Column De randstukjes van mijn Kerstpuzzel Door Jac van Tuijn, waterjournalist droge zomers te overbruggen. En bredere rivieren die meer kunnen afvoeren als dat nodig is. Te veel puzzelstukjes Bij de publicatie van de 5e Gebogen over de eettafel bind ik iedere Kerst de strijd aan met 3000 nieuwe puzzelstukjes. Terwijl het huiselijke leven zich om mij heen afspeelt, tikken de laatste dagen van het jaar rustig weg. Als ik begin met de legpuzzel, ga ik altijd eerst op zoek naar de randstukjes. Snel te vinden en makkelijk te leggen. Voordat het echt moeilijke puzzelwerk begint, ligt het hele speelveld op tafel. Rest nog het vinden van het juiste plekje voor al die andere, minder duidelijke stukjes. Ik moest aan dit jaarlijkse geworstel denken toen de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) een voorstel publiceerde om de waterpeilen in de landelijke veenweidegebieden in de Randstad en Friesland te verhogen en daarbij toch mogelijkheden ziet voor een melkveehouderij. Het voorstel zou het behoud betekenen van typisch Hollands polderlandschap met groene weiden en grazende koeien. Goed nieuws dus, maar hoe zit het met al die andere ruimtelijke claims, zoals de een miljoen woningen die gebouwd moeten worden, de opwekking van groene stroom met zonne-, thermische en windenergie, de aanleg van nieuwe bedrijfsterreinen en de vergroting van de mobiliteit met meer wegen en spoorbanen? En daar komen nog de waterbergingen bij die nodig zijn om Nota Ruimtelijke Ordening in 2000 - de laatste poging om Nederland vanuit de Haagse cockpit te verdelen in rode, groene en blauwe gebieden - is ooit berekend dat de ruimtevraag in Nederland groter is dan er feitelijk aan ruimte beschikbaar is. Om in de beeldspraak van mijn Kerstpuzzel te blijven: we proberen een puzzel van 5000 stukjes te leggen binnen de randstukjes van een 3000-stukjespuzzel. Dat gaat niet lukken en de politiek zal moeten kiezen welke stukjes wel een plek krijgen en welke niet. Dat maakt de komst van de Omgevingswet zo belangrijk. De wet vervangt 26 bestaande wetten en zal vanaf 1 januari 2022 de nieuwe wettelijke basis vormen voor overheden om vergunningen af te geven voor activiteiten met een ruimtelijke claim. De wet beoogt het handwerk van de ruimtelijke ordening meer over te laten aan regionale overheden, de besluitvorming transparanter te maken en burgers en bedrijven eerder bij de planvorming te betrekken. Dus: waar leggen we samen welke stukjes? Dwars doorheen Tot dusver alles goed. Maar wat doen we met de stukjes waar geen plaats voor is? Wat als Rotterdam, met al zijn economische belangen, in de regionale omgevingsvisie kiest voor het openhouden van de Nieuwe Waterweg? Wat als de gemeente Zuidplas, het diepste punt van Nederland, in alle lokale wijsheid besluit er duizenden woningen bij te bouwen? Mooi voor de woningbouwambitie, maar is het wel verstandig met het oog op de te verwachten zeespiegelstijging? Water heeft de eigenschap dat het zich niet houdt aan bestuurlijke grenzen. Het stroomt overal dwars doorheen en ook onderdoor. Als regenwater, als grondwater, als rivierwater en als zeewater. Het zijn elementaire puzzelstukjes die niet mogen ontbreken. Wie gaat er toezicht houden op die noodzakelijke puzzelstukjes? Wie durft op te staan tegen grote economische belangen? Of komt het uiteindelijk toch weer neer op heel dure watermaatregelen waarmee we Nederland veilig moeten houden.? Wie durft te eisen dat er andere puzzelstukjes worden gelegd dan waar op regionaal niveau voor is gekozen? De nieuwe procesvormen zijn mooi bedacht, maar zetten de deur wagenwijd open naar het wegduiken voor moeilijke besluiten. Het lijkt me cruciaal dat de Haagse cockpit niet alleen goed oog houdt op het proces van de besluitvorming maar ook op de inhoud: een uitvoerbare, betaalbare, nationale waterveiligheid. Niet alleen op papier, maar echt. Ik wens u heel prettige feestdagen en hoop van harte dat we volgend jaar het coronavirus definitief achter ons kunnen laten en weer in volle teugen van het leven kunnen genieten. Ik luid straks het jaar uit met mijn 3000-stukjespuzzel en hoop dat onze kat niet aan het puzzelkleed gaat hangen, zodat ik weer helemaal opnieuw moet beginnen. WATERFORUM DECEMBER 2020 41
42 Online Touch Home