Ik merk onder mijn vrouwelijke studentes dat feminisme voor hen niet meer nodig is. Die voelen zich niet geremd. En ik voelde mij ook niet geremd, toen ik 18 was. Je groeit en je komt op bepaalde plekken in de wereld. Als ik mijn studentes vraag of ze ‘s avonds laat gaan joggen alleen, dan krijg ik een negatief antwoord. Dan doen ze niet. Sommige dingen aanvaardt ge. Dat is nu eenmaal zo. Je denkt: ik word niet geremd. Maar in principe word je dit wel. Je neemt het aan als normaal. Ik snap die keuzes wel. En je aanvaardt het eenmaal zoals het is. Er zijn plekken op de wereld waar de vrouwen het veel slechter hebben. Ik wil niet horen dat feminisme iets is voor gefrustreerde vrouwen of dat dit iets is wat voorbijgestreefd is. Dat is niet waar. Ik kom uit een context waarbij ik geluk heb … wat mijn privé betreft. In werkcontext heb ik het hier wel wat lastig mee. Ik vind dat het feminisme nog niet achter de rug is. Ik vind dat er nog altijd interessante discussies te voeren vallen en studies te maken zijn over de verschillen tussen mannen en vrouwen. Iris Murdoch was totaal geen feministe. “Je moet je blik houden op waar je naartoe wil”, was een van haar standpunten. Je wil gewoon geen onderscheid tussen mannen en vrouwen, wel gewoon mensen onder elkaar. De feministen willen zichzelf ook overbodig maken. Dat moet wel de bedoeling zijn van het feminisme. Dat het geen echte “contramannenwereld” mag zijn …? Uiteraard … voor een betere wereld. Ook voor mannen. In mijn doctoraat (2002 > 2008) speelt ze geen rol. Daarin vind je niets over haar terug. Letterwerk vroeg mij om een boek te willen schrijven. Waarover dan? Eerst wilde ik over de liefde schrijven. Toen kwam het idee dat dit ‘te breed’ zou zijn. 3 Problemen moeten benoemd worden. Feminisme heeft het concept om dat goed te doen. We zijn allemaal gelijk aan elkaar. Iris Murdoch had geen kinderen en kende niet het probleem dat een vrouw met kinderen niet aan de academie kon blijven. Daar dacht ze niet verder over na. Haar positie was een geprivilegieerde positie. Ze was een witte vrouw, dat maakte ook al een verschil. Dan is het ook gemakkelijk om te zeggen: je moet niet aan de problemen blijven vasthangen. Zij moest dit niet doen. Zij had haar vrijheid. Haar man was daar uiteraard ook heel ruimdenkend in. Anders was hij er niet mee getrouwd geweest. Met je boek stel je Iris Murdoch nu meer in de aandacht. Vooral in de lage landen. Heb je haar ontdekt tijdens je studies, tijdens je onderzoeken of tijdens je doctoraat? En uiteindelijk besloot ik om Iris Mudoch ’ns opnieuw te lezen. Het was van mijn studententijd, mijn licenties geleden dat ik haar voor het eerst las. Dat was ik al een beetje vergeten. Ik heb haar dus hérontdekt. Omdat ik interesse heb in liefde als een motor voor morele verbetering. En ik weet dat zij - naast vele anderen - daar veel rond doet. Ik herinnerde me wat voor interessante schrijfster zij is, want ook haar romans heb ik gelezen. Mijn studenten kennen haar helemaal niet. Zij hebben nooit van haar gehoord als filosofe of schrijfster. Oudere studenten bij het avondprogramma kennen haar daarentegen wel als schrijfster. In de jaren 1970-’80 had ze als romanschrijfster al heel wat furore gemaakt. Vind je in haar romans ook haar kijk op filosofie terug? Murdoch vindt zelf van niet: “mijn romans zijn niet filosofisch, dat moet je uit elkaar houden”. Als neutrale lezer vind je dat wel terug in haar romans. Het gaat er over liefde, leugentjes om bestwil, zelfbedrog, intriges … Allerlei relaties, zoals romantische, vriendschapsrelaties, broer– en zus -relaties, ook tussen homo’s en lesbiennes, … Zonder dit te thematiseren. Gewoon mensen onder elkaar. Ze schreef over dé mens. In haar romans komen ook heel veel dieren voor. In elke roman komt er steevast een hond aan te pas. In haar (34!) romans heeft ze een speciale band met dieren, ook met wilde in haar tuin, zoals vossen, ratten, … Ze had een hart voor dieren en de natuur in het algemeen. Als kinderloze vrouw speelden kinderen geen rol in haar romans. Vooroordelen laten varen en proberen met een ’goedgezinde bril’ te kijken naar anderen toe. Kritisch zijn op jezelf zonder jezelf
4 Online Touch Home