OPINIE 51 DE ZWAKTE VAN GRIP 4 DAADKRACHT, DRAAIORGELS EN DEMOCRATIE “Een opdracht voer je uit” is de stoere titel van het interview met Jaspert Verplanke, commandant bevolkingszorg bij Veiligheidsregio ZaanstreekWaterland (VrZW), in Binnenlands Bestuur van 17 april 2020. De titel en de strekking van het artikel geven kracht en zwakte van de GRIP 4-situatie weer. GRIP staat voor Gecoordineerde Regionale Incidentbestrijdingsprocedure en in de GRIP 4-situatie is er sprake van een gemeente overschrijdend incident. Zoals nu de coronacrisis. Tijdens deze situatie is de voorzitter van de Veiligheidsregio in charge en heeft verregaande bevoegdheden. De kracht hiervan is dat je tot snelle uitvoering kunt overgaan. Daadkracht is wat noodzakelijk is tijdens een crisissituatie. Dan heeft het bestuur en de hulpdiensten de ruimte nodig om te handelen. Echter nu is er sprake van een langdurige GRIP 4-situatie. De ruimte in de uitvoering wordt dan nauwelijks begrensd door het afleggen van verantwoording van de keuzes. Immers, de gemeenteraden van de Veiligheidsregio’s staan min of meer buitenspel. STEVE SMIT ‘ Vrijheden en democratie zijn net zo belangrijk om te verdedigen als gezondheid, welzijn en welvaart’ Daar begint het te knellen. Zeker als het om ingrijpende zaken gaat zoals die in de noodverordening staan genoemd, waarbij grondrechten van burgers worden ingeperkt. Denk daarbij aan de vrijheid van vergadering en zelfs het huisrecht. Enkele Veiligheidsregio’s denken immers ook de bevoegdheid te hebben om achter de voordeur te controleren. Binnen de lokale crisisteams kan de tunnelvisie ontstaan om zaken anders dan uitvoering niet mee te nemen. Denk daarbij aan afwegingen anders dan openbare orde en veiligheid. Dan gaan mensen denken in termen als ‘frontlinie’ en stoere oneliners als ‘de tijd van uitleggen en begrip tonen is wel zo’n beetje voorbij’. En dat in een democratische rechtsstaat waar grondbeginselen als democratische legitimiteit van wezenlijk belang zijn. Juist in een langdurige situatie waarbij er spanning in de maatschappij is, moet de gemeenteraad haar rol kunnen oppakken. En dat zijn de welbekende rollen: kaders stellen, controleren en het volk vertegenwoordigen. In de huidige situatie kan dit niet. De voorzitter van de Veiligheidsregio is immers de baas. Dat is meestal de burgemeester van de grootste gemeente in een Veiligheidsregio. In het geval van VrZW is dat Jan Hamming van Zaanstad. FOTO: MARCO DE SWART/ANP Dan krijg je soms rare situaties. Bijvoorbeeld in Oostzaan waar een dochter voor de 75e verjaardag van haar moeder een draaiorgel had geregeld. Binnen korte tijd stonden de BOA’s en de politie voor de deur en kregen ze een boete van 390 euro gepresenteerd. Groot was de verontwaardiging op de sociale media. Zo groot dat de burgemeester van UW OPINIE IN BINNENLANDS BESTUUR? De rubriek opinie staat open voor leesbare, opiniërende bijdragen die betrekking hebben op actuele zaken in het openbaar bestuur. De maximale lengte voor inzendingen is 500 woorden. Inzendingen graag naar info@binnenlandsbestuur.nl o.v.v. ‘rubriek opinie’. Via dit e-mailadres kunt u ook reageren. Oostzaan schoorvoetend de boete moest opschorten. Sociale media neem hierbij de controlerende rol over van de gemeenteraad. Vreemd in een democratische rechtsstaat waar juist de raad gevoelens vanuit de gemeenschap kan kanaliseren. De gemeenteraad is het hoogste orgaan van de gemeente. Zij moet juist in een langdurige situatie met een dergelijke impact op de samenleving richting kunnen geven. Hoogleraar Wim Voermans geeft vanuit juridische hoek kritiek op de noodverordeningen, maar ook vanuit democratisch oogpunt kan en moet het anders. De regering probeert een en ander te repareren via een noodwet, maar het zou goed zijn om in de evaluatie van de coronacrisis de GRIP-structuur mee te nemen. Na een gezondheids- en economische crisis zitten we niet te wachten op een crisis in de democratische rechtsstaat. Vrijheden en democratie zijn net zo belangrijk om te verdedigen als gezondheid, welzijn en welvaart. Steve Smit, politicoloog/ inwoner van Oostzaan, één van de gemeenten binnen VrZW BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 24 | 2020
52 Online Touch Home