45

SPECIAL 45 bij iemand die wel baat heeft bij het warmtenet, en een andere belastingplichtige maakt daar bezwaar tegen. ‘Als die persoon gelijk krijgt, dan vervalt de hele grondslag voor de baatbelasting voor het hele gebied. Als gemeente kun je dan naar je centen fluiten’, aldus Reedijk. ‘Dat is een te groot risico. Het gaat al snel om tientallen tot honderden miljoenen.’ De decentralisatie in het sociaal domein blijkt te veel littekens bij gemeenten SUBSIDIE IN PLAATS VAN BAATBELASTING Nu de baatbelasting in de regio Drechtsteden voorlopig een doodlopende weg is voor de aanleg van het warmtenet, richten de zeven wooncorporaties in de regio hun pijlen op Subsidie Aard gasvrije Huurwoningen (SAH) die per 1 mei beschikbaar komt voor woningcorporaties die versneld willen aansluiten op een warmtenet. Volgens Liesbeth Marchesini, directeur van Tablis Wonen, zijn in de Drechtse regio ongeveer 30.000 corporatiewoningen geschikt om aan te sluiten op het warmtenet. Voor de aansluiting van 4.000 tot 6.000 woningen willen de corporaties nu subsidie aanvragen. ‘In Drechtsteden zijn de aansluitkosten nu 12.000 euro per woning. Dat is voor ons als corporatie te veel. Daardoor zou het niet van start gaan. De subsidie (SAH) die het gat tussen kosten en wat we kunnen betalen verkleint, waardoor we op een aansluitbijdrage van 8.000 euro komen, lijkt te maken dat we nu de stap kunnen maken om een cluster woningen aan te sluiten.’ De corporaties onderzoeken nu met warmtebedrijf HVC welke woningen ze opnemen in de subsidieaanvraag. Voor de corporaties is aansluiting op het warmtenet de goedkoopste route naar aardgasvrij. Het enige andere alternatief op dit moment is all electric. Een woning all electric maken kost volgens Marchesini 70.000 tot 80.000 euro. ‘Dan moet de woning naar energielabel A++ worden gerenoveerd. Dus er gaat een volledige theemuts overheen. En er moeten warmtepompen en terugwininstallaties in.’ Een woning klaarmaken voor het warmtenet is goedkoper. ‘Als de woning is geïsoleerd op label B, dan zijn we voor 10.000 tot 15.000 euro klaar. Een woning met label G die we nog moeten isoleren naar B, is duurder.’ Overigens is het warmtenet niet geschikt voor alle corporatiewoningen. Marchesini: ‘We hebben ook woningen waar het warmtenet nooit zal komen, bijvoorbeeld in de polder. Dat wordt op termijn all electric of nog iets nieuws. Vandaar dat we daar nu nog niet mee starten.’ hebben achtergelaten om onbesuisd te gaan investeren in warmtenetten. Onderzoeker Anneke Monsma van het ESBL, medeauteur van Fiscale bekostiging warmtenet Drechtsteden, snapt maar al te goed dat de Drechtsteden hun vingers niet willen branden aan baatbelasting. ‘Dat lijkt me een heel verstandig besluit. Stel dat die baatbelasting bij de rechter afketst; het gevolg daarvan is dat de hele baatbelasting onderuitgaat’, beaamt ze. ‘Het staat wel allemaal in de wet en het lijkt precies te kloppen, maar in de praktijk is dit toch een heel lastige en risicovolle heffing.’ Het instrument van de baatbelasting is niet eerder voor een warmtenet toegepast. Of een woning gebaat is, vindt Monsma heel lastig te zeggen. ‘Het enige voorbeeld dat we kennen, gaat over aanleg van riolering in het buitengebied. Daarvan heeft de rechter gezegd: als een woning binnen veertig meter van een rioolleiding gelegen is, moet je hem aanslaan voor de baatbelasting.’ Maar in het geval van rioleringen is er tevens een wettelijke regeling die woningeigenaren verplicht in zulke gevallen aan te sluiten, merkt ze op. ‘Voor het warmtenet is die verplichting er niet. Dat is een andere situatie dan we tot nu toe hebben gekend.’ BINNENSTAD De Hofstraat in het centrum van Dordrecht BEZWAAR EN BEROEP Zijn dat niet allemaal theoretische onzekerheden, nu woningcorporaties zelf zo graag willen aansluiten en heus geen bezwaar zullen maken? Monsma: ‘Dat weet je niet. Die baatbelasting heeft vaak een looptijd van vijftien tot dertig jaar en je weet nooit wat er in de toekomst verandert. Je kunt nu een overeenkomst sluiten met een partij, maar je weet nooit hoe dat met rechtsopvolgers gaat. Stel dat zo’n corporatie failliet gaat of wordt vervangen door een andere, of woningen worden verkocht aan een huurder. Baatbelasting is in principe een heffing in één keer, maar de belastingplichtige kan vragen om een jaarlijkse heffing. Dat betekent dat je elk jaar een nieuwe aanslag baatbelasting krijgt en je telkens, bij elke nieuwe aanslag, in bezwaar en beroep kunt. Dat betekent dat als over twintig jaar iemand anders de eigenaar is, die kan zeggen: “Ik heb nooit een overeenkomst met de gemeente gesloten en ben het er niet mee eens.”’ Het onderzoek maakt bovendien duidelijk dat baatbelasting voor particuliere woningen nog lastiger is in te zetten dan voor corporatiewoningen. En nog meer dan voor corporatiewoningen is de gemeente op zoek naar fiscale bekostiging van het warmtenet voor particuliere woningen, zo laat Jacqueline van Dongen, wethouder energietransitie van de gemeente Zwijndrecht (Algemeen Belang) en regionaal portefeuillehouder energietransitie, weten. Niettemin ziet ze het onderzoek naar baatbelasting niet als weggegooid geld. ‘We merken dat een hoop wet- en regelgeving nog niet op orde is en de financiering die daaruit voortkomt ook niet. We hebben dit ook gedaan om dit te agenderen. We kunnen de baatbelasting niet inzetten, maar kijk welke elementen sterk zijn en welke verdienen een aanpassing?’ De wetgever zou dat volgens haar moeten verwerken in de Warmtewet 2.0. ‘Je hoeft niet alles opnieuw uit te vinden. Soms kun je dingen die je hebt verbeteren. Dat helpt om het tempo te maken dat we nodig hebben.’ Is Van Dongen niet bang dat de warmtetransitie in haar regio vertraging oploopt nu de baatbelasting geen werkbaar instrument blijkt? ‘Natuurlijk, we hebben een CO2-doelstelling te halen, maar wat ik écht belangrijk vind – dat hebben we wel geleerd van het sociaal domein BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 14 | 2020

46 Online Touch Home


You need flash player to view this online publication