BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 16 | 2020 08 INTERVIEW JASPERT VERPLANKE de bevolking is groepsvorming. Jong én oud.’ De tijd van uitleggen en begrip tonen is wel zo’n beetje voorbij. Verplanke: ‘De hoofdlijn is: we gaan niet meer zeggen: “Mijnheer, mevrouw, u mag niet zo dicht bij elkaar lopen”. We hoeven niemand meer te vertellen dat er maatregelen zijn genomen. Nu is het: “U wist het, u bent gewaarschuwd, u houdt zich niet aan de regels, dus bats een boete.” We zijn nu meer van lik op stuk.’ CHEMIE Dat betekent niét dat boa’s altijd rücksichtloos bonnen uitdelen en dat een gesprek onmogelijk is, aldus Verplanke. ‘We begrijpen bij de veiligheidsregio goed dat ondernemers zwaar worden getroffen door de coronamaatregelen en dat ze op allerlei manieren proberen hun werk voort te zetten. Gelijk hebben ze. Toen de eerste coronamaatregelen werden geïntroduceerd, werden we overspoeld met oproepen van mensen om restaurants te beboeten die aan huis wilden bezorgen. Want hoe konden ze dat nou veilig doen? Dat hebben we niet gedaan. We zijn in gesprek gegaan en we hebben ze geadviseerd over hoe ze hun toko aan de praat konden houden. Maar soms gaat een ondernemer te ver. We spreken hem eerst vermanend toe. Als hij doorgaat, dan treden we op. Onlangs hebben we met bestuursdwang een sportschool gesloten. Je kunt wel een boete van 4.300 euro geven, maar dat kun je in deze tijd eigenlijk niet maken.’ Omdat ons landje in de greep is van een ‘gecoördineerde regionale incidentenbestrijdingsprocedure’ (Grip 4 – een crisis waarbij meerdere gemeenten betrokken zijn), ligt de macht bij de handhaving van de openbare orde bij de voorzitters van ‘s lands 25 veiligheidsregio, en dat zijn de burgemeester van de grootste gemeenten. In Zaanstreek-Waterland is dat burgemeester Jan Hamming van Zaanstad. De burgemeesters van de andere gemeenten ondersteunen hem in een regionaal beleidsteam. Maar ‘discussies over maatregelen moeten nooit dat hoogste echelon halen’, zegt Verplanke. ‘Commandanten en de operationeel leider moeten ervoor zorgen dat problemen op een lager echelon worden opgelost. Conflicten mogen de chemie tussen de burgemeesters in de regio niet verpesten. Als er gedoe is over de beslissing van de voorzitter van de veiligheidsregio over een dorp of stad, dan betekent dat wij er op een lager niveau met dat dorp of die stad niet zijn uitgekomen. Bij Grip 4 kun je een gemeente dan een opdracht geven, maar Grip 4 gaat een keer voorbij en ik weet: bestuurders hebben het geheugen van een olifant.’ ‘Bestuurders hebben het geheugen van een olifant’ De lijnen met de ministeries zijn bij Grip 4 kort en de gezagsverhoudingen zijn duidelijk, waardoor ook snelheid is verzekerd, ervaart commandant bevolkingszorg Verplanke. Een mooi voorbeeld is de rappe organisatie van twee huisartsenposten in Purmerend en Koog aan de Zaan. Verplanke: ‘De voorzitter van de huisartsengroep in de regio vroeg om twee posten om de coronapatiënten af te kunnen zonderen van de andere patiënten. Zijn aanvraag kwam op dinsdagavond binnen. De hoofden opvang, de huisartsen, het Rode Kruis en Defensie gingen aan de slag en op vrijdag waren de posten in twee sporthallen klaar. Dat lukt alleen als je met Grip 4 gecoördineerd werkt.’ Heel goed dat Defensie haar verantwoordelijk neemt en meedoet, vindt Verplanke. ‘De inrichting van die huisartsenposten is een logistieke onderneming. Als je dat aan de genie van Defensie en het Rode Kruis vraagt, dan is het: geen probleem, gaan we regelen! Daar hoef je je geen zorgen over te maken. Huisartsen zijn niet van de logistiek, zij zijn van de zorg.’ De militaire aanpak ligt Verplanke wel. ‘Ik voel mij er niet bezwaard onder, laat ik het zo zeggen. Je neemt als veiligheidsregio een besluit over de sluiting van een toko of een gebiedsverbod en dat wordt uitgevoerd. Het is niet zo dat een besluit zomaar een beetje ronddwarrelt.’ LANDMIJN Gemeenteambtenaar en bestuurskundige Verplanke, hij studeerde af bij Paul Frissen in Tilburg, weet hoe een besluit bij een gemeente kan ronddwarrelen zonder ergens te landen. De oud-beroepsmilitair weet ook waar een besluit een besluit is – punt uit. Verplanke was in de jaren 90 beroepsmilitair bij het Korps Commandotroepen in Roosendaal. Zijn militaire carrière eindigde met een knal in februari 1995, toen hij als 28-jarige luitenant bij het verkenningspeloton 108 Commandotroepencompagnie in Srebrenica op een landmijn liep en het grootste deel van zijn linkeronderbeen verloor. ‘Je weet niet wat er zou zijn gebeurd, maar ik zag wel een verdere carrière voor mij bij Defensie’, zegt Verplanke, die juist nu in deze crisistijd vanwege een infectie in zijn stomp weer in een rolstoel zit. Grip 4 lijkt onmiskenbaar op militaire leest geschoeid. ‘Ik geef toe dat het nu prettig is dat ik een militaire achtergrond heb’, zegt Verplanke. ‘We werken in een vrij strakke hiërarchie.’ In Grip 4 is een regionaal operationeel team ingericht om de crisis te bestrijden. Dit team bestaat uit commandanten van de politie, de geneeskundige hulpverleningsorganisatie en de brandweer, uit een vertegenwoordiger van Defensie, een medewerker communicatie, een informatiemanager en de commandant bevolkingszorg. In Zaanstreek-Waterland is dit team aangevuld met een juriste. Zij worden aangestuurd door de operationeel leider. Jaspert Verplanke: ‘Natuurlijk moet je zelfstandig nadenken, maar een opdracht voer je uit. We hebben bij onze stafsectie bevolkingszorg dagelijks contact met de ambtenaren crisisbeheersing/openbare orde en veiligheid in onze regio. Wij kunnen weinig tot niets als zij ons niet voeden met informatie. Dat betekent dat je serieus luistert, maar het is niet zo dat we alles ter discussie stellen. Binnen een crisisorganisatie moet je kunnen zeggen: “Leuk, maar we gaat het zó doen”. Dat wordt geaccepteerd. Het is fijn om te zien dat die drill erin zit. Al die uren opleiding en training betalen zich uit.’ Na Pasen even gebeld. Hoe ging het in Zaanstreek-Waterland? Jaspert Verplanke: ‘We hebben sinds Goede Vrijdag zo’n 75 boetes uitgedeeld. Doordat we parkeerplaatsen en voetbalveldjes hadden gesloten en motorverkeer op de dijk in Waterland was verboden, viel de drukte mee en waren er niet zoveel samenscholingen. Zaterdagavond maakten de boa’s en de politie zich wel zorgen over het samenscholen van jeugd bij Twiske, Zaandam en Purmerend. De sfeer was soms gespannen, maar het liep niet uit de hand.’
9 Online Touch Home