Jef Ameeuw deel 1 Het is reeds 100 jaar geleden dat Duitsland in conflict kwam met de rest van Europa. België wordt onder de voet gelopen en honderdduizenden slaan op de vlucht Vluchtelingen oktober 1914 Enkel de Westhoek ontsnapt aan de bezetting maar wordt daarentegen overspoeld, eerst door vluchtelingen, daarna door militairen. Het leven is totaal ontredderd. De jeugd loopt doelloos rond tussen de militairen van alle slag en soort. Veel moois valt er niet te leren … Om deze toestand enigszins te verhelpen, beslist Minister van Onderwijs Poullet eind april 1915 - in samenspraak met de arrodissementscommissarissen Steyaert (Veurne) en Biebuyck (Ieper) en met schoolinspecteurs Dochy (Veurne) en Mariën (Ieper) om het onderwijs te heropenen. In Wulveringem worden onder impuls van Koningin Elisabeth, miss Fyfe en gravin Van den Steen, voor Nederlandstalige kinderen uit de frontstreek de Elisabethscholen opgericht. Ze bestaat uit twee afdelingen, nl. de afdeling Prinses Marie-José en de afdeling Prins KarelTheodoor. (zie foto op volgende pagina) Centraal staat een bakstenen gebouw met er rond houten legerbarakken die als verblijf en klas voor de kinderen dienen. 1
Refuge Charles-Theodore mei 1918 - kinderen van de Vinkemschool aan het werk De legeroverheid zoekt dan ook winkels en firma’s, bakkers en beenhouwers die kunnen leveren. Ook plaatselijke landbouwers worden aangesproken. Voor de periode november 1916 - juni 1917 ontdekten we per toeval een aantal facturen over aankopen en leveringen aan de Elisabethscholen. Ze geven ons een idee hoever men moest zoeken om sommige producten te vinden. Veel leveranciers komen uit Noord-Frankrijk. Niettemin worden er ook producten aangekocht in eigen streek en omgeving. 2
Zo mag het magazijn ‘d’ Alimentation Ambulance Ocean’ uit De Panne regelmatig leveren aan de ‘Ecole Charles Théodore à Wulveringem’. Tussen 1 en 30 november 1916 doen zij leveringen van o.a. ‘Gulden Syrop’, confituur, aardappelen, boter, mosterd, enz … voor de totale kostprijs van 78,65 Francs. In januari 1917 mogen zij een nieuwe levering doen van 8 potten confituur, 1871 petit beurre, 10 kg ajuinen en 1 doos bisquits voor de som van 45,95 Fr. Het is de wens van de koningin dat de kinderen het goed zouden hebben. Ze komt dan ook zelf regelmatig op bezoek en deelt snoep en chocolade uit. Lakens koopt men in de ‘Grand Magasins de Nouveautés’ te Duinkerke. Men betaalt 24,50 Fr. Aangezien deze stad niet veraf ligt, kan je eer voor veel zaken terecht. Regelmatig tref je facturen aan van het huis François Belley. Zijn magazijn ‘Epicerie Centrale’ is leverancier van melkpoeder, zachte zeep, mandarijnen, hesp, vijgen, kaas, enz. 3
Jef Ameeuw deel 2 Voor een aantal aankopen trok men naar Grevelingen, waar de bekende magazijnen ‘De petits Vivres’ gehuisvest zijn. In hun zeer keurig opgemaakte facturen vinden wij de aankoop van koffie, chicorei, vermicelle, reuzel, suiker, zout, enz ... 4
Op de lijst van de plaatselijke leveranciers vinden wij de namen terug van o.a. Eloy Thieren uit Wulveringem en de winkel Spotbeen-Baeghe uit de Zuidstraat te Veurne. Voor de meeste zaken moet men toch wel verder gaan zoeken. Zo vinden we de aankoop van 100 dweilen bij Victor Warnet in Calais. Daarna kan de kuisploeg wellicht voor een tijdje aan het werk. Eveneens in Calais levert de voedingsfabriek van Vendroux deegwaren. Op 14 februari 1917 sturen ze een factuur naar de ‘Ecole de sa Magesté’ voor de aankoop van 400 kg diverse ‘Pates Alimentaires’. Dichter bij huis levert de ‘Tannerie-Corroierie’ van Pauwels-Claeyman uit Hondschote croupon (voor de meisjesafdeling?) voor de prijs van 163,35 Fr. 5
Steenkool wordt aangevoerd uit de dépots van het leger: 2 500 kgr op 10 februari 1917 en 3 000 kg op 16 februari 1917. Regelmatig volgen nieuwe leveringen. De firma E.Demarey-Boudry uit Ieper, die omwille van de beschieting en de vernieling van de stad is moeten vluchten, heeft een onderkomen gevonden in een barak in Wulveringem. Het vlees voor de ‘Ecoles de S.M. la Reine’ wordt door de ‘Boucherie Automobile’ van het leger aangevoerd. Zo vinden we voor februari 1917 een factuur van 190 Fr “rechtstreeks” te storten in de kas van de directeur van de ‘Boucherie Automobile’. Zo staat in een nota onderaan te lezen. 6
Jef Ameeuw deel 3 De instelling in Wulveringem is natuurlijk een school. Er is dus schoolgerief nodig. Bij verschillende drukkerijen en papierhandels in Duinkerke plaatst men bestellingen: inkt, briefomslagen, pennen, briefpapier, potloden, gommen, enz. De voorraad keukenmateriaal wordt aangevuld met ketels van de firma E. Dufour-Bourbier, eveneens uit Duinkerke. En zoals bij het leger past, moeten alle bestellingen de geëigende weg volgen en via de beheerder van de scholen ingediend worden. Er zijn hiertoe voor welbepaalde producten zelfs voorgedrukte bestelbons voorzien. Voor de uitvoering ervan zorgt het leger. 7
Alle toekomende facturen worden in de school nauwkeurig gecontroleerd, goedgekeurd door de directrice Mevr. A. Dusart en uit de schoolkas betaald. Eénmaal vinden we een persoonlijke bestelling voor Sergeant Cupis, beheerder van de scholen. Tussen de facturen ontdekken we ook plots een levering van bier. Brouwer G. Degroote uit Wulveringem mag op 28 februari 1917 voor de levering van 8 tonnen bier aan 26 fr per ton zijn geld, zijnde 208 fr, komen ophalen. 8
9
Jef Ameeuw deel 4 Zoals reeds vermeld, moeten de oudste jongens in de tuin werken. Ze krijgen immers ook les in tuinbouw. In het voorjaar van 1917 worden dan ook diverse zaden aangekocht, o.a. 125 gr. ajuinzaad, 125 gr. wortelzaad, 125 gr. zaad voor spruitkool, 200 kropslaplanten en 200 rodekoolplanten. De leverancier is niet bekend maar aan de vorm van de factuur kan je opmaken dat het wellicht iemand uit de omgeving is. In dezelfde periode levert 10
Ook Richaert Sinave en J. Chaerel leveren eieren aan de scholen. G.Huyghe uit Wulveringem ontvangt op 28 februari 1917 336 fr., eveneens om gedurende 28 dagen melk te heben geleverd Onze verse melk valt in de smaak bij het jeugdige publiek. Landbouwer A. Der Roo mag ook zijn melk aanbieden. In tegenstelling tot G. Huyghe is zijn factuur minutieus uitgeschreven. Hij ontvangt voor 511 liter melk 153,30 fr. Het is dus niet allemaal kommer en kwel voor de landbouwers uit de omgeving. (zie volgende pagina) 11
12
Jef Ameeuw deel 5 Voor april 1917 vinden we nog een bestelling te Duinkerke in de ‘Nouvelles Galeries’. De school heeft enkele meters elastiek, glazen en knopen nodig. Blijkbaar is de 50 kg stijfsel uit Valognes ook opgebruikt. Ditmaal mag Eloy Thieren 10 kg afzetten in de Karel-Theodoorschool. 13
Besluit Dit overzicht beperkt zich tot enkele facturen over de korte periode van november 1916 tot juni 1917. Er zijn er uiteraard heel wat meer. Duidelijk is dat de bevoorrading van de scholen geen eenvoudige klus is. Soms moet men ver zoeken om te kunnen voldoen aan de behoeften van de kinderen. Voor een aantal basisproducten kan men terecht bij plaatselijke leveranciers. Voor andere producten is men aangewezen op Noord-Frankrijk. Bijna alle facturen zijn opgemaakt op naam van de ‘Ecole Charles Théodore’, nooit op naam van de afdeling Princes Marie-José. Tenzij men het correcte Franse woord niet kent, zijn de facturen steeds in het Frans opgemaakt, door de directrice Mevr. A.Dusart ondertekend en vlot vertaald. Beheerder Sergeant Cupis plaatst de bestellingen. Voor een aantal producten gebruikt men daartoe voorgedrukte lijsten. Het is een intendant van de troepen in De Op vrijdag 18 december 2009 publiceerde Het Nieuwsblad dit persbericht, waarbij Vlaams minister Geert Bourgeois besliste om de school uit de Eerste Wereldoorlog 14
1 Online Touch