OPINIE 47 BELANG ECONOMIE NIET MINDERWAARDIG DE CORONACRISIS IS OOK EEN MORELE CRISIS Mens en maatschappij worden geplaatst voor morele dilemma’s die decennialang irrelevant zijn geweest, en nu acuut zichtbaar worden. Eén van deze ethische problemen betreft de duur en aard van de intelligente lockdown, en de weging van volksgezondheid, economie, onderwijs, en andere maatschappelijke effecten. Uit onderzoek in de morele psychologie vallen twee conclusies te trekken die zeer relevant zijn in de context van de huidige coronacrisis. Ten eerste, zelfs binnen zeer homogene segmenten van de samenleving verschillen mensen aanzienlijk in hun morele principes; legt de één de nadruk op zorgzaamheid, de ander vindt bijvoorbeeld loyaliteit of eerlijkheid belangrijker. Ten tweede, zelfs mensen die dezelfde morele waarden onderschrijven, komen in concrete morele dilemma’s vaak tot volstrekt andere oordelen, keuzes en onderbouwingen. CASPAR CHORUS ‘Het is van groot belang dat al deze morele stemmen worden gehoord’ Deze inzichten helpen om tot een antwoord te komen op de vraag hoe de economische en andere effecten van de intelligente lockdown zich verhouden tot de medische urgentie. In de morele psychologie wordt deze afweging een taboe-uitruil genoemd: in de ultieme en meest cynische vorm wordt hier een heilige waarde (gezondheid) afgewogen tegenover een seculiere waarde (geld). Ons onderzoek laat zien dat er een grote mate van variëteit is in hoe mensen reageren op zo’n taboe-uitruil. Er is een groep, die er geen moeite mee heeft om tot een keuze te komen, waarin beide waarden expliciet worden gewogen. Een tweede groep verwerpt de afweging uit principe en zet zich consequent af tegen beleid waarin bijvoorbeeld mensenlevens worden gewogen tegenover andere maatschappelijke principes. Een derde groep zit daar tussenin. BEELD: SHUTTERSTOCK In de maatschappij van voor corona werden investeringen in de gezondheidszorg consequent gewogen in termen van hun kosteneffectiviteit. Weinig hanen die daarnaar kraaiden, want deze afwegingen gebeurden in bedekte termen zoals de financiële waarde van een statistisch levensjaar, die zelden het nieuws halen. Nu, in de eerste acute fase van de crisis ligt dat heel anders, en dat is volstrekt legitiem: we zetten alles op alles om onze zorg overeind te houden en onze kwetsbaren te beschermen. De overheid geeft op dit punt ook blijk van het nodige moreel leiderschap, door consequent de zorg op één te zetten. En terecht. Maar op korte termijn komen we in de chronische fase van de coronacrisis, waarin andere maatschappelijke problemen steeds meer zichtbaar worden; denk aan kwetsbare kinderen die bij gebrek aan onderwijs in de problemen komen, mensen die hun baan UW OPINIE IN BINNENLANDS BESTUUR? De rubriek opinie staat open voor leesbare, opiniërende bijdragen die betrekking hebben op actuele zaken in het openbaar bestuur. De maximale lengte voor inzendingen is 500 woorden. Inzendingen graag naar info@binnenlandsbestuur.nl o.v.v. ‘rubriek opinie’. Via dit e-mailadres kunt u ook reageren. verliezen en de armoede in glijden. Ook deze problemen raken aan morele waarden, zoals ‘gelijke kansen voor iedereen’. Er hoeft dus zelfs helemaal geen sprake te zijn van een taboe, als de discussie zorgvuldig gevoerd wordt. Het is onvermijdelijk dat in de nabije toekomst de volle maatschappelijke variëteit aan morele principes en oordelen naar de oppervlakte komt. Recente debatten in de media wijzen al deze richting op. Het is van groot belang dat al deze morele stemmen gehoord worden. Deze discussie is al pijnlijk genoeg – maak hem niet nog pijnlijker, door mensen die wijzen op het belang van sectoren als de economie en het onderwijs het gevoel te geven dat hun mening moreel minderwaardig is. Ook hier geldt: alleen samen krijgen we corona onder controle. Caspar Chorus is hoogleraar Keuzemodellen aan de TU Delft, en leidt een onderzoeksprogramma naar moreel keuzegedrag. BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 18 | 2020
48 Online Touch Home