* * 35 VERHOOR VAN WILLEM TOM OUD 61 JAAR, TOUWSLAGER IN MOORDRECHT Willem Tom (1831-1915 werd geboren te Moordrecht. Hij huwde op in 1852 met Johanna Vrijlandt (1832-1891) 3827. Hebt gij ééne touwslagerij? Ik heb ook menschen buiten mijne plaats voor mij aan het werk op een door hen zelven gehuurd terrein. 3828. Hoeveel menschen hebt gij in uw dienst ? 30, waarvan in mijne fabriek 18. 3829. Zijn dat allen volwassen werklieden ? Er zijn er 8 tusschen de 12 en 16 jaren. Een van hen slechts staat rechtstreeks in mijn dienst en is voor de paarden; de beide andere worden door de knechts gehuurd om het wiel te draaien. 3830. Maar gij weet toch wel, wanneer de jongens werken? Ja, van 's morgens 6 tot 's avonds 7 uur. Jammer genoeg, dat wij daardoor de slavernij van oude menschen gekregen hebben, die van 's morgens 5 tot 's avonds 8 uur werken en nu in het eerste en het laatste uur geen jongen hebben om het wiel te draaien. Ik ben er niet tegen, dat de jongens korter werken, wanneer bijv. de ééne helft van de jongens kon werken van 5 uur 's morgens tot 6 uur 's avonds en de andere van 7 uur 's morgens tot 's avonds 8 uur. 3831. Als ik het wel begrijp, zoudt gij wel meer jongens willen hebben, maar met meerdere vrijheid, wat betreft de uren? Juist. 3832. Hebt gij ook vrouwen in uw dienst ? Maar een paar, die zich met „hekelen" [ ] bezig 1 - houden. Zij doen dit echter in een ruim en goed geventileerd lokaal. 3833. Wat verdienen uwe werklieden ? 1 Hekelen: vlas of hennep kammen of zuiveren Zij maken van f 9 tot f 10 in de week, behalve de fijn-garenspinners, die niet meer dan f 7 à f 7.50 verdienen. Het loon hangt veel af van de soort van touw, die zij bewerken. 3834. Zij verwerken telkens 25 kilo's hennep, niet waar? Neen, zij werken per schep-pond of 150 kilo. 3835. Scheelt het veel wat die menschen 's winters minder verdienen dan des zomers ? Minder dan f 6 in de week ontvangen ze 's winters niet, al verdienen ze die niet. Ze kunnen overigens voorschot krijgen, dat zij 's zomers teruggeven. 3836. Hebt gij nooit last met het terugkrijgen? Zeker, men komt altijd te kort; en degeen, die weg wil, maakt het er naar, dat hij weggejaagd wordt. 3837. Weet gij ook, of zij bij de winkeliers op den pof koopen? Dat doen zij. 3838. Moeten die winkeliers, naarmate ze aan sommigen te kort komen, ook hun waren niet duurder maken ? De winkeliers nemen de prijzen hoog genoeg. 3839. Ondersteunt gij de menschen, als zij ziek zijn ? Een paar jaar geleden zijn wij overeengekomen, dat zij 1 0/0 van hun loon zouden laten vallen, en dat wij even zooveel bij zouden leggen. 3840. Geeft gij ook ondersteuning aan oude menschen ? Dien geef ik huiswerk. De heeren zullen op de tentoonstelling wel gezien hebben, dat er aan de netten kleine stukjes touw hangen; nu, die kun
36 Online Touch Home