BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 24 | 2020 ACHTERGROND25 verslaving, huiselijk geweld en kindermishandeling en psychische/psychiatrische problematiek. ‘Veel wijkteams hebben deskundigheid op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling. Meer dan de helft heeft dat ook voor psychische en psychiatrische problematiek’, aldus Van Arum. ‘Maar een relatief klein deel, 20 procent, heeft dat voor problematisch middelen gebruik en verslaving.’ Dat hoeft geen probleem te zijn als je expertise kunt inhuren, maar het kan de effectiviteit van ondersteuning en behandeling van met name huishoudens met multi-problemen in de weg zitten, stelt Van Arum. ‘Je hoeft niet alle expertise in huis te hebben, maar je moet wel voldoende tools hebben om verslavingsproblematiek te kunnen signaleren en bespreekbaar te maken. Een verslavingsprobleem is niet iets waar een gezin snel zelf mee komt.’ Het onvoldoende toekomen aan preventief en outreachend werken is niet het enige knelpunt van de wijkteams. Daarnaast wordt nog een aantal problemen gesignaleerd. De hoge werkdruk is er daar een van, vaak veroorzaakt door lange wachtlijsten en personeelstekort. Ook de toename van het aantal aanmeldingen en vragen waarbij zwaardere problematiek speelt, wordt als knelpunt genoemd. Daarnaast worden experts gemist op het gebied van geestelijke gezondheidszorg. De samenwerking met andere organisaties wordt eveneens als knelpunt ervaren. AANBEVELINGEN Van Arum heeft een aantal aanbevelingen voor gemeenten die met wijkteams werken. ‘De oorspronkelijke ambitie van veel gemeenten was om vanuit de wijkteams dichtbij, laagdrem¬pelig en outreachend te werken. Dat komt nog te weinig van de grond. Er is meer aandacht nodig voor het wijkgericht werken. Dat blijft nu liggen door de hoge caseload en de vele individuele hulpvragen. Als de wijkteams er niet of onvoldoende aan toekomen, wie krijgt dan de taak een leidende rol te nemen in het ondersteunen van inwoners en vrijwilligers bij het organiseren van collectieve voorzieningen en initiatieven om op wijkniveau aan preventie te werken?’ Dat wijkgericht werken hoeft overigens niet alleen geregeld te worden vanuit de gemeente, vult Bakker-Klein aan. ‘Je ziet het nu in de coronacrisis. De samenleving pakt nu heel veel dingen zelf op. De wijkteams kunnen de kracht die er in de wijken is, beter benutten. Ik hoop dat we die burgerkracht die je nu ziet, ook na de coronacrisis kunnen vasthouden.’ ‘Er is meer aandacht nodig voor het wijkgericht werken’ Uit de peiling blijkt ook dat de wijkteams te weinig collectief aanbod ontwikkelen. ‘Ook hier geldt dat gemeenten zich meer moeten aansluiten bij initiatieven in de samenleving’, aldus Bakker-Klein. ‘Ik zie nog te veel dat gemeenten het als hun verantwoordelijkheid zien om met een aanbod te komen, terwijl ik denk dat er heel veel aanbod in de samenleving is.’ OUTCOME De tweede aanbeveling is dat gemeenten meer op outcome moeten gaan sturen in plaats van op input. De meeste gemeenten maken vooral afspraken over de hoeveelheid inzet in plaats van over de gewenste doelstellingen. ‘Gemeenten leggen bijvoorbeeld vast hoeveel bezoeken wijkteams moeten afleggen. Je moet meer inzetten op de maatschappelijke baten; wat wil je bereiken?’, aldus Van Arum. ‘Het is daarbij belangrijk om de voortgang en vorderingen van de wijkteams te blijven monitoren.’ Tot slot moeten gemeenten zorgen voor realistische verwachtingen en opdrachten. ‘Het lijkt er nu vaak op dat het wijkteam een voorpost is geworden van die specialistische instellingen’, aldus Van Arum. ‘Maak als gemeente een keuze zodat gemeenten niet elke keer opnieuw als knelpunt aangeven dat de wijkteams te weinig aan preventie en vroegsignalering toekomen.’ Bakker-Klein hoopt dat de sociale wijkteams over vijf jaar volledig ontschot kunnen werken. ‘Het maakt dan niet meer uit of het geld vanuit de Wmo komt, de Participatiewet of vanuit de Jeugdwet. De wijkteammedewerkers moeten met de inwoner samen kijken naar wat er moet gebeuren.’ Als de inwoner geen probleem ervaart, moet er ook geen voorziening op worden ingezet. Als dat allemaal verantwoord is, uiteraard. Bakker-Klein: ‘Als je gaat doen wat mensen zelf belangrijk vinden, ga je veel dingen niet meer doen. En dat scheelt een bak geld.’ Aan welke taken komt wijkteam onvoldoende toe? Preventief werken/ vroegsignalering Outreachend werken Doorontwikkelen collectieve voorzieningen Ondersteunen collectieve wijkvoorzieningen Verbinden met nuldelijnszorg 59% 52% 51% 47% 46% 84% 73% 39% 28% 2017 2019 Bewoner neemt zelf contact op met wijkteam 2017 Wijkteam werkt outreachend 2019 bron: Movisie
26 Online Touch Home