JONG&AMBTENAAR I k maakte die keuze niet vanuit een zoektocht naar een betere werk-privébalans, maar vanuit andere waarden. Je kan minder werken vanuit idealisme. Dat wil zeggen: minder betaald werken. Bewust een stukje materiële welvaart inleveren voor meer ruimte en tijd. Om je te ontwikkelen buiten je werk, in een informele context, en in je directe omgeving bij te dragen aan de samenleving. Buiten veel positieve reacties kreeg ik op mijn besluit de vraag: zou je als ambtenaar juist niet meer moeten werken? Ik denk dat het heel waardevol kan zijn om als ambtenaar meer tijd te hebben om je op straat te begeven, om na te denken en na te leven waar je voor staat. Dat vraagt toelichting. Voor mij is de beste illustratie van waar ik voor sta de homo amans (liefhebbende mens), ontwikkeld door het Institute of Leadership and Social Ethics (ILSE) in Leuven. Dat formuleerde een nieuw mensbeeld, dat beter past bij een menswaardige en duurzame samenleving. De homo amans is gericht op relaties, en bloeit in relatie tot anderen om hem heen. Deze mens staat tegenover het model van economisch rationeel gedrag, belichaamd in de homo economicus. Daarin zijn wij individualisten die vooral uit zijn op eigenbelang en het vergroten van onze materiële welvaart. TUSSEN WERK EN WERELD Dat mensbeeld mag, nee, moet, op de schop. Er zijn onderzoeken gedaan die suggereren dat studenten economie zich gedurende hun studie zelfzuchtiger gaan gedragen. Natuurlijk is zulk onderzoek nooit echt eenduidig. Maar het is voorstelbaar dat je mensbeeld beïnvloedt hoe je over jezelf en anderen denkt. Het mensbeeld dat je erop nahoudt, bepaalt hoe je de samenleving inricht. Een samenleving die is gebouwd op het idee van eigenbelang, bedreigt het welzijn van de mensen die erin leven. Dat klinkt zwaar, tot je denkt aan bijvoorbeeld de arbeidsomstandigheden van orderpickers en flitsbezorgers. De homo economicus hoort thuis in een consumptiemaatschappij waarin alles te koop is. Ecologisch blijkt die maatschappij nu onhoudbaar. Het reduceert mensen bovendien tot het werk dat ze doen. Die nadruk op werk en productiviteit zorgt er helaas niet voor dat we problemen oplossen. Wel brengt het meer prestatiedrang en een cultuur waarin we controle nastreven in plaats van uit te gaan van vertrouwen. TIJD VOOR ANDEREN EN VOOR JEZELF Door de nadruk op werk en productie raken de mensen daarachter uit het zicht. Misschien is dat de oorzaak van de enorme hoeveelheid burn-outs, depressies en eenzaamheid. Een gebrek aan tijd en ruimte voor betekenis, die samen te vatten is als een gebrek aan menselijkheid. Menselijkheid betekent voor mij de tijd hebben voor anderen en voor jezelf. Bij het fulltime werken miste ik tijd om een praatje aan te knopen met een onbekende, iets nieuws te proberen of naar de boer te fietsen voor mijn kaas. ‘Ontwikkeling’ werd versmald tot loopbaanontwikkeling. Maar een mens is zoveel meer dan werk. ‘Verbinding’ is een buzzword, maar er is weinig tijd om contact te leggen. Overweeg daarom eens minder te werken: om meer mens te zijn, en minder ambtenaar, en recht te doen aan onszelf als de primair sociale wezens die we zijn. Om te voorkomen dat beleid vanuit ivoren torens komt. Het klinkt banaal: je buren groeten, zelf je boodschappen doen, op een teamsport gaan of helpen op school. Dat is het niet. Als er iets bijdraagt aan een samenleving, dan is het dat wel samenleven. Dat kost nu eenmaal tijd.
54 Online Touch Home