laaggeletterdheid in het Papiamentu als in het Nederlands. Er zijn aanwijzingen dat er sprake is van laaggeletterdheid in het Nederlands bij circa 50% en laaggeletterdheid in het Papiamentu van ongeveer 36%. De geletterdheid in het Papiamentu voor bewoners van Bonaire die in Nederland en die in Midden-of Zuid-Amerika zijn geboren vraagt aandacht, omdat een groot deel van het taalcontact van kinderen plaatsvindt via de ouders. De deelnemers blijken weinig activiteiten te ondernemen die kunnen leiden tot taalcontacten die een aanvulling vormen op de aanwezige taalcontacten binnen het gezin en op het werk. 4.2 Conclusies uit de gegevens van het basisonderwijs en Scholengemeenschap Bonaire en FORMA volwasseneducatie Op Bonaire zijn en worden alle genormeerde toetsen en examens in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en door FORMA Nederlands en rekenen in het Nederlands afgenomen en genormeerd volgens de Europees Nederlandse referentienormen. Uit de gegevens blijkt dat 85% tot 90% van de leerlingen de Europees-Nederlandse normen niet heeft behaald. 4.2.1 Basisonderwijs De landelijke normen worden door de scholen samen op geen enkele geanalyseerde toets behaald, maar op individuele scholen in een enkele groep wel. Het rekenen benadert de landelijke normen het sterkst. De achterstand op de toets begrijpend lezen is het grootst. Naarmate leerlingen ouder worden stijgen de resultaten, maar de afstand tot de landelijke normen blijft groot. 4.2.2 Scholengemeenschap Bonaire De gegevens van het examen Nederlands benaderen de landelijke normen het sterkst. Het Papiamentu wordt in de meeste niveaus beter gescoord dan het Nederlands, echter landelijk is voor het Papiamentu geen vergelijking mogelijk, omdat er geen landelijke normen zijn. De gegevens van de examen rekentoeten 2F en 3F en van de Cito Vaardigheidstoetsen rekenen en taal laten zien dat 85% tot 90% van de leerlingen de normen nog niet heeft behaald. Op dit moment is de overgrote meerderheid van de leerlingen in het voortgezet onderwijs op Bonaire onvoldoende taalvaardig in het Nederlands om zich te kunnen redden in de huidige maatschappij. 4.2.3 FORMA De deelname aan de afdelingen FORMA stijgt. Een conclusie kan zijn dat burgers die op welke manier dan ook voortijdig uit het onderwijs zijn afgestroomd uit eigen behoefte of op verzoek van derden besluiten tot deelname aan een van de afdelingen. Het gemiddelde percentage laaggeletterden van alle opleidingen binnen FORMA over 2014 en 2015, zoals geïnventariseerd in de Instaptoets (en/of het screeningsinstrument) en Taalniveautest Nederlands, laat zien dat laaggeletterdheid en het bereiken van het redzaam burgerschapsniveau 2F19 een structureel punt van aandacht en zorg is. 19 Sinds 2010 wordt in het onderwijs met zogenaamde referentieniveaus (beheersingsdoelen) gewerkt. De fundamentele referentieniveaus (1F tot en met 4F) richten zich op basale kennis en inzichten van taal en rekenen. Referentieniveau 2F is het zogenaamde 'burgerschapsniveau'. Dit is het niveau dat iedere burger moet beheersen om op het gebied van taal en rekenen goed maatschappelijk te kunnen participeren in de hedendaagse samenleving. Uitgangspunt is dus dat alle inwoners van Europees en Caribisch Nederland een maatschappelijk niveau halen op referentieniveau 2F. Dit niveau is vergelijkbaar met VMBO-BB. CPS Onderwijsontwikkeling en advies 70
72 Online Touch Home