SPECIAL 49 ‘ De verwachtingen waren niet reëel en te hoog gespannen’ dan wel beschikbaar zijn als mantelzorger of als vrijwilliger in de zorg. Sinds de decentralisaties is het aandeel mantelzorgers niet toegenomen. Bovendien wordt de verhouding hulpvragers-mantelzorgers steeds schever. Je moet je op dat vlak niet te rijk rekenen.’ VERDWALEN Het systeem is niet minder complex geworden. Kromhout: ‘Er zijn zo veel wetten, zo veel regels, regelingen, organisaties en instanties. Iedereen heeft er last van. Gemeenten, maar zeker ook burgers die hun weg moeten zien te vinden in een woud van regels. Werkgevers verdwalen soms ook in wetten en regelingen, terwijl ze misschien best bereid zijn om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Vaak weten zij niet precies wat hun specifieke gemeente doet en wat de mogelijkheden zijn. Dat is zonde.’ Op de vraag of het stelsel financieel houdbaar is, is Kromhout voorzichtig. Het SCP heeft geen financiële analyse gemaakt. ‘Maar we zien dat de manieren waarop het goedkoper zou moeten worden – inzetten op eigen kracht en het eigen netwerk, verschuiving van zware naar lichte vormen van zorg en ondersteuning – niet goed lukken.’ Alles overziend concludeert het SCP dat het sociaal domein stagneert en moet worden vlotgetrokken. ‘Aan de ene kant kun je zeggen dat een transformatie zoals die in het sociaal domein een zaak van lange adem is. Dat is voor een deel natuurlijk waar. Aan de andere kant zien we een aantal knelpunten telkens weer in diverse onderzoeken terugkomen. Als je, zoals wij met dit onderzoek hebben gedaan, alles weer even op een rijtje zet, dan zie je toch dat het niet goed gaat. Het is echt zaak om daar actie op te gaan ondernemen en niet te denken dat het vanzelf wel goedkomt. Herbezinnen en bijsturen is dan ook onze belangrijkste boodschap’, stelt Kromhout. Bij herbezinnen gaat het vooral over de gestelde verwachtingen. ‘Die moeten naar beneden worden bijgesteld’, aldus Kromhout. Daarvoor staat vooral het rijk aan de lat. Dat moet realistisch zijn over de zelfredzaamheid en de zorgzame samenleving. ‘Den Haag’ moet zich ook niet rijk rekenen. Eigen kracht kan minder worden ingezet dan vooraf werd aangenomen en investeringen in preventieve en lichte voorzieningen leiden (nog) niet tot afBINNENLANDS BESTUUR - WEEK 47 | 2020
50 Online Touch Home