H BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 25 | 2021 ACHTERGROND 29 BAJES TE KOOP De Dienst Justitiële Inrichtingen heeft een groot aantal penitentiaire inrichtingen afgestoten. Ze zijn verouderd of niet meer nodig. Het Rijksvastgoedbedrijf kijkt of een nieuwe bestemming mogelijk is, of verkoopt de complexen. Naast de drie voorbeelden uit dit artikel is bijvoorbeeld in het verleden de Blokhuispoort in Leeuwarden verkocht en herbestemd, en is vorig jaar koepelgevangenis De Berg in Arnhem verkocht. Onlangs werd bekend dat gebiedsontwikkelaar AM het Wolvenplein in Utrecht gaat kopen. In de toekomst komen de voormalige gevangenissen van Maastricht en Hoogeveen in de verkoop. Voor meer informatie: zie biedboek.nl Er is één klein probleem: het complex is niet van de gemeente, maar eigendom van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB), en de gemeente Breda kan het niet (meer) kopen. De Beer: ‘Toen het RVB het een paar jaar geleden aan ons te koop aanbood, konden we dat écht niet doen. Er waren te veel vraagtekens en risico’s.’ Aan het begin van deze bestuursperiode, ‘waarbij we inzetten op binnenstedelijke herontwikkelingslocaties’, klopte De Beer bij het RVB aan: kon Breda de koepel alsnog kopen? ‘Helaas, die fase was gepasseerd, kregen we te horen.’ Dus staat PI De Boschpoort sinds half maart in de etalage op biedboek.nl, de verkoopsite van het Rijksvastgoedbedrijf. In de centrale hal van de koepelgevangenis in Breda wordt decor opgebouwd voor Zodiac de Musical ‘Het is een enorme meloen’, zegt de Bredase wethouder Paul de Beer (stedelijke ontwikkeling, D66) over de bijzondere vorm van koepelgevangenis De Boschpoort. Hij noemt het gebouw ook diverse keren ‘een icoon’. ‘Vanuit erfgoed-oogpunt is het gebouw al iconisch, de nieuwe invulling kan dat versterken.’ Als hij door zijn oogharen kijkt naar het terrein aan de rand van de binnenstad, ziet hij vooral kansen: ‘Deze context leent zich voor iets dat enorm verrijkend kan zijn voor Breda. De nieuwe invulling moet spicy worden, geen lauwe pasta.’ REGIE Toch is de gemeente de regie zeker niet kwijt, benadrukt De Beer. Met het RVB samen is een nota van uitgangspunten opgesteld, met randvoorwaarden die ‘de unieke kwaliteiten van deze plek’ moeten waarborgen. Ook de inwoners van Breda hebben via een participatietraject hun zegje kunnen doen over hun wensen voor dit gebied. ‘We willen hier een grote diversiteit aan activiteiten. We denken aan een combinatie van bedrijven in de toegepaste technologie, de creatieve industrie en hogeronderwijsinstellingen. Die samenwerking is er al en is enorm interessant. Dat zouden we graag op deze gave plek laten landen. We hopen dat de partij die dit koopt, dat in haar plannen opneemt. Maar we zijn geen eigenaar, dus we kunnen daar niet direct op sturen. We zullen als een soort oliemannetjes partijen met elkaar in contact gaan brengen.’ Dat er nieuwe woningen komen, ligt voor de hand, maar wat Breda betreft gaat een nieuwe eigenaar hier geen ‘woningen stapelen’. De Beer: ‘We willen als stad versnellen met woningbouw, maar kwaliteit is belangrijker dan snelheid. Er zijn veel plekken waar je gewoon veel woningen kunt bouwen, deze plek leent zich voor iets bijzonders.’ Een beoordelingscommissie, waarin ook de rijksbouwmeester en de directeur van het stedelijk museum van Breda zitten, zal de ingediende plannen beoordelen. ‘Wij willen als stad vooral kwaliteit, terwijl voor het RVB de opbrengst natuurlijk ook van belang is. We hebben dus het RVB gevraagd: stel dat de prijs lager uitvalt dan jullie hadden gehoopt, accepteren jullie dat dan? Daarop kregen we een bevestigend antwoord, dus daar gaan we dan maar van uit hè, als één overheid.’ UNIEKE KANS De gemeente Haarlem kocht het monumentale koepelcomplex aan de Harmenjansweg in 2016 wél (voor 6,4 miljoen euro) van het Rijksvastgoedbedrijf. Wethouder Floor Roduner (ruimtelijke ontwikkeling, PvdA): ‘Zo’n megaterrein dat vrijkomt in de historische binnenstad, met een beeldbepalend gebouw, dat is een unieke kans. Dan denk je direct: hoe kan dat een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van Haarlem?’ Het Spaarne verdeelt de stad in oost en west, waarbij de westkant de historische binnenstad is. ‘Maar de koepelgevangenis vormt nog een stukje van die historische binnenstad aan de vaak wat onderbelichte oostkant van het Spaarne. Nieuwe ontwikkelingen daar kunnen ervoor zorgen dat Haarlemmers “de sprong over het Spaarne” gaan maken, en dat dit stuk beter aangehaakt is op de binnenstad.’ Ook hier werd de jaren voor de verkoop een uitgebreid Programma van Eisen en Ambities opgesteld in overleg tussen gemeente en RVB. ‘Met alle stedenbouwkundige en monumentale randvoorwaarden, welke eisen je stelt aan woningbouw, commerciële en maatschappelijke functies. Zo’n nota is natuurlijk een belangrijk instrument om als gemeente te kunnen sturen op wat er na verkoop gaat gebeuren. Als je dat goed hebt geregeld met het RVB, maakt het denk ik niet zoveel meer uit of je zelf eigenaar bent of dat een andere partij er onder die randvoorwaarden mee aan de slag gaat.’ De inwoners van Haarlem kwamen na 2014, toen duidelijk werd dat de koepelgevangenis in de verkoop zou komen, met 1001 ideeën voor het gebouw en het ter‘ Wonen, werken en recreëren komen hier samen’
30 Online Touch Home