28 ACHTERGROND CYBERSECURITY DOOR: ALEXANDER LEEUW BEELD: SHUTTERSTOCK Het is moeilijk te zeggen wat sneller toeneemt: digitalisering of de criminaliteit die daarop inspeelt. Criminelen die op een digitale manier geld aftroggelen, hebben echter wel menselijke geldezels nodig. En hackers die Friese boeren terroriseren, zijn gebaat bij onwetende slachtoffers. Projecten door het land heen richten zich op wat telkens weer de zwakste schakel blijkt: de mens. TELKENS IS DE MENS DE ZWAKKE SCHAKEL HOE DIGITALE TRUCS TE VERMIJDEN ‘Breng me je pas of blijf blut.’ Naast die korte zin staan drie smileys met hun tong uit hun mond en dollartekens in plaats van ogen. De boodschap van dit bericht op sociale media is dat er makkelijk geld kan worden verdiend door even kort de pinpas uit te lenen. Het is misschien een vriend, familielid of kennis die het vraagt. Driehonderd jongeren klikten en kwamen op een webpagina die uitlegde waarom ‘money muling’, het dienen als geldezel, een vorm van witwassen is. Het was een online campagne van Haarlem die achtduizend jongeren bereikte. Veertien andere Noord-Hollandse gemeenten gaan verder met het geldezelproject, in samenwerking met zorg- en veiligheidspartners, onder de vlag van de City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime. ‘We focussen ons op geldezels die worden ingezet door cybercriminelen en online fraudeurs’, zegt regionaal projectleider cybercrime Lynn van Meijgaard van de gemeente Haarlem. De campagne richt zich op jongeren, omdat uit onderzoek al was gebleken dat vooral jonge mannen van 15 tot 23 jaar, uit wijken met een sociaaleconomische achterstand, gevoelig waren voor de boodschap van snel geld verdienen. ‘De hiërarchie is dat het criminele netwerk bovenaan staat, daaronder de ronselaars en onderaan de geldezels.’ Het geld dat een crimineel van een slachtoffer heeft weten af te troggelen, bijvoorbeeld met phishing, gaat naar de rekening van de geldezel. Die pint het en zo wordt het fysiek vervoerd. ‘Een online fraudeur of cybercrimineel wil niet traceerbaar zijn. Die moet ervoor zorgen dat het geld niet te herleiden is. Daar zijn de geldezels voor.’ Criminelen zouden het geld ook kunnen steken in bitcoins of tegoedkaarten, maar dat zijn mindere oplossingen. ‘Met geldezels hebben criminelen gelijk cash in handen en ze zijn relatief betrouwbaar.’ Het is de geldezel die wordt aangepakt. Van Meijgaard: ‘Daar zijn grote gevolgen aan verbonden, zoals het sluiten van de bankrekening of vermelding op een zwarte lijst. Wie op een zwarte lijst komt, krijgt moeilijk een hypotheek. Daarnaast mogen banken nu ook de NAW-gegevens van de geldezels geven aan fraudeslachtoffers.’ BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 33 | 2021
29 Online Touch Home