48 OPINIE OPROEP AAN DE ‘ONZICHTBARE BELEIDSAMBTENAAR’ CORONA-CRISIS VOER VOOR HISTORICI Het lot van de beleidsambtenaar is het om zelfs nu, in ‘the finest hour’ van de overheid sinds de oorlog, in de schaduw te blijven. Historici van de — Radboud Universiteit zijn op zoek naar beleidsmedewerkers die voor hun politieke bazen en bazinnen het verschil maakten. Die ervaringen zijn van nut bij alle bestuurskundige, economisch en juridische vooropleidingen tot beleidsambtenaar. WIM VAN MEURS ‘ Wie dient een beleidsambtenaar nu: de minister, het Nederlandse volk, zijn ministerie?’ In de afgelopen weken verdwenen partijpolitiek en de arena van de Tweede Kamer letterlijk uit beeld. Staatsmannen en bestuurders traden op de voorgrond, geflankeerd door een select gezelschap aan medici, statistici en economen. De waardering voor medewerkers in de zorg, het onderwijs en voor politieambtenaren steeg met sprongen. Ook in deze crisis zullen onzichtbare beleidsambtenaren vormgeven aan maatregelen die Nederland veranderen. Een volgende generatie zal zich verwonderd afvragen waarom zulke koene en blijvende besluiten juist hun oorsprong in een ‘politiekloze’ tijd hadden. Zoals als wij ons dat in de afgelopen maanden in de reeks Ambtenaar in oorlogstijd voor de bezettingsjaren hebben afgevraagd. Een overtuigende beleidskeuze, in weerwil van een politieke patstelling. Onze belangstelling als historici gaat in eerste instantie uit naar de jaren dertig en veertig van economische crisis, buitenlandse bezetting en wederopbouw. Kent u meer (en ook recentere) voorbeelden van substantiële en duurzame hervormingen die uit de koker van experts en beleidsambtenaren kwamen? Of is het omgekeerde (ook) waar? De werkdruk, het aantal dossiers en het tempo van de politiek zorgen er niet zelden voor dat de beleidsambtenaar te weinig zicht heeft op eerdere keuzes op een dossier. Beleidsreconstructies zijn de competentie van historici, voor de negentiende eeuw en de jaren zestig, maar zeker ook voor de afgelopen vijf of tien jaar. Een dergelijk historisch geheugensteuntje zou ook niet misstaan in het Introductiedossier waarmee een nieuwe minister wordt verwelkomd. In de kern gaat deze oproep over het gebruik in de scholing van rijksambtenaren van de resultaten van ons historische onderzoek naar beleid en ambtenaren. Elke beleidsambtenaar heeft te maken met de spanningen tussen wat politiek of electoraal gewenst is, de gevraagde en ongevraagde adviezen van experts, de publieke opinie en de eigen bestuurlijke beleidsvoorkeuren. In de competente handen van historici en opleiders is de recente geschiedenis een prachtige bron van aanschouwelijks casestudies. Te onderscheiden per ministerie en recent genoeg om herkenbaar te zijn, maar belegen genoeg om onproblematisch te zijn. FOTO: ROBIN UTRECHT / H.H. De bezettingstijd biedt prachtige dilemma's van loyaliteit en collaboratie om met rijks trainees een morele discussie handen en UW OPINIE IN BINNENLANDS BESTUUR? De rubriek opinie staat open voor leesbare, opiniërende bijdragen die betrekking hebben op actuele zaken in het openbaar bestuur. De maximale lengte voor inzendingen is 500 woorden. Inzendingen graag naar info@binnenlandsbestuur.nl o.v.v. ‘rubriek opinie’. Via dit e-mailadres kunt u ook reageren. voeten te geven. Ooit waren rijksambtenaren klerken met een dienstheer. Maar wie dient een beleidsambtenaar nu: de minister, het Nederlandse volk, zijn ministerie? Bij alle bestuurskundige, economisch en juridische vooropleidingen helpt juist de geschiedenis om zulke botsende rolopvattingen scherp te krijgen. Onze oproep gaat ten eerste aan beleidsambtenaren die vanuit hun dossierkennis ons kunnen attenderen op interessante voorbeelden van grotere beleidsmaatregelen waarvoor eerder ambtenaren dan politici of experts krediet verdienen. Ten tweede aan beleidsmakers die hulp kunnen gebruiken bij een compacte reconstructie van een beleidslijn en achterliggende afwegingen uit het verleden. En ten derde aan opleiders bij de (rijks)overheid die met ons in gesprek willen gaan over het gebruik van historische casuïstiek en materiaal voor aanschouwelijk onderwijs. Prof. Wim van Meurs, Politieke geschiedenis - Radboud Universiteit Nijmegen Reacties vanwege home-office graag in eerste instantie per email: w.v.meurs@let.ru.nl BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 20 | 2020
49 Online Touch Home