BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 41 | 2021 08 NIEUWS FINANCIËN DOOR: ELISABETH VAN DEN HOOGEN Zaanstad wil de energietransitie betaalbaar houden voor mensen met een smalle portemonnee. Het samenbrengen van bestuurders en ambtenaren uit verschillende domeinen werpt daarbij zijn vruchten af. Vooral nu de gasprijs de pan uitrijst. KOPPELING SOCIAAL EN RUIMTELIJK DOMEIN ZAANSE ACTIE TEGEN ENERGIEARMOEDE Hoe maak je de energietransitie betaalbaar voor mensen met een laag inkomen? Zaanstad heeft de afgelopen maanden een intensieve zoektocht naar de antwoorden achter de rug. Het samenbrengen van bestuurders en ambtenaren uit verschillende domeinen levert creatieve oplossingen op, zegt Ruben Zondervan, regisseur duurzaamheid. ‘En dan blijk je met de bestaande ambtelijke molen ver te kunnen komen.’ Neem de witgoed-regeling in de bijzondere bijstand van de gemeente Zaanstad. De vergoeding is een standaardbedrag, vertelt Ruben Zondervan. ‘Koop je bijvoorbeeld een goedkopere koelkast, dan mag je de rest van het geld houden. Begrijpelijk als je dat doet, maar die koelkast is dan wel energieverslindend.’ Hoe kan een gemeente dit soort perverse prikkels uit het beleid halen? Dat was een van de vragen die op tafel kwamen bij een onderzoek dat de gemeente door Hiemstra & De Vries liet uitvoeren. Zondervan: ‘We wilden weten in welke wijken energiearmoede speelt en hoe we verduurzaming betaalbaar kunnen maken voor huurders en eigenaren die geen geld hebben om te investeren.’ Een belangrijke zoektocht voor de Zaanse wethouder Annette Baerveldt (energietransitie, D66). ‘We vinden het cruciaal om iedereen mee te nemen in de energietransitie. Dus ook en vooral inwoners met een krappe beurs. Het gaat om draagvlak en rechtvaardigheid.’ Daar komt nu ook nog de actualiteit ‘ We ontkomen er niet aan om iets te doen’ bij. Niet alleen minister en Tweede Kamer komen nu in actie door de hoge gasprijzen, ook gemeenten kunnen versnellen, weet Baerveldt: ‘We ontkomen er niet aan iets te doen. Niemand wil dat mensen in de winter de kachel uitdoen omdat ze de rekening niet kunnen betalen.’ CREATIEVE VERBINDINGEN Terug naar het onderzoek van Hiemstra & De Vries: dat leverde bouwstenen op, die vervolgens werden besproken in groepen met wethouders en ambtenaren van verschillende domeinen, sociale wijkteams, partners in de wijken én met inwoners. Steeds in een andere samenstelling en met een ander thema. Zondervan: ‘Juist door die gemengde samenstelling kwamen creatieve verbindingen tot stand, waarmee we echt verder konden.’ De groepsgesprekken leverden 36 ideeën op, zoals goedkope leningen, het verhuren van witgoed aan minima en het collectief inkopen van energie. Zondervan: ‘Het gaat hier niet om staand beleid, het is een verkenning van de handelingsopties. Wel kunnen we veel ideeën verwerken in bijvoorbeeld de herijking van het armoedeprogramma. En soms was meteen duidelijk dat een idee niets extra’s zou kosten of dat er een klein afwegingspunt voor nodig was. Je kunt heel ver komen met de bestaande ambtelijke molen.’ Een ander ‘product’ van de groepsgesprekken is een routekaart die intern gebruikt kan worden om koppelkansen te benutten. Zoals de energiearmoede opnemen in de opdracht aan de wijkteams en prioriteit geven aan de woningkwaliteit van oude huurwoningen. Energiecoaches heeft Zaanstad al. ‘Maar bij een evaluatie constateerden we dat niet alle inwoners de tips opvolgden. Ook al lijken het simpele dingen zoals reflectiefolie achter de radiator plakken, wat erg veel warmte scheelt. Er zit duidelijk een stap tussen weten en doen.’ Voor deze stap haalde Zaanstad inspiratie uit Amsterdam: de energiefixer. Die begint waar de energiecoach eindigt en helpt huishoudens om de kleinere isolerende maatregelen uit te voeren. ‘De energiefixer kan uit een reintegratietraject komen en kunnen we betalen Europese subsidie. En zo brengen we tegen minimale extra kosten herintegratie, armoedebeleid en duurzaamheid samen.’ Pagina 39-53: special energietransitie
9 Online Touch Home