U BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 15 | 2021 ACHTERGROND 37 ‘ Het is niet handig als steeds meer bevoegdheden van ‘Den Haag’ naar ‘Brussel’ gaan’ RGER gezamenlijke standpuntbepaling – maakte met elf andere lidstaten, wil dat blijkens dat gezamenlijke standpunt niet. Ons land roept in het standpunt wel op tot een breed debat waarbij ook gemeenten en de burger moeten worden betrokken. En daar wordt inmiddels aan gewerkt. De VNG meldt dat in overleg met het rijk een modelaanpak wordt ontwikkeld zodat gemeenten goed beslagen ten ijs komen, het komend jaar. Die aanpak is volgens Bovens ook hard nodig. Hij durft op persoonlijke titel wel te speculeren over wenselijke uitkomsten. Volgens Bovens zou het waard zijn een zwaardere rol voor het CvdR, en dus voor gemeenten en regio’s, te overwegen. Dat adviseert nu vooral het Europees Parlement en Bovens ziet er wel wat in als dat een soort regionale kamer binnen het Europees Parlement wordt. Dat zou Europarlementariërs meer de gelegenheid geven zich met politieke inhoud te bemoeien en minder als de congressman (m/v) van de regio op te treden. DOOLHOF Ook hoogleraar politicologie Ben Crum, tevens wetenschappelijk directeur van de VU School of Governance van de Vrije Universiteit Amsterdam, denkt vooralsnog niet dat de conferentie een tweede ‘Maastricht’ wordt en zal leiden tot grote veranderingen in de positie van gemeenten. ‘Wat er op het spel staat voor gemeenten? Niets.’ Tegelijk zegt hij dat uitkomsten moeilijk voorspelbaar zijn. Want de vorige keer toen er breed over de EU werd gepraat, waren de verwachtingen ook laag. Dat was tijdens de Conventie van Europa in 2003 onder leiding van de Franse oud-president Valéry Giscard d’Estaing, drijvende kracht achter het ontstaan van de Europese Raad. De burger speelde in die conventie geen rol, zoals dat nu moet gebeuren. Toen kwam wel als een duveltje uit een doosje, zoals Crum dat zegt, het voorstel voor de Europese grondwet. Dat werd na referenda in Frankrijk en Nederland geen grondwet maar een verdrag – dat van Lissabon: de Fransen en de Hollanders stemden tegen een grondwet. Nu is de situatie anders, zegt Crum. Niemand is volgens hem voor een ingrijpende verandering van de Europese verdragen. Hetzelfde geldt voor de lidstaten, die hebben er geen belang bij dat lokale of regionale overheden meer invloed krijgen. Waar Tax een uitgesproken voorstander is van een breed debat over de Europese Unie, hoeft dat van Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) niet zo nodig. De SGP maakt in het Europees Parlement deel uit van de rechts-conservatieve ECR-fractie. De ECR-fractie werd aanvankelijk buiten het overleg gehouden, zegt Ruissen. ‘De grote fracties in het EP willen vooral op tafel leggen hoe ze méér Europa kunnen organiseren, vooral onder aanvoering van de eurofederalist Guy Verhofstadt.’ De SGP en ECR willen dat niet langer bij elke crisis min of meer automatisch bevoegdheden overgaan van nationale overheden naar Brussel, zegt Ruissen. ‘Zoals nu weer met gezondheidsbevoegdheden, naar aanleiding van COVID. Voor gemeenten is het ook niet handig als steeds meer bevoegdheden en budgetten van ‘Den Haag’ naar ‘Brussel’ gaan: de lijnen tussen gemeente en een ministerie zijn toch korter dan tussen gemeente en de EU-instellingen en het doolhof aan agentschappen met complexe procedures.’ Maar gemeenten zijn onontbeerlijk om de burger te bereiken, zegt het adviesorgaan voor lokale en regionale overheden het Comité van de Regio’s (CvdR) in Brussel. De EU is het dak, de lidstaten zijn de muren en de lokale en regionale overheden de fundering, zegt CvdR-president Tzitzikostas regelmatig over het Europese huis. Het CvdR is vastbesloten actief aan het proces deel te nemen en de band tussen de EU, haar burgers en de één miljoen gekozen regionale en lokale politici in heel Europa te versterken. Dit zal de democratische grondslag van de EU verstevigen en er bovendien voor zorgen dat alle EU-burgers zich beter met het Europese project kunnen vereenzelvigen en het gevoel geven dat zij er invloed op kunnen uitoefenen, meent het Comité van de Regio’s. Tegelijk zijn ook de verwachtingen binnen het CvdR getemperd, zeggen EU-officials. Maar er wordt wel hoog ingezet onder meer met een high level group onder leiding van oud-voorzitter van de Europese Raad, Herman van Rompuy. In die club zitten verder oud-ministers en oud-leden van de Europese Commissie. CO-CREATIE Ook bij het bereiken van de burger hebben gemeenten een belangrijke rol, zegt Vera Tax. ‘Het organiseren van (veilige) fysieke bijeenkomsten is cruciaal voor een succesvolle conferentie. We hebben door Covid-19 gezien dat we veel digitaal kunnen organiseren, maar daarmee bereik je lang niet iedereen. Ik vind het heel belangrijk dat we er alles aan doen om alle burgers te betrekken: jong en oud, laag- en hoogopgeleid, uit de Randstad en uit de regio. Gemeenten kunnen een belangrijke faciliterende rol spelen door te helpen met het organiseren van lokale bijeenkomsten en debatten. Europese wetgeving heeft vaak impact op ons dagelijks leven, dan is het belangrijk dat mensen ook hun mening kunnen geven over hoe de EU van de toekomst eruit moet zien.’ Eigenlijk is het proces van de conferentie hetzelfde als co-creatie van gemeentelijk beleid, zegt ze. ‘Het belangrijkste is ideeën over de EU ophalen bij Europeanen. Co-creatie voor gemeentelijk beleid met inwoners is een manier van werken die niet vanzelf ging, maar ondertussen succesvol wordt toegepast. Nu is de EU aan de beurt om te laten zien dat de stem van de inwoners wordt gehoord.’ Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het mediafonds van de Europese Unie.
38 Online Touch Home