* * 26 PATRIOTTEN ZWEREN SAMEN TEGEN WILLEM V (WE SCHRIJVEN ZOMER 1782) Dick Kranen Verslaggevers van ‘De Politieke Kruyer’[ 1] hebben de hand weten te leggen op de notulen van een geheime vergadering van het Hollandse driemanschap bestaande uit Engelbert François van Berckel, Adriaan van Zeeberg en Cornelis de Gijselaar, afgevaardigden van de besturen van de Hollandse steden. Het lijkt er nu toch echt op dat het stadhouderlijk systeem, waarvoor onze huidige stadhouder Willem V zo overduidelijk symbool staat, zal worden aangepakt. Is er expres gelekt om deze plannen alvast aan de openbaarheid prijs te geven? Tot zover onze berichtgeving uit Den Haag. Er is inderdaad gedurende de zomer van het jaar 1782 een plan opgesteld, zoals later puntsgewijs en in kopievorm op diverse plaatsen is teruggevonden. Hieruit blijkt dat patriottische regenten al in een vroeg stadium het staatsgezinde republikeinse scenario te voorschijn haalden en van plan waren om aan Willem V slechts een rol van volstrekt ondergeschikte aard toe te staan. De verkiezing van alle ambten in de steden, in het leger en in de marine wilde men hem ontnemen. Verder zouden de ambten van stadhouder, kapitein-generaal en admiraal-generaal moeten worden gescheiden. Willem V zou weliswaar de titels kunnen behouden, maar in de praktijk wilden de pensionarissen de laatste twee functies door anderen bekleed zien, bovendien onder strikt toezicht van de Staten. Zolang Willem V zich als volstrekte dienaar van de Staten zou gedragen kon het stadhouderschap erfelijk blijven in het huis van Oranje, maar verplicht daartoe voelden de pensionarissen zich niet. Om de zittende clientèle[ ] van Willem V 2 uit haar positie te drijven wilden zij vervolgens van gewapende burgerijen gebruik maken. Gecommitteerden uit de burgerij zouden daarna wel vervangers mogen kiezen, maar in een permanente politieke rol van het volk voorzag dit plan van 1782 zeker nog niet. Willem V (1748-1806, de stadhouder in kwestie, en zijn echtgenote Wilhelmina van Pruisen (1751-1820). De kinderen zijn Louise (1770), Willem, de latere koning Willem I, (1772) en Frederik (1774) 1 Een van de Patriottische kranten uit de jaren 1780-1790 2 Aanhangers van een politicus die in ruil voor hun steun van hem gunsten ontvangen
27 Online Touch Home