Door allen, voor allen! Tot ver in de negentiende eeuw zag de Nederlandse overheid geen rol weggelegd voor het bevorderen van de gezondheid van de bevolking. Vanaf 1873 verplichtte de Wet op de besmettelijke ziekten gemeenten om de hygiëne en de bestrijding van besmettelijke ziekten ter hand te nemen. Al snel bleek de wet weinig of geen effect te hebben. De basisvoorwaarden voor het voorkomen van ziekte, zoals goede huisvesting met hygiënische omstandigheden ontbraken simpelweg. In Noord-Holland richtte de inspecteur infectieziekten het Witte Kruis op om de gezondheid in steden en wijken te verbeteren. Hiervoor werden huisbezoeksters aangesteld, de eerste voorlopers van de wijkverpleegkundigen. Wit was gekozen als tegenhanger van het inmiddels bekende Rode Kruis, dat stond voor oorlogsgeneeskunde. Het symbool van een kruis was zo sterk dat ook de latere kruisverenigingen dit overnamen. De kleur verwees naar de achtergrond van de leden. Zo ontstonden in het verzuilde Nederland na het neutrale Witte Kruis en het Groene Kruis (kleur van de hoop), het katholieke Wit-Gele Kruis en het protestantse Oranje-Groene Kruis. Opgericht in 1900 groeide het Groene Kruis in tien jaar uit tot een van de grootste landelijke organisaties. Het idee sprak aan: plaatselijke verenigingen met als doel de ziekenverpleging thuis te organiseren en om de hygiëne te bevorderen ‘Door allen, voor allen’. Lokaal met besturen van vaak notabelen: de dokter, de dominee en de burgemeester. De kruisverenigingen gebruikten donaties om wijkverpleegkundigen in te kunnen huren. Het grote publiek zou pas na de Tweede Wereldoorlog massaal lid worden van een kruisvereniging. De kruisvereniging deden daarom hun best om de wijkverpleging te promoten. Met succes: overal in het land werden nieuwe, lokale afdelingen opgericht én wijkgebouwen gebouwd. Het wijkgebouw van de kruisvereniging stond in het hart van de wijk. Voor de Tweede Wereldoorlog waren dat meestal woonhuizen met een wachtkamer, spreekkamer en een uitleenmagazijn. Na de Tweede Wereldoorlog bouwde alleen het Groene Kruis al achthonderd nieuwe wijkgebouwen. De opzet was meestal
5 Online Touch Home