32

BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 33 | 2021 32 ACHTERGROND BESTUUR DUIKEN, VALLEN, OPSTAAN EN WEER DOORGAAN tie is minder toegankelijk voor een breed publiek.’ Haar boek – Burgemeester ben je. En je kunt het ook worden – is hybride, maar vooral praktisch. Met uitleg, passages uit het staatsrecht en de Gemeentewet, anekdotes en quotes en ervaringen van burgemeesters. Daarnaast gaat ze in op de voor- en nadelen van meerdere (mogelijk toekomstige) aanstellingswijzen, waarbij ook het fenomeen gekozen burgemeester voorbijkomt. ‘De voorbeelden verluchtigen niet alleen, maar maken het proces inzichtelijker en herkenbaarder. Zeker voor mensen die er verder vanaf staan. Daarnaast is een procedure mensenwerk. En het is niet zo dat als je er eentje hebt gezien, je ze allemaal hebt gezien.’ KLASJE Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters heeft een ‘burgemeestersklasje’. Grote politieke partijen helpen soms hun eigen kandidaten met voorbereiding op de sollicitatie. Een echte opleiding voor burgemeesters is er niet. Hoeft ook niet, vindt Van Zuydam. Zij tilt zwaarder aan bestuurskwaliteiten en vaardigheden, waarvan sommige aan te leren zijn. ‘Ook een niet in het openbaar bestuur doorgewinterde kandidaat kan die kwaliteiten ontwikkelen in andere functies, in het bedrijfsleven of bij maatschappelijke organisaties. De trend is dat zich mensen aandienen die niet het geijkte pad hebben afgelegd van raadslid en wethouder naar burgemeester, of als Kamerlid.’ De oud-journalisten Sjors Fröhlich en Pieter Broertjes zijn daarvan voorbeelden. ‘Alleen al in de eerste helft van 2021 kwamen er een stuk of zes partijloze burgemeesters bij op een totaal van dertien, eind 2020’, telde ze. ‘Kleine verschuivingen, maar er is een kentering in gang gezet. Ik kan niet zeggen of en hoe zich dat voortzet. Maar het type burgemeester dat als grijze bestuursmuis onzichtbaar z’n werk doet, wordt zeldzaam. Veel gemeenten geven in hun profielschets ook al aan dat ze dat niet willen.’ De lokale context speelt daarbij een rol, iets wat volgens Sabine van Zuydam steeds meer ruimte krijgt in profielschetsen. Wat voor gemeente is het? Wat voor mensen wonen er? Wat zijn de bestuurlijke uitdagingen of gevraagde accenten? Die kunnen van gemeente tot gemeente sterk verschillen. In haar boek noemt Sabine van Zuydam opvallende cases van burgemeestersbenoemingen, de dynamiek eromheen, of juist van hun vertrek. GLAZEN HUIS Jean Paul Gebben, burgemeester van Renkum, gaat in het voorjaar van 2016 stappen met de vriendengroep van zijn zoon. In het uitgaanscentrum van Arnhem wordt hij gefotografeerd met een meisje, dat hij lastig zou hebben gevallen. Achteraf blijkt de jonge vrouw een goede kennis. Weinig aan de hand, maar op sociale media is het oordeel al geveld. De burgemeester had verder tijdens zijn piketdienst een paar borrels op. Hij ziet geen andere uitweg dan aftreden. Hij is nu burgemeester van Dronten. FRIEZIN, GEEN HAAGSE Pauline Krikke redt het niet nog eens als burgemeester, na een eerder burgemeesterschap te Arnhem. Na een vernietigend rapport over het uit de hand lopen van te hoge vreugdevuren op het strand van Scheveningen tijdens de jaarwisseling van 20182019, ziet ze zich gedwongen op te stappen als burgemeester van Den Haag. De verwijten zijn dat ze weinig krachtdadig optrad en onduidelijke afspraken maakte. Ook wordt haar aangewreven dat ze empathie mist. ‘De Friezin werd nooit een Haagse’, kopt het Algemeen Dagblad. LUISTERVINKJE Ralf Krewinkel, op dat moment burgemeester van Heerlen en met verlof vanwege een ziek kind, solliciteert naar het burgemeesterschap van het kleinere Kerkrade. Dagblad De Limburger weet dat te melden, en ook dat hij het niet wordt. Is de geheimhouding geschonden en lekte iemand uit de vertrouwenscommissie of de besloten raadsvergadering? Kerkrade doet aangifte en gouverneur Theo Bovens beticht de krant van ‘afluisterpraktijken’. De toedracht blijkt banaler: de geluidsinstallatie in de zaal stond te hard. In een belendende ruimte hoefde de verslaggever alleen maar mee te schrijven. Heerlen blieft Krewinkel niet meer. Hij is nu directeur van een reinigingsdienst in de Mijnstreek. NUMMER TWEE In 2012 zingt in Nijmegen al de naam rond van Sharon Dijksma als beoogd burgemeester. Regionaal dagblad De Gelderlander schrijft dat de vertrouwenscommissie niet unaniem is in haar voorkeur, en peilt digitaal meningen van lezers. De uitkomst luidt dat Dijksma weinig aanhang geniet. Na een marathonvergadering geeft de gemeenteraad de voorkeur aan nummer 2 op de lijst, CDA’er Hubert Bruls, op dat moment nog burgemeester van Venlo. Een linkse kandidaat die het niet goed doet in ‘Havana aan de Waal’? Waarom, vraagt krant zich af. Heeft de raad zich laten beïnvloeden door de publieke opinie, of is dit een zuiver eigen oordeel? Raadsleden blijken niet voetstoots te kiezen voor een kandidaat van hun eigen partij, iets waar de krant kennelijk wel van uitging. Een groot deel van haar boek is bij uitstek geschikt voor leden van de vertrouwenscommissie. ‘Het kan zomaar zijn dat je twintig jaar in de raad hebt gezeten, maar nog nooit een benoemingsprocedure van nabij hebt meegemaakt. Laat staan dat je in de vertrouwenscommissie zat. Dat komt wel minder voor. Burgemeesters die twintig jaar zitten, zijn inmiddels op de vingers van één hand te tellen.’ Van Zuydam vindt dat gemeenteraden hun eigen rol soms te klein maken. ‘Bij de benoemingsprocedure moet de raad zich realiseren hoe belangrijk zijn eigen rol is. Je mag stevig zijn in wat je vraagt van een burgemeester. Het gaat ook om de toekomst van jouw gemeente. Zoek ook goede samenwerking met de commissaris der koning. Zie die niet als de vijand die een eigen voorkeurskandidaat heeft, maar als goede bron.’

33 Online Touch Home