief oordeel: goed, matig of slecht en dat onderbouw ik met foto’s.” In het onderzoek zijn verscheidene systemen meegenomen, onder andere twee folies met een toplaag van siliconen, een folie met een ‘haar-structuur’, de hiervoor genoemde ultrasone systemen en een ‘zalf’. OVEREENKOMST Hoe verschillend ook, de systemen hebben als overeenkomst dat ze hechting van organismen moeten tegengaan. Een siliconen toplaag is te vergelijken met siliconenkit in de badkamer: daar hecht geen verf op. De ‘haar-structuur’ is eveneens een moeilijke ondergrond om te hechten en zal tijdens de vaart makkelijk schoonspoelen, zo is de gedachte. Ultrasone systemen werken met stroom. Het zijn apparaatjes (transducers) die een ultrasoon geluid produceren wat een trilling geeft. Dat schrikt organismen af. Er zijn twee versies: hoog- en laagvermogen. De hoogverEndures Endures was een onderdeel van TNO, maar is sinds 2014 zelfstandig. Het laboratorium onderzoekt veel schepen, offshore installaties, constructies en dergelijke om vast te stellen welk type corrosie in een maritieme omgeving optreedt en hoe schade voorkomen kan worden. Op de testlocatie in Den Helder wordt gebruik gemaakt van natuurlijk zeewater en een testvlot om proefmonsters van coatings en andere producten aan zeewater bloot te stellen. De naam van het bedrijf is afgeleid van ‘Endurance by research’. JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 33 mogen-versie wordt buiten naast de romp in het water gehangen. De laagvermogen variant wordt binnen op de romp geplaatst. Het systeem is geschikt voor zowel een polyester als stalen romp; voor hout werkt het niet. Bij het ‘zalf-systeem’ tenslotte wordt de romp ingesmeerd met een laagje vet, wat eveneens de hechting van organismen bemoeilijkt. UiTSLAG ONDERZOEK Klijnstra werkt momenteel de bevindingen uit en de verwachting is dat de onderzoeksresultaten het eerste kwartaal van 2020 gepresenteerd kunnen worden. Vooruitlopend daarop zijn alleen wat algemene constateringen te delen. “Er is een duidelijk verschil tussen zoet en zout water. Op zout water zie je een veel snellere aangroei en ook meer diversiteit, dus meer verschillende organismen, zoals zeepokken, kokerwormen en schelpen. Mosselen zijn we overigens niet veel tegengekomen.” Klijnstra stelt verder dat er zonder gif altijd wel een zekere mate van aangroei ontstaat. “De tinhoudende anti-aangroeiverven uit het verleden waren technisch gezien perfect, maar te milieubelastend. Die situatie moeten we niet meer willen. Er is dus ook een omslag in denken nodig: de acceptatie dat enige aangroei in combinatie met wat vaker schoonmaken een aanvaardbaar milieuvriendelijk alternatief is.” www.endures.nl DOOR LAURENS VAN ZIJP

34 Online Touch Home